جنگ گاه و جای کارزار و این صیغۀ اسم ظرف است از عرک که ’به معنی مالیدن و گوشمال دادن و خراشیدن’ است. چون دلیران در کارزار همدیگر را می مالند لهذا جنگ گاه را، ’معرکه’ اسم ظرف شد. (غیاث). میدان کارزار. نبردگاه. حربگاه. ج، معارک. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا) : میان معرکه از کشتگان نخیزد دود ز تف آتش شمشیر و خنجرش خنجیر. خسروانی (از لغت فرس چ اقبال ص 140). سنگی بر پای چپ او آمده بود آن شهامت بین که آن درد بخوردو در معرکه اظهار نکرد. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 353). ای یافته به تیغ و بیان تو زیب و جمال معرکه و منبر. ناصرخسرو. حربگه مرد سخندان بسی صعب تر از معرکۀ حملت است. ناصرخسرو. به معرکه اندر با دشمنان چو بحر بجوش به مجلس اندر بر دوستان چو ابر ببار. مسعودسعد (دیوان ص 193). به مجلس اندر رویش بلند خورشید است به معرکه اندر تیرش ستارۀ سیار. مسعودسعد (دیوان چ رشید یاسمی ص 193). در معرکه برهان مبین تیغ تو بیند چون چشم نهد خصم تو برهان مبین را. امیرمعزی. تیغ همام گفت که ما اعجمی تنیم در معرکه زبان ظفر ترجمان ماست. خاقانی. نیست چون پیل مست معرکه لیک عنکبوتی است روی بر دیوار. خاقانی. شیر سیاه معرکه خاقان کامران باز سفید مملکه بانوی کامکار. خاقانی. از فروغ تیغ، سوزان شد هوای معرکه وز تف هیجا به جوش آمد زمین کارزار. (از ترجمه تاریخ یمینی چ 1 تهران ص 209). چو در معرکه برکشم تیغ تیز به کوهه کنم کوه را ریزریز. نظامی. در معرکۀ تو شیر مردان بر ریگ همی زنند دنبال. عطار. سیلیش اندر برم در معرکه زانکه لاتلقوا بایدی تهلکه. مولوی (مثنوی چ خاور ص 372). - معرکۀ جهاد، میدان جنگ. (ناظم الاطباء). - معرکۀ کارزار، میدان جنگ. (ناظم الاطباء). ، جنگ. رزم. نبرد: به روز معرکه به انگشت گر پدید آید ز خشم برکند از دور کیک اهریمن. منجیک (از لغت فرس چ اقبال ص 257). به روز معرکه پیکان تیر او کرده تن مخالف دین همچو خانه زنبور. وطواط. چون شه پیلتن کشد تیغ برای معرکه غازی هند را نهدپیل به جای معرکه. خاقانی. به زخم شمشیر سر و سینۀ یکدیگر می شکافتند و سرها چون گوی در میدان معرکه می انداختند. (ترجمه تاریخ یمینی چ 1 تهران ص 351). به روز معرکه ایمن مشو ز خصم ضعیف که مغز شیر برآرد چو دل ز جان برداشت. سعدی. تو خود به جوشن و برگستوان نه محتاجی که روز معرکه بر تن زره کنی مو را. سعدی. ، بسیاربسیار قابل توجه در بدی یا نیکی. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). آنکه کار بسیار مهم و قابل توجه انجام دهد: فلانی معرکه است. و رجوع به معرکه کردن شود، جای انبوهی مردم و با لفظ گرفتن و بستن مستعمل. (آنندراج). جای تماشا و جای هنگامه و غوغا. (ناظم الاطباء). جایی از شارع عام یا میدانها که مشعبدان و حقه بازان و مارگیران و دیگر شیادان بساط خویش گسترند و عوام مردم را بر خود گرد کنند تا کیسۀ آنان تهی و جیب و آستین خود پر کنند. جایی از میدانها یا گذرگاهها که سخنوری یا مدیحه خوانی یا قصه سرایی یا مسئله گویی یا مارگیری و یا شعبده بازی بساط خویش گسترد. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). و رجوع به معرکه گرفتن و معرکه بستن شود. - معرکه برپا شدن،سر و صدا راه افتادن. جنجال راه افتادن. جنجال برپاشدن. دعوا و مرافعه: من جواب تو به آیین ادب خواهم داد تا میان من و تو معرکه برپا نشود. ایرج (از فرهنگ لغات عامیانه). - معرکه برپا کردن، معرکه راه انداختن. (فرهنگ لغات عامیانۀ جمال زاده). و رجوع به ترکیب بعد شود. - معرکه راه انداختن، معرکه برپا کردن. سروصدا کردن. جنجال و افتضاح راه انداختن. دعوا و مرافعه کردن. (فرهنگ لغات عامیانۀ جمال زاده). - معرکۀ طاس باز، مجمعی که در آنجا بازی به طاس کنند. (آنندراج) : افتد ز بس که طشت کسی هر نفس ز بام روی زمین چو معرکۀ طاس باز شد. سلیم (از آنندراج). - امثال: بر خرمگس معرکه لعنت، از خرمگس معرکه کسی را اراده کنند که بر گفتار هنگامه گیران اعتراض آرد. و مثل را در نظایر این مورد استعمال کنند. (امثال و حکم ج 1 ص 418). ، هنگامه و غوغا و ازدحام. (ناظم الاطباء). - معرکه شدن،هنگامه شدن و ازدحام کردن مردمان. (ناظم الاطباء)
جنگ گاه و جای کارزار و این صیغۀ اسم ظرف است از عرک که ’به معنی مالیدن و گوشمال دادن و خراشیدن’ است. چون دلیران در کارزار همدیگر را می مالند لهذا جنگ گاه را، ’معرکه’ اسم ظرف شد. (غیاث). میدان کارزار. نبردگاه. حربگاه. ج، معارک. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا) : میان معرکه از کشتگان نخیزد دود ز تف آتش شمشیر و خنجرش خنجیر. خسروانی (از لغت فرس چ اقبال ص 140). سنگی بر پای چپ او آمده بود آن شهامت بین که آن درد بخوردو در معرکه اظهار نکرد. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 353). ای یافته به تیغ و بیان تو زیب و جمال معرکه و منبر. ناصرخسرو. حربگه مرد سخندان بسی صعب تر از معرکۀ حملت است. ناصرخسرو. به معرکه اندر با دشمنان چو بحر بجوش به مجلس اندر بر دوستان چو ابر ببار. مسعودسعد (دیوان ص 193). به مجلس اندر رویش بلند خورشید است به معرکه اندر تیرش ستارۀ سیار. مسعودسعد (دیوان چ رشید یاسمی ص 193). در معرکه برهان مبین تیغ تو بیند چون چشم نهد خصم تو برهان مبین را. امیرمعزی. تیغ همام گفت که ما اعجمی تنیم در معرکه زبان ظفر ترجمان ماست. خاقانی. نیست چون پیل مست معرکه لیک عنکبوتی است روی بر دیوار. خاقانی. شیر سیاه معرکه خاقان کامران باز سفید مملکه بانوی کامکار. خاقانی. از فروغ تیغ، سوزان شد هوای معرکه وز تف هیجا به جوش آمد زمین کارزار. (از ترجمه تاریخ یمینی چ 1 تهران ص 209). چو در معرکه برکشم تیغ تیز به کوهه کنم کوه را ریزریز. نظامی. در معرکۀ تو شیر مردان بر ریگ همی زنند دنبال. عطار. سیلیش اندر برم در معرکه زانکه لاتلقوا بایدی تهلکه. مولوی (مثنوی چ خاور ص 372). - معرکۀ جهاد، میدان جنگ. (ناظم الاطباء). - معرکۀ کارزار، میدان جنگ. (ناظم الاطباء). ، جنگ. رزم. نبرد: به روز معرکه به انگشت گر پدید آید ز خشم برکند از دور کیک اهریمن. منجیک (از لغت فرس چ اقبال ص 257). به روز معرکه پیکان تیر او کرده تن مخالف دین همچو خانه زنبور. وطواط. چون شه پیلتن کشد تیغ برای معرکه غازی هند را نهدپیل به جای معرکه. خاقانی. به زخم شمشیر سر و سینۀ یکدیگر می شکافتند و سرها چون گوی در میدان معرکه می انداختند. (ترجمه تاریخ یمینی چ 1 تهران ص 351). به روز معرکه ایمن مشو ز خصم ضعیف که مغز شیر برآرد چو دل ز جان برداشت. سعدی. تو خود به جوشن و برگستوان نه محتاجی که روز معرکه بر تن زره کنی مو را. سعدی. ، بسیاربسیار قابل توجه در بدی یا نیکی. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). آنکه کار بسیار مهم و قابل توجه انجام دهد: فلانی معرکه است. و رجوع به معرکه کردن شود، جای انبوهی مردم و با لفظ گرفتن و بستن مستعمل. (آنندراج). جای تماشا و جای هنگامه و غوغا. (ناظم الاطباء). جایی از شارع عام یا میدانها که مشعبدان و حقه بازان و مارگیران و دیگر شیادان بساط خویش گسترند و عوام مردم را بر خود گرد کنند تا کیسۀ آنان تهی و جیب و آستین خود پر کنند. جایی از میدانها یا گذرگاهها که سخنوری یا مدیحه خوانی یا قصه سرایی یا مسئله گویی یا مارگیری و یا شعبده بازی بساط خویش گسترد. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). و رجوع به معرکه گرفتن و معرکه بستن شود. - معرکه برپا شدن،سر و صدا راه افتادن. جنجال راه افتادن. جنجال برپاشدن. دعوا و مرافعه: من جواب تو به آیین ادب خواهم داد تا میان من و تو معرکه برپا نشود. ایرج (از فرهنگ لغات عامیانه). - معرکه برپا کردن، معرکه راه انداختن. (فرهنگ لغات عامیانۀ جمال زاده). و رجوع به ترکیب بعد شود. - معرکه راه انداختن، معرکه برپا کردن. سروصدا کردن. جنجال و افتضاح راه انداختن. دعوا و مرافعه کردن. (فرهنگ لغات عامیانۀ جمال زاده). - معرکۀ طاس باز، مجمعی که در آنجا بازی به طاس کنند. (آنندراج) : افتد ز بس که طشت کسی هر نفس ز بام روی زمین چو معرکۀ طاس باز شد. سلیم (از آنندراج). - امثال: بر خرمگس معرکه لعنت، از خرمگس معرکه کسی را اراده کنند که بر گفتار هنگامه گیران اعتراض آرد. و مثل را در نظایر این مورد استعمال کنند. (امثال و حکم ج 1 ص 418). ، هنگامه و غوغا و ازدحام. (ناظم الاطباء). - معرکه شدن،هنگامه شدن و ازدحام کردن مردمان. (ناظم الاطباء)
مؤنث معرّق. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). و رجوع به معرق شود. - ادویۀ معرقه، داروهایی که خوی از مسامات بیرون آرد. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). داروهایی که موجب تحریک غده های ترشح کننده عرق شوند. و رجوع به معرق و معرقات شود
مؤنث مُعَرِّق. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). و رجوع به معرق شود. - ادویۀ معرقه، داروهایی که خوی از مسامات بیرون آرد. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). داروهایی که موجب تحریک غده های ترشح کننده عرق شوند. و رجوع به معرق و معرقات شود
دهی است از بخش گوران شهرستان شاه آباد، واقع در 24 هزارگزی شمال خاوری گهواره با 100 تن سکنه. آب آن از سراب و راه آن مالرو است. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 5)
دهی است از بخش گوران شهرستان شاه آباد، واقع در 24 هزارگزی شمال خاوری گهواره با 100 تن سکنه. آب آن از سراب و راه آن مالرو است. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 5)
عمر بن الیاس بن مضر عدنانی، مکنی به ابوهذیل و ملقب و مشهور به مدرکه، جدی جاهلی است و از اجداد پیغامبر اسلام است. خزیمه و هذیل از پسران او بودند و کنانه و قریش از نسل خزیمهاند. از نسل هذیل نیز بیش از هفتاد شاعر در جاهلیت و صدر اسلام برخاسته اند. رجوع به الاعلام زرکلی ج 8 ص 79 و جمهره الانساب ج 9 ص 187 و الکامل ابن اثیر ج 2 ص 10 و معجم ما استعجم ج 1ص 88 و طبری ج 2 ص 189 و معجم قبائل العرب ص 1060 شود
عمر بن الیاس بن مضر عدنانی، مکنی به ابوهذیل و ملقب و مشهور به مدرکه، جدی جاهلی است و از اجداد پیغامبر اسلام است. خزیمه و هذیل از پسران او بودند و کنانه و قریش از نسل خزیمهاند. از نسل هذیل نیز بیش از هفتاد شاعر در جاهلیت و صدر اسلام برخاسته اند. رجوع به الاعلام زرکلی ج 8 ص 79 و جمهره الانساب ج 9 ص 187 و الکامل ابن اثیر ج 2 ص 10 و معجم ما استعجم ج 1ص 88 و طبری ج 2 ص 189 و معجم قبائل العرب ص 1060 شود
مؤنث محرّک. رجوع به محرّک شود، (اصطلاح لغویان) کلمه ای که حرکت تمام حروف متحرک آن فتحه است. با فتحۀ همه حروف کلمه مگر حرف آخر. (یادداشت مرحوم دهخدا) : برش محرکه، خجکهای سیاه، حسنه محرکه، نیکی، دحرج محرکه، گرد کرد. (یادداشت مرحوم دهخدا)
مؤنث مُحَرَّک. رجوع به مُحَرَّک شود، (اصطلاح لغویان) کلمه ای که حرکت تمام حروف متحرک آن فتحه است. با فتحۀ همه حروف کلمه مگر حرف آخر. (یادداشت مرحوم دهخدا) : برش محرکه، خجکهای سیاه، حسنه محرکه، نیکی، دحرج محرکه، گرد کرد. (یادداشت مرحوم دهخدا)
مؤنث محرک. رجوع به محرک شود. - ادویۀ محرکه، داروها که موجب تحریک و تهییج و فعالیت بیشتر در یک یا چند عضو یا تمام اعضای بدن شوند. ادویه منبهه. - علت محرکه، علت فاعله. رجوع به فاعله شود
مؤنث محرک. رجوع به محرک شود. - ادویۀ محرکه، داروها که موجب تحریک و تهییج و فعالیت بیشتر در یک یا چند عضو یا تمام اعضای بدن شوند. ادویه منبهه. - علت محرکه، علت فاعله. رجوع به فاعله شود
راهی است به سوی شام که قریش از آن راه می رفتند. (منتهی الارب). راهی است که به کنار دریا منتهی می شود و قریش از این راه آمد و رفت داشتند. (از معجم البلدان)
راهی است به سوی شام که قریش از آن راه می رفتند. (منتهی الارب). راهی است که به کنار دریا منتهی می شود و قریش از این راه آمد و رفت داشتند. (از معجم البلدان)
ارض معروکه، زمین ازدحام و انبوه رسیده. (منتهی الارب) (آنندراج) (از ناظم الاطباء) ، زمین رندیده و پاسپرکردۀ ستوران چندان که بی نبات و تباه گردد. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد)
ارض معروکه، زمین ازدحام و انبوه رسیده. (منتهی الارب) (آنندراج) (از ناظم الاطباء) ، زمین رندیده و پاسپرکردۀ ستوران چندان که بی نبات و تباه گردد. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد)
ارض معرضه، زمین گیاه ناک. و گویند ارض معرضه استعرضها المال، زمین گیاه ناکی که چون ستور بر آن گذرد می چرد آن را. (ازمنتهی الارب) (از ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد)
ارض معرضه، زمین گیاه ناک. و گویند ارض معرضه استعرضها المال، زمین گیاه ناکی که چون ستور بر آن گذرد می چرد آن را. (ازمنتهی الارب) (از ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد)
مونث محرک: بر انگیخته مونث محرک: انگیختار جنباننده مونث محرک جمع محرکات. مونث محرک جمع محرکات. یا ادویه محرکه. دارو هایی که موجب تحریک و تهییج و فعالیت بیشتری در یک یا چند عضو یا تمام اعضای بدن شوند منهبه
مونث محرک: بر انگیخته مونث محرک: انگیختار جنباننده مونث محرک جمع محرکات. مونث محرک جمع محرکات. یا ادویه محرکه. دارو هایی که موجب تحریک و تهییج و فعالیت بیشتری در یک یا چند عضو یا تمام اعضای بدن شوند منهبه
معرفت در فارسی: شناخت، دانش، در یافت از معرفه شناخته: زبانزد دستوری اسمی است که نزد مخاطب معلوم و معهود باشد مثلا اگر کسی بمخاطب خود بگوید: عاقبت خانه را فروختم و دکانها را خریدم. مقصود این است: خانه ای را که شما اطلاع دارید فروختم و دکانهایی را که میشناسید خریدم. توضیح معرفه بصورتهای ذیل در فارسی بکار میرود: صورت اسم جنس با قرینه: مردی در بیابان دچار گرگی شد، مرد با گرگ جنگیده و سرانجام گرگ را کشت، گاه اسم را با آن و این معرفه سازند: گفت: برو و این زن را بیاور. او بشد و زن را پیش طالوت آورد. گفت: توبه او آنست که بدان شارستان جباران شود، در زبان تخاطب با الحاق ه (آ در شمال ایران و ا در مرکز) یا - معرفه سازند: اسبه را خریدم. خانهه را فروختم مردی امروز آمد. (این یاء یاء و حدت و نکره نیست)
معرفت در فارسی: شناخت، دانش، در یافت از معرفه شناخته: زبانزد دستوری اسمی است که نزد مخاطب معلوم و معهود باشد مثلا اگر کسی بمخاطب خود بگوید: عاقبت خانه را فروختم و دکانها را خریدم. مقصود این است: خانه ای را که شما اطلاع دارید فروختم و دکانهایی را که میشناسید خریدم. توضیح معرفه بصورتهای ذیل در فارسی بکار میرود: صورت اسم جنس با قرینه: مردی در بیابان دچار گرگی شد، مرد با گرگ جنگیده و سرانجام گرگ را کشت، گاه اسم را با آن و این معرفه سازند: گفت: برو و این زن را بیاور. او بشد و زن را پیش طالوت آورد. گفت: توبه او آنست که بدان شارستان جباران شود، در زبان تخاطب با الحاق ه (آ در شمال ایران و ا در مرکز) یا - معرفه سازند: اسبه را خریدم. خانهه را فروختم مردی امروز آمد. (این یاء یاء و حدت و نکره نیست)