معنی زیور در فرهنگ فارسی عمید

هر چیزی که با آن چیز دیگر را بیارایند، زینت، آرایش، پیرایه

معنی زیور در لغت نامه دهخدا

بمعنی زینت و آرایش باشد و آنچه بدان زینت و آرایش کنند. (برهان) (ناظم الاطباء). آنچه زیب و آرایش بدان بحاصل آید. (شرفنامۀ منیری). بمعنی زینت باشد و این لغت در اصل ’زیب ور’ بوده یعنی صاحب زیب، ’با’ را حذف کردند... (انجمن آرا) (آنندراج). چیزی که بدان آرایش چیزی شود عموماً و آنچه از زر و نقره و امثال آن بود خصوصاً و ظن فقیر مؤلف آن است که به یای مجهول است، مرکب از ’زیو’ و ’رای’ نسبت، پس زیب مبدل همین ’زیو’ باشد مخفف ’زیب ور’... (آنندراج). زینت. آرایش. حلیه. حلیت. بزک. پیرایه. حلی. (یادداشت بخط مرحوم دهخدا). آرایش باشد و زرینه و سیمینه که زنان بر خود بندند. (صحاح الفرس، یادداشت ایضاً) :، خرد افسر شهریاران بود، خرد زیور نامداران بود.، فردوسی.، مگر مادرت بر سر افسرنداشت، همان یاره و طوق و زیور نداشت.، فردوسی.، به خروارها نامور گوهر است، همه زر و سیم است و هم زیور است.، فردوسی.، بدین تاج و تخت آتش اندرزنند، همه زیورش بر سرش بشکنند.، فردوسی.، بواحمد بن محمود آن شیرشکن، کز بخشش او عالم پر زیور و زر.، فرخی.، راست گفتی یکی درختی بود، برگ او زر و بار او زیور.، فرخی.، ماهت با مشک سیم دارد همبر، سروت بر مه ز لاله دارد زیور.، فرخی.، وگر چو گرگ نپوید سمندش از گرگانج، کی آرد آن همه دینار و آن همه زیور.، عنصری.، سفالین عروسی به مهر خدای، بر او بر نه زری و نه زیوری.، منوچهری.، بیچاره جهان نادیده آراسته و در زیور و زر و جواهر نشسته فرمان یافت. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 249).، بی صورت مبارک تو دنیا، مجهول بود و بی سلب و زیور.، ناصرخسرو.، معشوقه ای است عاریتی زیور، او کشتۀ تو است و تو بیمارش.، ناصرخسرو.، زیور و زیب زنان است حریر و زر و سیم، مرد را نیست جزاز علم و ادب زیور و زیب.، ناصرخسرو.، گردون از درد شب بکند و بینداخت، از بر و از گوش و گردنش زر و زیور.، مسعودسعد.، زن، زن ز وفا شود، ز زیور نشود، سر، سر ز خرد شود، ز افسر نشود.، سنائی.، وهر گاه که بر ناقدان حکیم و استادان مبرز گذرد به زیور مزور او التفات ننمایند. (کلیله و دمنه). مهابت خاموشی ملک را... زیور ثمین است. (کلیله و دمنه).، این عروس خاطر بنده که صد گنج گهر، از سزاواری بر او پیرایه و زیور سزد.، سوزنی.، خالی است در رخ تو بنامیزد آنچنانک، خواهد همی ز خوبی او زیور آفتاب.، انوری.، ماهی ستاره زیورش هر هفت کرده پیکرش، هر هشت خلد از منظرش دیدم میان قافله.، خاقانی.، گوش زیر زلف و زیور زان نهان کردی که آه، نشنوی پیدا ز من باری نهان چون نشنوی.، خاقانی.، ماهی و جوزا زیورت وز رشک زیور در برت، از غمزۀ چون نشترت مه خون جوزا ریخته.، خاقانی.، کرد نظامی ز پی زیورش، غرقۀگوهر ز قدم تا سرش.، نظامی.، دگرگون زیوری کردند سازش، ز در بستند بر دیبا طرازش.، نظامی.، قبای دو عالم بهم دوختند، وزان هر دو یک زیور اندوختند.، نظامی (از آنندراج).، خزاین پر، از بهر لشکر بود، نه از بهر آیین و زیور بود.، سعدی (بوستان).، به زیورها بیارایند وقتی خوبرویان را، تو سیمین تن چنان خوبی که زیورها بیارایی.، سعدی (یادداشت بخط مرحوم دهخدا).، گیسوت عنبرینه و گردن تمام عود، معشوق خوبروی چه محتاج زیور است.، سعدی.، نظم را حاصل عروسی دان و نغمه زیورش، نیست عیبی گر عروسی خوب، بی زیور بود.، امیرخسرو دهلوی.، عروسان را ز زر زیور توان کرد، بود خلخال آهن زیور مرد.، امیرخسرو دهلوی.، ز من بنیوش و دل در شاهدی بند، که حسنش بستۀ زیور نباشد.، حافظ (یادداشت بخط مرحوم دهخدا).، سخن را زیوری جز راستی نیست.، جامی.، - زیورآرا، زینت دهنده. آرایش کننده:، گزارندۀ بیت غرای من، که شد زیب او، زیورآرای من.، نظامی.، - زیور بخود گرفتن، بر خود آرایش کردن. (آنندراج).،، مطلق رنگ اسب است چون: گلگون کهر. کبود. خنگ زیور. جم زیور. شبرنگ. شبدیز. سمند. قره کهر. خنگ آلاپلنگی. قزل. ابرش. ابلق. کمیت. کرند. چرمه. میگون. شبگون. (یادداشت بخط مرحوم دهخدا) :، اگر بر اژدها و شیر جنگی، بجنباند عنان خنگ زیور.، خفاف (یادداشت ایضاً).، آتش و باد و آب و خاک شده، ابرش و خنگ و بور و جم زیور.، مسعودسعد (یادداشت ایضاً)