- توغیر(تَ)
بر کینه و خشم برانگیختن کسی را، گرم نمودن شیر و آب و جز آن. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). رجوع به وغیر شود
معنی توغیر - جستجوی لغت در جدول جو
- توغیر
خشم بر انگیختن
پیشنهاد واژه بر اساس جستجوی شما
در دستور زبان کوچک کردن معنی کلمه با اضافه کردن ادات تصغیر از قبیل «چه»، «ک» و «و» مانند دریاچه، پسرک، دخترو، کوچک کردن، خرد و حقیر کردن
صرفه جویی، تفاوت، افزونی، زیادتی، افزایش، زیاد کردن، افزودن، زیاد کردن مال، سود، فایده، حق کسی را تمام وکمال دادن، تمام کردن
(تَ خَدْ دُ)
لغت نامه دهخدا
شعر ابن مغراء خواندن. (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد) : مغرنا یا جریر، ای انشدنا لابن مغراء. (اقرب الموارد) ، به گل سرخ رنگ کردن جامه را. (از اقرب الموارد)
(تِ)
لغت نامه دهخدا
خرد گردانیدن چیز یاکسی را. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). کوچک کردن. (آنندراج). خرد کردن. (دهار). تحقیر. (تاج المصادر بیهقی) (اقرب الموارد) ، در تداول علم صرف جاری کردن اسم را بر فعیل و نحوآن. (از منتهی الارب) (از ناظم الاطباء). مصغر ساختن کلمه یعنی حرف اول را ضم دادن و دوم را فتح و بعد ازحرف دوم ’یا’ درآوردن چون ’رجیل’ بالضم و الفتح. تصغیر رجل و کلمه مصغر را نیز تصغیر گویند و این نوع در کلام است و در فارسی کاف در آخر آوردن چون مامک تصغیر مام یا جیم و ها در آخر آوردن چون کوهچه و باغچه. (آنندراج). کوچک کردن. خرد کردن. علامت تصغیر کلمه در فارسی ’اک’ است یعنی کاف ماقبل مفتوح و چون در آخر کلمه درآید، نشانۀ کوچکی و خردی است چون پسرک، موشک. و ’هاء’ تصغیر که باز نشانۀ کوچکی است چون پسره و ’چه’ نیز علامت تصغیر است چون باغچه، ایچه، سرایچه، دریچه و بنیچه و ’واو’ مضموم در بعضی از لهجه ها همین معنی دهد: پسرو، دخترو. (یادداشت مرحوم دهخدا).
مادر این بچگکان را ندهد شیر همی.
منوچهری.
شررکهای دود مشعل فکر
گهرکهای دانه دانۀ ماست.
علی نقی کمره (از آنندراج).
ز بس کوچک دلم از خیل طفلان یارکی دارم
ز معشوقی و عاشق بیخبر دلدارکی دارم
نه شادم می توان گفتن ز شادی نی ز غم غمگین
که با سود و زیان ناآشنا غمخوارکی دارم.
شهرت (از آنندراج).
علامت تصغیر گاهی افادۀ گزیدگی و محبوبیت کند. (یادداشت مرحوم دهخدا) :
وآنگاه یکی زرگرک زیرک جادو
بآژیر بهم بازنهاده لب هر دو.
منوچهری.
آن غلامک را چو دید اهل ذکا
آن دگر را کرد اشارت که بیا.
کاف رحمت گفتمش تصغیر نیست
جد چو گوید طفلکم تحقیر نیست.
(مثنوی چ خاور ص 92 س 25)
مادر این بچگکان را ندهد شیر همی.
منوچهری.
شررکهای دود مشعل فکر
گهرکهای دانه دانۀ ماست.
علی نقی کمره (از آنندراج).
ز بس کوچک دلم از خیل طفلان یارکی دارم
ز معشوقی و عاشق بیخبر دلدارکی دارم
نه شادم می توان گفتن ز شادی نی ز غم غمگین
که با سود و زیان ناآشنا غمخوارکی دارم.
شهرت (از آنندراج).
علامت تصغیر گاهی افادۀ گزیدگی و محبوبیت کند. (یادداشت مرحوم دهخدا) :
وآنگاه یکی زرگرک زیرک جادو
بآژیر بهم بازنهاده لب هر دو.
منوچهری.
آن غلامک را چو دید اهل ذکا
آن دگر را کرد اشارت که بیا.
کاف رحمت گفتمش تصغیر نیست
جد چو گوید طفلکم تحقیر نیست.
(مثنوی چ خاور ص 92 س 25)
(تَ یَ)
لغت نامه دهخدا
گشنی داده شدن خرمابن: وبّرت النخله توبیراً (مجهولاً). (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (از آنندراج) ، موی ریزۀ زرد برآوردن چوزۀ شترمرغ، رمیدن مردم و وحشت و بیگانگی نمودن، پیوسته به جایی اقامت کردن، رفتن شتر و روباه و خرگوش در زمین درشت تا نشان پانهفته ماند. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). و گویند جز خرگوش و سیاه گوش، دیگر دواب نشان پا را ننهفند. (منتهی الارب) (آنندراج) ، پوشیده داشتن امری را بر کسی، جریر گوید: فماوبرت فی شعبی ارتعابا، ای مااخفیت امرک ارتعاباً. (از اقرب الموارد)
(تَ)
لغت نامه دهخدا
کمان به زه کردن. (تاج المصادر بیهقی). زه بر کمان کردن. (زوزنی). سخت گردانیدن زه کمان را یا به زه کردن آن را. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء) ، یقال:وتّر الصلوه، ای وترها. (منتهی الارب). بمعنی وتر الصلوه است، یعنی وتر کرد نماز را. (ناظم الاطباء). وترالمصلی او وتر الصلاه، صلی الوتر. (اقرب الموارد)
(تَ)
لغت نامه دهخدا
نرم کردن بستر و آنچه بدان ماند. (زوزنی) (تاج المصادر بیهقی) (از اقرب الموارد). نرم کردن. (دهار). پایمال ونرم کردن. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء)
(تَ)
لغت نامه دهخدا
در مهلکه افکندن کسی را یا ورغلانیدن بر آنچه بدان در مهلکه افتد، پیک فرستادن. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد) ، یک سو و دور کردن. یقال:ودّر وجهک عنی، ای نحه و بعده . (منتهی الارب) (ازآنندراج) (از ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد) ، دفع نمودن بدی و فساد را. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء) ، بیهوده و پریشان کردن مال را و اسراف نمودن. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد) ، گم-راه ساختن. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء)
(تَ)
لغت نامه دهخدا
تلاق زن بریدن. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) ، پاره پاره کردن گوشت را. (تاج المصادر بیهقی) (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد) ، نیش درزدن جراحت. (تاج المصادر بیهقی). نشتر فروبردن به جراحت. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء)
(تَءْ)
لغت نامه دهخدا
به غور شدن. (زوزنی) (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). به غور آمدن. (تاج المصادر بیهقی) ، در زمین فروشدن آب. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء). رفتن آب در زمین و فرورفتن در آن. (از اقرب الموارد) ، فروشدن آفتاب. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء). غروب کردن خورشید و همچنین غروب کردن ماه و ستارگان. (از اقرب الموارد) ، در نیمروز درآمدن، در غایره فرود آمدن، یقال: غوروا، ای انزلوا للقائله، در نیمروز رفتن. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد) ، قیلوله کردن. (تاج المصادر بیهقی) (زوزنی) (ناظم الاطباء). خفتن در نیمروز. (منتهی الارب) (آنندراج) (از اقرب الموارد) ، شکست خوردن. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد) ، درگذشتن. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء)
(تَ مَ سَ)
لغت نامه دهخدا
درشت کردن راه. (تاج المصادر بیهقی). درشت کردن. (زوزنی). دشوار گردانیدن. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء). دشوارگردانیدن مکان را. (از اقرب الموارد) ، سرگشته کردن در سخن. (منتهی الارب) (آنندراج) (از ناظم الاطباء) ، قطع کردن سخن کسی. (از اقرب الموارد) ، از حاجت بازداشتن. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد)
(تَ)
لغت نامه دهخدا
پرکردن آوند را: وغض فی الاناء. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (از آنندراج) (از اقرب الموارد)
(تَ وِ ءَ)
لغت نامه دهخدا
پر کردن شکم و مشک. (تاج المصادر بیهقی) (منتهی الارب) (از ناظم الاطباء) (اقرب الموارد) ، مهمانی بنا کردن. (تاج المصادر بیهقی) (زوزنی). مهمانی بنای نو دادن. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد)
(تُ)
لغت نامه دهخدا
به شکوه داشتن. (تاج المصادر بیهقی) (زوزنی). شکوهمند کردن. (تاج المصادر بیهقی). بزرگ داشتن. (ترجمان جرجانی ترتیب عادل بن علی) (منتهی الارب) (آنندراج) (از ناظم الاطباء). تبجیل و تعظیم. (اقرب الموارد). احترام. بزرگداشت. تعزیز. (یادداشت بخط مرحوم دهخدا). عزت و حرمت نگاه داشتن. (غیاث اللغات) : چون به مجلس خان حاضرشوی، سلام ما بر سبیل تعظیم و توقیر به وی برسانی. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 210). و در آن، جانب هیبت او به رعایت رسانیده ام و شرط تعظیم و توقیر هرچه تمامتر بجای آورده. (کلیله چ مینوی ص 103). توقیر من به تحقیر و تعظیم به توهین بدل گردد. (سندبادنامه ص 72).
تو درشتی کن مرا دشنام ده
مر مرا تو هیچ توقیری منه.
مولوی.
، حلیم شمردن. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء) ، آزمودن. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) ، آرام دادن ستور را. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد) ، خسته کردن گرانی بار یا عام است. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء). مجروح کردن. (از اقرب الموارد) ، بردبار گردانیدن. (از منتهی الارب) (ناظم الاطباء) ، گردانیدن نشان و آثار جهت کسی. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد)
تو درشتی کن مرا دشنام ده
مر مرا تو هیچ توقیری منه.
مولوی.
، حلیم شمردن. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء) ، آزمودن. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) ، آرام دادن ستور را. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد) ، خسته کردن گرانی بار یا عام است. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء). مجروح کردن. (از اقرب الموارد) ، بردبار گردانیدن. (از منتهی الارب) (ناظم الاطباء) ، گردانیدن نشان و آثار جهت کسی. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد)
(تَنُ)
لغت نامه دهخدا
از ’ؤر’، در بدی افکندن کسی را. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء). در شر افکندن. (از اقرب الموارد)
(تَ)
لغت نامه دهخدا
انداختن کسی را در امری که روی رهائی ندارد. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد)
کاغذی که از ختا و ختن می آورند، (ناظم الاطباء)
(تَدْ)
لغت نامه دهخدا
بانگ کردن بر کسی. (منتهی الارب) (از آنندراج) (ناظم الاطباء). بانگ کردن بر شتر. (از اقرب الموارد) ، نرم مالیدن کودک را. (منتهی الارب) (از آنندراج) (از اقرب الموارد) (ناظم الاطباء)
(یَ)
لغت نامه دهخدا
الدهر ذوغیر، زمانه خداوند تصاریف و آسانیها و دشخواریها و خوبیها و زشتی ها و پستیها و بلندیهاست
(تَ)
لغت نامه دهخدا
ریمناک کردن. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). یقال: کان نقی العرض فوضره بالدناءه. (اقرب الموارد). رجوع به توضر شود
فرور دگرگونی، افزودن بسیار کردن، گرد آوردن دارایی دارا شدن، هده دادن (هده هوده حق)، پس انداز زیاد کردن اضافه کردن افزودن، حق کسی را تمام دادن، اندوختن مال کسب کردن گرد کردن، بسیار شدن، تفاوت، آنچه در اجاره از آن فایده بردارند، جمع توفیرات
استحقار، تحقیر، خوارداشت، کوچک شماری
متضاد: تعظیم، حقیر کردن، خوار داشتن
متضاد: بزرگ داشتن، کوچک کردن
متضاد: تعظیم
متضاد: تعظیم، حقیر کردن، خوار داشتن
متضاد: بزرگ داشتن، کوچک کردن
متضاد: تعظیم