- کرسق
چوبی که به کمک آن توده های بسته شده ی شالی را حمل کند
معنی کرسق - جستجوی لغت در جدول جو
پیشنهاد واژه بر اساس جستجوی شما
سینه بند زنان، کمربندی که مبتلایان به کمردرد به دور کمر خود می بندند تا از آن محافظت می کند
چهارپایۀ چوبی بزرگی که در زمستان در زیر آن منقلی روشن کرده و رویش را با لحافی بزرگ می پوشانند و پاها را زیر آن قرار می دهند
چهارپایه ای که بر روی آن می نشینند، صندلی
پست، شغل، رشتۀ تخصصی دانشگاه مثلاً کرسی فلسفه در دانشگاه هاروارد
مرکز شهر یا کشور یا منطقه
جای قرار دادن کتاب، رحل
تخت پادشاهی، سریر،برای مثال همان روز گفتی که نرسی نبود / همان تخت و دیهیم و کرسی نبود (فردوسی - ۶/۲۸۲) ، فلک هشتم
پست، شغل، رشتۀ تخصصی دانشگاه مثلاً کرسی فلسفه در دانشگاه هاروارد
مرکز شهر یا کشور یا منطقه
جای قرار دادن کتاب، رحل
تخت پادشاهی، سریر،
چرک بدن یا جامه، مادۀ سفید رنگی که از دمل و زخم بیرون می آید و مرکب از مایع سلول های مرده، باکتری ها و گلبول های سفید است، رم، ریم، سیم، سخ، شخ، وسخ، پیخ، پژ، فژ، کورس، کرس، هو، هبر، بخجد، بهرک، خاز، درن، قیح، کلچ، کلخج، کلنج
(کُ رَ سَ / سِ)
لغت نامه دهخدا
چرک و ریم را گویند. (برهان) (ناظم الاطباء). رجوع به کرس و کرسنه شود، موی پیچیده و مجعد را نیز گفته اند. (برهان) (ناظم الاطباء). بمعنی موی مجعد شاهدی نیافتم فقط در لغت اسدی چ پاول هورن در کلمه فش این بیت از منجیک آمده است و هرچند معنی بیت معلوم نیست، معهذا کلمه کرسه نیست و به گمان من کوسه است و شاید همین سبب تصوروجود چنین کلمه یا چنین معنی شده باشد:
جنگ کرده نشسته اندر زین
بر تن کرسه دم ریخته فش.
؟ (یادداشت مؤلف).
رجوع به کرس شود
جنگ کرده نشسته اندر زین
بر تن کرسه دم ریخته فش.
؟ (یادداشت مؤلف).
رجوع به کرس شود
(فِ سِ)
لغت نامه دهخدا
شفتالو یا نوعی از آن. (منتهی الارب). خوخ یانوعی از آن که سرخ و بی پرز است و یا نوعی که از هسته نیک جدا شود. (اقرب الموارد). رجوع به فرسک شود
(کُ سی ی)
لغت نامه دهخدا
تخت. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء). سریر. (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). چیزی از چوب که بر آن نشینند. ج، کرسی، کراسی ّ. و در کلیات است که کرسی چیزی است که بر آن نشینند و از مقعد قاعد برتر نباشد. (از اقرب الموارد) ، علم و دانش. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (مهذب الاسماء). گویند: وی از اهل کرسی یعنی اهل علم است. (از اقرب الموارد) ، دانشمند، ملک. (از منتهی الارب) (ناظم الاطباء). من قوله تعالی: وسع کرسیه السموات و الارض (قرآن 255/2) ، ای علمه و ملکه. (مهذب الاسماء) ، قدرت. باری و تدبیر او سبحانه. ج، کراسی. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء).
- کرسی اسقف، مرکز اقامت او. (از اقرب الموارد).
- کرسی جوزاء، کواکب. (از اقرب الموارد).
- کرسی ملک، عرش او. (از اقرب الموارد)
- کرسی اسقف، مرکز اقامت او. (از اقرب الموارد).
- کرسی جوزاء، کواکب. (از اقرب الموارد).
- کرسی ملک، عرش او. (از اقرب الموارد)
(کُ)
لغت نامه دهخدا
تخت کوچک. (غیاث اللغات) (ناظم الاطباء) (آنندراج) (یادداشت مؤلف)، تخت. عرش. سریر. اورنگ. (ناظم الاطباء). گاه. (مهذب الاسماء) :
همان روز گفتی که نرسی نبود
ورا تاج و دیهیم و کرسی نبود.
فردوسی.
یا کسی دیگر مر او را برکشید
آنکه کرسی اوست چرخ ثابتات.
ناصرخسرو.
- به کرسی نشاندن حرف را، مقصود خود را ثابت کردن. مراد خویش را معمول دیگران داشتن. (یادداشت مؤلف). سخن خود را تحمیل کردن. (فرهنگ فارسی معین).
- کرسی خداوند، آسمان. (قاموس کتاب مقدس).
- کرسی زر، آفتاب. (ناظم الاطباء).
- ، روز. (ناظم الاطباء).
- ، کفل و سرین سیم بدنان. (ناظم الاطباء).
- کرسی ساج، تخت که از ساج سازند:
سپهبد نشست از بر تخت عاج
بیاراست ایوان به کرسی ساج.
فردوسی.
- کرسی شرف، برج حمل. (از ناظم الاطباء) :
یافت نگین گمشده در بر ماهی چو جم
بر سر کرسی شرف رفت ز چاه مضطری.
خاقانی.
- نه کرسی آسمان، نه فلک. نه چرخ:
چه حاجت که نه کرسی آسمان
نهی زیرپای قزل ارسلان.
سعدی.
- نه کرسی فلک، نه آسمان:
نه کرسی فلک نهد اندیشه زیرپای
تا بوسه بر رکاب قزل ارسلان زند.
ظهیر فاریابی.
، موضع امر و نهی. (تعریفات). موضع امر و نهی خدای تعالی. (فرهنگ فارسی معین)، سندلی. (ترجمان علامۀ جرجانی ص 81). صندلی. (ناظم الاطباء) (یادداشت مؤلف). زیرگاه. (یادداشت مؤلف). اهالی مشرق در قدیم عادت داشتند که بر زمین یا بر حصیر یا بر کجاوه بنشینند، لکن پس از وقوع حادثۀ اسیری عبرانیان در وقت خوراک شروع به نشستن بر سریرها نمودند وتقلید از ایران کردند. کرسیها نشیمنگاه سلاطین بود وآسمان کرسی خداوند نامیده شده است. (قاموس کتاب مقدس) :
نویسندۀ نامه را پیش خواند
بر تخت خویشش به کرسی نشاند.
فردوسی.
وز آن پس به فرزند فرمود شاه
که کرسی زرین نهد پیشگاه.
فردوسی.
خرامان بیامد به نزدیک شاه
نهادند کرسی یکی زیرگاه.
فردوسی.
و در میانۀ هر دو لشکر نوبتی زدند و کرسی زر مرصع به جواهر بنهادند و بهرام بر آن کرسی نشست. (فارسنامۀ ابن البلخی چ اروپا ص 76). و در جمله آیین بارگاه انوشیروان آن بود که از دست راست تخت او کرسی زر نهاده بود و ازدست چپ و پس همچنین کرسیهای زر نهاده بود. (فارسنامۀ ابن البلخی چ اروپا ص 97).
که نکو ناید ار ز من پرسی
خوک بر تخت و خرس بر کرسی.
سنائی.
بامدادان که صبح زرین تاج
کرسی از زر نهاد و تخت از عاج.
نظامی.
چو کرسی نهادند و خسرو نشست
به جام جهان بین کشیدند دست.
نظامی.
به زیر تخت شه کرسی نهادند
نشست اوی و دگر قوم ایستادند.
نظامی.
- کرسی دار، کرسی باشد که در پای دار گذارند و شخص مصلوب پا بر آن گذارد و بر دار رود. (از آنندراج) :
جور کسی بسنده شد شحنۀ عشق را که او
کرسی دار عاشقی کرد قد خمیده را.
غزالی مشهدی (از آنندراج).
- کرسی زرپیکر، صندلی زرین:
به دستور بر نیز گوهر فشاند
به کرسی زرپیکرش برنشاند.
فردوسی.
- کرسی شش گوشه، دنیا و روزگار. (ناظم الاطباء). کنایه از روزگار است به اعتبار شش جهت که پیش و پس و زیر و بالا چپ و راست باشد. (از آنندراج) :
کرسی شش گوشه بهم درشکن
منبر نه پایه بهم درفکن.
نظامی.
- کرسی قاضی، ستاویز. (ناظم الاطباء). رجوع به ستاویز شود.
- کرسی کردن پا، شکستن زانو یعنی دو تا کردن پای از زانو. دولا کردن پای. (یادداشت مؤلف).
، درس تخصصی یک استاد. (فرهنگ فارسی معین)، جای وعظ. صندلی واعظ. صندلی یا چیزی شبیه آن که واعظ برآید به گاه وعظ:
نشنود گویی زپیغمبر بدین اندر سخن
بر سر کرسی ترا چندین افادت چیست پس.
ناصرخسرو.
کرسی چه کند آنکه ندارد خبر از علم
خورشید چه سود آن را کو را بصری نیست.
سنائی.
، چهارپایه ای از تخته به عرض و طول یک متر و بیشتر که به زمستان گاه زیر آن منقل یا کلک نهند یا آن را فراز چالۀ آتش گذارند و بر زبر آن لحاف گسترند و در چهار طرف نهالین گسترند و بالش نهند نشستن و خفتن زمستان را. چهارپایه ای که لحاف بر آن افکنند وآتش در زیرکنند گرم شدن را به زمستان. (یادداشت مؤلف). صندوق مانندی چهارگوشه و چوبین که چهار طرف آن باز است و به گاه زمستان منقلی از زغال افروخته زیر آن گذارند ولحاف یا جاجیم و مانند آن بر وی گسترند و زیر آن نشینند. (ناظم الاطباء). تندور در تداول ترکان و این مأخوذ از تنور فارسی است و از ترکان عثمانی گرفته اندو عثمانیها کلمه تنور را تندور کرده و بمعنی کرسی بکار می برند. (یادداشت مؤلف) :
تا می توان چو فرش ز کرسی جدا مباش
آتش به فرق ریز و مکن اختیار برف.
میر الهی همدان (از آنندراج).
، آهنی مثلث که یک سوی آن به زمین فروبرند و باز بر آن نشینند و آن را میقعه نیز گویند. (یادداشت مؤلف). آشیانۀ باز. (ناظم الاطباء)، پای تخت. ام بلاد. ام البلاد. دار مملکت. قطب. قصبه. عاصمه. نشست. مستقر. قاعده. دارالمملکه. (یادداشت مؤلف). حاکم نشین. مرکز ناحیه. (فرهنگ فارسی معین). جای نشیمن پادشاه و مقر سلطنت. (ناظم الاطباء).
- کرسی خاک، زمین. کرۀ زمین. کنایه از کرۀ خاک است که زمین باشد. (آنندراج) :
ورنه قدرش داشتی طاق فلک
کرسی خاک از میان برداشتی.
خاقانی.
- کرسی ملک، پای تخت. دارالسلطنه. (از ناظم الاطباء) (آنندراج).
- ، بارگاه. برچین گاه. (ناظم الاطباء).
، فلک هشتم. (غیاث اللغات) (ناظم الاطباء) :
نه زیر قلم جای لوح است چونان
که بالای کرسی است عرش معلا.
خاقانی.
، بلندی زمین اطاق و ایوان از سطح خانه. (ناظم الاطباء). بلندی زمین ایوان و خانه. (غیاث اللغات)، ورواره. (ناظم الاطباء). رجوع به این کلمه شود.
- کرسی اصطرلاب، چیزی است بلند در اصطرلاب که عروۀ اصطرلاب بدو بسته باشد. (منتهی الارب).
- کرسی پیکان، چیزی که متصل به پیکان تیر سازند از عالم (از قبیل) خاتم بندی و خرده کاری صندوقچه و غیره برای قوت پیکان و محافظت سرنی تیر که از زور پیکان پاره نشود و بعضی گویند استخوانی است که زیر پیکان گذارند و گفته اند جایی است که پیکان در تیر نشست می کند. (آنندراج) :
بعد تیرت زخم را خندان کند در زیر پوست
استخوان را کرسی پیکان کند در زیر پوست.
سعید اشرف (از آنندراج).
، جای نشاندن نگین در انگشتری و آن موضعی است بر بالای حلقه، نه خود حلقه. (یادداشت مؤلف). نگین انگشتری. (ناظم الاطباء)، یکی از آلات منجنیق و صورت آن چون چهارپایه ای باشد که به زیر پای نهند و قندیلهای مساجد و مثل آن را بیاویزند. (یادداشت مؤلف)، دندان آسیا. طاحنه. ج، طواحین. (یادداشت مؤلف). دندانهایی که در انسان و دیگر پستاندارانی که دارای دندان هستند پس از دندان نیش قرار گرفته اند عمل اصلی آنها جویدن و آسیا کردن غذاهاست و به دو دستۀ کرسی کوچک (آسیای کوچک) و کرسی بزرگ (آسیای بزرگ) تقسیم می شوند. تعداد کرسی ها در انسان، بالغ بر بیست عدد است که در هر نیم فک پنج عدد می باشد. کرسی بزرگ آخری دندان عقل نامیده می شود، این وجه تسمیه بدان جهت است که بعد از سن بلوغ می روید. (فرهنگ فارسی معین)، پایه و ریشه های دندان. (یادداشت مؤلف)، مرکز در رسم الخط (ئ ب پ ت ن ی) و این دو صورت ’د’ و ’د’ را کرسی یا مرکز، ب، پ، ت، ث، ن، ی گویند. (یادداشت مؤلف)، محاذات حروف است بعضی با بعضی در یک جهت و استادن خط پنج کرسی اثبات کرده اند: کرسی اول سرهای الفات و لامات و سرهای الفات طا و ظا و لام الف و سرهای کاف لامی و این کرسی را کرسی رأس الخط گویند. و کرسی دوم سرهای دال و را وصاد و طا و عین و فا و قاف و واو و ها و کرسی سوم اذیال الفات و لامات و اذیال باء و اخوات آن و ابتدای جیم و عین و خط آخر از کاف لامی و مسطح و این کرسی راکرسی وسط خوانند. و کرسی چهارم اذیال دال و را و سین و صاد و قاف و لام و نون و یا، و کرسی پنجم اذیال جیم و عین و اخوات آن و این کرسی را ذیل الخط گویند. (اصول خطوط سته از فتح اﷲ بن احمد سبزواری در فرهنگ ایران زمین ج 11 شمارۀ 1- 4 ص 129 از فرهنگ فارسی معین).
- کرسی حروف، برابر بودن حروف خط در کتابت و آن عبارت است از بودن آنها به کمال انتظام و خوبی. (آنندراج) : از رشک کرسی حروفش دل عطارد سیمین رقم در لرزیدن. (ملاطغرا از آنندراج).
- کرسی خط، برابر و به مقام خود افتادن حروف در نوشتن. (غیاث اللغات) (ناظم الاطباء) (آنندراج) :
هرکه حد خود شناسد کی شود محتاج غیر
خط چو کرسی دار گردد بی نیاز از مسطر است.
محسن تأثیر (از آنندراج).
شکسته قیمت یاقوت را به عنبر لب
نهاده کرسی خط بر فراز عرش عظیم.
سنجر کاشی (از آنندراج).
- کرسی عقد گهر، برابر بودن دانه های مروارید در عقد است و آن عبارت است از انتظام دانه ها با هم. (آنندراج) :
گرچه باشد صاف همچون کرسی عقد گهر
عقدۀ رشکی میان هر دو دل ناچار هست.
میرزا طاهر وحید (از آنندراج)
همان روز گفتی که نرسی نبود
ورا تاج و دیهیم و کرسی نبود.
فردوسی.
یا کسی دیگر مر او را برکشید
آنکه کرسی اوست چرخ ثابتات.
ناصرخسرو.
- به کرسی نشاندن حرف را، مقصود خود را ثابت کردن. مراد خویش را معمول دیگران داشتن. (یادداشت مؤلف). سخن خود را تحمیل کردن. (فرهنگ فارسی معین).
- کرسی خداوند، آسمان. (قاموس کتاب مقدس).
- کرسی زر، آفتاب. (ناظم الاطباء).
- ، روز. (ناظم الاطباء).
- ، کفل و سرین سیم بدنان. (ناظم الاطباء).
- کرسی ساج، تخت که از ساج سازند:
سپهبد نشست از بر تخت عاج
بیاراست ایوان به کرسی ساج.
فردوسی.
- کرسی شرف، برج حمل. (از ناظم الاطباء) :
یافت نگین گمشده در بر ماهی چو جم
بر سر کرسی شرف رفت ز چاه مضطری.
خاقانی.
- نه کرسی آسمان، نه فلک. نه چرخ:
چه حاجت که نه کرسی آسمان
نهی زیرپای قزل ارسلان.
سعدی.
- نه کرسی فلک، نه آسمان:
نه کرسی فلک نهد اندیشه زیرپای
تا بوسه بر رکاب قزل ارسلان زند.
ظهیر فاریابی.
، موضع امر و نهی. (تعریفات). موضع امر و نهی خدای تعالی. (فرهنگ فارسی معین)، سندلی. (ترجمان علامۀ جرجانی ص 81). صندلی. (ناظم الاطباء) (یادداشت مؤلف). زیرگاه. (یادداشت مؤلف). اهالی مشرق در قدیم عادت داشتند که بر زمین یا بر حصیر یا بر کجاوه بنشینند، لکن پس از وقوع حادثۀ اسیری عبرانیان در وقت خوراک شروع به نشستن بر سریرها نمودند وتقلید از ایران کردند. کرسیها نشیمنگاه سلاطین بود وآسمان کرسی خداوند نامیده شده است. (قاموس کتاب مقدس) :
نویسندۀ نامه را پیش خواند
بر تخت خویشش به کرسی نشاند.
فردوسی.
وز آن پس به فرزند فرمود شاه
که کرسی زرین نهد پیشگاه.
فردوسی.
خرامان بیامد به نزدیک شاه
نهادند کرسی یکی زیرگاه.
فردوسی.
و در میانۀ هر دو لشکر نوبتی زدند و کرسی زر مرصع به جواهر بنهادند و بهرام بر آن کرسی نشست. (فارسنامۀ ابن البلخی چ اروپا ص 76). و در جمله آیین بارگاه انوشیروان آن بود که از دست راست تخت او کرسی زر نهاده بود و ازدست چپ و پس همچنین کرسیهای زر نهاده بود. (فارسنامۀ ابن البلخی چ اروپا ص 97).
که نکو ناید ار ز من پرسی
خوک بر تخت و خرس بر کرسی.
سنائی.
بامدادان که صبح زرین تاج
کرسی از زر نهاد و تخت از عاج.
نظامی.
چو کرسی نهادند و خسرو نشست
به جام جهان بین کشیدند دست.
نظامی.
به زیر تخت شه کرسی نهادند
نشست اوی و دگر قوم ایستادند.
نظامی.
- کرسی دار، کرسی باشد که در پای دار گذارند و شخص مصلوب پا بر آن گذارد و بر دار رود. (از آنندراج) :
جور کسی بسنده شد شحنۀ عشق را که او
کرسی دار عاشقی کرد قد خمیده را.
غزالی مشهدی (از آنندراج).
- کرسی زرپیکر، صندلی زرین:
به دستور بر نیز گوهر فشاند
به کرسی زرپیکرش برنشاند.
فردوسی.
- کرسی شش گوشه، دنیا و روزگار. (ناظم الاطباء). کنایه از روزگار است به اعتبار شش جهت که پیش و پس و زیر و بالا چپ و راست باشد. (از آنندراج) :
کرسی شش گوشه بهم درشکن
منبر نه پایه بهم درفکن.
نظامی.
- کرسی قاضی، ستاویز. (ناظم الاطباء). رجوع به ستاویز شود.
- کرسی کردن پا، شکستن زانو یعنی دو تا کردن پای از زانو. دولا کردن پای. (یادداشت مؤلف).
، درس تخصصی یک استاد. (فرهنگ فارسی معین)، جای وعظ. صندلی واعظ. صندلی یا چیزی شبیه آن که واعظ برآید به گاه وعظ:
نشنود گویی زپیغمبر بدین اندر سخن
بر سر کرسی ترا چندین افادت چیست پس.
ناصرخسرو.
کرسی چه کند آنکه ندارد خبر از علم
خورشید چه سود آن را کو را بصری نیست.
سنائی.
، چهارپایه ای از تخته به عرض و طول یک متر و بیشتر که به زمستان گاه زیر آن منقل یا کلک نهند یا آن را فراز چالۀ آتش گذارند و بر زبر آن لحاف گسترند و در چهار طرف نهالین گسترند و بالش نهند نشستن و خفتن زمستان را. چهارپایه ای که لحاف بر آن افکنند وآتش در زیرکنند گرم شدن را به زمستان. (یادداشت مؤلف). صندوق مانندی چهارگوشه و چوبین که چهار طرف آن باز است و به گاه زمستان منقلی از زغال افروخته زیر آن گذارند ولحاف یا جاجیم و مانند آن بر وی گسترند و زیر آن نشینند. (ناظم الاطباء). تندور در تداول ترکان و این مأخوذ از تنور فارسی است و از ترکان عثمانی گرفته اندو عثمانیها کلمه تنور را تندور کرده و بمعنی کرسی بکار می برند. (یادداشت مؤلف) :
تا می توان چو فرش ز کرسی جدا مباش
آتش به فرق ریز و مکن اختیار برف.
میر الهی همدان (از آنندراج).
، آهنی مثلث که یک سوی آن به زمین فروبرند و باز بر آن نشینند و آن را میقعه نیز گویند. (یادداشت مؤلف). آشیانۀ باز. (ناظم الاطباء)، پای تخت. ام بلاد. ام البلاد. دار مملکت. قطب. قصبه. عاصمه. نشست. مستقر. قاعده. دارالمملکه. (یادداشت مؤلف). حاکم نشین. مرکز ناحیه. (فرهنگ فارسی معین). جای نشیمن پادشاه و مقر سلطنت. (ناظم الاطباء).
- کرسی خاک، زمین. کرۀ زمین. کنایه از کرۀ خاک است که زمین باشد. (آنندراج) :
ورنه قدرش داشتی طاق فلک
کرسی خاک از میان برداشتی.
خاقانی.
- کرسی ملک، پای تخت. دارالسلطنه. (از ناظم الاطباء) (آنندراج).
- ، بارگاه. برچین گاه. (ناظم الاطباء).
، فلک هشتم. (غیاث اللغات) (ناظم الاطباء) :
نه زیر قلم جای لوح است چونان
که بالای کرسی است عرش معلا.
خاقانی.
، بلندی زمین اطاق و ایوان از سطح خانه. (ناظم الاطباء). بلندی زمین ایوان و خانه. (غیاث اللغات)، ورواره. (ناظم الاطباء). رجوع به این کلمه شود.
- کرسی اصطرلاب، چیزی است بلند در اصطرلاب که عروۀ اصطرلاب بدو بسته باشد. (منتهی الارب).
- کرسی پیکان، چیزی که متصل به پیکان تیر سازند از عالم (از قبیل) خاتم بندی و خرده کاری صندوقچه و غیره برای قوت پیکان و محافظت سرنی تیر که از زور پیکان پاره نشود و بعضی گویند استخوانی است که زیر پیکان گذارند و گفته اند جایی است که پیکان در تیر نشست می کند. (آنندراج) :
بعد تیرت زخم را خندان کند در زیر پوست
استخوان را کرسی پیکان کند در زیر پوست.
سعید اشرف (از آنندراج).
، جای نشاندن نگین در انگشتری و آن موضعی است بر بالای حلقه، نه خود حلقه. (یادداشت مؤلف). نگین انگشتری. (ناظم الاطباء)، یکی از آلات منجنیق و صورت آن چون چهارپایه ای باشد که به زیر پای نهند و قندیلهای مساجد و مثل آن را بیاویزند. (یادداشت مؤلف)، دندان آسیا. طاحنه. ج، طواحین. (یادداشت مؤلف). دندانهایی که در انسان و دیگر پستاندارانی که دارای دندان هستند پس از دندان نیش قرار گرفته اند عمل اصلی آنها جویدن و آسیا کردن غذاهاست و به دو دستۀ کرسی کوچک (آسیای کوچک) و کرسی بزرگ (آسیای بزرگ) تقسیم می شوند. تعداد کرسی ها در انسان، بالغ بر بیست عدد است که در هر نیم فک پنج عدد می باشد. کرسی بزرگ آخری دندان عقل نامیده می شود، این وجه تسمیه بدان جهت است که بعد از سن بلوغ می روید. (فرهنگ فارسی معین)، پایه و ریشه های دندان. (یادداشت مؤلف)، مرکز در رسم الخط (ئ ب پ ت ن ی) و این دو صورت ’د’ و ’د’ را کرسی یا مرکز، ب، پ، ت، ث، ن، ی گویند. (یادداشت مؤلف)، محاذات حروف است بعضی با بعضی در یک جهت و استادن خط پنج کرسی اثبات کرده اند: کرسی اول سرهای الفات و لامات و سرهای الفات طا و ظا و لام الف و سرهای کاف لامی و این کرسی را کرسی رأس الخط گویند. و کرسی دوم سرهای دال و را وصاد و طا و عین و فا و قاف و واو و ها و کرسی سوم اذیال الفات و لامات و اذیال باء و اخوات آن و ابتدای جیم و عین و خط آخر از کاف لامی و مسطح و این کرسی راکرسی وسط خوانند. و کرسی چهارم اذیال دال و را و سین و صاد و قاف و لام و نون و یا، و کرسی پنجم اذیال جیم و عین و اخوات آن و این کرسی را ذیل الخط گویند. (اصول خطوط سته از فتح اﷲ بن احمد سبزواری در فرهنگ ایران زمین ج 11 شمارۀ 1- 4 ص 129 از فرهنگ فارسی معین).
- کرسی حروف، برابر بودن حروف خط در کتابت و آن عبارت است از بودن آنها به کمال انتظام و خوبی. (آنندراج) : از رشک کرسی حروفش دل عطارد سیمین رقم در لرزیدن. (ملاطغرا از آنندراج).
- کرسی خط، برابر و به مقام خود افتادن حروف در نوشتن. (غیاث اللغات) (ناظم الاطباء) (آنندراج) :
هرکه حد خود شناسد کی شود محتاج غیر
خط چو کرسی دار گردد بی نیاز از مسطر است.
محسن تأثیر (از آنندراج).
شکسته قیمت یاقوت را به عنبر لب
نهاده کرسی خط بر فراز عرش عظیم.
سنجر کاشی (از آنندراج).
- کرسی عقد گهر، برابر بودن دانه های مروارید در عقد است و آن عبارت است از انتظام دانه ها با هم. (آنندراج) :
گرچه باشد صاف همچون کرسی عقد گهر
عقدۀ رشکی میان هر دو دل ناچار هست.
میرزا طاهر وحید (از آنندراج)
(کَ)
لغت نامه دهخدا
دهی است به طبریّه و در آن ده عیسی علیه السلام حواریون را فراهم آورد و در اطراف و نواحی روانه فرمود. (منتهی الارب) (از ناظم الاطباء) (از معجم البلدان)
(کَ سَ)
لغت نامه دهخدا
دهی است از دهستان سهرورد بخش قیدار شهرستان زنجان. کوهستانی و سردسیر است و 2522 تن سکنه دارد. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 2). قریه ای است به زنجان و این قریه مولد ابن الحسین احمد بن فارس بن زکریا الزهراوی الکرسفی است. رجوع به معجم الادباء یاقوت چ مارگلیوث ج 2 ص 12 شود
(کُ سُ)
لغت نامه دهخدا
کرسوف. (منتهی الارب) (اقرب الموارد). پنبه. (منتهی الارب) (از اقرب الموارد) (ناظم الاطباء). واحد آن کرسفه است. (از اقرب الموارد) ، لیقۀ دوات. (از منتهی الارب) (از اقرب الموارد) (ناظم الاطباء) ، لتۀ حیض. (ناظم الاطباء). و منه الحدیث للمستحاضه: احتشی کرسفاً. (منتهی الارب)
(کَ رَ)
لغت نامه دهخدا
کرسب است که کرفس باشد و آن رستنی باشد که خورند. (برهان) (آنندراج). کرشف. (حاشیۀ برهان چ معین) : و از طعامهای تیز و گشاینده دور باشند چون صیر (سیر؟) و کرسف و شراب و کنجد و پنیر کهن. (ذخیرۀ خوارزمشاهی)
(کُ سِ)
لغت نامه دهخدا
شکم بند زنان. بندی پهن و کش آمدنی و چسبان که زنان بر سرین و شکم و قسمتی از سینه بندند تا کلان ننماید و از کلان شدن بازدارد
(کَ رَ)
لغت نامه دهخدا
شهری بزرگ که بنابه گفتۀ گزنفون در کنار رود ماس کاس بوده و رود مزبور شهر را از هر طرف احاطه می کرده است. (ایران باستان ج 2 ص 1008)
(کَ سَ)
لغت نامه دهخدا
کرسف. أسالیون. (یادداشت مؤلف). کرسپ. کرسف. کرشف. کرفس. (فرهنگ فارسی معین). رجوع به کرفس و اسالیون شود
(کَ رَ)
لغت نامه دهخدا
کرفس است و آن رستنی باشد که خورند. (برهان). رجوع به کرفس شود، حبه ای است که در ماست کرده بخورند و به هندی اجمود گویند و در کتب طبی آمده که هرکه کرفس خورده باشد و کژدم او را بگزد بکشد. (انجمن آرای ناصری) (آنندراج)
(پُ سُ)
لغت نامه دهخدا
جانوری است که آنرا راسو گویند و بعربی ابن عرس خوانند اگر درون شکم او را نمک سود کرده او را خشک سازند دو مثقال آن دفع (رنج) باد سموم (زدگی) کند. (برهان)
(کَ)
لغت نامه دهخدا
طایفه ای از بابلیان که بنابه مندرجات کتیبۀ داریوش که در شوش به دست آمده است در حمل لوازم مورد نیاز قصر و ساختن آن سهمی داشته اند. رجوع به تاریخ ایران باستان ج 2 صص 1605- 1607 شود
(بَ سَ)
لغت نامه دهخدا
نام یکی از ممالیک سلطان طغرل بیگ ابی طالب محمد است و او از امرا و اعیان دولت سلجوقیه است. (تاریخ گزیده ص 452 چ اروپا). رجوع به اخبار الدوله السلجوقیه ص 71 شود و طبقات سلاطین اسلام لین پول شود
گیاهی است علفی و دو ساله از تیره چتریان بارتفاع 20 تا 60 سانتیمتر که در اکثر نقاط خصوصا در نواحی بحر الرومی (و همچنین ایران) فراوان است. این گیاه جزو سبزیها خوراکی است و در اغذیه مصرف میشود. ریشه اش راست و خاکستر قهوه یی و درونش سفید رنگ است. ساقه اش مایل برنگ سبز بی کرک است و برگها شفاف و اندکی ضخیم میباشند. گلها یش کوچک و سفید مایل بزردند. میوه اش کوچک و قهوه یی رنگ و دارا خطوطی سفید است. ریشه و برگ میوه این گیاه در تداوی مورد استعمال دارد. برگ گیاه مذکور ضد اسکوربوت و شیره آن بعنوان مقوی و ضد تب بکار میرود کرویز اپیوس کرفشا اوداسالیون سلزی سلدهری اجمود. یا کرفس آبی. یکی از گونه های کرفس است که در کنار مردابها میروید و در تداوی بعنوان مدر و ضد اسکوربوت بکار میرود کرفس الما جرجیر الما قره العین. یا کرفس بری. یا کرفس بستانی. یا کرفس بیابانی. یا کرفس تربی گونه ای کرفس که ریشه ای مانند چغندر یا ترب مواد غذایی اندوخته میکند و حجیم میشود. ریشه اش را مانند ترب و چغندر میخورند کرفس شلغمی کرفس لفتی شلغمی کرویزی کرفس ریشه. یا کرفس جبلی. یا کرفس خوراکی. یا کرفس رومی. یا کرفس ریشه. یا کرفس زراعتی. یا کرفس شلغمی. یا کرفس صحرایی. گونه ای کرفس خود رو که در مزارع میروید و در تداوی مصرف میشود کرفس بری کرفس بیابانی سمرینون خرس گیاه کرفس وحشی. توضیح: گونه ای از این نوع کرفس که در کنار مردابها و رود خانه ها میروید بنام کرفس آبی مشهور است. یا کرفس عطری. گونه ای کرفس که دارا گلها سفید و ساقه مخطط و برگها نرم است. گلها این گونه کرفس دارا عطری مطبوع میباشد کرفس مشک یا کرفس فرنگی. نوعی کرفس که در زمان ناصر الدین شاه از اروپا بایران وارد شد و رواج یافت (الماثر و الاثار)، یا کرفس کوهی. گونه ای کرفس که در دامنه تپه ها و نواحی کوهستانی میروید و مانند کرفس بیابانی در تداوی بعنوان مدر ضد اسکوربوت مصرف میشود کرفس جبلی کرفس الجبل داغ کرویزی. یا کرفس لفتی. یا کرفس مشک. یا کرفس معمولی. یا کرفس نبطی. یا کرفس وحشی
گیاهی است علفی و دو ساله از تیره چتریان بارتفاع 20 تا 60 سانتیمتر که در اکثر نقاط خصوصا در نواحی بحر الرومی (و همچنین ایران) فراوان است. این گیاه جزو سبزیها خوراکی است و در اغذیه مصرف میشود. ریشه اش راست و خاکستر قهوه یی و درونش سفید رنگ است. ساقه اش مایل برنگ سبز بی کرک است و برگها شفاف و اندکی ضخیم میباشند. گلها یش کوچک و سفید مایل بزردند. میوه اش کوچک و قهوه یی رنگ و دارا خطوطی سفید است. ریشه و برگ میوه این گیاه در تداوی مورد استعمال دارد. برگ گیاه مذکور ضد اسکوربوت و شیره آن بعنوان مقوی و ضد تب بکار میرود کرویز اپیوس کرفشا اوداسالیون سلزی سلدهری اجمود. یا کرفس آبی. یکی از گونه های کرفس است که در کنار مردابها میروید و در تداوی بعنوان مدر و ضد اسکوربوت بکار میرود کرفس الما جرجیر الما قره العین. یا کرفس بری. یا کرفس بستانی. یا کرفس بیابانی. یا کرفس تربی گونه ای کرفس که ریشه ای مانند چغندر یا ترب مواد غذایی اندوخته میکند و حجیم میشود. ریشه اش را مانند ترب و چغندر میخورند کرفس شلغمی کرفس لفتی شلغمی کرویزی کرفس ریشه. یا کرفس جبلی. یا کرفس خوراکی. یا کرفس رومی. یا کرفس ریشه. یا کرفس زراعتی. یا کرفس شلغمی. یا کرفس صحرایی. گونه ای کرفس خود رو که در مزارع میروید و در تداوی مصرف میشود کرفس بری کرفس بیابانی سمرینون خرس گیاه کرفس وحشی. توضیح: گونه ای از این نوع کرفس که در کنار مردابها و رود خانه ها میروید بنام کرفس آبی مشهور است. یا کرفس عطری. گونه ای کرفس که دارا گلها سفید و ساقه مخطط و برگها نرم است. گلها این گونه کرفس دارا عطری مطبوع میباشد کرفس مشک یا کرفس فرنگی. نوعی کرفس که در زمان ناصر الدین شاه از اروپا بایران وارد شد و رواج یافت (الماثر و الاثار)، یا کرفس کوهی. گونه ای کرفس که در دامنه تپه ها و نواحی کوهستانی میروید و مانند کرفس بیابانی در تداوی بعنوان مدر ضد اسکوربوت مصرف میشود کرفس جبلی کرفس الجبل داغ کرویزی. یا کرفس لفتی. یا کرفس مشک. یا کرفس معمولی. یا کرفس نبطی. یا کرفس وحشی
فریب خدعه مکر: (ایلچی هیبت حسود ترا دید بر اسب عمر و گفتش: تش . {} هر که با دولت تو کرده کرش کرده در گردنش زمانه کرش) (پور بهای جامی)، فروتنی چاپلوسی
((کَ دِ))
فرهنگ فارسی معین
سریر، تخت، جمع کراسی، فلک هشتم، درس تخصصی یک استاد دانشگاه، دندان هایی که پس از دندان های نیش قرار دارند
حرف خود را به کرسی نشاندن: کنایه از سخن خود را تحمیل کردن
حرف خود را به کرسی نشاندن: کنایه از سخن خود را تحمیل کردن
چهار پایه ای پهن، کوتاه و چهارگوش که در زمستان در زیر آن منقل می گذارند و بر رویش لحاف اندازند و در زیر آن خود را گرم کنند