معنی براقع - جستجوی لغت در جدول جو

براقع(بَ قِ)

لغت نامه دهخدا

پیشنهاد واژه بر اساس جستجوی شما

تصویری از براق — تصویر براق

برق دار، درخشان، تابان، بسیار درخشنده

فرهنگ فارسی عمید

تصویری از براق — تصویر براق

در روایات اسلامی، اسبی بال دار با صورتی مانند انسان که پیامبر در شب معراج بر آن سوار شد، کنایه از اسب تندرو

فرهنگ فارسی عمید

تصویری از برقع — تصویر برقع

روبند، نقاب، تکۀ پارچه که زنان با آن چهرۀ خود را می پوشانند

فرهنگ فارسی عمید

(قِ)

پیوند دوزنده بر جامه و غیره. (از منتهی الارب) (از اقرب الموارد) (غیاث اللغات) (آنندراج)

لغت نامه دهخدا

(بَرْ را)

رخشنده. درخشنده. درخشان. درفشان. تابنده. تابان. (منتهی الارب). هرچه بتابش و درخشندگی و لمعان باشد مثل ابرک و سنگ سرمه. (غیاث اللغات) :
بخواب اندر سحرگاهان خیالش را به بر دارم
همی بوسم سر زلفین و آن رخسار براقش.
منوچهری، به حد اعتدال:
بزال آنگهی گفت تندی مکن
براندازه باید که رانی سخن.
فردوسی.
رجوع به اندازه شود.
- براندازه داشتن، حد نگه داشتن. حد میانه را رعایت کردن: کافۀ مردم را بر ترتیب و تقریب و نواخت براندازه بداشت. (تاریخ بیهقی)

رخشنده. درخشنده. درخشان. درفشان. تابنده. تابان. (منتهی الارب). هرچه بتابش و درخشندگی و لمعان باشد مثل ابرک و سنگ سرمه. (غیاث اللغات) :
بخواب اندر سحرگاهان خیالش را به بر دارم
همی بوسم سر زلفین و آن رخسار براقش.
منوچهری، به حد اعتدال:
بزال آنگهی گفت تندی مکن
براندازه باید که رانی سخن.
فردوسی.
رجوع به اندازه شود.
- براندازه داشتن، حد نگه داشتن. حد میانه را رعایت کردن: کافۀ مردم را بر ترتیب و تقریب و نواخت براندازه بداشت. (تاریخ بیهقی)

لغت نامه دهخدا

(بُ)

اسب تیزرو. (فرهنگ فارسی معین). مطلق اسب. (آنندراج). مرکوب یا اسب اصیل:
ز خاک، شمس فلک، زر کند که تا گردد
ستام و گام و رکاب براق او زرکند.
سوزنی.
- براق برق تاز، کنایه از اسب جلد دونده است.
- براق جم، کنایه از باد است که تخت سلیمان علیه السلام را میبرد. (برهان) (انجمن آرا). باد. (شرفنامۀ منیری) :
ای باد هوا ای براق جم
ای قاصد روم ای رسول چین.
ابوالفرج (انجمن آرا).
- ، پریشان و پراکنده کردن. (آنندراج). پاشیدن. (ناظم الاطباء).
- عرق برانداختن، عرق ریختن:
برانداخت بیچاره چندان عرق
که شبنم برآرد بهشتی ورق.
نظامی.
، ببالاافکندن. بهوا انداختن. بالا زدن:
بخندید بهرام ازین داوری
وزان پس برانداخت انگشتری
بدو گفت چندان که این در هوا
بماند شود بنده ای پادشا.
فردوسی.
چون زمین لعنت آدم را شنید در آن حال آن خون را برانداخت تا قیامت فرو نبرد چون آدم... (قصص الانبیاء 27).
پرده برانداز و برون آی فرد
گر منم آن پرده بهم درنورد.
نظامی.
صادق او را گفت ببندید و در دجله اندازیداو را ببستند و در دجله انداختند آب او را فروبرد باز برانداخت. (تذکرهالاولیاء عطار).
- برانداختن پرده، پرده بالا زدن:
سعدی از پردۀ عشاق چه خوش مینالید
ترک من پرده برانداز که هندوی توام.
سعدی.
ناگهان پرده برانداخته ای یعنی چه
مست از خانه برون تاخته ای یعنی چه.
حافظ.
- برانداختن نقاب، بالا زدن نقاب. از رخ افکندن نقاب:
برخیز و نقاب رخ برانداز
شاهی دوسه را برخ درانداز.
نظامی.
، برجهانیدن. بربردن. بالای چیزی افکندن:
- برانداختن گشن بر ماده، برجهانیدن او را بر ماده. (یادداشت مؤلف).
، فروافکندن. زیر افکندن. (ناظم الاطباء). فروهشتن:
ز رخ بند برقع برانداختش
در آن بزمگه برد و بنواختش.
نظامی.
اگر کلالۀ مشکین ز رخ براندازی
کنند در قدمت عاشقان سراندازی.
سعدی.
- برانداختن پرده، فروهشتن. برداشتن:
در پای تو هرکه سر نینداخت
از روی تو پرده بر نینداخت.
سعدی.
، استفراغ. قی ٔ کردن. دفع کردن. بیرون انداختن: قاء قیئاً، برانداخت از گلو. (منتهی الارب) : و بعضی است (از عنبر) که ماهی او را فرو برد و باز براندازد و بوی ماهی گیرد. (ذخیرۀ خوارزمشاهی). خداوند این علت را هر بامداد که از خواب برخیزد قی باید فرمود تا خلطی که از سر بمعده فرودآمده باشد براندازد. (ذخیرۀ خوارزمشاهی). علامت وی آنست که تاسه و غمی اندر آن کس پدید آید و گاه گاه خونی رقیق برمی اندازد بی آنکه او را علتی باشد. (ذخیرۀ خوارزمشاهی)، راندن. تاختن:
چو باد جهنده برانداخت اسب
ببالا برآمد چو آذر گشسب.
فردوسی.
چو نامه بخوانی تو با مهتران
برانداز و برساز و لشکر بران.
فردوسی.
، عقب گذاشتن. (ناظم الاطباء)، مضمحل کردن. قلع و قمع کردن. ریشه کن کردن. هلاک کردن. نابود کردن. نیست کردن. منهدم کردن. افناء کردن. فانی کردن. محو کردن. تلف کردن. اعدام کردن. از بین برداشتن. از میان بردن. (یادداشت مؤلف). استیصال. مستأصل ساختن. از پای درآوردن: تخم مگس را باید برانداخت، از میان برد:
بسی تخت شاهان برانداختی
سرت را بگردون برافراختی.
فردوسی.
تو آن شاهی که گیتی را ز بدخواهان بپردازی
به تیغ وتیر خان و مان بدخواهان براندازی.
فرخی.
تدبیری دیگر ساختند در برانداختن خوارزمشاه... (تاریخ بیهقی). و فوجی بمکران خواهیم فرستاد تا عیسی مغرور را براندازند که عاصی گونه شده است. (تاریخ بیهقی). جهان می گشاد و متغلبان را می برانداخت و عاجزان را می نواخت (تاریخ بیهقی). چون روزگاری برآمد هرون پشیمان شد از برانداختن برمکیان. (تاریخ بیهقی).
من از بیم تو بر سپه ساختم
همه گاه و گنجت برانداختم.
(گرشاسب نامه).
امور دواوین و قوانین در سلک نظام آورد و رسوم جابره برانداخت. (ترجمه تاریخ یمینی).
پریشانی خاطر دادخواه
براندازد از مملکت پادشاه.
سعدی.
برانداز بیخی که خار آورد
درختی بپرور که بار آورد.
سعدی.
چون دور عارض تو برانداخت رسم عقل
ترسم که عقل در سر سعدی جنون شود.
سعدی.
پارسا مرد را برافرازد
زن ناپارسا براندازد.
اوحدی.
بیاد یار و دیار آنچنان بگریم زار
که از جهان ره و رسم سفر براندازم.
حافظ.
- برانداختن دولتی، منقرض ساختن آن را.
- برانداختن رسمی، محو و نابود و منسوخ کردن آن.
- برانداختن نسلی، تا آخرین فرد آنرا کشتن و نابود کردن.
، برباد دادن. صرف کردن. خرج کردن به شتاب و بی ملاحظه. تبذیر. (یادداشت مؤلف) :
سیم و زر هر دو عزیزند و حریص است امیر
به برانداختن سیم و به بخشیدن زر.
فرخی.
هزار گنج بیک دست اگر بدست آری
بدست دیگر هم در زمان براندازی.
سوزنی.
، فسخ. اقاله. (منتهی الارب). رد خرید یا فروش نمودن. (ناظم الاطباء). قلت البیع، برانداختم بیع را. (منتهی الارب).
- برانداختن بیع (عقد) ، فسخ آن.
، نقض عهد کردن. (ناظم الاطباء)، نسخ کردن. منسوخ کردن. نسخ، برانداختن آئین و رسمی. منسوخ کردن آن، رفض. (تاج المصادر). ترک کردن. (دستوراللغه)، شکست دادن. (آنندراج) (ناظم الاطباء)

اسب تیزرو. (فرهنگ فارسی معین). مطلق اسب. (آنندراج). مرکوب یا اسب اصیل:
ز خاک، شمس فلک، زر کند که تا گردد
ستام و گام و رکاب براق او زرکند.
سوزنی.
- براق برق تاز، کنایه از اسب جلد دونده است.
- براق جم، کنایه از باد است که تخت سلیمان علیه السلام را میبرد. (برهان) (انجمن آرا). باد. (شرفنامۀ منیری) :
ای باد هوا ای براق جم
ای قاصد روم ای رسول چین.
ابوالفرج (انجمن آرا).
- ، پریشان و پراکنده کردن. (آنندراج). پاشیدن. (ناظم الاطباء).
- عرق برانداختن، عرق ریختن:
برانداخت بیچاره چندان عرق
که شبنم برآرد بهشتی ورق.
نظامی.
، ببالاافکندن. بهوا انداختن. بالا زدن:
بخندید بهرام ازین داوری
وزان پس برانداخت انگشتری
بدو گفت چندان که این در هوا
بماند شود بنده ای پادشا.
فردوسی.
چون زمین لعنت آدم را شنید در آن حال آن خون را برانداخت تا قیامت فرو نبرد چون آدم... (قصص الانبیاء 27).
پرده برانداز و برون آی فرد
گر منم آن پرده بهم درنورد.
نظامی.
صادق او را گفت ببندید و در دجله اندازیداو را ببستند و در دجله انداختند آب او را فروبرد باز برانداخت. (تذکرهالاولیاء عطار).
- برانداختن پرده، پرده بالا زدن:
سعدی از پردۀ عشاق چه خوش مینالید
ترک من پرده برانداز که هندوی توام.
سعدی.
ناگهان پرده برانداخته ای یعنی چه
مست از خانه برون تاخته ای یعنی چه.
حافظ.
- برانداختن نقاب، بالا زدن نقاب. از رخ افکندن نقاب:
برخیز و نقاب رخ برانداز
شاهی دوسه را برخ درانداز.
نظامی.
، برجهانیدن. بربردن. بالای چیزی افکندن:
- برانداختن گشن بر ماده، برجهانیدن او را بر ماده. (یادداشت مؤلف).
، فروافکندن. زیر افکندن. (ناظم الاطباء). فروهشتن:
ز رخ بند برقع برانداختش
در آن بزمگه برد و بنواختش.
نظامی.
اگر کلالۀ مشکین ز رخ براندازی
کنند در قدمت عاشقان سراندازی.
سعدی.
- برانداختن پرده، فروهشتن. برداشتن:
در پای تو هرکه سر نینداخت
از روی تو پرده بر نینداخت.
سعدی.
، استفراغ. قی ٔ کردن. دفع کردن. بیرون انداختن: قاء قیئاً، برانداخت از گلو. (منتهی الارب) : و بعضی است (از عنبر) که ماهی او را فرو برد و باز براندازد و بوی ماهی گیرد. (ذخیرۀ خوارزمشاهی). خداوند این علت را هر بامداد که از خواب برخیزد قی باید فرمود تا خلطی که از سر بمعده فرودآمده باشد براندازد. (ذخیرۀ خوارزمشاهی). علامت وی آنست که تاسه و غمی اندر آن کس پدید آید و گاه گاه خونی رقیق برمی اندازد بی آنکه او را علتی باشد. (ذخیرۀ خوارزمشاهی)، راندن. تاختن:
چو باد جهنده برانداخت اسب
ببالا برآمد چو آذر گشسب.
فردوسی.
چو نامه بخوانی تو با مهتران
برانداز و برساز و لشکر بران.
فردوسی.
، عقب گذاشتن. (ناظم الاطباء)، مضمحل کردن. قلع و قمع کردن. ریشه کن کردن. هلاک کردن. نابود کردن. نیست کردن. منهدم کردن. افناء کردن. فانی کردن. محو کردن. تلف کردن. اعدام کردن. از بین برداشتن. از میان بردن. (یادداشت مؤلف). استیصال. مستأصل ساختن. از پای درآوردن: تخم مگس را باید برانداخت، از میان برد:
بسی تخت شاهان برانداختی
سرت را بگردون برافراختی.
فردوسی.
تو آن شاهی که گیتی را ز بدخواهان بپردازی
به تیغ وتیر خان و مان بدخواهان براندازی.
فرخی.
تدبیری دیگر ساختند در برانداختن خوارزمشاه... (تاریخ بیهقی). و فوجی بمکران خواهیم فرستاد تا عیسی مغرور را براندازند که عاصی گونه شده است. (تاریخ بیهقی). جهان می گشاد و متغلبان را می برانداخت و عاجزان را می نواخت (تاریخ بیهقی). چون روزگاری برآمد هرون پشیمان شد از برانداختن برمکیان. (تاریخ بیهقی).
من از بیم تو بر سپه ساختم
همه گاه و گنجت برانداختم.
(گرشاسب نامه).
امور دواوین و قوانین در سلک نظام آورد و رسوم جابره برانداخت. (ترجمه تاریخ یمینی).
پریشانی خاطر دادخواه
براندازد از مملکت پادشاه.
سعدی.
برانداز بیخی که خار آورد
درختی بپرور که بار آورد.
سعدی.
چون دور عارض تو برانداخت رسم عقل
ترسم که عقل در سر سعدی جنون شود.
سعدی.
پارسا مرد را برافرازد
زن ناپارسا براندازد.
اوحدی.
بیاد یار و دیار آنچنان بگریم زار
که از جهان ره و رسم سفر براندازم.
حافظ.
- برانداختن دولتی، منقرض ساختن آن را.
- برانداختن رسمی، محو و نابود و منسوخ کردن آن.
- برانداختن نسلی، تا آخرین فرد آنرا کشتن و نابود کردن.
، برباد دادن. صرف کردن. خرج کردن به شتاب و بی ملاحظه. تبذیر. (یادداشت مؤلف) :
سیم و زر هر دو عزیزند و حریص است امیر
به برانداختن سیم و به بخشیدن زر.
فرخی.
هزار گنج بیک دست اگر بدست آری
بدست دیگر هم در زمان براندازی.
سوزنی.
، فسخ. اقاله. (منتهی الارب). رد خرید یا فروش نمودن. (ناظم الاطباء). قلت البیع، برانداختم بیع را. (منتهی الارب).
- برانداختن بیع (عقد) ، فسخ آن.
، نقض عهد کردن. (ناظم الاطباء)، نسخ کردن. منسوخ کردن. نسخ، برانداختن آئین و رسمی. منسوخ کردن آن، رفض. (تاج المصادر). ترک کردن. (دستوراللغه)، شکست دادن. (آنندراج) (ناظم الاطباء)

لغت نامه دهخدا

(بُ قَ / بُ قُ)

روی بند ستور. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) : از بیلقان پرده های بسیار و جل و برقع و ناطف خیزد. (حدود العالم). ده سر اسب پنج با زین و پنج با جل و برقع. (تاریخ بیهقی). ده سر اسب خراسانی ختلی به جل و برقع دیبا. (تاریخ بیهقی). خواجۀ بزرگ از جهت خود رسول را استری فرستاد به جل و برقع. (تاریخ بیهقی).
اسبت با جل ّ و برقع است ولیکن
با تو نباید نه اسب و برقع و نه جل.
ناصرخسرو.

روی بند ستور. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) : از بیلقان پرده های بسیار و جل و برقع و ناطف خیزد. (حدود العالم). ده سر اسب پنج با زین و پنج با جل و برقع. (تاریخ بیهقی). ده سر اسب خراسانی ختلی به جل و برقع دیبا. (تاریخ بیهقی). خواجۀ بزرگ از جهت خود رسول را استری فرستاد به جل و برقع. (تاریخ بیهقی).
اسبت با جل ّ و برقع است ولیکن
با تو نباید نه اسب و برقع و نه جل.
ناصرخسرو.

لغت نامه دهخدا

(بُ قُ)

داغی است بر ران مر شتر را بر این صورت 0 0 (منتهی الارب). داغی که برران شتر نهند. (ناظم الاطباء). ماده بزی که برای دوشیدن شیر بدین نام خوانند و بدین معنی بدون الف و لام آید. (ناظم الاطباء).

لغت نامه دهخدا

(بِ قِ / بُ قُ)

نام آسمان هفتم یا چهارم یا نخستین. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء). آسمان چهارم و گویند هفتم. (مهذب الاسماء)

لغت نامه دهخدا

(قِ)

کفتار. ضبع. (در این بیت از اخطل بدین معنی است یا بمعنی غراب ابلق) :
کلوا الضب و ابن العیر و الباقع الذی
یبیت یعس اللیل بین المقابر.
(از تاج العروس) (از اقرب الموارد).
کفتار ماده. (ناظم الاطباء) (منتهی الارب) (آنندراج).

لغت نامه دهخدا

(قِ)

اکتفاکننده بچیزی. (از اقرب الموارد). و رجوع به بقع شود

لغت نامه دهخدا

(بَ)

جمع واژۀ برقوع، بمعنی روی پوش. (مهذب الاسماء). رجوع به برقوع شود

لغت نامه دهخدا

(بَ ذِ)

برادغ. جمع واژۀ برذعه. (منتهی الارب) (از اقرب الموارد). رجوع به برذعه و بردعه شود

لغت نامه دهخدا

(بَرْراقَ)

زن صاحب جمال تابان بدن. (منتهی الارب).

لغت نامه دهخدا

(بَ قِ)

نام ماده سگی است و یا نام زن لقمان بن عاد است و در عرب مثل است اشاءم من براقش و نیز دلّت علی اهلها براقش و در حق کسی گویند که به کاری پردازد و ضرر آن بسوی وی عاید گردد. گویند زن لقمان بن عاد پادشاه، براقش نام داشت و خلف شوهر خود بود در سفری و آنان را عادت چنین بود که هرگاه خواستند قوم را فراهم کردن به حربی آتش افروختندی و دخان کردندی مردم گردآمدندی. وقتی کودکان به بازی هیمه افروختند و دود کردند و مردم بعادت گرد آمدند پس به براقش گفتند اگر اینها را کار نفرمایی باردیگر فراهم نشوند. براقش حکم کرد تا بنای نی ساختندو هرگاه لقمان از سفر بازآمد از بنا بپرسید واقعه بازگفتند گفت علی اهلها تتجنی براقش. (منتهی الارب)

نام ماده سگی است و یا نام زن لقمان بن عاد است و در عرب مثل است اَشاءَم ُمِن براقش و نیز دَلّت علی اهلها براقش و در حق کسی گویند که به کاری پردازد و ضرر آن بسوی وی عاید گردد. گویند زن لقمان بن عاد پادشاه، براقش نام داشت و خلف شوهر خود بود در سفری و آنان را عادت چنین بود که هرگاه خواستند قوم را فراهم کردن به حربی آتش افروختندی و دخان کردندی مردم گردآمدندی. وقتی کودکان به بازی هیمه افروختند و دود کردند و مردم بعادت گرد آمدند پس به براقش گفتند اگر اینها را کار نفرمایی باردیگر فراهم نشوند. براقش حکم کرد تا بنای نی ساختندو هرگاه لقمان از سفر بازآمد از بنا بپرسید واقعه بازگفتند گفت علی اهلها تتجنی براقش. (منتهی الارب)

لغت نامه دهخدا

(بَ قِ)

جمع واژۀ باقعه. (یادداشت مؤلف) : ما فلان الا باقعه من البواقع. (اقرب الموارد)

لغت نامه دهخدا

(بَ قِ)

جمع واژۀ بلقع. (منتهی الارب) (اقرب الموارد). رجوع به بلقع شود.

لغت نامه دهخدا

(بَ دِ)

جمع واژۀ بردعه. (منتهی الارب) (از اقرب الموارد). رجوع به بردعه شود

لغت نامه دهخدا

تصویری از براق — تصویر براق

اسب تیزرو، اسب اصیل

فرهنگ لغت هوشیار

تصویری از راقع — تصویر راقع

پینه دوز

فرهنگ لغت هوشیار

تصویری از بلاقع — تصویر بلاقع

جمع بلقع، زمین های خشک زمین های بی آب

فرهنگ لغت هوشیار

تصویری از براقه — تصویر براقه

زن نیکوکار، زن صاحب جمال

فرهنگ لغت هوشیار

تصویری از باقع — تصویر باقع

کفتار پیسه دار، سگ پیسه دار

فرهنگ لغت هوشیار

تصویری از برقع — تصویر برقع

روبند زنان

فرهنگ لغت هوشیار

تصویری از براق — تصویر براق

اسب تیزرو، مرکب رسول الله

فرهنگ فارسی معین

تصویری از براق — تصویر براق

((بَ رَّ))

درخشان، درخشنده

فرهنگ فارسی معین

تصویری از براق — تصویر براق

((بُ))

خشمگین، عصبانی

فرهنگ فارسی معین

تصویری از برقع — تصویر برقع

((بُ قَ))

روی بند، نقاب، جمع براقع

فرهنگ فارسی معین

تصویری از براق — تصویر براق

درخشان، درخشنده

فرهنگ واژه فارسی سره

روبند، روبنده، مقنعه، نقاب

فرهنگ واژه مترادف متضاد