معنی گردن در فرهنگ فارسی عمید

قسمتی از بدن بین سر و تنه، کنایه از فرد بزرگ و قدرتمند، بنازند فردا تواضع کنان / نگون از خجالت سر گردنان (سعدی۱ - ۱۳۴) در این معنی معمولاً با «ان» جمع بسته می شود، به گردن گرفتن: تعهد کردن، عهده دار شدن، گَردن افراختن: گردنکشی کردن، خودنمایی کردن، تکبر کردن، بلندآواز نادان گردن افراخت / که دانا را به بی شرمی بینداخت (سعدی - ۱۷۹) ، گَردن افراشتن: خودنمایی کردن، تکبر کردن، گردنکشی کردن، گَردن برافراشتن: خودنمایی کردن، تکبر کردن، گردنکشی کردن، گَردن پیچیدن: کنایه از سرپیچی کردن، سر باز زدن، نافرمانی کردن، نژادی ازاین نامورتر که راست / خردمند گردن نپیچد ز راست (فردوسی - ۵/۳۴۷) ، گَردن تافتن: سرپیچی کردن، سر باز زدن، گَردن خاراندن: کنایه از عذر آوردن، بهانه آوردن، گَردن خم کردن: کنایه از فروتنی کردن، تواضع کردن، گَردن دادن: کنایه از تسلیم شدن، اطاعت کردن، تن در دادن، گَردن زدن: گردن کسی را با شمشیر قطع کردن، گَردن کج کردن: کنایه از فروتنی کردن، اظهار عجز و ناتوانی کردن، گَردن کشیدن: کنایه از گردنکشی کردن، نافرمانی کردن، عصیان ورزیدن، تکبر کردن، دلیری کردن، گَردن نهادن: کنایه از تسلیم شدن، اطاعت کردن، فروتنی کردن

معنی گردن در لغت نامه دهخدا

پهلوی گرتن، کردی گردن، افغانی وبلوچی گردن، وخی و شغنی گردهن و سریکلی گردهان. (حاشیۀ برهان قاطع چ معین). معروف است و به عربی جید و عنق خوانند. (برهان). ج، گردنها. رَقَبَه. مَطنَب. عَطَل. (منتهی الارب). یال. (فرهنگ اسدی). مَراد. (منتهی الارب) :، زلفینک او نهاده دارد، بر گردن ماروت زاولانه.، رودکی.، تا بگویند که خدای عز و جل یکی است و بجز او خدای نیست، چون بگویند تیغ از گردن ایشان بیوفتاد. (ترجمه تفسیر طبری).، آهو همی گرازد گردن همی فرازد، گه سوی کوه تازد گه سوی راغ و صحرا.، کسایی.، برون آمد از در بکردار باد، به گردن برش گرز و سر پر ز داد.، فردوسی.، به خاک اندر افکند مر تنش را، به یک گرز بشکست گردنش را.، فردوسی.، رویت ز در خنده و سبلت ز در تیز، گردن ز در سیلی و پهلو ز در لت.، لبیبی.، آن خجش ز گردنش بیاویخته گویی، خیکی است پر از باد بیاویخته از بار.، لبیبی.، مر ورا گشت گردن و سر و پشت، سر بسر کوفته به کاج و به مشت.، عنصری.، فکندش به یک زخم گردن ز کفت، چو افکنده شد دست عذرا گرفت.، عنصری.، پشیمان شوم و چه سود دارد که گردن ها زده باشند. (تاریخ بیهقی).، غژغاودم گوزن سرین و غزال چشم، پیل زرافه گردن و گور هیون بدن.، لامعی.، هر کو به گرد این زن پرمکر گشت، گر ز آهن است نرم کند گردنش.، ناصرخسرو.، سر خاقان اعظم از تفاخر، بدین نسبت یکی گردن بیفزود.، خاقانی.، دو شخص ایمنند از تو کآیی بجوش، یکی نرم گردن یکی سفته گوش.، نظامی.، گر آهو یک نظر سوی من آرد، خراج گردنم بر گردن آرد.، نظامی.، نه خود را بر آتش به خود میزنم، که زنجیر شوق است در گردنم.، سعدی (بوستان).، چون نرود در پی صاحب کمند، آهوی بیچاره به گردن اسیر.، سعدی (طیبات).، گردن و ریش و پای و قد دراز، از حماقت حدیث گوید باز.، اوحدی.، - از گردن افکندن، ذمۀ خود را فارغ ساختن. مسئولیت را از عهدۀ خود خارج کردن. خود را از مسئولیت کاری و عملی آزاد گردانیدن: من این نذر را از گردن بیفکنم. (تاریخ بیهقی).، چون که بپرهیز و بتوبه سبک، نفکنی از گردن بار گران.، ناصرخسرو.، و رجوع به ترکیب از گردن بیرون کردن شود.، - از گردن بیرون کردن، وظیفۀ خودرا ادا کردن. خود را از مسئولیت چیزی رهاندن. ذمۀ خویش فارغ ساختن: و حق محاورۀ ولایت از گردن خویش بیرون کردم آنچه صلاح خود در آن دانید میکنید. (تاریخ بیهقی). و رجوع به ترکیب از گردن افکندن شود.، - بر گردن افتادن، سرنگون شدن. نابود شدن:، دشمنش اندیشه تنها کرد و بر گردن فتاد، اوفتد بر گردن او کاندیشۀ تنها کند.، منوچهری.، و رجوع به گردن افتادن شود.، - به گردن افتادن و به گردن درافتادن، واژگون شدن. سرنگون گشتن:، بلرزیدی زمین از زلزله سخت، که کوه اندرفتادی زو به گردن.، منوچهری (دیوان چ دبیرسیاقی چ 2 ص 87).، میان بست مسکین و شد بر درخت، وز آنجا به گردن درافتاد سخت.، سعدی (بوستان).، دگر زن کند گوید از دست دل، به گردن درافتاد چون خر به گل.، سعدی (بوستان).، به گردن فتد سرکش تندخوی، بلندیت باید بلندی مجوی.، سعدی (بوستان).، و رجوع به ترکیب بر گردن افتادن شود.، - به گردن ماندن و بر گردن بودن، به عهده بودن. در ذمه بودن و شدن:، بماند به گردَنْت ْ سوگند و بند، شوی خوار مانده پَدرْت ارجمند.، فردوسی.، که اعتقاد دارم که بجا آرم آن را و آن لازم است بر گردن من. (تاریخ بیهقی).، نه شب عیش و باده خوردن توست، کآبروی جهان به گردن توست.، اوحدی.، - پالهنگ در گردن انداختن، مطیع ساختن. به فرمان درآوردن:، آهوی پالهنگ در گردن، نتواند به خویشتن رفتن.، سعدی (گلستان).، -، کنایه از اظهار عبودیت کردن. تذلل و خشوع نشان دادن: حضرت خواجه فرمودند ما نیز امشب پالهنگ در گردن اندازیم و از حضرت عزت جلت قدرته درخواهیم. (انیس الطالبین ص 118). و رجوع به پالاهنگ و پالهنگ شود.، - خون کسی به گردن کسی بودن، دیت و خونبهای آن بر عهده وی بودن:، گردیده بد است رهنمون دل من، در گردن دیده باد خون دل من.، اسدی (از سندبادنامه).، خون ریختن خربزه در گردن من، لیکن دیت خربزه در گردن تو.، سوزنی.، ای که درین کشتی غم جای توست، خون تو در گردن کالای توست.، نظامی.، خون دل عاشقان مشتاق، در گردن دیدۀ بلاجوست.، سعدی.، گفتم از جورت بریزم خون خویش، گفت خون خویشتن در گردنت.، سعدی.، - در گردن بودن، در ذمه بودن. در عهده بودن. مسئول بودن. در عهدۀ کسی کردن. مقصر شدن و بودن:، همه پاک در گردن پادشاست، وز او ویژه پیدا شود کژ و راست.، فردوسی.، - در گردن کردن کسی را، او را مسئول دانستن. او را مقصر شمردن: و خیر و شر این بازداشته را در گردن وی کردن. (تاریخ بیهقی).، - دست در گردن کردن و بودن، هم آغوش شدن:، چه خوش بود دو دل آرام دست در گردن، بهم نشستن و حلوای آشتی خوردن.، سعدی.، تا چه خواهد کرد با من دور گیتی زین دو کار، دست او در گردنم یا خون من در گردنش.، سعدی.، - کاری به گردن کسی انداختن، او را مسئول کردن. کاری را به کسی واگذاردن:، کار در گردن ایشان کن تا من بکنم، نارسانیده به یک بندۀ تو هیچ ضرر.، فرخی.، - گردن خاریدن، مماطله و دفعالوقت کردن. و رجوع به امثال و حکم و مدخل خاریدن شود.، ترکیب ها:، - گردن آزاد. گردن افراختن. گردن برافراختن. گردن پیچیدن. گردن دراز. گردن زدن. گردن کسی گذاشتن. گردن گرفتن. و رجوع به هر یک از این مدخلها در ردیف خود شود.، - امثال:، با گردن کج آمدن، کنایه از با حالت تضرع و خواری آمدن.، به گردن آنها که میگویند، العهده علی الراوی.، سرش به گردن زیادتی کردن، سخنان نابجا گفتن یا کار نارواکردن، چنانکه کشتن را مستوجب باشد.، گردران با گردن است:، دلبری داری به از جان نیست غم گو جان مباش، گردرانی هست فربه گو بر او گردن مباش.، سنایی.، و رجوع به گردران شود.، گردن خم را شمشیر نبرد.، گردن ما از مو باریکتر و شمشیر شما از الماس برنده تر است، یعنی ما مطیع و فرمانبرداریم.، گردن من در مقابل قانون از مو باریکتر است.، مثل گردن قاز، منظور از شخص گردن دراز است

معنی گردن در فرهنگ لغت هوشیار

فسمتی از بدن سر و تنه را گردن گویند

معنی گردن در فرهنگ فارسی معین

بخشی از بدن جانداران که سر را به تنه وصل می کند، بخش باریکی که بدنه ظرفی را به دهانه آن متصل می کند، گردن از مو نازک تر: کنایه از اظهار عجز و غالباً در قبولِ حقیقت و حرف حق، گردن کسی را تبر نزدن: کنایه از گردن کلفتی در بی عاری

معنی گردن در فرهنگ واژه مترادف متضاد

جید، خر، عنق، معطف

معنی گردن در فرهنگ جامع تعبیر خواب

اگر دید بر گردن موی داشت، دلیل که وام دار شود. اگر گردن خود را شکسته دید، دلیل که به مراد برسد و در دینش خلل افتد. اگر گردن خود را کج بیند، دلیل که امانت را خیانت کند. جابر مغربی، دیدن گردن به خواب، دلیل امانت است و محل دین اگر دید گردن او چون شیرشد، دلیل قوت است و صلاح دین و امانت نگه داشتن. اگر گردن خود را ضعیف دید، تاویلش به خلاف این است. اگر دید ماری در گردن او حلقه شده بود، دلیل که زکوه مال نداده باشد. حضرت دانیال، اگر کسی در خواب به گردن خود گرانی دید، دلیل که بیمار شود. اگر دید باری در گردن داشت و بر خود هیچ رنج از آن بار نیم دید، دلیل بر درستی دین است و عمر دراز. محمد بن سیرین، ۱ـاگر در خواب گردن خود را ببینید، نشانه آن است که ناراحتیهای موجود، بر کار و روابط خانوادگی شما تأثیر نامطلوب خواهد گذاشت.، ۲ـ اگر در خواب از گردن کسی تعریف کنید، نشانه آن است که عشق به مادیات باعث شکستن پیمانهای خانوادگی خواهد شد.، ۳ـ اگر زنی خواب ببیند گردنش چون گردن مردان کلفت شده است، نشانه آن است که اگر بر خود مسلط نشود زنی غرغرو و بداخلاق خواهد شد. .، دیدن گردن بر پنج وجه است. اول: امانت. دوم: توانائی. سوم: خیانت. چهارم: وام (رام شدن). پنجم: بیماری..، اگر گردن خود را سیاه دید، دلیل که امانت را خیانت کند. اگر در خواب گردن خود را کوتاه دید، دلیل که امانت بگذارد.

معنی گردن - جستجوی لغت در جدول جو

Q: معنی گردن در فرهنگ واژه مترادف متضاد

جید، خر، عنق، معطف

گردن

فرهنگ فارسی عمید

گردن

لغت نامه دهخدا

گردن

فرهنگ لغت هوشیار

گردن

فرهنگ فارسی معین

گردن

فرهنگ واژه مترادف متضاد

گردن

فرهنگ جامع تعبیر خواب

گردن

فرهنگ گویش مازندرانی

گردو

(پسرانه)

از شخصیتهای شاهنامه، نام برادر بهرام چوبین سردار ساسانی

فرهنگ نامهای ایرانی

گرزن

(پسرانه)

تاجی که شاهان بر سر می گذاشتند

فرهنگ نامهای ایرانی

گردنه

جایی از کوه که به منزلۀ گردن کوه است، راه سخت و پر پیچ و خم در کوه، گردنگاه

فرهنگ فارسی عمید

گردنا

هر چیز گردنده که دور خود بچرخد، سیخ کباب، تکۀ گوشت که آن را به سیخ بکشند و روی آتش بگردانند

فرهنگ فارسی عمید

گردنو

دهی است از دهستان جیگران (گرمسیر ولد بیگی) بخش ثلاث شهرستان کرمانشاهان، واقع در 7000 گزی خاورسرقلعه، کنار راه فرعی سر پل ذهاب به ازگله. منطقه ای است دشت، هوای آن گرمسیری و دارای 300 تن جمعیت است. آب آنجا از رود خانه سراب دزکده تأمین میشود. محصول آنجا غلات، حبوبات، دیم و لبنیات و شغل اهالی زراعت و گله داری است. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 5)

لغت نامه دهخدا

گردنا

(گَ دَ)

مطلق سیخ اعم از سیخ چوبی و آهنی که بدان کباب کنند یا نان را از تنور برآرند. (برهان) :
گر دشمنت ز ترس برآرد چو مرغ پر
آخر چو مرغ گردد گردان به گردنا.
مسعودسعد.
ریگ اندرو چو آتش و گرد اندرو چو دود
مردم چو مرغ و باد مخالف چو گردنا.
امیرمعزی.
آتش سنان نیزۀ چون گردنای اوست
دشمن چو مرغ گردان در گرد گردنا.
سوزنی.
، کبابی که اول گوشت آن را در آب جوشانند و بعد از آن ادویۀ حاره بر آن پاشند و بر سیخ کشیده کباب کنند و معرب آن کردناج. (برهان). مرغی یا چیز دیگر که آن را بر آتش گردانند تا بریان شود. (صحاح الفرس). مرغی بود که با پر بریان کنند. (فرهنگ اسدی) :
دلی را کز هوا جستن چو مرغ اندر هوا یابی
به حاصل مرغ وار او را به آتش گردنا یابی.
کسائی.
، گوشۀ عود، رباب و امثال آن که تار بر آن بندند و بگردانند تا ساز آهنگ شود. (برهان). گردانک رباب. (آنندراج) :
شاخ امرود گویی و امرود
دسته و گردنای طنبور است.
ابوالفرج رونی.
حربۀ بهرام بشکسته ز لطفش قبضه گاه
بربط ناهید را بشکسته قهرش گردنا.
سنایی.
در جهان بیغم نبینی دل که ازدست رباب
گردن خود بی رسن هرگز نبیند گردنا.
شمس فخری.
ز شکل گردنای و صورت عود
اگر فکرت کند مرد مفکر
همان هیات که از امرود و شاخش
بخاطر آید آیدشان بخاطر.
(از تاج المآثر).
، بادبر هم آمده و آن چوبی باشد مخروطی که طفلان ریسمانی بر آن پیچند و از دست گذارند تا در زمین به چرخ درآید. (برهان). گیلکی گردلو (به همین معنی). (از حاشیۀ برهان چ معین). چوبی مدور چون گوی که یک سرش باریک باشد و اطفال ریسمان در آن پیچند و بر زمین کشند و سر باریک آن بر زمین آید و گردان شود و به عربی دوّامه گویند. (آنندراج) ، آلتی که از چوب سازند و به دست اطفال دهند تا بدان راه رفتن آموزند. (برهان). روروک. و رجوع به گردنای شود، گل سرخ. (برهان). و رجوع به گردنای شود، آینۀ زانو. کندۀ زانو، کاسۀ زانو. زانو که به عربی رضفه خوانند. (برهان) : و بر سر زانو که بندگاه ران است یاساق یک پاره استخوان است آن را رضفه گویند و بپارسی گردنای زانو گویند. (ذخیرۀ خوارزمشاهی) ، پیرامون چیزی که خراسانیان گردوا گویند. (آنندراج) (انجمن آرا) ، چوب چرخ چاه که گردد و طناب دلو بدان پیچند و از آن گشایند: الصریف، جرست گردنای بکرۀ چاه. (تاج المصادر بیهقی). بکره بزبان پارسی گردنا باشد. (ذخیرۀ خوارزمشاهی)

مطلق سیخ اعم از سیخ چوبی و آهنی که بدان کباب کنند یا نان را از تنور برآرند. (برهان) :
گر دشمنت ز ترس برآرد چو مرغ پر
آخر چو مرغ گردد گردان به گردنا.
مسعودسعد.
ریگ اندرو چو آتش و گرد اندرو چو دود
مردم چو مرغ و باد مخالف چو گردنا.
امیرمعزی.
آتش سنان نیزۀ چون گردنای اوست
دشمن چو مرغ گردان در گرد گردنا.
سوزنی.
، کبابی که اول گوشت آن را در آب جوشانند و بعد از آن ادویۀ حاره بر آن پاشند و بر سیخ کشیده کباب کنند و معرب آن کردناج. (برهان). مرغی یا چیز دیگر که آن را بر آتش گردانند تا بریان شود. (صحاح الفرس). مرغی بود که با پر بریان کنند. (فرهنگ اسدی) :
دلی را کز هوا جستن چو مرغ اندر هوا یابی
به حاصل مرغ وار او را به آتش گردنا یابی.
کسائی.
، گوشۀ عود، رباب و امثال آن که تار بر آن بندند و بگردانند تا ساز آهنگ شود. (برهان). گردانک رباب. (آنندراج) :
شاخ امرود گویی و امرود
دسته و گردنای طنبور است.
ابوالفرج رونی.
حربۀ بهرام بشکسته ز لطفش قبضه گاه
بربط ناهید را بشکسته قهرش گردنا.
سنایی.
در جهان بیغم نبینی دل که ازدست رباب
گردن خود بی رسن هرگز نبیند گردنا.
شمس فخری.
ز شکل گردنای و صورت عود
اگر فکرت کند مرد مفکر
همان هیات که از امرود و شاخش
بخاطر آید آیدشان بخاطر.
(از تاج المآثر).
، بادبر هم آمده و آن چوبی باشد مخروطی که طفلان ریسمانی بر آن پیچند و از دست گذارند تا در زمین به چرخ درآید. (برهان). گیلکی گردلو (به همین معنی). (از حاشیۀ برهان چ معین). چوبی مدور چون گوی که یک سرش باریک باشد و اطفال ریسمان در آن پیچند و بر زمین کشند و سر باریک آن بر زمین آید و گردان شود و به عربی دَوّامَه گویند. (آنندراج) ، آلتی که از چوب سازند و به دست اطفال دهند تا بدان راه رفتن آموزند. (برهان). روروک. و رجوع به گردنای شود، گل سرخ. (برهان). و رجوع به گردنای شود، آینۀ زانو. کندۀ زانو، کاسۀ زانو. زانو که به عربی رضفه خوانند. (برهان) : و بر سر زانو که بندگاه ران است یاساق یک پاره استخوان است آن را رضفه گویند و بپارسی گردنای زانو گویند. (ذخیرۀ خوارزمشاهی) ، پیرامون چیزی که خراسانیان گردوا گویند. (آنندراج) (انجمن آرا) ، چوب چرخ چاه که گردد و طناب دلو بدان پیچند و از آن گشایند: الصریف، جرست گردنای بکرۀ چاه. (تاج المصادر بیهقی). بکره بزبان پارسی گردنا باشد. (ذخیرۀ خوارزمشاهی)

لغت نامه دهخدا

گردنگ

(گَ دَ)

دیوث. (برهان) (جهانگیری) (آنندراج) :
غفلت اندر طاعت سلطان حق گردنکشی است
گردن گردنگ آن را تیغ بایدیا طناب.
سوزنی.
، ابله. (آنندراج). احمق. (برهان) ، بی اندام. (آنندراج)

لغت نامه دهخدا

گردنه

(گَ دَ نَ)

از دیه های قاسان. (تاریخ قم ص 138)

لغت نامه دهخدا

گردنه

(گَ دَ نَ / نِ)

وردنه است و آن چوبی باشد سرها باریک و میان کنده که بدان گلولۀ خمیر نان را پهن سازند. (برهان) (آنندراج) (جهانگیری) (فرهنگ رشیدی). آن را جوجه نیز خوانند. (جهانگیری) ، گردنۀ کوه. (آنندراج). کتل. گریوه. راهی تنگ میان دو کوه رو به فراز، که عبور از آن دشوار است و در قدیم گردنه ها جایگاه راهزنان بوده است: مثل دزد سر گردنه. مگر سر گردنه است

لغت نامه دهخدا

گردنه

راه سخت و پرپیچ و خم در کوه

فرهنگ لغت هوشیار

گردنگ

دیوث، ابله احمق، بی اندام

فرهنگ لغت هوشیار

گردنا

سیخ (اعم از سیخ چوبی یا آهنی که بدان گوشت را کباب کنند یا نان را از تنور برآورند) : گر دشمنت زترس برآرد چو مرغ پر آخر چو مرغ گردد گردان بگردنا. (مسعود سعد)، کبابی که اول گوشت آنرا در آب جوشانند و سپس ادویه حاره برآن پاشند و بر سیخ کشند و کباب کنند: دلی را کز هوی جستن چو مرغ اندر هوا بینی بحاصل مرغ وار او را باتش (کسائی)، گوشه عود و رباب و مانند آن که سیم ها را بر آن بندند و بگردانند تا ساز کوک شود گردانک: شاخ امرود گویی و امرود دسته و گردنای طنبور است. (ابوالفرج رونی)، چوبی مخروطی که کودکان ریسمان را بر آن پیچند و از دست گذارند تا در زمین بچرخ آید، آلتی که از چوب سازند و بدست کودکان دهند تا بوسیله آن راه رفتن آموزند روروک، چوب چرخ چاه که گردد و طناب دلو را بدان پیچند و از آن گشایند: بکره بزبان پارسی گردنا باشد، یا گردنای چرخ. آسمان گردی تدویر، کاسه زانو رضفه: در سر زانو که بندگاه ران است یا ساق یک پاره استخوان است آنرا رضفه گویند و بپارسی گردنای زانو گویند، پیرامون گرداگرد

فرهنگ لغت هوشیار