- اغطیلال(اِتْ تِ)
بر همدیگر نشستن. یکی بعد دیگری درآمدن. یقال: ’اغطال، اذا رکب بعضه بعضا. (منتهی الارب). برنشستن پاره ای بر پاره ای دیگر. (از اقرب الموارد). اغطئلال. (ناظم الاطباء)
معنی اغطیلال - جستجوی لغت در جدول جو
پیشنهاد واژه بر اساس جستجوی شما
غازایاقی، گیاهی بیابانی با برگ هایی دراز و بریده شبیه پای کلاغ با گل هایی سفید، ارتفاعی درحدود ۳۰سانتی متر و تخم هایی ریز و تلخ مزه، به عنوان سبزی خوردن مصرف می شود
پای کلاغ، کلاغ پا، زغارچه، آطریلال، پاکلاغی، رجل الغراب
پای کلاغ، کلاغ پا، زغارچه، آطریلال، پاکلاغی، رجل الغراب
(اُ صَ)
لغت نامه دهخدا
مصغر اصلان و مرادف اصیلان و اصیّان. (از اقرب الموارد). رجوع به اصلان و اصیلان و اصیان و نشوءاللغه ص 52 شود
(اِ)
لغت نامه دهخدا
تشنه گردیدن، سپس گذاشتن شتر و گوسفند را. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء). سبش گذاشتن شتر و گوسفند. (آنندراج). بجا گذاشتن و رد شدن از ناقه. (از اقرب الموارد) ، ترک دادن و ماندن چیزی را. (منتهی الارب) (آنندراج). ترک دادن و گذاشتن چیزی را. (ناظم الاطباء). باقی گذاشتن چیزی را. (از اقرب الموارد) ، به غدر (جای درشت سنگ ریزه ناک) افکندن کسی را: اغدر، القاه فی الغدر. (از اقرب الموارد)
(اِ)
لغت نامه دهخدا
هلاک کردن. بناگاه کشتن (بدین معنی واوی است). (منتهی الارب). (چون واوی بود) هلاک کردن. بناگاه کشتن. (ناظم الاطباء). بناگاه کشتن و هلاک کردن. (آنندراج). هلاک کردن. و بخدعه کشتن و یا فریب دادن و آنگاه بجای خلوت بردن سپس کشتن یادر پنهانی کشتن: اغتاله اغتیالا، اهلکه و قتله علی غره او خدعه فذهب به الی موضع خال فقتله او قتله علی خفیه. (از اقرب الموارد). ناگاه گرفتن و ناگاه کشتن. (تاج المصادر بیهقی). ناآگاه کشتن. ربودن بناگاه. ناگاه گرفتن و کشتن. (یادداشت بخط مؤلف) : و به رسن احتیال خواسته که او را در چاه اغتیال اندازند. (جهانگشای جوینی). چون از نهب اموال و اسر و اغتیال فارغ شدند. (جهانگشای جوینی).
(اِذْ)
لغت نامه دهخدا
امتداد. کشیده شدن. یقال مطل الحبل و غیره فامطل:
کأن صاباً آل حتی امطلا.
اصمعی. (از ذیل اقرب الموارد) ، گلۀ آهو. (منتهی الارب) (از ناظم الاطباء) (آنندراج) ، گلۀ آهو از سی تا چهل. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد) (آنندراج). از سی آهو تا چهل. (مهذب الاسماء) ، گله بز کوهی. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (آنندراج). ج، اماعز و اماعیز. (از اقرب الموارد). و رجوع به اقرب الموارد شود
کأن صاباً آل حتی امطلا.
اصمعی. (از ذیل اقرب الموارد) ، گلۀ آهو. (منتهی الارب) (از ناظم الاطباء) (آنندراج) ، گلۀ آهو از سی تا چهل. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد) (آنندراج). از سی آهو تا چهل. (مهذب الاسماء) ، گله بز کوهی. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (آنندراج). ج، اماعز و اماعیز. (از اقرب الموارد). و رجوع به اقرب الموارد شود
(اِ)
لغت نامه دهخدا
راست شدن در سواری. (منتهی الارب) (از اقرب الموارد) ، رسیدن هنگام برگردیدن نان. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (آنندراج) : اقلب الخبز، حان له ان یقلب. (اقرب الموارد) ، میرانیدن خدای کسی را، خداوند شتران قلاب زده شدن، برگردانیدن. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (آنندراج) (اقرب الموارد)
(اِ)
لغت نامه دهخدا
نمودار کردن زمین سبزی گیاه را. (از منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). و رجوع به اکحال شود
(اِتْ تِ)
لغت نامه دهخدا
بسیار شاخ و برگ گردیدن درخت. (آنندراج) (ناظم الاطباء) : اغضالت الشجره اغضیلالا، بسیار شاخ و برگ گردید درخت. (منتهی الارب). اخضیلال. (از اقرب الموارد)
(اِ تِ)
لغت نامه دهخدا
اقبئلال. کج چشم شدن. اقبل گردیدن. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) ، اندیشیدن کاری را، بچخماق زدن آتش زنه تا آتش دهد. (ناظم الاطباء) (منتهی الارب) (آنندراج) (از اقرب الموارد)
(نَ)
لغت نامه دهخدا
باریک سر و گردن شدن. (منتهی الارب) (از اقرب الموارد) (قطر المحیط) (ناظم الاطباء) ، اصفاء کسی را و اصفاء ودّ برای کسی، راست گفتن وی را در دوستی. (از اقرب الموارد). اصفاء ودّ کسی را، خالص کردن دوستی را برای او. (از منتهی الارب) (ناظم الاطباء). ویژه کردن دوستی. (تاج المصادر بیهقی) ، اصفاء شاعر، نگفتن شاعر شعر را یا منقطع گردیدن شعر او. (از منتهی الارب) (ناظم الاطباء). انقطاع شعر شاعر: انا شاکرک الذی یصفی و شاعرک الذی لایصفی. (از اقرب الموارد). خالی شدن شاعر از شعر. (تاج المصادر بیهقی). وابریده شدن شاعر از شعر. (لغت خطی) ، اصفاء دجاجه، از تخم رفتن مرغ خانگی. (منتهی الارب). منقطع گردیدن تخمهای مرغ. (ناظم الاطباء). خالی شدن ماکیان از خایه. (تاج المصادر بیهقی). وابریده شدن مرغ از تخم. (از آنندراج) (لغت خطی). انقطاع تخم ماکیان. (از اقرب الموارد) ، اصفاء مرد از مال و ادب، خالی شدن وی از آنها. (از اقرب الموارد). خالی شدن از مال یا ادب. (منتهی الارب). وابریده شدن وی از مال و ادب. (از آنندراج) (لغت خطی). خالی شدن مرد از ادب و مال. (تاج المصادر بیهقی) ، اصفاء زنان ماء صلب کسی را، تمام کردن و برسانیدن و آخر کردن آنرا. (از منتهی الارب) (ناظم الاطباء). تمام کردن زن نطفۀ کسی را. (لغت خطی) ، اصفاء عیالش را بچیز اندکی، خشنود کردن آنان را بدان. (از اقرب الموارد) ، اصفاء امیر خانه فلان را، همه آنرا گرفتن. (از اقرب الموارد). اصفاء امیر دار فلان و مال او را، گرفتن امیر خانه و همه مال فلان را. (از ناظم الاطباء) ، جملۀ چیزی فاستدن. (تاج المصادر بیهقی)
(نُ خُدْ فُ)
لغت نامه دهخدا
سپیدی در دم اسب و جز آن پیدا شدن، اشفی الشی ٔ ایاه، داد او را آن چیزی که طلب شفا کند از آن. (منتهی الارب). اشفاه الشی ٔ، داد او را تا بدان شفا جوید. و گویند: اشفاه اﷲ عسلاً، یعنی آنرا شفای او قرار داد. بنقل ابوعبیده. (از اقرب الموارد) ، اشفاه، تندرستی خواست برای او و تندرستی داد. (منتهی الارب). اشفی فلان فلاناً اشفاءً، برای او طلب شفا کرد. (از اقرب الموارد) ، اشفی العلیل، ممتنع شد شفای او. (از اقرب الموارد)
(اِ)
لغت نامه دهخدا
آطریلال. (فرهنگ نظام). و در ذیل آطریلال آرد: دوایی است که تخمش نافع برص است. لفظ مذکور مفرس از زبان بربری است و در عربی حشیشهالبرص نامیده میشود. (فرهنگ نظام). رجل الغراب. قازی آغی. آطریلال. (ناظم الاطباء). و در ذیل آطریلال آرد: مأخوذ از یونانی، گیاهی معمول در طب که قازی آغی (قازیاغی) گویند یعنی پنجۀ غاز، چه نورستۀ این گیاه شبیه به پنجۀ غاز است و یکی از اجزای سبزی صحرایی می باشد و چون از نورستۀ قازیاغی و گندنا، پلو سازند غذای بسیار نیکو و گوارایی حاصل میشود و نیز آش ماست قازیاغی از آش های بسیار لذیذ است. (ناظم الاطباء). بلغت رومی نام دوایی است که آن را بعربی حرزالشیاطین و حشیشهالبرص خوانند و تخم آن مستعمل است. (برهان) (آنندراج) (هفت قلزم). بلغت بربری نام گیاه زردشکوفه ای است که بعربی غراب نامندش. (منتهی الارب). کلمه بربریست به معنی رجل الغراب و آن مثل شبت باشد در ساق وجمه جز آنکه گلش سفید است. و دانه های آن به مقدونس ماند. (از تاج العروس) ، اطفاء فتنه و جنگ، فرونشاندن آن. تسکین دادن آن. (از اقرب الموارد) ، مداومت دادن بر خوردن ماهی طافی. (از متن اللغه)
(اَ طِ)
لغت نامه دهخدا
آطریلال. اطریلال. طریلال. لغتی است بربری وبه عربی آنرا رجل الطیر گویند و ما امروز آنرا قازایاغی نامیم و نام فارسی آن: پاکلاغی، چنگ کاک، پای کلاغ، زرقون، موچه، موجه، یملک، یملیک، مچی است، و نامهای دیگر آن به عربی: رجل الغراب، جزرالغراب، رجل العقارب، رجل العقاب، رجل الزرزور، رجل العقعق، رجل الراعی، رجل الطیر، حرالشیطان، حشیشهالبرص باشد. شاخ گیاه او به چنگال مرغ ماند و گیاه او به شبت شبیه است و ساقش مربع است و تخم آن چون تخم کرفس است ببزرگی بشکل زیره و بلون کبود بغایت تلخ و با حرافت. گل آن سفید و برگش متفرق و تخم آنرا تخم خلال و تخم خلال خلیل و تخم جاروب و تخم خلیل نامند. و مستعمل در طب تخم آن است بطلا و شرب. و گویند آنچه سبز و تیره و شبیه به رازیانه است قسمی از دوقواست. و قسم کبود رنگ از تخم آنرا اآطریلال مصری گویند برخلاف سبز که اآطریلال عادی است
(اِ ثَ)
لغت نامه دهخدا
عصا بدست گرفتن. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء). بدست گرفتن عصا را. (اقرب الموارد) ، عدد شصت. (غیاث اللغات) (آنندراج)
(اِ لِ)
لغت نامه دهخدا
اکوعلال. پستک شدن. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء). کوتاه قد شدن. پست قد شدن. (یادداشت مؤلف). کوتاه گشتن. (ناظم الاطباء). کوائل گردیدن. (منتهی الارب)
(اَ)
لغت نامه دهخدا
قصبه ای دورافتاده است در ولایت قرطبه از اسپانیا. این قصبه در جنوب شرقی قرطبه در کنار نهری قرار داشته و مردم آنجا تجارت حبوب می کردند و شهری پاکیزه بوده است. (از ضمیمۀ معجم البلدان)
(اِ)
لغت نامه دهخدا
بالیدن و درهم پیچیدن گیاه. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء). پر پر شدن و درهم پیچیدن گیاه: اغلولب العشب، تکاثف. (اقرب الموارد). درهم پیچیده شدن گیاه زمین: اغلولب الارض، التف عشبها. (از اقرب الموارد).
(اِ)
لغت نامه دهخدا
درهم پیچیدن و بلند گردیدن گیاه: اغلولی النبت. (منتهی الارب). درهم پیچیدن کشت و بلند گردیدن آن. (ناظم الاطباء). درهم پیچیده شدن و بزرگ گردیدن درخت. تغالی. (از اقرب الموارد)
جمع طل، ویرانه ها، لاشه ها جمع طلل. نشانهای سرای جایهای بلند و بر جسته از خانه های خراب، کالبدها
جمع غل، کندها، یاره های آهنین دشمن کامی ماری (خیانت)، تیز نگریستن، تشنه داشتن، لغزیدن درسخن جمع غل. بندها بندهای آهنین، گردن بندها. خیانت کردن، کینه داشتن کین ورزیدن، کینه ورزیدن
