درهم کوفته شده هر چیزی بتخصیص عطریات را، و بکسر اول هم گفته اند. (برهان) (انجمن آرا) (آنندراج). درهم کوفته از عطریات است و قیل با کاف فارسی و ایضاً با باء فارسی نیز خوانده اند و این اصح است. (شرفنامۀ منیری). هر چیز نرم کردۀ درهم آمیخته خصوصاً مواد معطر.
درهم کوفته شده هر چیزی بتخصیص عطریات را، و بکسر اول هم گفته اند. (برهان) (انجمن آرا) (آنندراج). درهم کوفته از عطریات است و قیل با کاف فارسی و ایضاً با باء فارسی نیز خوانده اند و این اصح است. (شرفنامۀ منیری). هر چیز نرم کردۀ درهم آمیخته خصوصاً مواد معطر.
نوایی از موسیقی: مطربان ساعت بساعت بر نوای زیر و بم گاه سروستان زنند امروز گاهی اشکنه گاه زیر قیصران و گاه تخت اردشیر گاه نوروز بزرگ و گه نوای بسکنه. منوچهری، خنداندن. (دزی ج 1 ص 87) ، و ما بسمت فی الشیی، نچشیدم آن را. (منتهی الارب) (اقرب الموارد) ، گماریدن یعنی چنان خندیدن که دندان پیشین برهنه شود. (دهار)
نوایی از موسیقی: مطربان ساعت بساعت بر نوای زیر و بم گاه سروستان زنند امروز گاهی اشکنه گاه زیر قیصران و گاه تخت اردشیر گاه نوروز بزرگ و گه نوای بسکنه. منوچهری، خنداندن. (دزی ج 1 ص 87) ، و ما بسمت فی الشیی، نچشیدم آن را. (منتهی الارب) (اقرب الموارد) ، گماریدن یعنی چنان خندیدن که دندان پیشین برهنه شود. (دهار)
ترجمه عریان باشد. (از غیاث). عریان، مثل تیغ برهنه و لوای برهنه. (آنندراج). بی مطلق پوشش چنانکه بی جامگی در آدمی و بی برگی در درخت و بی گیاهی در زمین و جز آن. أجرد. أضکل. بحریت. بی پوشش. بی تن پوش. بی جامه. پتی. جرداء. رت. روت. رود. روده. طملول. عاری. عریان. عور. لخت. لخت مادرزاد. لوت.مجرد. معری. مقتشر. منسرح. ج، برهنگان: سبک پیرزن سوی خانه دوید برهنه باندام او درمخید. بوشکور. کنون تیر و پیکان آهن گذار همی بر برهنه نیاید بکار. فردوسی. جهودیست درویش و شب گرسنه بخسبد همی بر زمین برهنه. فردوسی. که کس در جهان پشت ایشان ندید برهنه یک انگشت ایشان ندید. فردوسی. پدر گر بدی جست پیچید از آن چو مردی برهنه ز باد خزان. فردوسی. چو طایر بیامد برهنه سرش بدید آن سر تاجور دخترش. فردوسی. پر از خاک پای و شکم گرسنه سر مرد بیدادگر برهنه. فردوسی. خردمند آنست که دست در قنات زند که برهنه آمده است و برهنه خواهد گذشت. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 357). این خانه را صورت کردند... از انواع گرد آمدن مردان با زنان همه برهنه. (تاریخ بیهقی ص 116). پای در موزه کردی برهنه در چنین سرما و شدت. (تاریخ بیهقی). جبه و پیراهن بکشید و دور انداخت با دستار و برهنه، به ازار بایستاد (حسنک) . (تاریخ بیهقی ص 183). برهنه بدی کآمدی در جهان نبد با تو چیز آشکار و نهان. اسدی. پای پاکیزه برهنه به بسی چون بپای اندر دویدن کشکله. ناصرخسرو. زمین گاه پوشیده زو گه برهنه شجر زوگهی مفلس و گه توانگر. ناصرخسرو. زآن پیش کاین عروس برهنه علم شود کوس از پی زفاف شد آنک نواگرش. خاقانی. در خط او چو نقطه و اعراب بنگرم خال رخ برهنۀ ایمان شناسمش. خاقانی. بسیار برهنگان دیدم پس از پوشیده شدن تن... که نماندند. (مرزبان نامه). بی پارۀ جگر نبود راه را اثر از لشکر است فتح لوای برهنه را. صائب (از آنندراج). عاریه، زن برهنه. (دهار). ضیکل، برهنه از فقر. (منتهی الارب). - اسب برهنه، اسب بی زین و یراق: مردی به درگاه آمده است و اسپی برهنه آورده و میگوید که به کشت خویش اندر بگرفته ام. (نوروزنامه). - برهنه از، عاری از. عری از. (از یادداشت دهخدا) : چو کاسموی گیاهان او برهنه ز برگ چو شاخ بید درختان او تهی از بار. فرخی. شیر سیه برهنه ز هر زرّ و زیوری سگ را قلاده در گلو و طوق دردم است. خاقانی. ای درونت برهنه از تقوی کز برون جامۀ ریا داری. سعدی. گلی دارم ز رنگ و بو برهنه سهی سروی چو آب جو برهنه. محمدقلی سلیم (از آنندراج). - برهنه استخوان، لاغر. (ناظم الاطباء). - برهنه پا، برهنه پای، پای برهنه. پابرهنه. برهنه پی. بی کفش. بی پاپوش. حافی: دل بره سبکروان یافته رهنمای را بر دم تیغ می برد جان برهنه پای را. ظهوری (از آنندراج). حفاء، حفاوه، حفایه، حفوه، حفیه، برهنه پای شدن. (دهار). اًحفاء، برهنه پای گردانیدن. (تاج المصادر بیهقی). و رجوع به برهنه تن و پای، و برهنه سر و پای در همین ترکیبات و پای برهنه درردیف خود شود. - برهنه پا پا گذاشتن، یعنی در حالتی که پا از کفش خالی باشد پا گذاشتن بر چیزی. (آنندراج) : چگونه حرف تو بی پرده با رقیب زنم برهنه پا نتوان پا بروی خار گذاشت. وحید (از آنندراج). - برهنه پا و سر، پابرهنه و بی کلاه. بی کفش و کلاه: عالمان چون خضر پوشیده برهنه پا و سر نعل پی شان هم سر تاج خضرخان آمده. خاقانی. ز سودای جمال آن دل افروز برهنه پا و سر گردد شب و روز. نظامی. - برهنه پایی، برهنه بودن پا. حفوه. حفیه. - برهنه پی، برهنه پای: همه مهتران نزد شاه آمدند برهنه پی و بی کلاه آمدند. فردوسی. - برهنه تن، عریان. بیجامه. لخت و عور: سیامک بیامد برهنه تنا برآویخت با اهرمن یکتنا. فردوسی. بزد اسپ و آمد بر بیژنا جگرخسته دیدش برهنه تنا. فردوسی. برهنه تن و موی و ناخن دراز گدازنده از درد و رنج و نیاز. فردوسی. تن آور یکی لشکری زورمند برهنه تن و تفت و بالابلند. فردوسی. گاو عنبرفکن برهنه تن است خر بربط بریشمین افسار. خاقانی. -
ترجمه عریان باشد. (از غیاث). عریان، مثل تیغ برهنه و لوای برهنه. (آنندراج). بی مطلق پوشش چنانکه بی جامگی در آدمی و بی برگی در درخت و بی گیاهی در زمین و جز آن. أجرد. أضکل. بحریت. بی پوشش. بی تن پوش. بی جامه. پتی. جرداء. رت. روت. رود. روده. طملول. عاری. عریان. عور. لخت. لخت مادرزاد. لوت.مجرد. معری. مقتشر. منسرح. ج، برهنگان: سبک پیرزن سوی خانه دوید برهنه باندام او درمخید. بوشکور. کنون تیر و پیکان آهن گذار همی بر برهنه نیاید بکار. فردوسی. جهودیست درویش و شب گرسنه بخسبد همی بر زمین برهنه. فردوسی. که کس در جهان پشت ایشان ندید برهنه یک انگشت ایشان ندید. فردوسی. پدر گر بدی جست پیچید از آن چو مردی برهنه ز باد خزان. فردوسی. چو طایر بیامد برهنه سرش بدید آن سر تاجور دخترش. فردوسی. پر از خاک پای و شکم گرسنه سر مرد بیدادگر برهنه. فردوسی. خردمند آنست که دست در قنات زند که برهنه آمده است و برهنه خواهد گذشت. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 357). این خانه را صورت کردند... از انواع گرد آمدن مردان با زنان همه برهنه. (تاریخ بیهقی ص 116). پای در موزه کردی برهنه در چنین سرما و شدت. (تاریخ بیهقی). جبه و پیراهن بکشید و دور انداخت با دستار و برهنه، به ازار بایستاد (حسنک) . (تاریخ بیهقی ص 183). برهنه بدی کآمدی در جهان نبد با تو چیز آشکار و نهان. اسدی. پای پاکیزه برهنه به بسی چون بپای اندر دویدن کشکله. ناصرخسرو. زمین گاه پوشیده زو گه برهنه شجر زوگهی مفلس و گه توانگر. ناصرخسرو. زآن پیش کاین عروس برهنه علم شود کوس از پی زفاف شد آنک نواگرش. خاقانی. در خط او چو نقطه و اِعراب بنگرم خال رخ برهنۀ ایمان شناسمش. خاقانی. بسیار برهنگان دیدم پس از پوشیده شدن تن... که نماندند. (مرزبان نامه). بی پارۀ جگر نبود راه را اثر از لشکر است فتح لوای برهنه را. صائب (از آنندراج). عاریه، زن برهنه. (دهار). ضیکل، برهنه از فقر. (منتهی الارب). - اسب برهنه، اسب بی زین و یراق: مردی به درگاه آمده است و اسپی برهنه آورده و میگوید که به کشت خویش اندر بگرفته ام. (نوروزنامه). - برهنه از، عاری از. عری از. (از یادداشت دهخدا) : چو کاسموی گیاهان او برهنه ز برگ چو شاخ بید درختان او تهی از بار. فرخی. شیر سیه برهنه ز هر زرّ و زیوری سگ را قلاده در گلو و طوق دردم است. خاقانی. ای درونت برهنه از تقوی کز برون جامۀ ریا داری. سعدی. گلی دارم ز رنگ و بو برهنه سهی سروی چو آب جو برهنه. محمدقلی سلیم (از آنندراج). - برهنه استخوان، لاغر. (ناظم الاطباء). - برهنه پا، برهنه پای، پای برهنه. پابرهنه. برهنه پی. بی کفش. بی پاپوش. حافی: دل بره سبکروان یافته رهنمای را بر دم تیغ می برد جان برهنه پای را. ظهوری (از آنندراج). حفاء، حفاوه، حفایه، حفوه، حفیه، برهنه پای شدن. (دهار). اًحفاء، برهنه پای گردانیدن. (تاج المصادر بیهقی). و رجوع به برهنه تن و پای، و برهنه سر و پای در همین ترکیبات و پای برهنه درردیف خود شود. - برهنه پا پا گذاشتن، یعنی در حالتی که پا از کفش خالی باشد پا گذاشتن بر چیزی. (آنندراج) : چگونه حرف تو بی پرده با رقیب زنم برهنه پا نتوان پا بروی خار گذاشت. وحید (از آنندراج). - برهنه پا و سر، پابرهنه و بی کلاه. بی کفش و کلاه: عالمان چون خضر پوشیده برهنه پا و سر نعل پی شان هم سر تاج خضرخان آمده. خاقانی. ز سودای جمال آن دل افروز برهنه پا و سر گردد شب و روز. نظامی. - برهنه پایی، برهنه بودن پا. حفوه. حفیه. - برهنه پی، برهنه پای: همه مهتران نزد شاه آمدند برهنه پی و بی کلاه آمدند. فردوسی. - برهنه تن، عریان. بیجامه. لخت و عور: سیامک بیامد برهنه تنا برآویخت با اهرمن یکتنا. فردوسی. بزد اسپ و آمد بر بیژنا جگرخسته دیدش برهنه تنا. فردوسی. برهنه تن و موی و ناخن دراز گدازنده از درد و رنج و نیاز. فردوسی. تن آور یکی لشکری زورمند برهنه تن و تفت و بالابلند. فردوسی. گاو عنبرفکن برهنه تن است خر بربط بریشمین افسار. خاقانی. -
دهی از دهستان مؤمن آباد بخش درمیان شهرستان بیرجند. جلگه و معتدل است. سکنه 448تن. آب آن از قنات و محصول آن غلات و چغندر است. شغل زراعت. راه مالرو. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 9)
دهی از دهستان مؤمن آباد بخش درمیان شهرستان بیرجند. جلگه و معتدل است. سکنه 448تن. آب آن از قنات و محصول آن غلات و چغندر است. شغل زراعت. راه مالرو. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 9)
بشکله. بشکل. بشکله. کلید کلیدان را گویند. (برهان) (از ناظم الاطباء) (انجمن آرا) (آنندراج) (فرهنگ نظام). بشکله. (شرفنامۀ منیری). و رجوع به شعوری ج 1 ورق 209 و بشکل و بشکله شود.
بشکله. بشکل. بشکله. کلید کلیدان را گویند. (برهان) (از ناظم الاطباء) (انجمن آرا) (آنندراج) (فرهنگ نظام). بشکله. (شرفنامۀ منیری). و رجوع به شعوری ج 1 ورق 209 و بشکل و بشکله شود.
نهربزرگی است در ولایت ادرنه. این رود از دامنه های غربی سلسلۀ استرانجه که در نزدیکی سواحل بحر اسود واقع است، سرچشمه میگیرد. گاهی بسوی جنوب و گاهی بطرف شمال متمایل میشود و بسوی مغرب جاری میگردد و در اثنای جریان با آب دره های چورلی، بیاض کوی، صیجاق دره، قره آغاج متصل میشود، و در نزدیکی بابااسکی، آب یوجه دره که در طرف چپ از کوه سیاه و خیربولی جریان دارد و نیزآب گچی دره سی که در طرف راست از حدود روملی شرقی و قرق کلیسا جاری است و همچنین آب دره قله لی که از طرف راست روان است بدان ریزند و از حوالی شمالی قصبه جسر ارکنه (یا اوزون کوپری) در قرب 15 هزارگزی شمال ایپصاله به رود مریج ریخته میشود. خط آهن روملی از برابر چورلی تا نزدیکی جسر ارکنه موازی مجرای این نهر ممتد است. مجرای آن قریب 230 هزار گز و حوزۀ آن در حدود 15000 گز مربع است. قسم اعظم سنجاق قرق کلیسیا وقسمتی از سنجاقهای کوه تکفور، کلیبولی و ادرنه در محیط این حوزه واقع شده و نام باستانیش آغریانس میباشد. (قاموس الاعلام ترکی)
نهربزرگی است در ولایت ادرنه. این رود از دامنه های غربی سلسلۀ استرانجه که در نزدیکی سواحل بحر اسود واقع است، سرچشمه میگیرد. گاهی بسوی جنوب و گاهی بطرف شمال متمایل میشود و بسوی مغرب جاری میگردد و در اثنای جریان با آب دره های چورلی، بیاض کوی، صیجاق دره، قره آغاج متصل میشود، و در نزدیکی بابااسکی، آب ِ یوجه دره که در طرف چپ از کوه سیاه و خیربولی جریان دارد و نیزآب گچی دره سی که در طرف راست از حدود روملی شرقی و قرق کلیسا جاری است و همچنین آب دره قله لی که از طرف راست روان است بدان ریزند و از حوالی شمالی قصبه جسر ارکنه (یا اوزون کوپری) در قرب 15 هزارگزی شمال ایپصاله به رود مریج ریخته میشود. خط آهن روملی از برابر چورلی تا نزدیکی جسر ارکنه موازی مجرای این نهر ممتد است. مجرای آن قریب 230 هزار گز و حوزۀ آن در حدود 15000 گز مربع است. قسم اعظم سنجاق قرق کلیسیا وقسمتی از سنجاقهای کوه تکفور، کلیبولی و ادرنه در محیط این حوزه واقع شده و نام باستانیش آغریانس میباشد. (قاموس الاعلام ترکی)
تأنیث مرکن که نعت مفعولی است از مصدر ترکین. رجوع به مرکن و ترکین شود، ناقه مرکنهالضرع، ماده شتر برآمده پستان و درازپستان. (از ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد)
تأنیث مرکن که نعت مفعولی است از مصدر ترکین. رجوع به مرکن و ترکین شود، ناقه مرکنهالضرع، ماده شتر برآمده پستان و درازپستان. (از ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد)
کنده. کنده شده. - برکنده بال، که بال وی جدا کرده باشند: کند جلوه طاوس صاحب جمال چه میخواهی از باز برکنده بال ؟ سعدی. نتف، زاغ برکنده بال. (از منتهی الارب). - برکنده دندان، بی دندان. - برکنده قدر، پست مرتبه و خجل و خوار گردیده. (آنندراج). - برکنده موی، مهلوب. (از منتهی الارب).
کنده. کنده شده. - برکنده بال، که بال وی جدا کرده باشند: کند جلوه طاوس صاحب جمال چه میخواهی از باز برکنده بال ؟ سعدی. نَتِف، زاغ برکنده بال. (از منتهی الارب). - برکنده دندان، بی دندان. - برکنده قدر، پست مرتبه و خجل و خوار گردیده. (آنندراج). - برکنده موی، مهلوب. (از منتهی الارب).
