نام دوائی است که تخم آن را به سریانی دینارو به عربی بزرالکشوث خوانند. (برهان). گیاهی است شبیه به ریسمان که بر درخت می پیچد و بیخ در زمین نباشد و در آن لغات است کشوثا، کشوثاء، اکشوث. (آنندراج). عشقه باشد و آن گیاهی است که بر درخت پیچد وخشک کند. افتیمون. فقد. پرشن. حماض الارنب. فرغند. زحموک، سبع الکتان. خامول الکتان. قریعه الکتان. سبع الشعراء. سس. سن. سرند. (یادداشت مؤلف). هو شی ٔ یلتف علی الشوک و الشجر یشبه اللیف المکی لاورق له و له زهر صغار بیض فیه مراره و عفوصه و الغالب علیه جوهر المر. (ابوعلی در مفردات قانون). لیث گوید آن نباتی است که او را بیخ نبود رنگ اوزرد باشد و بر درخت خار و آنچه نزدیک او بود متعلق شود او را با نبید بیامیزند قوت او زیاد شود. (ترجمه صیدله). گیاهی است مانند ریسمان باریک بی برگ و ساق و مایل به زردی و تیرگی و بر خارها و گیاهان می تند و گلش ریزه و مایل بسفیدی و تخمش کوچکتر از تخم ترب و مایل به تندی وزردی. (تحفۀ حکیم مؤمن) : خورشید دلالت کند بر کشوث نیشکر و من. (التفهیم)
نام دوائی است که تخم آن را به سریانی دینارو به عربی بزرالکشوث خوانند. (برهان). گیاهی است شبیه به ریسمان که بر درخت می پیچد و بیخ در زمین نباشد و در آن لغات است کشوثا، کشوثاء، اکشوث. (آنندراج). عشقه باشد و آن گیاهی است که بر درخت پیچد وخشک کند. افتیمون. فقد. پرشن. حماض الارنب. فرغند. زحموک، سبع الکتان. خامول الکتان. قریعه الکتان. سبع الشعراء. سِس. سَن. سَرَند. (یادداشت مؤلف). هو شی ٔ یلتف علی الشوک و الشجر یشبه اللیف المکی لاورق له و له زهر صغار بیض فیه مراره و عفوصه و الغالب علیه جوهر المر. (ابوعلی در مفردات قانون). لیث گوید آن نباتی است که او را بیخ نبود رنگ اوزرد باشد و بر درخت خار و آنچه نزدیک او بود متعلق شود او را با نبید بیامیزند قوت او زیاد شود. (ترجمه صیدله). گیاهی است مانند ریسمان باریک بی برگ و ساق و مایل به زردی و تیرگی و بر خارها و گیاهان می تند و گلش ریزه و مایل بسفیدی و تخمش کوچکتر از تخم ترب و مایل به تندی وزردی. (تحفۀ حکیم مؤمن) : خورشید دلالت کند بر کشوث نیشکر و من. (التفهیم)
نام یکی از دهستانهای بخش پاپی شهرستان خرم آباد است. این دهستان در جنوب باختری بخش واقع است و محدود است از شمال به دهستان بریائی، از جنوب به تنگ، و از خاور به رود خانه سزار، و ازباختر به گردنه توژیان. آب و هوای آن کوهستانی و آب آن از رود خانه طاف و چشمه سارهای مختلف دیگر است. مرتفع ترین قلل جبال در این دهستان کوه کلاء و کوه طاف و کوه هشتاد پهلو و کوه للری است. این دهستان از 29آبادی تشکیل شده و جمعیت آن در حدود 1200 نفر و قراء مهم آن عبارتند از تازان، پیوست و مینو و بابادیندار و ساکنان از طایفۀ پاپی فولادونداند که عده ای از آنها به ییلاق می روند. (فرهنگ جغرافیایی ایران ج 6)
نام یکی از دهستانهای بخش پاپی شهرستان خرم آباد است. این دهستان در جنوب باختری بخش واقع است و محدود است از شمال به دهستان بریائی، از جنوب به تنگ، و از خاور به رود خانه سزار، و ازباختر به گردنه توژیان. آب و هوای آن کوهستانی و آب آن از رود خانه طاف و چشمه سارهای مختلف دیگر است. مرتفع ترین قلل جبال در این دهستان کوه کلاء و کوه طاف و کوه هشتاد پهلو و کوه للری است. این دهستان از 29آبادی تشکیل شده و جمعیت آن در حدود 1200 نفر و قراء مهم آن عبارتند از تازان، پیوست و مینو و بابادیندار و ساکنان از طایفۀ پاپی فولادونداند که عده ای از آنها به ییلاق می روند. (فرهنگ جغرافیایی ایران ج 6)
جعبۀ درون میز. (یادداشت مؤلف). جعبه ای باشد که درون میز قرار دهند و در آن در کنار میز باشد چون آن را بکشند بیرون آید. (ناظم الاطباء) (فرهنگ نظام) ، میلۀ آهنین با دستگیره که بعضی درها را با زیر و بالا کردن آن دستگیره گشایند و بندند. (یادداشت مؤلف) ، تخته ای که لبۀ آن را به تناسبی پست و بلند کرده اند و برای گچ بری بکار برند. (یادداشت مؤلف) ، در اصطلاح بنایان خطوطی برجسته یا گرد که زیر سقف بر گیلویی از گچ کنند و آن را ابزار نیز گویند. (یادداشت مؤلف)
جعبۀ درون میز. (یادداشت مؤلف). جعبه ای باشد که درون میز قرار دهند و در آن در کنار میز باشد چون آن را بکشند بیرون آید. (ناظم الاطباء) (فرهنگ نظام) ، میلۀ آهنین با دستگیره که بعضی درها را با زیر و بالا کردن آن دستگیره گشایند و بندند. (یادداشت مؤلف) ، تخته ای که لبۀ آن را به تناسبی پست و بلند کرده اند و برای گچ بری بکار برند. (یادداشت مؤلف) ، در اصطلاح بنایان خطوطی برجسته یا گرد که زیر سقف بر گیلویی از گچ کنند و آن را ابزار نیز گویند. (یادداشت مؤلف)
کشف که لاک پشت و سنگ پشت است. (برهان) (رشیدی). سلحفاه. (یادداشت مؤلف) ، برج چهارم از بروج فلکی که برج سرطان باشد. (ناظم الاطباء) ، گیاهی را گویند که از آن طناب و رسن تابند. (برهان) (ناظم الاطباء) ، بیدانجیر که عربان آن را خروج خوانند، کنو که بنگ باشد. (برهان)
کَشَف که لاک پشت و سنگ پشت است. (برهان) (رشیدی). سلحفاه. (یادداشت مؤلف) ، برج چهارم از بروج فلکی که برج سرطان باشد. (ناظم الاطباء) ، گیاهی را گویند که از آن طناب و رسن تابند. (برهان) (ناظم الاطباء) ، بیدانجیر که عربان آن را خروج خوانند، کنو که بنگ باشد. (برهان)
ترجمه اقلیم است که یک حصه از هفت حصۀ ربع مسکون باشد چنانکه گویند کشور اول و کشور دوم یعنی اقلیم اول و اقلیم دوم و هر کشوری به کوکبی تعلق دارد: کشور اول که اقلیم اول باشد به زحل و آن هندوستان است. دوم به مشتری و آن چین و ختاست. سوم به مریخ و آن ترکستان باشد. چهارم به آفتاب و آن عراق و خراسان است. پنجم به زهره و آن ماوراءالنهر است. ششم به عطاردکه روم باشد. هفتم به قمر که آن اقصای بلاد شمال است. (برهان). کشخر. اقلیم. (ناظم الاطباء) : در کشور توران و به غزنین و عراقین چون خواستی آوازۀ فتح وظفر خویش. معزی. - شش کشور، شش اقلیم از هفت اقلیم ربع مسکون: تاکشوری در آب و در آتش نهفت خاک شش کشور از وفات تو برما گریسته. خاقانی. - کشور پنجم، ماوراءالنهر: ملک الملک کشور پنجم قامع اوج اختر پنجم. خاقانی. نظام کشور پنجم اجل رضی الدین رضای ثانی ابونصر بوتراب رکاب. خاقانی. ای مرزبان کشور پنجم که درگهت هفتم سپهر ما نه که هشتم جنان ماست. خاقانی. تاجدار کشور پنجم که هست کیقبادخاندان مملکت. خاقانی. - کشور چارم، عراق و خراسان: ای خواجۀ زمین و درت هفتم آسمان در سایۀ تو کشور چارم نکوتر است. خاقانی. - کشورهفتم، اقلیم هفتم که کشور هندوستان است: اوج کیوان هفتم آسمان کرد تا به هفتم کشور زمین هنوز از او مسعود شوند. (راحه الصدور). - هفت کشور، هفت اقلیم. هفت حصۀ ربع مسکون: هم از هفت کشور بر او بر نشان ز دهقان و از رزم گردنکشان. فردوسی. جلالش برنگیرد هفت کشور سپاهش بر نتابد هفت گردون. عنصری. گرفت از ماه فروردین جهان فر چو فردوسی برین شد هفت کشور. عنصری. ز بانگ بوق و هول کوس هزمان درافتد زلزله در هفت کشور. عنصری. خرد را اتفاق آن است با توفیق یزدانی که فرمان می دهند او را برآن هر هفت کشورها. منوچهری. بنا چون بی خداوندی نباشد نباشد بی خدائی هفت کشور. ناصرخسرو. مرا داد دهقانی این جزیره برحمت خداوند هرهفت کشور. ناصرخسرو. گویند هر دو هردو جهانند از این قبل در هفت کشورند و نه در هفت کشورند. ناصرخسرو. صیت تو هفتاد کشور زان سوی عالم گرفت تو بدان منگر که عالم هفت کشور یا شش است. انوری (از آنندراج). خاتونی از عرب همه شاهان غلام او سمعاً و طاعه سجده کنان هفت کشورش. خاقانی. شاه تاج یک دو کشور راست لیک از لفظ من تاجدارهفت کشور شد به تاجی کز ثناست. خاقانی. مرز عراق ملک تو، نی غلطم عراق چه کز شجره به هفت جد وارث هفت کشوری. خاقانی. شش جهت یأجوج بگرفت ای سکندر التفات هفت کشور دیو بستد ای سلیمان الامان. خاقانی. شه هفت کشور برسم کیان یکی هفت چشمه کمر برمیان. نظامی. در آن انجمنگاه انجم شکوه که جمع آمد از هفت کشور گروه. نظامی. سکندر شه هفت کشور نماند. نظامی. هفت کشور نمی کنند امروز بی مقالات سعدی انجمنی. سعدی (بدایع، کلیات چ مصفا ص 613). شیراز و آب رکنی و آن باد خوش نسیم عیبش مکن که خال رخ هفت کشور است. حافظ. ، یک ناحیت از زمین با حکومت معین. یک بخش از زمین با حکومتی خاص. مملکت. پادشاهی. در اصطلاح امروز ناحیتی تابع حکومت و نظامی خاص و حدودی معین و پایتخت مشخص و شهرها و قصبات و روابط سیاسی با ممالک دیگر. مملکت: ز هر کشوری موبدی سالخورد بیاورد و این نامه را گرد کرد. فردوسی. دو شاه و دو کشور رسیده بهم همی رفت هرگونه از بیش و کم. فردوسی. برفتند کاریگران سه هزار ز هر کشوری هر که بد نامدار. فردوسی. بخون روی کشور بشستم زکین همه شهر نفرین بد و آفرین. فردوسی. به کشت ار برد رنج کشور زیان چنان کن که ناید به کشورزیان. اسدی. گفت سالار قوی باید به پروان اندرون زانکه در کشور بود لشکر تن و سالار سر. میزبانی بخاری. کشوری را دو پادشه فره است در یکی تن یکی دل از دو به است. سنائی (حدیقه الحقیقه ص 508). عالم نو بنا کند رأی تو از مهندسی کشور نو رقم زند فرتو از موقری. خاقانی. بستان دولت کشورش در دست صلت گسترش شمشیر صولت پرورش ابری که بستان پرورد. خاقانی (دیوان چ عبدالرسولی ص 468). مرغ کابی خورد به کشور شاه کند از بهر شکر سربالا. خاقانی. ای مرزبان کشور بهرامیان بحسبت بی آستان تو دل بر کشوری ندارم. خاقانی. گفتم که یک دو عید بپایم بخدمتت چون پخته تر شوم بشوم باز کشورش. خاقانی. موبدی از کشور هندوستان رهگذری کرد سوی بوستان. نظامی. فراخی در آن مرز و کشور مخواه که دلتنگ بینی رعیت زشاه. سعدی. کشور آباد نگردد به دوشاه بشکنداز دو سپهبد دو سپاه از دو بانو چو شود آشفته خانه امید مدارش رفته. جامی. ، موطن. مولد. وطن. (یادداشت مؤلف). زیستن جای: به درگاه چون گشت لشکر فزون فرستاد بر هر سویی رهنمون که تا هرکسی را که دارد پسر نماند که بالا کند بی هنر سواری بیاموزد و رسم جنگ به گرز و کمان و به تیر خدنگ چو کودک ز کوشش بنیرو شدی بهر جستنی در بی آهو شدی ز کشور به دربار شاه آمدی بدان نامور بارگاه آمدی. فردوسی. صبا اگر گذری افتدت به کشور دوست بیار نفحه ای از گیسوی معنبر دوست. حافظ. ، مردم کشور. اهالی مملکت: وزان روی راه بیابان گرفت همه کشورش مانده اندر شگفت. فردوسی. ، مردمان غیر لشکری. مقابل لشکر: چنین گفت خسرو که بسیار گوی نژند اختری بایدم سرخ موی ببردنداز اینگونه مردی برش بخندید از او کشور و لشکرش. فردوسی
ترجمه اقلیم است که یک حصه از هفت حصۀ ربع مسکون باشد چنانکه گویند کشور اول و کشور دوم یعنی اقلیم اول و اقلیم دوم و هر کشوری به کوکبی تعلق دارد: کشور اول که اقلیم اول باشد به زحل و آن هندوستان است. دوم به مشتری و آن چین و ختاست. سوم به مریخ و آن ترکستان باشد. چهارم به آفتاب و آن عراق و خراسان است. پنجم به زهره و آن ماوراءالنهر است. ششم به عطاردکه روم باشد. هفتم به قمر که آن اقصای بلاد شمال است. (برهان). کشخر. اقلیم. (ناظم الاطباء) : در کشور توران و به غزنین و عراقین چون خواستی آوازۀ فتح وظفر خویش. معزی. - شش کشور، شش اقلیم از هفت اقلیم ربع مسکون: تاکشوری در آب و در آتش نهفت خاک شش کشور از وفات تو برما گریسته. خاقانی. - کشور پنجم، ماوراءالنهر: ملک الملک کشور پنجم قامع اوج اختر پنجم. خاقانی. نظام کشور پنجم اجل رضی الدین رضای ثانی ابونصر بوتراب رکاب. خاقانی. ای مرزبان کشور پنجم که درگهت هفتم سپهر ما نه که هشتم جنان ماست. خاقانی. تاجدار کشور پنجم که هست کیقبادخاندان مملکت. خاقانی. - کشور چارم، عراق و خراسان: ای خواجۀ زمین و درت هفتم آسمان در سایۀ تو کشور چارم نکوتر است. خاقانی. - کشورهفتم، اقلیم هفتم که کشور هندوستان است: اوج کیوان هفتم آسمان کرد تا به هفتم کشور زمین هنوز از او مسعود شوند. (راحه الصدور). - هفت کشور، هفت اقلیم. هفت حصۀ ربع مسکون: هم از هفت کشور بر او بر نشان ز دهقان و از رزم گردنکشان. فردوسی. جلالش برنگیرد هفت کشور سپاهش بر نتابد هفت گردون. عنصری. گرفت از ماه فروردین جهان فر چو فردوسی برین شد هفت کشور. عنصری. ز بانگ بوق و هول کوس هزمان درافتد زلزله در هفت کشور. عنصری. خرد را اتفاق آن است با توفیق یزدانی که فرمان می دهند او را برآن هر هفت کشورها. منوچهری. بنا چون بی خداوندی نباشد نباشد بی خدائی هفت کشور. ناصرخسرو. مرا داد دهقانی این جزیره برحمت خداوند هرهفت کشور. ناصرخسرو. گویند هر دو هردو جهانند از این قبل در هفت کشورند و نه در هفت کشورند. ناصرخسرو. صیت تو هفتاد کشور زان سوی عالم گرفت تو بدان منگر که عالم هفت کشور یا شش است. انوری (از آنندراج). خاتونی از عرب همه شاهان غلام او سمعاً و طاعه سجده کنان هفت کشورش. خاقانی. شاه تاج یک دو کشور راست لیک از لفظ من تاجدارهفت کشور شد به تاجی کز ثناست. خاقانی. مرز عراق ملک تو، نی غلطم عراق چه کز شجره به هفت جد وارث هفت کشوری. خاقانی. شش جهت یأجوج بگرفت ای سکندر التفات هفت کشور دیو بستد ای سلیمان الامان. خاقانی. شه هفت کشور برسم کیان یکی هفت چشمه کمر برمیان. نظامی. در آن انجمنگاه انجم شکوه که جمع آمد از هفت کشور گروه. نظامی. سکندر شه هفت کشور نماند. نظامی. هفت کشور نمی کنند امروز بی مقالات سعدی انجمنی. سعدی (بدایع، کلیات چ مصفا ص 613). شیراز و آب رکنی و آن باد خوش نسیم عیبش مکن که خال رخ هفت کشور است. حافظ. ، یک ناحیت از زمین با حکومت معین. یک بخش از زمین با حکومتی خاص. مملکت. پادشاهی. در اصطلاح امروز ناحیتی تابع حکومت و نظامی خاص و حدودی معین و پایتخت مشخص و شهرها و قصبات و روابط سیاسی با ممالک دیگر. مملکت: ز هر کشوری موبدی سالخورد بیاورد و این نامه را گرد کرد. فردوسی. دو شاه و دو کشور رسیده بهم همی رفت هرگونه از بیش و کم. فردوسی. برفتند کاریگران سه هزار ز هر کشوری هر که بُد نامدار. فردوسی. بخون روی کشور بشستم زکین همه شهر نفرین بُد و آفرین. فردوسی. به کشت ار برد رنج کشور زیان چنان کن که ناید به کشورزیان. اسدی. گفت سالار قوی باید به پروان اندرون زانکه در کشور بود لشکر تن و سالار سر. میزبانی بخاری. کشوری را دو پادشه فره است در یکی تن یکی دل از دو به است. سنائی (حدیقه الحقیقه ص 508). عالم نو بنا کند رأی تو از مهندسی کشور نو رقم زند فرتو از موقری. خاقانی. بستان دولت کشورش در دست صلت گسترش شمشیر صولت پرورش ابری که بستان پرورد. خاقانی (دیوان چ عبدالرسولی ص 468). مرغ کابی خورد به کشور شاه کند از بهر شکر سربالا. خاقانی. ای مرزبان کشور بهرامیان بحسبت بی آستان تو دل بر کشوری ندارم. خاقانی. گفتم که یک دو عید بپایم بخدمتت چون پخته تر شوم بشوم باز کشورش. خاقانی. موبدی از کشور هندوستان رهگذری کرد سوی بوستان. نظامی. فراخی در آن مرز و کشور مخواه که دلتنگ بینی رعیت زشاه. سعدی. کشور آباد نگردد به دوشاه بشکنداز دو سپهبد دو سپاه از دو بانو چو شود آشفته خانه امید مدارش رفته. جامی. ، موطن. مولد. وطن. (یادداشت مؤلف). زیستن جای: به درگاه چون گشت لشکر فزون فرستاد بر هر سویی رهنمون که تا هرکسی را که دارد پسر نماند که بالا کند بی هنر سواری بیاموزد و رسم جنگ به گرز و کمان و به تیر خدنگ چو کودک ز کوشش بنیرو شدی بهر جستنی در بی آهو شدی ز کشور به دربار شاه آمدی بدان نامور بارگاه آمدی. فردوسی. صبا اگر گذری افتدت به کشور دوست بیار نفحه ای از گیسوی معنبر دوست. حافظ. ، مردم کشور. اهالی مملکت: وزان روی راه بیابان گرفت همه کشورش مانده اندر شگفت. فردوسی. ، مردمان غیر لشکری. مقابل لشکر: چنین گفت خسرو که بسیار گوی نژند اختری بایدم سرخ موی ببردنداز اینگونه مردی برش بخندید از او کشور و لشکرش. فردوسی
دهی است از بخش زابلی شهرستان سراوان واقع در سه هزارگزی جنوب زابلی کنار راه مالرو زابلی به ایران شهر. آب آن از قنات است و چون بر سر راه قرار دارد از مسافران نیزگذران می کنند. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 8)
دهی است از بخش زابلی شهرستان سراوان واقع در سه هزارگزی جنوب زابلی کنار راه مالرو زابلی به ایران شهر. آب آن از قنات است و چون بر سر راه قرار دارد از مسافران نیزگذران می کنند. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 8)
کشوث. (ناظم الاطباء). کشوث است، شکوثا و رجمول نیز خوانند. (از ذخیرۀ خوارزمشاهی). همان کشوث است. (از تحفۀ حکیم مؤمن) (از اقرب الموارد). به معنی کشوث است و آن رستنیی باشد که تخم آن را به عربی بذرالکشوث خوانند و چون به سرکه بخورند فواق را تسکین دهد و آنرا به تازی حماض الارنب گویند. (آنندراج) (برهان) (هفت قلزم). و رجوع به کشوث شود، تیره رنگ شدن روی. (ناظم الاطباء) ، سخت شدن و فراگرفتن تاریکی شب همه جا را. (از اقرب الموارد) ، آشکار گردیدن و نمایان گشتن ستاره و روشنی آن در سخت تاریکی. (از اقرب الموارد) (ناظم الاطباء)
کشوث. (ناظم الاطباء). کشوث است، شکوثا و رجمول نیز خوانند. (از ذخیرۀ خوارزمشاهی). همان کشوث است. (از تحفۀ حکیم مؤمن) (از اقرب الموارد). به معنی کشوث است و آن رستنیی باشد که تخم آن را به عربی بذرالکشوث خوانند و چون به سرکه بخورند فواق را تسکین دهد و آنرا به تازی حماض الارنب گویند. (آنندراج) (برهان) (هفت قلزم). و رجوع به کشوث شود، تیره رنگ شدن روی. (ناظم الاطباء) ، سخت شدن و فراگرفتن تاریکی شب همه جا را. (از اقرب الموارد) ، آشکار گردیدن و نمایان گشتن ستاره و روشنی آن در سخت تاریکی. (از اقرب الموارد) (ناظم الاطباء)