سرگذشت و حکایات گذشتگان باشد. (برهان) (آنندراج) (انجمن آرای ناصری) (از مجمع الفرس). قصه. داستان. حکایت. تمثیل. سرگذشت. (ناظم الاطباء). حکایت گذشتگان. فسانه نیز در این لغت است. (مؤید) (شرفنامۀ منیری). آفسانه و اوفسانه نیز هست. (آنندراج) (از مجمع الفرس). اساطیر. حدیث. اسطاره. اسطوره. قصه و حکایت بی اصل و دروغ که برای قصدی اخلاقی یا تنها برای سرگرم کردن ساخته اند. احدوثه. قصه ها که برای اطفال گویند. فسانه. (یادداشت مؤلف) : که از آبگینه همی خانه کرد وزان خانه گیتی پر افسانه کرد. فردوسی. هرکس که این مقامه بخواند بچشم خرد و عبرت اندر این بایست نگریست نه بدان چشم که افسانه است. (تاریخ بیهقی ص 168). این افسانه است با بسیار عبرت. (تاریخ بیهقی ص 186). افسانه ها به من بر چون بندی گوئی که من بچین و بماچینم. ناصرخسرو. نادانان برای افسانه بخوانند. (کلیله و دمنه). دل ز امل دور کن زانک نه نیکو بود مصحف و افسانه را جلد بهم ساختن. خاقانی. افسانه شد حدیث فریدون و بیوراسب زان هر دوان کدام بمخبر نکوترست. خاقانی. جغد که شوم است به افسانه در بلبل گنج است به ویرانه در. نظامی. هفت خلیفه بیکی خانه در هفت حکایت بیک افسانه در. نظامی. اگر در قعر دریا دم برآرد همه افسون او افسانه گردد. عطار. وگر صد باب حکمت پیش نادان بخوانند آیدش افسانه در گوش. سعدی (از گلستان). پس از تو ابن یمین چون فسانه خواهد بود بکوش تا ز تو نیکو بماند افسانه. ابن یمین. چه نقشها که برانگیختیم و سود نداشت فسون ما بر او گشته است افسانه. حافظ. ده روزه مهر گردون افسانه است و افسون نیکی بجای یاران فرصت شمار یارا. حافظ.
سرگذشت و حکایات گذشتگان باشد. (برهان) (آنندراج) (انجمن آرای ناصری) (از مجمع الفرس). قصه. داستان. حکایت. تمثیل. سرگذشت. (ناظم الاطباء). حکایت گذشتگان. فسانه نیز در این لغت است. (مؤید) (شرفنامۀ منیری). آفسانه و اوفسانه نیز هست. (آنندراج) (از مجمع الفرس). اساطیر. حدیث. اسطاره. اسطوره. قصه و حکایت بی اصل و دروغ که برای قصدی اخلاقی یا تنها برای سرگرم کردن ساخته اند. احدوثه. قصه ها که برای اطفال گویند. فسانه. (یادداشت مؤلف) : که از آبگینه همی خانه کرد وزان خانه گیتی پر افسانه کرد. فردوسی. هرکس که این مقامه بخواند بچشم خرد و عبرت اندر این بایست نگریست نه بدان چشم که افسانه است. (تاریخ بیهقی ص 168). این افسانه است با بسیار عبرت. (تاریخ بیهقی ص 186). افسانه ها به من بر چون بندی گوئی که من بچین و بماچینم. ناصرخسرو. نادانان برای افسانه بخوانند. (کلیله و دمنه). دل ز امل دور کن زانک نه نیکو بود مصحف و افسانه را جلد بهم ساختن. خاقانی. افسانه شد حدیث فریدون و بیوراسب زان هر دوان کدام بمخبر نکوترست. خاقانی. جغد که شوم است به افسانه در بلبل گنج است به ویرانه در. نظامی. هفت خلیفه بیکی خانه در هفت حکایت بیک افسانه در. نظامی. اگر در قعر دریا دم برآرد همه افسون او افسانه گردد. عطار. وگر صد باب حکمت پیش نادان بخوانند آیدش افسانه در گوش. سعدی (از گلستان). پس از تو ابن یمین چون فسانه خواهد بود بکوش تا ز تو نیکو بماند افسانه. ابن یمین. چه نقشها که برانگیختیم و سود نداشت فسون ما بر او گشته است افسانه. حافظ. ده روزه مهر گردون افسانه است و افسون نیکی بجای یاران فرصت شمار یارا. حافظ.
کسی که افسانه ای می سازد یا می نویسد، گویندۀ افسانه کنایه از کسی که حرف دروغ و باورنکردنی بزند کسی که سخنان بیهوده و بی معنی و بی فایده بگوید، یاوه گو، بیهوده گو، یاوه سرا، هرزه گو، هرزه خا، خیره درا، ژاژدرای، هرزه لاف، هرزه لای، یافه درای، ژاژخا، مهذار، هرزه درای، افسانه گو
کسی که افسانه ای می سازد یا می نویسد، گویندۀ افسانه کنایه از کسی که حرف دروغ و باورنکردنی بزند کسی که سخنان بیهوده و بی معنی و بی فایده بگوید، یاوِه گو، بیهودِه گو، یاوِه سُرا، هَرزِه گو، هَرزِه خا، خیرِه دَرا، ژاژدَرای، هَرزِه لاف، هَرزِه لای، یافِه دَرای، ژاژخا، مِهذار، هَرزِه دَرای، اَفسانِه گو
آنکه افسانه ای نقل می کند، گویندۀ افسانه کنایه از کسی که حرف دروغ و باورنکردنی بزند کسی که سخنان بیهوده و بی معنی و بی فایده بگوید، یاوه گو، بیهوده گو، یاوه سرا، هرزه گو، هرزه خا، خیره درا، ژاژدرای، هرزه لاف، هرزه لای، یافه درای، ژاژخا، مهذار، هرزه درای، افسانه پرداز
آنکه افسانه ای نقل می کند، گویندۀ افسانه کنایه از کسی که حرف دروغ و باورنکردنی بزند کسی که سخنان بیهوده و بی معنی و بی فایده بگوید، یاوِه گو، بیهودِه گو، یاوِه سُرا، هَرزِه گو، هَرزِه خا، خیرِه دَرا، ژاژدَرای، هَرزِه لاف، هَرزِه لای، یافِه دَرای، ژاژخا، مِهذار، هَرزِه دَرای، اَفسانِه پَرداز
آهنی و سنگی را گویند که بدان کارد و شمشیر و مانند آن تیز کنند. (آنندراج) (برهان). سنگی که بدان کارد و شمشیر وجز آن تیز کنند. (ناظم الاطباء) (انجمن آرای ناصری). بدانچه تیغ و کارد و امثال آن تیز کنند. و آنرا سان و فسان نیز گویند بتازیش مسن خوانند. (شرفنامۀ منیری). مسن که کارد بدان تیز کنند و آنرا فسان و اوسان نیز گویند. (میرزا ابراهیم) (مجمعالفرس). سنگ فسان. (غیاث اللغات). مشحذ. (یادداشت مؤلف) : از کین عدو برزمین زند سم تا نعل چو خنجر کند بر افسان. مختاری. چتر ترا دولت سمائی رهبر تیغ ترا نصرت خدائی افسان. مسعودسعد. طبع و دل خنجری و آینه ییست رنج و غم صیقلی و افسانیست. مسعودسعد. فقیه ار هست چون تیغی فقیر ارهست چون افسان تو باری کیستی زینها که نه تیغی نه افسانی. سنائی. رندۀ مریخ رند چون شودش کند سیر چرخ کند در زمان از زحل افسان او. خاقانی. سعد ذابح بهر قربان تیغ مریخ آخته جرم کیوانش چو سنگ مکی افسان دیده اند. خاقانی. سر آل بهرام کز بهر تیغش سر تیغ بهرام افسان نماید. خاقانی. دورباش قلمش چون به سه سرهنگ رسد ز دوم اخترش افسان بخراسان یابم. خاقانی. به ازسنگین دل دشمن نگردد هیچ افسانش. ؟
آهنی و سنگی را گویند که بدان کارد و شمشیر و مانند آن تیز کنند. (آنندراج) (برهان). سنگی که بدان کارد و شمشیر وجز آن تیز کنند. (ناظم الاطباء) (انجمن آرای ناصری). بدانچه تیغ و کارد و امثال آن تیز کنند. و آنرا سان و فسان نیز گویند بتازیش مسن خوانند. (شرفنامۀ منیری). مسن که کارد بدان تیز کنند و آنرا فسان و اوسان نیز گویند. (میرزا ابراهیم) (مجمعالفرس). سنگ فسان. (غیاث اللغات). مشحذ. (یادداشت مؤلف) : از کین عدو برزمین زند سم تا نعل چو خنجر کند بر افسان. مختاری. چتر ترا دولت سمائی رهبر تیغ ترا نصرت خدائی افسان. مسعودسعد. طبع و دل خنجری و آینه ییست رنج و غم صیقلی و افسانیست. مسعودسعد. فقیه ار هست چون تیغی فقیر ارهست چون افسان تو باری کیستی زینها که نه تیغی نه افسانی. سنائی. رندۀ مریخ رند چون شودش کند سیر چرخ کند در زمان از زحل افسان او. خاقانی. سعد ذابح بهر قربان تیغ مریخ آخته جرم کیوانش چو سنگ مکی افسان دیده اند. خاقانی. سر آل بهرام کز بهر تیغش سر تیغ بهرام افسان نماید. خاقانی. دورباش قلمش چون به سه سرهنگ رسد ز دوم اخترش افسان بخراسان یابم. خاقانی. به ازسنگین دل دشمن نگردد هیچ افسانش. ؟
بچۀ نارسیده و ناتمام را گویند که از شکم انسان و دیگر حیوانات افتد. (برهان) (آنندراج) (ناظم الاطباء) (انجمن آرای ناصری). بچۀ آدم یا حیوان که از شکم افتاده باشد. (مجمعالفرس). آفکانه. (شرفنامۀ منیری). سقطه. آبکانه. (برهان). بچۀ نارسیدۀ افتاده. جنین ساقط. فکانه. (یادداشت مؤلف). بچۀ ناتمام که در کمتر از هفت ماه متولد شود. (غیاث اللغات) : خام گمنام رفته از خانه که بود جز جنین و افگانه. سنایی (از آنندراج) ، فوت شدن چیزی، رهانیدن. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء)
بچۀ نارسیده و ناتمام را گویند که از شکم انسان و دیگر حیوانات افتد. (برهان) (آنندراج) (ناظم الاطباء) (انجمن آرای ناصری). بچۀ آدم یا حیوان که از شکم افتاده باشد. (مجمعالفرس). آفکانه. (شرفنامۀ منیری). سقطه. آبکانه. (برهان). بچۀ نارسیدۀ افتاده. جنین ساقط. فکانه. (یادداشت مؤلف). بچۀ ناتمام که در کمتر از هفت ماه متولد شود. (غیاث اللغات) : خام گمنام رفته از خانه که بود جز جنین و افگانه. سنایی (از آنندراج) ، فوت شدن چیزی، رهانیدن. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء)
افسانه: بدان بد کزین بد بهانه منم سخن را نخست آفسانه منم. فردوسی. آن موی که در ستایش آمد زلف است و کله نه موی شانه مردم جستم نه ریش و دستار حکمت گفتم نه آفسانه. عمادی. به پیش خلق شب و روز برمناقب تست مدارقصه و تاریخ و آفسانۀ من. سیف اسفرنگ
افسانه: بدان بد کزین بد بهانه منم سخن را نخست آفسانه منم. فردوسی. آن موی که در ستایش آمد زلف است و کله نه موی شانه مردم جستم نه ریش و دستار حکمت گفتم نه آفسانه. عمادی. به پیش خلق شب و روز برمناقب تست مدارِقصه و تاریخ و آفسانۀ من. سیف اسفرنگ