حریص تر: و لتجدنّهم احرص الناس علی حیوه. (قرآن 96/2). - امثال: احرص من ذرّه. احرص من کلب علی جیفه. احرص من کلب علی عرق (عرق استخوانی است که بر آن گوشت باشد). احرص من کلب علی عقی. (مجمع الأمثال میدانی)
حریص تر: و لتجدنَّهم احرص الناس علی حیوه. (قرآن 96/2). - امثال: احرص ُ من ذَرّه. احرص ُ من کلب علی جیفه. احرص ُ من کلب علی عَرْق (عَرْق استخوانی است که بر آن گوشت باشد). احرص ُ من کلب علی عِقی. (مجمع الأمثال میدانی)
فرضه ای از اعمال غرناطه در اسپانیا مشهور به ابدیره، واقع در ساحل بحرالمتوسط بمسافت 60 هزارگزی شمال غربی المریه. سکنۀ آن 8000 تن و تجارت آن شراب است و معادن ارزیز دارد. (ضمیمۀ معجم البلدان)
فرضه ای از اعمال غرناطه در اسپانیا مشهور به ابدیره، واقع در ساحل بحرالمتوسط بمسافت 60 هزارگزی شمال غربی المریه. سکنۀ آن 8000 تن و تجارت آن شراب است و معادن ارزیز دارد. (ضمیمۀ معجم البلدان)
مرد بی دندان: تا بر سپهر اعظم نقاش لوح را دائم قلم نه کندزبان و نه ادرد است. ابوالفرج رونی. مؤنث: درداء. ج، درد، بطور خود یا بشتاب رفتن شتر. ادرعباب
مرد بی دندان: تا بر سپهر اعظم نقاش لوح را دائم قلم نه کندزبان و نه ادرد است. ابوالفرج رونی. مؤنث: دَرْداء. ج، دُرْد، بطور خود یا بشتاب رفتن شتر. ادرعباب
لقب محمد بن عبیدالله کوفی است لانه قتل اسداً ادرع. و ادرعیان که قومی از علویه اندبدو منسوبند. (منتهی الارب). و رجوع به ادرعی شود لقب پدر حجر سلمی است
لقب محمد بن عبیدالله کوفی است لانه قتل اسداً ادرع. و ادرعیان که قومی از علویه اندبدو منسوبند. (منتهی الارب). و رجوع به ادرعی شود لقب پدر حُجر سُلمی است
دبّگی. دبه خایگی. بادخایگی. ورم بیضه. فتق. غری. بادگندی. (مهذب الاسماء). قیله. نفخه فی خصیته. (مهذب الاسماء). قلیط. باد خصیه. تناس. علتیست که در خایه پیدا شود بواسطۀ نزول باد یا رطوبت در کیسۀ خایه. بزرگ شدن کیسۀ خایه و ریختن آنچه در بالاست بواسطۀ اتساع مریطاء در آن کیسه. بزرگ شدن خایه از حد خود بسبب عروض باد و رطوبت. (از شرح نصاب) (غیاث اللغات). مؤلف کشاف اصطلاحات الفنون آرد: ادره، بضم الف و سکون دال مهمله، بادیست که در خایه عارض شود. و مردم آنرا قیل نامند و در زبان پارسی این عارضه را دبّه خوانند و ادرهالماء که به ادرهالدوالی نیز معروفست ریزش رطوبات زیاد در رگهای هر دو خایه باشد، چنانچه در بحرالجواهر گفته. و گاه باشد که بین ادره و قیله فرق نهند. شرح آن در فصل لام از باب قاف بیاید - انتهی. بیماری است که بسبب شکافته شدن پوست تنک زیرپوستی که بر آن موی زهار است روده ها در آوند خایه افتاده باشد و در فارسی دبه گویند و آن نمیشود مگر در جانب چپ یا بیماری فتق است که در یکی از دو خایه رسیده باشد. رجوع به قیله شود
دبّگی. دبه خایگی. بادخایگی. ورم بیضه. فتق. غری. بادگندی. (مهذب الاسماء). قیله. نفخه فی خصیته. (مهذب الاسماء). قلیط. باد خصیه. تَناس. علتیست که در خایه پیدا شود بواسطۀ نزول باد یا رطوبت در کیسۀ خایه. بزرگ شدن کیسۀ خایه و ریختن آنچه در بالاست بواسطۀ اتساع مریطاء در آن کیسه. بزرگ شدن خایه از حد خود بسبب عروض باد و رطوبت. (از شرح نصاب) (غیاث اللغات). مؤلف کشاف اصطلاحات الفنون آرد: ادره، بضم الف و سکون دال مهمله، بادیست که در خایه عارض شود. و مردم آنرا قیل نامند و در زبان پارسی این عارضه را دبّه خوانند و ادرهالماء که به ادرهالدوالی نیز معروفست ریزش رطوبات زیاد در رگهای هر دو خایه باشد، چنانچه در بحرالجواهر گفته. و گاه باشد که بین ادره و قیله فرق نهند. شرح آن در فصل لام از باب قاف بیاید - انتهی. بیماری است که بسبب شکافته شدن پوست تنک زیرپوستی که بر آن موی زهار است روده ها در آوند خایه افتاده باشد و در فارسی دبه گویند و آن نمیشود مگر در جانب چپ یا بیماری فتق است که در یکی از دو خایه رسیده باشد. رجوع به قیله شود
ژفگن (چرکین). (مصادر زوزنی). در مصادر زوزنی چ تقی بینش این لغت نیست در ص 203 همین کتاب غمص راژفگن شدن معنی کرده است در اقرب المواردو منتهی الارب در معانی مرص معنی مناسبی پیدا نشد
ژفگن (چرکین). (مصادر زوزنی). در مصادر زوزنی چ تقی بینش این لغت نیست در ص 203 همین کتاب غمص راژفگن شدن معنی کرده است در اقرب المواردو منتهی الارب در معانی مرص معنی مناسبی پیدا نشد
آلوی کوهی. آلوچۀ کوهی. آلوی زرد و تلخ. نلک. (زمخشری) (السامی). ادرک عربی است، بفارسی آلوچۀ سلطانی نامند. در اول سرد و رسیدۀ او در دوم تر و مسکن حدت صفرا و ملین طبع و رب او قابض و آب برگ او کشندۀ کرم معده و نارس او مسهل بعصر و قاطع قی و نفاخ و مفسد معده و مصلحش گلقند و آب آلوچۀ رسیده جهت سرفۀ حارّ و صاحب دق بغایت نافع است. (تحفۀ حکیم مؤمن). آلوچه را گویند و آنرا آلوی گیلی و جیلی و آلوی کشته (کذا) نیز خوانند. سرد و تر است و مسهل صفرا و تشنگی را فرونشاند. (برهان قاطع). نیسوق است. بپارسی آلوچه و آلوی جیلی و آلو کشته (کذا) نیز گویند، طبیعت آن سرد و تر است در اوّل. مسکن حرارت و مسهل صفرا باشد اما مرخی معده بود و مصلح وی قند است. (اختیارات بدیعی)
آلوی کوهی. آلوچۀ کوهی. آلوی زرد و تلخ. نلک. (زمخشری) (السامی). ادرک عربی است، بفارسی آلوچۀ سلطانی نامند. در اول سرد و رسیدۀ او در دوم تر و مسکن حدت صفرا و ملین طبع و رب او قابض و آب برگ او کشندۀ کرم معده و نارس او مسهل بعصر و قاطع قی و نفاخ و مفسد معده و مصلحش گلقند و آب آلوچۀ رسیده جهت سرفۀ حارّ و صاحب دق بغایت نافع است. (تحفۀ حکیم مؤمن). آلوچه را گویند و آنرا آلوی گیلی و جیلی و آلوی کشته (کذا) نیز خوانند. سرد و تر است و مسهل صفرا و تشنگی را فرونشاند. (برهان قاطع). نیسوق است. بپارسی آلوچه و آلوی جیلی و آلو کشته (کذا) نیز گویند، طبیعت آن سرد و تر است در اوّل. مسکن حرارت و مسهل صفرا باشد اما مُرخی معده بود و مصلح وی قند است. (اختیارات بدیعی)
آنکه به برص مبتلا باشد. برص دار. پیس. (مهذب الاسماء). پیسه. پیس اندام. پیست. ابقع. اسلع. مؤنث: برصاء. ج، برص: اکمه و ابرص چه باشد مرده نیز زنده گردد از فسون آن عزیز. مولوی. - سام ّ ابرص، جنسی از کرباسو و وزغ باشد که آن را آفتاب پرست و حربا و پژمره و آفتاب گردش و آفتاب گردک و اسدالارض و خامالاون نیز گویند. ج، ابارص، برصه، سوام ّ، سوام ّ ابرص. و رجوع به سام ّ ابرص شود. ، ماه. قرص ماه. قمر
آنکه به برص مبتلا باشد. برص دار. پیس. (مهذب الاسماء). پیسه. پیس اندام. پیست. اَبقع. اَسلع. مؤنث: بَرْصاء. ج، بُرْص: اکمه و ابرص چه باشد مرده نیز زنده گردد از فسون آن عزیز. مولوی. - سام ّ ابرص، جنسی از کرباسو و وزغ باشد که آن را آفتاب پرست و حربا و پژمره و آفتاب گردش و آفتاب گردک و اسدالارض و خامالاون نیز گویند. ج، اَبارِص، بِرَصَه، سَوام ّ، سَوام ّ ابرص. و رجوع به سام ّ ابرص شود. ، ماه. قرص ماه. قمر
نمدزین بود. (نسخه ای از لغت نامۀ اسدی). نمدزین بود یعنی یرمه. (نسخه ای از لغت نامۀ اسدی). نمدزین و آنرا آدرم و ادرمه نیز گویند. (جهانگیری). نمدزین و تکلتوی اسب. (برهان قاطع) : جدیّه کغنیّه، ادرم زین و پالان. (منتهی الارب) : که تنگ و ادرم دارد و مرد بدسلب است ؟ بسرش بار فضول است و نیز وسواسا. ابوالعباس یا دقیقی. ، شتاب کردن در رفتار. (منتهی الارب). بشتاب و سرعت رفتن. (آنندراج). نیک رفتن. (منتهی الارب). بگذشتن. (زوزنی). و یقال ادرنفق مرمعلّاً، ای امض راشداً. (منتهی الارب)
نمدزین بود. (نسخه ای از لغت نامۀ اسدی). نمدزین بود یعنی یرمه. (نسخه ای از لغت نامۀ اسدی). نمدزین و آنرا آدرم و ادرمه نیز گویند. (جهانگیری). نمدزین و تکلتوی اسب. (برهان قاطع) : جَدیّه کغَنیّه، ادرم زین و پالان. (منتهی الارب) : که تنگ و ادرم دارد و مرد بدسلب است ؟ بسرش بار فضول است و نیز وسواسا. ابوالعباس یا دقیقی. ، شتاب کردن در رفتار. (منتهی الارب). بشتاب و سرعت رفتن. (آنندراج). نیک رفتن. (منتهی الارب). بگذشتن. (زوزنی). و یقال اِدْرَنْفِق ْ مُرْمَعِلّاً، ای امض راشداً. (منتهی الارب)