- شعایر
هر یک از مناسک حج و آداب مذهبی، آداب و رسوم ملی یا مذهبی
معنی شعایر - جستجوی لغت در جدول جو
- شعایر (شَ یِ)
شعائر. عبادتها. (از ناظم الاطباء) ، علامتها. نشانه ها. (فرهنگ فارسی معین) : چه تنفیذ شرایعدین و اظهار طرایق و شعایر حق بی سیاست پادشاه دیندار صورت نبندد. (کلیله و دمنه) ، آداب و رسوم مذهبی یا ملی. (فرهنگ فارسی معین) :
شعایر پدران و معارف اجداد
حیات و قدرت اقوام را قوام دهد.
ملک الشعراء بهار.
- شعایر اسلام، هر آن چیز که اسلام بدان استواراست. (ناظم الاطباء).
- شعایر مذهبی، مراسم و آیین های مذهبی.
- شعایر ملی، آیین و رسوم ملی. آداب و عادات که افراد یک ملت بدان پابندند.
، قربانیها. (ناظم الاطباء). رجوع به شعائر و شعاره شود
شعایر پدران و معارف اجداد
حیات و قدرت اقوام را قوام دهد.
ملک الشعراء بهار.
- شعایر اسلام، هر آن چیز که اسلام بدان استواراست. (ناظم الاطباء).
- شعایر مذهبی، مراسم و آیین های مذهبی.
- شعایر ملی، آیین و رسوم ملی. آداب و عادات که افراد یک ملت بدان پابندند.
، قربانیها. (ناظم الاطباء). رجوع به شعائر و شعاره شود
- شعایر
جمع شعاره، شعیره، علامتها، نشانه ها، هر یک از مناسک حج، آداب و رسوم مذهبی یا ملی. یا شعایر اسلام. هر آن چیز که اسلام بدان استوار است
- شعایر ((شَ یِ))
جمع شعاره، شعیره، نشانه ها، علامت ها، هر یک از مناسک حج، آداب و رسوم مذهبی یا ملی
- شعایر
آداب، رسوم، سنن، مناسک
پیشنهاد واژه بر اساس جستجوی شما
ندایی که در جنگ سر می دهند، کنایه از سخنی آرمانی که معمولاً قابل عمل نیست، کنایه از روش، شیوه، علامت گروهی از مردم که بدان یکدیگر را می شناسند، مقابل دثار، لباسی که زیر دثار بر تن می کردند، لباس زیر
(شَ)
لغت نامه دهخدا
نوعی از بازیچه. (منتهی الارب) (از ناظم الاطباء). بازیچه. و واحد ندارد. (آنندراج). بازیچه ای است کودکان عرب را ولی مفرد ندارد. مانند: شعابیب. (از اقرب الموارد) ، جمع واژۀ شعروره. (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). رجوع به شعروره شود، جمع واژۀ شعرور. (منتهی الارب) (از اقرب الموارد). جمع واژۀ شعرور به معنی بادرنگ ریزه. (آنندراج). قثاء صغیر است. (ذخیرۀ خوارزمشاهی). قثاء بری صغیر است. (تحفۀ حکیم مؤمن). رجوع به قثاء وشعروره شود، پراکندگان و آن جمعی است بی واحد. (یادداشت مؤلف) : ذهبوا شعاریر بقذان او بقند حره، یعنی: رفتند پریشان و متفرق مانند مگسان. (ناظم الاطباء) (منتهی الارب) (از اقرب الموارد). لعبنا شعاریر قذه قذه قذان قذان ممنوعات، یعنی بازی کردیم ما متفرق و پراکنده و این کلام را کودکان تازی گویند. (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد) (از منتهی الارب)
(شَ ءِ)
لغت نامه دهخدا
شعایر. جمع واژۀ شعاره. نشانها در حج و طاعتی که در آنجا کنند. (یادداشت مؤلف). رجوع به شعاره شود.
- شعائر حج، معالم (نشانه های) آن که خدای به سوی آن خوانده است (مسلمانان را) و به قیام بدان فرمان داده است. (ازمنتهی الارب). شعایر حج، نشانهای حج و طاعتها که آنجا کنند. (یادداشت مؤلف).
، جمع واژۀ شعیره. (ترجمان القرآن جرجانی چ دبیرسیاقی ص 61) (اقرب الموارد) (از منتهی الارب). عبادات و قربانیها. واحدش شعیره. (غیاث اللغات). جمع واژۀ شعیره، علامات و از آن است: شعائراﷲ. (یادداشت مؤلف). رجوع به شعیره شود.
- شعائر اﷲ، نشانیهای خدا. مناسک خدا: ان الصفا و المروه من شعائر اﷲ فمن حج البیت او اعتمر فلاجناح علیه ان یطوف بهما و من تطوع خیراً فان اﷲ شاکر علیم. (قرآن 158/2). ترجمه: کوه صفا و کوه مروه از نشانیهای خداست. هرکه حج خانه کند یا عمره بجای آرد بزهی نیست بر او که طواف کند به ایشان و هر که کند کاری نیکو خدای او سیاس داناست. (از تفسیر ابوالفتوح رازی ج 1 ص 369). یا ایها الذین آمنوا لاتحلوا شعائر اﷲ و لا الشهر الحرام و لا الهدی و لاالقلائد و لاآمین البیت الحرام یبتغون فضلاً من ربهم و رضواناً. (قرآن 5 / 2). ترجمه: ای آن کسانی که ایمان آوردید حلال مشمارید مناسک خدا را و نه ماه حرام و نه قربانی را و نه گردن بند و نه قصدکنندگان خانه محترم که می جویند فضلی را از پروردگارشان و خشنودی را. (تفسیر ابوالفتوح رازی ج 3 صص 355-356). و البدن جعلناها لکم من شعائر اﷲ لکم فیها خیراً فاذکروا اسم اﷲ علیها صواف فاذا وجبت جنوبها فکلوا منها و اطعموا القانع و المعتر کذلک سخرناها لکم لعلکم تشکرون. (قرآن 36/22). ترجمه: و شتر قربانی قرار کردیم آن را برای شما از شعائر خدا برای شما در آن خوبی است پس یادکنید اسم خدا را بر آن صف زدگان پس چون به زمین نهادپهلوهایش را پس بخورید از آن و بخورانید قانع و معتر را این چنین رام کردیم آن را برای شما شاید شما شکر گزارید. (تفسیر ابوالفتوح رازی ج 7 ص 127). ذلک و من یعظم شعائر اﷲ فانها من تقوی القلوب. (قرآن 32/22). ترجمه: این است و هر که بزرگ شمارد علامات خدا را پس بتحقیق آن از پرهیزکاری دلهاست. (تفسیر ابوالفتوح رازی ج 7 ص 128).
، جمع واژۀ شعیره، به معنی جو.
- شعائرالذهب، نوعی از پیرایۀ گلو که به شکل جو سازند. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء)
- شعائر حج، معالم (نشانه های) آن که خدای به سوی آن خوانده است (مسلمانان را) و به قیام بدان فرمان داده است. (ازمنتهی الارب). شعایر حج، نشانهای حج و طاعتها که آنجا کنند. (یادداشت مؤلف).
، جمع واژۀ شعیره. (ترجمان القرآن جرجانی چ دبیرسیاقی ص 61) (اقرب الموارد) (از منتهی الارب). عبادات و قربانیها. واحدش شعیره. (غیاث اللغات). جمع واژۀ شعیره، علامات و از آن است: شعائراﷲ. (یادداشت مؤلف). رجوع به شعیره شود.
- شعائر اﷲ، نشانیهای خدا. مناسک خدا: ان الصفا و المروه من شعائر اﷲ فمن حج البیت او اعتمر فلاجناح علیه ان یطوف بهما و من تطوع خیراً فان اﷲ شاکر علیم. (قرآن 158/2). ترجمه: کوه صفا و کوه مروه از نشانیهای خداست. هرکه حج خانه کند یا عمره بجای آرد بزهی نیست بر او که طواف کند به ایشان و هر که کند کاری نیکو خدای او سیاس داناست. (از تفسیر ابوالفتوح رازی ج 1 ص 369). یا ایها الذین آمنوا لاتحلوا شعائر اﷲ و لا الشهر الحرام و لا الهدی و لاالقلائد و لاآمین البیت الحرام یبتغون فضلاً من ربهم و رضواناً. (قرآن 5 / 2). ترجمه: ای آن کسانی که ایمان آوردید حلال مشمارید مناسک خدا را و نه ماه حرام و نه قربانی را و نه گردن بند و نه قصدکنندگان خانه محترم که می جویند فضلی را از پروردگارشان و خشنودی را. (تفسیر ابوالفتوح رازی ج 3 صص 355-356). و البدن جعلناها لکم من شعائر اﷲ لکم فیها خیراً فاذکروا اسم اﷲ علیها صواف فاذا وجبت جنوبها فکلوا منها و اطعموا القانع و المعتر کذلک سخرناها لکم لعلکم تشکرون. (قرآن 36/22). ترجمه: و شتر قربانی قرار کردیم آن را برای شما از شعائر خدا برای شما در آن خوبی است پس یادکنید اسم خدا را بر آن صف زدگان پس چون به زمین نهادپهلوهایش را پس بخورید از آن و بخورانید قانع و معتر را این چنین رام کردیم آن را برای شما شاید شما شکر گزارید. (تفسیر ابوالفتوح رازی ج 7 ص 127). ذلک و من یعظم شعائر اﷲ فانها من تقوی القلوب. (قرآن 32/22). ترجمه: این است و هر که بزرگ شمارد علامات خدا را پس بتحقیق آن از پرهیزکاری دلهاست. (تفسیر ابوالفتوح رازی ج 7 ص 128).
، جمع واژۀ شعیره، به معنی جو.
- شعائرالذهب، نوعی از پیرایۀ گلو که به شکل جو سازند. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء)
(بَ دَ)
لغت نامه دهخدا
یکدیگر را عیب کردن. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء). تقبیح کردن و منسوب به ننگ نمودن یکدیگر را و در الاساس بمعنی تعاتب آمده است. (از اقرب الموارد). و رجوع به تعاتب شود
(شَ)
لغت نامه دهخدا
درخت درهم پیچیده. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد) ، درخت بسیارمایه در زمین نرم که مردم در پناه آن از سرما و گرما پناه آرند و فرودآیند. (از منتهی الارب) (آنندراج) (از اقرب الموارد) ، زمین بسیاردرخت. (مهذب الاسماء) (ناظم الاطباء) (از منتهی الارب) ، جامه ای که بر تن ساید مانند پیراهن و کلاه و ازار. ضد دثار. (از اقرب الموارد) (ناظم الاطباء). شعار. رجوع به شعار شود
(شَ)
لغت نامه دهخدا
جو. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). نام غلۀ معروف که به فارسی و هندی جو گویند، و گویند شعیر ازشعر بمعنی مو است زیرا که جو مو بر سر دارد و گندم ندارد یا آنکه کم دارد. (از غیاث اللغات). جو، شعیره یکی آن. (از مهذب الاسماء) (آنندراج) :
که نباید چنانکه آن گفتند
بازدارد ترا ز شعر شعیر’.
ناصرخسرو.
دنیات دور کرد ز دین این مثل تراست
کز شعر بازداشت ترا جستن و شعیر.
ناصرخسرو.
همچنان چون نرسد بر شرف مردم خر
نرسد بر خطر گندم پرمایه شعیر.
ناصرخسرو.
شکر کن زآنکه شرع و شعرت هست
خرت ار نیست گو شعیر مباش.
سنایی.
شاعری خرسری و در سرت از شعر هوس
همچو اندر سر خر مر هوس کاه و شعیر.
سوزنی.
از ستوران دیگر آید یاد
کم خر گیر و آن کاه و شعیر.
سوزنی.
زآن تا مگر شعیر براقت شود شده ست
امسال برج خوشه شعیر اندر آسمان.
سوزنی.
در ترازوی شرع و رستۀ عقل
فلسفه فلس دان و شعر شعیر.
خاقانی.
شعیری زآن شعار نو نمانده ست
وگر تازی ندانی جو نمانده ست.
نظامی.
خر شباب تن نمی دانی بگیر
این جوانی را بگیر ای خر شعیر.
مولوی.
- شعیر رومی، خندروس است. (ذخیرۀ خوارزمشاهی) (تحفۀ حکیم مؤمن).
- شعیر هندی، هلیله. (یادداشت مؤلف). رجوع به هلیله شود.
، یار و مصاحب. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (آنندراج) (از اقرب الموارد) ، در علم اوزان شش خردل است. (یادداشت مؤلف) ، 13 حبه. (فرهنگ فارسی معین) ، (اصطلاح علم مساحت) رجوع به ذراع ید و نفائس الفنون شود، مقیاسی است برای آب (زرند - ساوه). (فرهنگ فارسی معین) ، 8 خردل یا116 دانگ (کردستان). (فرهنگ فارسی معین). در اصطلاح کشاورزان آذربایجان یک شانزدهم دانگ را گویند و خود دانگ یک ششم زمین و ملک یک آبادی است و بدین ترتیب شعیر یک نود و ششم زمین و ملک یک ده را گویند
که نباید چنانکه آن گفتند
بازدارد ترا ز شعر شعیر’.
ناصرخسرو.
دنیات دور کرد ز دین این مثل تراست
کز شعر بازداشت ترا جستن و شعیر.
ناصرخسرو.
همچنان چون نرسد بر شرف مردم خر
نرسد بر خطر گندم پرمایه شعیر.
ناصرخسرو.
شکر کن زآنکه شرع و شعرت هست
خرت ار نیست گو شعیر مباش.
سنایی.
شاعری خرسری و در سرت از شعر هوس
همچو اندر سر خر مر هوس کاه و شعیر.
سوزنی.
از ستوران دیگر آید یاد
کم خر گیر و آن کاه و شعیر.
سوزنی.
زآن تا مگر شعیر براقت شود شده ست
امسال برج خوشه شعیر اندر آسمان.
سوزنی.
در ترازوی شرع و رستۀ عقل
فلسفه فلس دان و شعر شعیر.
خاقانی.
شعیری زآن شعار نو نمانده ست
وگر تازی ندانی جو نمانده ست.
نظامی.
خر شباب تن نمی دانی بگیر
این جوانی را بگیر ای خر شعیر.
مولوی.
- شعیر رومی، خندروس است. (ذخیرۀ خوارزمشاهی) (تحفۀ حکیم مؤمن).
- شعیر هندی، هلیله. (یادداشت مؤلف). رجوع به هلیله شود.
، یار و مصاحب. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (آنندراج) (از اقرب الموارد) ، در علم اوزان شش خردل است. (یادداشت مؤلف) ، 13 حبه. (فرهنگ فارسی معین) ، (اصطلاح علم مساحت) رجوع به ذراع ید و نفائس الفنون شود، مقیاسی است برای آب (زرند - ساوه). (فرهنگ فارسی معین) ، 8 خردل یا116 دانگ (کردستان). (فرهنگ فارسی معین). در اصطلاح کشاورزان آذربایجان یک شانزدهم دانگ را گویند و خود دانگ یک ششم زمین و ملک یک آبادی است و بدین ترتیب شعیر یک نود و ششم زمین و ملک یک ده را گویند
(شَ)
لغت نامه دهخدا
موضعی است به بلاد هذیل. (منتهی الارب) ، محله ای است به بغداد، از آن محله است شیخ عبدالکریم بن حسن بن علی. (منتهی الارب)
(شِ)
لغت نامه دهخدا
نشان و علامت. (ناظم الاطباء). علامت. نشان. ج، شعر. (مهذب الاسماء)، نشانۀ گروهی از مردم که بوسیلۀ آن یکدیگر را شناسند. (فرهنگ فارسی معین)، نشان وعلامت سلطان یا امیر یا خرقه ای چون علم سیاه یا سفیدو یا کلمه ها که طریقه و آیین او را نمودار سازد. (یادداشت مؤلف). عربهای زمان جاهلیت در میدان کارزار شعارهایی می دادند که مناسب با اوضاع روز بود مثلاً درجنگ احد سپاهیان مخالف اسلام به نام دو بت خود عزی وهبل فریاد می زدند و قبیلۀ تنوخ در حیره (آل عباداﷲ) می گفتند. پیغمبر اکرم شعار مهاجرین را (بنی عبداﷲ) وشعار اوس و خزرج (انصار) را (بنی عبداﷲ و بنی عبیداﷲ) قرار داد و سپاهیان اسلام را (خلیل اﷲ) می خواندند و بعداً نیز به مقتضیات روز شعارهایی ساخته بکار می بردند. (تاریخ تمدن اسلام جرجی زیدان ترجمه جواهرکلام ج 1 ص 191) : جمعی به هوای سلطان بیرون آمدند و به شعار دعوت او ندا زدند. (ترجمه تاریخ یمینی ص 213). به زنهار آمدند و به شعار سلطانی مجاهدت کردند. (ترجمه تاریخ یمینی ص 274). شعار اسلام در آن بقاع و اصقاع ظاهر شد. (ترجمه تاریخ یمینی ص 295). معابد و کنیسه های ایشان خراب کرد و بجای آن مساجد بنیاد نهاد وشعار اسلام ظاهر گردانید. (ترجمه تاریخ یمینی ص 26) .این یکی بود از اولاد ملوک هند که سلطان بعضی ممالک که از کفار ستده بود و شعار اسلام در آن ظاهر کرده بدو سپرده بود. (ترجمه تاریخ یمینی ص 272). اغلب بلاد هند در دیار اسلام افزوده و همه به شعار دعوت حق آراسته شده. (ترجمه تاریخ یمینی ص 407). با قرب ده هزار مرد فرودآمد و به شعار دعوت اسلام تظاهر نمود. (ترجمه تاریخ یمینی ص 409). صاحب غازی در نشابور شعار ما راآشکار کرده بود و خطبه بگردانیده. (تاریخ بیهقی). عامۀ سیستان بر عزیز بن عبداﷲ خروج کردند و پیدا کردند شعار امیر ابوجعفر احمد بن خلف بن اللیث. (تاریخ سیستان). مردمان او را اندر نگذاشتند و پیدا کردند شعارامیر با جعفر و خطبه بر او کردند. (تاریخ سیستان). (عبداﷲ بن احمد) چون کار شهر متغیر دید و دلهای مردمان و عیاران از خویشتن نفور... و محبت امیر با جعفراندر دل مردمان جایگیر دید و شعار او آشکار متحیر ماند. (تاریخ سیستان). سپاه طاهر (ابن خلف) و عیاران شهر حصار گرفتند و از بیم امیر خلف شعار سلطان محمود پیدا کردند و بانگ محمود کردند. (تاریخ سیستان).
- شعار دادن، (اخیراً در تداول مردم) گفتن مطلبی بر سر جمع به بانگ بلند. در موافقت یا مخالفت با عقیده ای یا شخصی برای تهییج و دمساز کردن آنان، چون گفتن: زنده باد همبستگی ایران. یا مرده باد فلان که دشمن ایران است و جز آن.
، عادت. رسم. دستور. (ناظم الاطباء). سنت. طریقه. خوی. منش. (یادداشت مؤلف). پیشه. زی. روش. قاعده.قانون. آیین: شعار پادشاهی و جلال جهانداری در این خاندان بزرگ دایم و مؤبد و جاوید و مخلد گشته است. (کلیله و دمنه).
تا هوی و هوس شعار تو اند
امل و حرص یار غار تو اند.
سنایی.
تقطیع او و ازرق گردون ز یک شعار
تسبیح او و عقد ثریا ز یک نظام.
خاقانی.
چون فقر شد شعار تو برگ و نوا مجوی
چون باد شد براق تو برگستوان مخواه.
خاقانی.
اسکندر و تنعم ملک دوروزه عمر
خضر و شعارمفلسی و عمر جاودان.
خاقانی.
دوستی کم کن و چون خواهی کرد
آن چنان کن که شعار کرم است.
خاقانی.
مرا ز خاک به مردم همی کند پدرش
هم او شعار پدر اختیار می سازد.
خاقانی.
مرا کز عشق به نآید شعاری
مبادا تا زیم جز عشق کاری.
نظامی.
ساز و اهبت و آلت سپهداری و لشکرکشی با شعار وزارت و خواجگی جمع کرد. (ترجمه تاریخ یمینی ص 51).
- شعار افکندن، رسم و آیین طرح کردن:
چو در صید شیران شعار افکنی
به تیری دوپیکر شکار افکنی.
نظامی.
- شعار ساختن، شعار کردن. راه و رسم و علامت خود قرار دادن. سنت کردن:
عقل مرد را به هشت خصلت بتوان شناخت... هشتم در محافل، خاموشی را شعار ساختن. (کلیله و دمنه).
اگر بنان نبی مه شکافت دست امین
ز آفتاب شکافی شعار می سازد.
خاقانی.
رجوع به ترکیب شعار کردن شود.
- شعار کردن، نشان کردن. کار کردن. رفتار کردن. اثر کردن:
این دهنهای تنگ بی دندان
بر دو ساق من آن شعار کند.
خاقانی.
تا بشنود جهان که فلان مرغ را به وقت
بلقیس خرقه دار و سلیمان شعار کرد.
خاقانی (دیوان چ سجادی ص 151).
- ، پیشه کردن. رسم کردن:
در خاک خفته اند کیان گر نه مرد و زن
کردندی از پرستش تو ملک را شعار.
خاقانی.
- ، نشان و علامت و وسیلۀ شناسایی قرار دادن:
به کام خویش رسیده ز شکر کرده شعار.
اسکافی (از تاریخ بیهقی).
هرکه طاعت را شعار... خویش کند از ثمرات دنیا و عقبی بهره ور گردد. (کلیله و دمنه). رجوع به ترکیب شعار ساختن شود.
- ارادت شعار،ارادتمند. ارادت پیشه. مخلص. (یادداشت مؤلف).
- بوحنیفه شعار، که طریقه و مذهب بوحنیفه دارد:
رکن خوی حبر شافعی توفیق
رکن ری بحر بوحنیفه شعار.
خاقانی.
- جنایت شعار، جانی. جنایت پیشه. (یادداشت مؤلف).
- ظفرشعار، نصرت شعار. که پیروزی و موفقیت همراه و قرین اوست. فاتح و پیروز: به قدم طاعت و انقیاد موکب ظفرشعار را استقبال کرد. (حبیب السیر ج 3 ص 352).
- ملایک شعار، که خوی و عادت ملایک دارد:
شاه ملایک شعار شیر ممالک شکار
خسرو اقلیم بخش رستم توران ستان.
خاقانی.
و یمن سریرت هوشمندی ملایک شعار امتلا یابد. (حبیب السیرج 3 ص 1).
- مهدی شعار، که نسبت و طریقت مهدی دارد:
شاه فریدون لوا خضر سکندربنا
خسرو امت پناه اتسزمهدی شعار.
خاقانی.
- نصرت شعار، که پیروزی و نصرت عادت و قرین و ملازم اوست. ظفرشعار: در ظل رایت نصرت شعار مجتمع گشتند. (حبیب السیر ج 3 ص 322). قبۀ زرنگار چتر نصرت شعارش، منوّر عرصۀ سپهر. (حبیب السیر ج 3 ص 322).
، زینت و آرایش. (ناظم الاطباء) :
بزرگواری را رسمهای اوست جمال
چو مر شجاعت را تیغ تیز اوست شعار.
منوچهری.
گر سرو را ز گوهر بر سر شعار باشد
ور کوه را ز عنبر در سر خمار باشد.
فرخی.
شعرم بخوان و فخر مدان مر مرا به شعر
دین دان نه شعر فخر من و هم شعار من.
ناصرخسرو (دیوان چ مینوی و محقق ص 299).
بخوان اشعار حجت را که ندهد
به از شعرش خرد را جان شعاری.
ناصرخسرو.
طرز غریب من است نقش خرد را طراز
شعر بدیع من است شرع سخن را شعار.
خاقانی.
- ذات کرم شعار، کسی که جوانمردی و شرافت را زینت خود قرار داده. (ناظم الاطباء).
- شعار داشتن، قاعده ودستور داشتن:
اگر در سخن اینجا که هست در بندم
هنوز نظم ندارد نظام و شعر شعار.
سعدی
جل اسب، علامت و نشان اهل جنگ و سفر که یکدیگر را بدان شناسند و آن چیزی است که در وقت جنگ و در تاریکی شب یکدیگر را بدان می شناسند. (منتهی الارب) (آنندراج) (از اقرب الموارد) (از ناظم الاطباء) ، نشان در حج. طاعت در حج. طاعتها که در حج کنند. (یادداشت مؤلف).
- شعار الحج، مناسک حج و علامات آن. (از منتهی الارب) (آنندراج) (از ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد).
، آنچه بدان محافظت شراب کنند، تندر. رعد، درخت، مرگ و موت. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء) ، جامه ای که بر تن ساید مانند پیراهن و ازار. ضد دثار. ج، اشعره، شعر. (منتهی الارب) (آنندراج) (غیاث اللغات) (از ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). جامه ای که چسبیده به بدن باشد و کنکلک نیز گویند و دثار جامه ای را گویند که بالای آن پوشیده شود مانند عبا و جبه و چادر. جامه ای که در زیر جامۀ دیگر پوشند. (دهار) (مهذب الاسماء). جامه ای که بر روی تن باشد، یعنی زیر آن جامۀ دیگرنباشد. زیرپوش. هر جامه که برتن ساید، یعنی واسطه ای میان آن و تن نباشد چون: پیراهن و ازار. اندرونه. مقابل دثار. (یادداشت مؤلف) :
گر بر تن گروهی درد دثار عمر
گاهی ز خون قومی سازد شعار تیغ.
مسعودسعد.
هیچ جاهل در جهان مفتی نگشته ست از لباس
هیچ گنگ اندر جهان شاعر نگشته از شعار.
سنایی.
ای خواجۀ باجود بدان از قبل آنک
دارم طمع از جود توزین شعر شعاری.
سنایی.
ز جلالت تو شاها نکند زمانه باور
که شعار دولتت را فلک آستر نیاید.
خاقانی.
خوش دم است او و گلویش بس فراخ
با شعار تو دثار شاخ شاخ.
مولوی.
اشعار، شعار پوشانیدن کسی را. استشعار، شعار پوشیدن. (منتهی الارب).
- شعار و دثار، جامۀ زیرین و رویین. (یادداشت مؤلف) :
بخت ترا ز نصرت و ملک ترا ز فتح
زآن خنجر برهنه شعار و دثار باد.
مسعودسعد.
ملک افتخار کردی و امروز ملک را
جز جاه و دولت تو شعار و دثار نیست.
مسعودسعد.
شعار و دثار من متناسب باشد. (کلیله و دمنه).
- ، کنایه از ظاهر و باطن:
شعار و دثارم ز دین است و علم
همین بد شعار و دثار علی.
ناصرخسرو.
، جمع واژۀ شعر. (از اقرب الموارد) (ناظم الاطباء). رجوع به شعر شود، جمع واژۀ شعر. (ناظم الاطباء). رجوع به شعر شود
- شعار دادن، (اخیراً در تداول مردم) گفتن مطلبی بر سر جمع به بانگ بلند. در موافقت یا مخالفت با عقیده ای یا شخصی برای تهییج و دمساز کردن آنان، چون گفتن: زنده باد همبستگی ایران. یا مرده باد فلان که دشمن ایران است و جز آن.
، عادت. رسم. دستور. (ناظم الاطباء). سنت. طریقه. خوی. منش. (یادداشت مؤلف). پیشه. زی. روش. قاعده.قانون. آیین: شعار پادشاهی و جلال جهانداری در این خاندان بزرگ دایم و مؤبد و جاوید و مخلد گشته است. (کلیله و دمنه).
تا هوی و هوس شعار تو اند
امل و حرص یار غار تو اند.
سنایی.
تقطیع او و ازرق گردون ز یک شعار
تسبیح او و عقد ثریا ز یک نظام.
خاقانی.
چون فقر شد شعار تو برگ و نوا مجوی
چون باد شد براق تو برگستوان مخواه.
خاقانی.
اسکندر و تنعم ملک دوروزه عمر
خضر و شعارمفلسی و عمر جاودان.
خاقانی.
دوستی کم کن و چون خواهی کرد
آن چنان کن که شعار کرم است.
خاقانی.
مرا ز خاک به مردم همی کند پدرش
هم او شعار پدر اختیار می سازد.
خاقانی.
مرا کز عشق به نآید شعاری
مبادا تا زیم جز عشق کاری.
نظامی.
ساز و اهبت و آلت سپهداری و لشکرکشی با شعار وزارت و خواجگی جمع کرد. (ترجمه تاریخ یمینی ص 51).
- شعار افکندن، رسم و آیین طرح کردن:
چو در صید شیران شعار افکنی
به تیری دوپیکر شکار افکنی.
نظامی.
- شعار ساختن، شعار کردن. راه و رسم و علامت خود قرار دادن. سنت کردن:
عقل مرد را به هشت خصلت بتوان شناخت... هشتم در محافل، خاموشی را شعار ساختن. (کلیله و دمنه).
اگر بنان نبی مه شکافت دست امین
ز آفتاب شکافی شعار می سازد.
خاقانی.
رجوع به ترکیب شعار کردن شود.
- شعار کردن، نشان کردن. کار کردن. رفتار کردن. اثر کردن:
این دهنهای تنگ بی دندان
بر دو ساق من آن شعار کند.
خاقانی.
تا بشنود جهان که فلان مرغ را به وقت
بلقیس خرقه دار و سلیمان شعار کرد.
خاقانی (دیوان چ سجادی ص 151).
- ، پیشه کردن. رسم کردن:
در خاک خفته اند کیان گر نه مرد و زن
کردندی از پرستش تو ملک را شعار.
خاقانی.
- ، نشان و علامت و وسیلۀ شناسایی قرار دادن:
به کام خویش رسیده ز شکر کرده شعار.
اسکافی (از تاریخ بیهقی).
هرکه طاعت را شعار... خویش کند از ثمرات دنیا و عقبی بهره ور گردد. (کلیله و دمنه). رجوع به ترکیب شعار ساختن شود.
- ارادت شعار،ارادتمند. ارادت پیشه. مخلص. (یادداشت مؤلف).
- بوحنیفه شعار، که طریقه و مذهب بوحنیفه دارد:
رکن خوی حبر شافعی توفیق
رکن ری بحر بوحنیفه شعار.
خاقانی.
- جنایت شعار، جانی. جنایت پیشه. (یادداشت مؤلف).
- ظفرشعار، نصرت شعار. که پیروزی و موفقیت همراه و قرین اوست. فاتح و پیروز: به قدم طاعت و انقیاد موکب ظفرشعار را استقبال کرد. (حبیب السیر ج 3 ص 352).
- ملایک شعار، که خوی و عادت ملایک دارد:
شاه ملایک شعار شیر ممالک شکار
خسرو اقلیم بخش رستم توران ستان.
خاقانی.
و یمن سریرت هوشمندی ملایک شعار امتلا یابد. (حبیب السیرج 3 ص 1).
- مهدی شعار، که نسبت و طریقت مهدی دارد:
شاه فریدون لوا خضر سکندربنا
خسرو امت پناه اتسزمهدی شعار.
خاقانی.
- نصرت شعار، که پیروزی و نصرت عادت و قرین و ملازم اوست. ظفرشعار: در ظل رایت نصرت شعار مجتمع گشتند. (حبیب السیر ج 3 ص 322). قبۀ زرنگار چتر نصرت شعارش، منوّر عرصۀ سپهر. (حبیب السیر ج 3 ص 322).
، زینت و آرایش. (ناظم الاطباء) :
بزرگواری را رسمهای اوست جمال
چو مر شجاعت را تیغ تیز اوست شعار.
منوچهری.
گر سرو را ز گوهر بر سر شعار باشد
ور کوه را ز عنبر در سر خمار باشد.
فرخی.
شعرم بخوان و فخر مدان مر مرا به شعر
دین دان نه شعر فخر من و هم شعار من.
ناصرخسرو (دیوان چ مینوی و محقق ص 299).
بخوان اشعار حجت را که ندهد
به از شعرش خرد را جان شعاری.
ناصرخسرو.
طرز غریب من است نقش خرد را طراز
شعر بدیع من است شرع سخن را شعار.
خاقانی.
- ذات کرم شعار، کسی که جوانمردی و شرافت را زینت خود قرار داده. (ناظم الاطباء).
- شعار داشتن، قاعده ودستور داشتن:
اگر در سخن اینجا که هست در بندم
هنوز نظم ندارد نظام و شعر شعار.
سعدی
جل اسب، علامت و نشان اهل جنگ و سفر که یکدیگر را بدان شناسند و آن چیزی است که در وقت جنگ و در تاریکی شب یکدیگر را بدان می شناسند. (منتهی الارب) (آنندراج) (از اقرب الموارد) (از ناظم الاطباء) ، نشان در حج. طاعت در حج. طاعتها که در حج کنند. (یادداشت مؤلف).
- شعار الحج، مناسک حج و علامات آن. (از منتهی الارب) (آنندراج) (از ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد).
، آنچه بدان محافظت شراب کنند، تندر. رعد، درخت، مرگ و موت. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء) ، جامه ای که بر تن ساید مانند پیراهن و ازار. ضد دثار. ج، اشعره، شعر. (منتهی الارب) (آنندراج) (غیاث اللغات) (از ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). جامه ای که چسبیده به بدن باشد و کنکلک نیز گویند و دثار جامه ای را گویند که بالای آن پوشیده شود مانند عبا و جبه و چادر. جامه ای که در زیر جامۀ دیگر پوشند. (دهار) (مهذب الاسماء). جامه ای که بر روی تن باشد، یعنی زیر آن جامۀ دیگرنباشد. زیرپوش. هر جامه که برتن ساید، یعنی واسطه ای میان آن و تن نباشد چون: پیراهن و ازار. اندرونه. مقابل دثار. (یادداشت مؤلف) :
گر بر تن گروهی درد دثار عمر
گاهی ز خون قومی سازد شعار تیغ.
مسعودسعد.
هیچ جاهل در جهان مفتی نگشته ست از لباس
هیچ گنگ اندر جهان شاعر نگشته از شعار.
سنایی.
ای خواجۀ باجود بدان از قبل آنک
دارم طمع از جود توزین شعر شعاری.
سنایی.
ز جلالت تو شاها نکند زمانه باور
که شعار دولتت را فلک آستر نیاید.
خاقانی.
خوش دم است او و گلویش بس فراخ
با شعار تو دثار شاخ شاخ.
مولوی.
اشعار، شعار پوشانیدن کسی را. استشعار، شعار پوشیدن. (منتهی الارب).
- شعار و دثار، جامۀ زیرین و رویین. (یادداشت مؤلف) :
بخت ترا ز نصرت و ملک ترا ز فتح
زآن خنجر برهنه شعار و دثار باد.
مسعودسعد.
ملک افتخار کردی و امروز ملک را
جز جاه و دولت تو شعار و دثار نیست.
مسعودسعد.
شعار و دثار من متناسب باشد. (کلیله و دمنه).
- ، کنایه از ظاهر و باطن:
شعار و دثارم ز دین است و علم
همین بد شعار و دثار علی.
ناصرخسرو.
، جمع واژۀ شعر. (از اقرب الموارد) (ناظم الاطباء). رجوع به شعر شود، جمع واژۀ شعر. (ناظم الاطباء). رجوع به شعر شود
((ش))
فرهنگ فارسی معین
نشانه، علامت، نشانه ای مخصوص که گروهی از مردم به وسیله آن یکدیگر را بشناسند، لباس زیر، رسم، عادت
علامت، نشان، نشانه، راه، رسم، روش، عادت، آرمان، زیرجامه
متضاد: دثار
متضاد: دثار