معنی ماهرو در لغت نامه دهخدا

ماهروی، آنکه روی وی مانند ماه باشد، (ناظم الاطباء)، ماهرخ، ماهروی، زیباروی:، چرا باده نیاری ماهرویا، که بی می صبر نتوان بر قلق بر،، طاهر بن فضل چغانی،، بتان ماهرو با ساقیان سیمتن خواند، پریرویان شنگ و مطربان رودزن خواند،، فرخی،، گروهی ماهرویان را به خدمت برهمن خواند، نگاری ازچگل خواند نگاری از ختن خواند،، فرخی،، در او مسکن ماهرویان مجلس، در او خانه شیرگیران لشکر،، فرخی،، مجلس نیکو آراسته و غلامان ماهرویان بسیار ایستاده و مطربان همه خوش آواز در میان، (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 185)، و صد صف غلام و کنیز ماهرو بایستادند، (قصص الانبیاء ص 77)، از این جعدمویی، سمن بویی، ماهرویی، (سندبادنامه ص 235)، مرا به دست غم سپرده و خود با ماهرویان به تماشا و عشرت مشغول شده، (سندبادنامه ص 158)،، بر آن ماهرو شه چنان مهربان، که جز یاد او نامدش بر زبان،، نظامی،، به مشکو رفت پیش مشک مویان، وصیت کرد با آن ماهرویان،، نظامی،، هزاران ماهرویان قصب پوش، همه دُر در کلاه و حلقه در گوش،، نظامی،، کنیزکی ماهرو پیشش فرستاد،، (گلستان)،، ماهرویا مهربانی پیشه کن، سیرتی چون صورت مستحسنت،، سعدی،، سرکوی ماهرویان همه روز فتنه باشد، ز معربدان و مستان و معاشران و رندان،، سعدی،، دامن کشان همی رفت در شرب زر کشیده، صد ماهرو ز رشکش جیب قصب دریده،، حافظ،، فدای پیرهن چاک ماهرویان باد، هزار جامۀ تقوی و خرقۀ پرهیز،، حافظ،، دم از ممالک خوبی چو آفتاب زدن، ترا رسد که غلامان ماهرو داری،، حافظ

معنی ماهرو در فرهنگ لغت هوشیار

آنکه روی وی مانند ماه باشد

معنی ماهرو - جستجوی لغت در جدول جو

ماهرو

لغت نامه دهخدا

ماهرو

فرهنگ لغت هوشیار

ماهور

(دخترانه)

نام یکی از دستگاههای موسیقی ایرانی

فرهنگ نامهای ایرانی

ماهرخ

(دخترانه)

آنکه صورتی چون ماه زیبا دارد، ماهچهر

فرهنگ نامهای ایرانی

ماهو

(پسرانه)

از شخصیتهای شاهنامه، نام مرزبان مرو در زمان یزدگرد پادشاه ساسانی، نام حاکم سیستان در زمان یزگرد پادشاه ساسانی

فرهنگ نامهای ایرانی

مهرو

(دخترانه)

ماهرو، آنکه رویی زیبا چون ماه دارد، از شخصیتهای شاهنامه، نام یکی از سرداران بهرام چوبین سردار ساسانی

فرهنگ نامهای ایرانی

ماهر

استاد، زبردست، حاذق، کار آزموده

فرهنگ فارسی عمید

مالرو

ویژگی راه باریکی که فقط چهار پایان یا مردم پیاده می توانند از آن عبور کنند

فرهنگ فارسی عمید

ماهو

زیب، زینت، آرایش

فرهنگ فارسی عمید

ماهرخ

پنهانی، به آرامی و خمیده

فرهنگ فارسی عمید

مهرو

آنکه چهره ای زیبا مانند ماه دارد

فرهنگ فارسی عمید

ماهور

هر یک از برآمدگی های تپه مانند دشت یا دامنۀ کوه
در موسیقی از دستگاه های هفتگانۀ موسیقی ایرانی
گلی با برگ های بزرگ و پهن شبیه گوش خرگوش و پرزهایی مانند پرز ماهوت و گل هایی زرد رنگ و گلبرگ هایی سست، گل ماهور، خرگوشک، گل ماهوتی
در موسیقی از شعبه های بیست چهارگانۀ موسیقی ایرانی

هر یک از برآمدگی های تپه مانندِ دشت یا دامنۀ کوه
در موسیقی از دستگاه های هفتگانۀ موسیقی ایرانی
گُلی با برگ های بزرگ و پهن شبیه گوش خرگوش و پرزهایی مانند پرز ماهوت و گُل هایی زرد رنگ و گُلبرگ هایی سست، گُل ماهور، خَرگوشَک، گُل ماهوتی
در موسیقی از شعبه های بیست چهارگانۀ موسیقی ایرانی

فرهنگ فارسی عمید

راهرو

راهی در داخل ساختمان که اتاق ها و قسمت های مختلف ساختمان را به هم وصل می کند، دالان، دهلیز، سرسرا، کوریدور، آنکه به راهی می رود، در تصوف کنایه از سالک، مرید، مسافر، کنایه از زاهد

فرهنگ فارسی عمید

ماهلو

نام دوایی است که آن را به عربی حمامه گویند، گرم و خشک است در دویم و سیم وخواص آن بسیار است، بهترین آن زرد به سرخی مایل است و برگ آن سبز و کوچک است و گل آن زرد و خرد، (برهان) (آنندراج)، گیاهی معطر در هند، حماما و آن درختی است مشبک از شاخه های سرخ یاقوتی مانند خوشه و با صلابت و گلش ریزه مثل خیری سرخ و برگش شبیه به برگ فاشرا و تند و خوشبو و تخمش بسیار لذاع، (از یادداشت به خط مرحوم دهخدا)، و رجوع به تحفۀ حکیم مؤمن و تذکرۀ داود ضریر انطاکی شود

لغت نامه دهخدا

ماهور

دهی از دهستان عقیلی است که در شهرستان شوشتر واقع است و 300 تن سکنه دارد که از طایفۀ بختیاری هستند، (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 6)

لغت نامه دهخدا

ماهور

تپه های مسلسلی که در دامنۀکوه پدید باشد، (ناظم الاطباء)، هریک از تپه های پیوسته که در دامنۀ کوه پدید باشد، حصۀ پیش آمدۀ کوه، (فرهنگ فارسی معین)، گل ماهور، (فرهنگ فارسی معین)، خرگوشک، (یادداشت به خط مرحوم دهخدا)، نام شعبه ای است از موسیقی، (برهان) (آنندراج) (ناظم الاطباء)، نام یکی از دو شعبه ’نوا’ است و شعبه دیگر ’نوروز خارا’ است، (فرهنگ نظام)، شعبه نهم از 24 شعبه موسیقی قدیم، (فرهنگ فارسی معین)، در آن دو قول بوده است، بعضی آن را پنج نغمه دانسته اند و بعضی هشت، و گفته اند که مرکب است از گردانیا و عشاق که گردانیا مقدم باشد، آنان که ماهور را پنج نغمه دانسته اند گردانیا وعشاق را در یک بعد ذوالخمس مندرج داشته اند ... و آنان که ماهور را هشت نغمه دانسته اند گردانیا و عشاق رادر یک بعد ذوالکل مندرج گردانیده اند، ذوالاربع نغمات عشاق را با ذوالخمس گردانیا ترکیب کرده اند ... (مجمعالدوار، نوبت دوم ص 26 و 27)، و رجوع به تاریخ موسیقی روح اﷲ خالقی و مجمعالادوار نوبت سوم صص 83-88 شود،
- ماهور صغیر، گوشه ای است از دستگاه ماهور، (فرهنگ فارسی معین)

لغت نامه دهخدا

ماهرخ

(رُ)

ماه روی. از اسمای محبوب است. (آنندراج). ماه رخسار. کسی که رخسار وی مانند ماه، تابان و درخشان باشد. (ناظم الاطباء). ماه چهره. ماه دیدار. ماهرو. زیباروی:
چو آن ماهرخ روی شاپور دید
بیامد بر او آفرین گسترید.
فردوسی.
بسان زره بر گل ارغوان
برافکنده بدماهرخ گیسوان.
فردوسی.
مر آن ماهرخ را به پرده سرای
بفرمود تا خوب کردند جای.
فردوسی.
چنان بد که بی ماهرخ، اردوان
نبودی شب و روز روشن روان.
فردوسی.
دلشاد همی باش و می لعل همی خواه
از دست بتی ماهرخ و لعل چو گلنار.
فرخی.
زین سرو قدی ماهرخی غرچه نژادی
عاشق دوصدش پیش رخ همچو قمر بر.
سوزنی.
حور از بهشت بیرون نایدتو از کجایی
مه بر زمین نباشد، تو ماهرخ کدامی.
سعدی.
مردمی کردو کرم، بخت خدا داد به من
کان بت ماهرخ، از راه وفا باز آمد.
حافظ.
به لابه گفتمش ای ماهرخ چه باشد اگر
به یک شکر زتو دل خسته ای بیاساید.
حافظ.
یا رب آن شاه وش ماهرخ زهره جبین
درّ یکتای که و گوهر یکدانۀ کیست.
حافظ.
- شکار ماهرخ، عده ای آهسته و مخفیانه خود را به شکار - که در حال خفتن است - می رسانند و آن را صید می کنند. این نوع شکار را ’دزدکشی’ هم می نامند. (فرهنگ فارسی معین). و رجوع به ماهرخ رفتن شود

ماه روی. از اسمای محبوب است. (آنندراج). ماه رخسار. کسی که رخسار وی مانند ماه، تابان و درخشان باشد. (ناظم الاطباء). ماه چهره. ماه دیدار. ماهرو. زیباروی:
چو آن ماهرخ روی شاپور دید
بیامد بر او آفرین گسترید.
فردوسی.
بسان زره بر گل ارغوان
برافکنده بدماهرخ گیسوان.
فردوسی.
مر آن ماهرخ را به پرده سرای
بفرمود تا خوب کردند جای.
فردوسی.
چنان بد که بی ماهرخ، اردوان
نبودی شب و روز روشن روان.
فردوسی.
دلشاد همی باش و می لعل همی خواه
از دست بتی ماهرخ و لعل چو گلنار.
فرخی.
زین سرو قدی ماهرخی غرچه نژادی
عاشق دوصدش پیش رخ همچو قمر بر.
سوزنی.
حور از بهشت بیرون نایدتو از کجایی
مه بر زمین نباشد، تو ماهرخ کدامی.
سعدی.
مردمی کردو کرم، بخت خدا داد به من
کان بت ماهرخ، از راه وفا باز آمد.
حافظ.
به لابه گفتمش ای ماهرخ چه باشد اگر
به یک شکر زتو دل خسته ای بیاساید.
حافظ.
یا رب آن شاه وش ماهرخ زهره جبین
دُرِّ یکتای که و گوهر یکدانۀ کیست.
حافظ.
- شکار ماهرخ، عده ای آهسته و مخفیانه خود را به شکار - که در حال خفتن است - می رسانند و آن را صید می کنند. این نوع شکار را ’دزدکشی’ هم می نامند. (فرهنگ فارسی معین). و رجوع به ماهرخ رفتن شود

لغت نامه دهخدا

ماهروی

ماهرو، ماه چهر، ماه چهره:
من و آن جعدموی غالیه بوی
من و آن ماهروی حورنژاد،
رودکی،
همه شاه چهر و همه ماهروی
همه راست بالا همه راستگوی،
دقیقی،
کجا شد آن صنم ماهروی غالیه موی
دلیل هر خطری بر دل رهی به دلال،
منجیک،
نگه کرد زال اندر آن ماهروی
شگفتی بماند اندر آن روی و موی،
فردوسی،
به شیرین چنین گفت کای ماهروی
چه داری به خواب اندرون گفتگوی،
فردوسی،
سمن بوی و زیبا رخ و ماهروی
چو خورشید دیدار و چون مشک بوی،
فردوسی،
پرستنده با بانوی ماهروی
چنین گفت کاکنون ره چاره جوی،
فردوسی،
هر روز نو به بزم توخوبان ماهروی
هرسال نو به دست تو جام می کهن،
فرخی،
جواب دادم کای ماهروی غالیه موی
نه من ز رنج کشیدن چنین شدم لاغر،
فرخی،
چو مست گشتم و لختی دو چشم من بغنود
زخواب کرد مرا ماهروی من بیدار،
فرخی،
کجا شد آن صنم ماهروی سیمین تن
کجا شد آن بت عاشق پرست مهرلقای،
فرخی،
ای صنم ماهروی خیز به باغ اندر آی
زانکه شد از رنگ و بوی باغ بسان صنم،
منوچهری (دیوان چ دبیرسیاقی چ 1 ص 54)،
ای با عدوی ما گذرنده زکوی ما
ای ماهروی شرم نداری ز روی ما،
منوچهری،
و این ساقیان ماهرویان عالم به نوبت دوگان دوگان می آمدند، (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 253)،
کی نامور گفت کای ماهروی
نه مردم بود هرکه نندیشد اوی،
اسدی،
ای ترک ماهروی ندانم کجا شدی
پیوستۀ که گشتی، کز من جدا شدی،
مسعودسعد،
ماهرویا گرد آن رخ زلف چون زنجیر چیست
و اندر آن زنجیر چندان پیچ و تاب از قیر چیست،
سنائی،
به گرد عارض آن ماهروی چاه زنخ
سپاه زنگ درآمد بسان مور و ملخ،
سوزنی،
جواب دادم کای ماهروی غالیه موی
به آب دیده مزن بر دل رهی آذر
انوری،
خود از برای سر زره از بهر تن بود
تو ماهروی عادت دیگر نهاده ای
در برگرفته ای دل چون خود آهنین
وان زلف چون زره را بر سر نهاده ای،
ظهیر فاریابی،
ماه بخشیده دست من بگرفت
من در آن ماهروی مانده شگفت،
نظامی،
بشر هر قصه ای که بود تمام
گفت با ماهروی سیم اندام،
نظامی،
ماهرویی جعدمویی مشکبو
نیکخویی نیکخویی نیکخو،
(مثنوی چ رمضانی ص 194)،
بوی پیاز از دهن ماهروی
خوبتر آید که گل از دست زشت،
سعدی (گلستان)،
بدو گفت مأمون کای ماهروی
چه بد دیدی از من بر من بگوی،
سعدی (بوستان)،
مرا راحت از زندگی دوش بود
که آن ماهرویم در آغوش بود،
سعدی (بوستان)،
ای ماهروی حاضر غایب که پیش دل
یک روز نگذرد که تو صد بار نگذری،
سعدی (کلیات چ فروغی ص 302)،
صحبتی خوش درگرفت امشب میان شمع و من
ماهرویی دیدمش چشم و چراغ انجمن،
سلمان ساوجی،
و رجوع به ماهرو و ماهرخ شود،
نام آلتی بوده است به صورت هلالی در آتشکده های زرتشتی، برسمدان، (یادداشت به خطمرحوم دهخدا)، امروزه برسمدان را ماهروی نیز گویند، زیرا که از برای نگاه داشتن شاخه های برسم دو نیم دایره به شکل تیغۀ ماه در مقابل همدیگر در روی پایه ها نصب است، (یسنا ج 1 ص 131) :
درون وماهروی و طاس و چمچست
پراهوم، اوروران و جرم و فرشست،
زرتشت بهرام (از فرهنگ فارسی معین)،
، نزد صوفیه تجلیات صوری را گویندکه سالک را بر کیفیت آن اطلاع واقع می شود و شیخ عبدالطیف در شرح مثنوی مولوی گوید مراد از مهرویان صور علمیۀ حقند که در این نشأت پرتواندازند، (از کشاف اصطلاحات الفنون)