جدول جو
جدول جو

معنی چنگ - جستجوی لغت در جدول جو

چنگ
از سازهای سیمی قدیمی که ۴۶ سیم دارد و با انگشتان دست نواخته می شود، هارپ، برای مثال پیران چنگ پشت و جوانان چنگ زلف / در چنگ، جام باده و در گوش بانگ «چنگ» (سوزنی - ۲۳۲)، هر چیز خمیده یا سرکج، خمیده، منحنی
پنجۀ انسان، پنج انگشت دست انسان
پنجه و چنگال درندگان و پرندگان، دست، قلاب، چنگک
چنگ زدن: نواختن چنگ، به چیزی چنگ انداختن، دست انداختن به چیزی، کنایه از متوسل شدن
چنگ مریم: در علم زیست شناسی گل، گل نگون سار، برای مثال برست از چنگ مریم شاه عالم / چنانک آبستنان از «چنگ مریم» (نظامی۲ - ۲۳۶)
تصویری از چنگ
تصویر چنگ
فرهنگ فارسی عمید
چنگ
منقار، نوک پرندگان، پوزۀ چهارپایان
تصویری از چنگ
تصویر چنگ
فرهنگ فارسی عمید
چنگ
(چَ)
نام سازیست مشهور. (جهانگیری) (برهان) (غیاث اللغات) (ناظم الاطباء). سازی است مشهور که سر آن خمیده است و تارها دارد. (آنندراج) (انجمن آرا). نوعی از مزامیر است در غایت شهرت. (شرفنامۀ منیری). صنج، و آن بر دو قسم است یکی دو صفحۀ برنجین باشد که بر یکدیگر زنند. و دیگر را که چنگ یا صنج ذوالاوتار گویند وترش از ابریشم بوده و از قبیل عود و چغانه و جز آن باشد. (نقل بمعنی از زمخشری). دو قسم بوده قسمی که ازدف هاست و آوازی چون آواز زنگ دهد و قسمی دیگر ذوالاوتار است. (مفاتیح العلوم). ابن خردادبه گوید: آن از اختراعات ایرانیان است و عقیدۀ جوهری هم همین است. (یادداشت مؤلف). و واضع آن رامتین است:
حاسدم گوید که شعر او بود تنها و بس
بازنشناسد کسی بربط ز چنگ رامتین.
منوچهری.
در نسخۀ خطی لغت محلی شوشتر در ذیل کلمه رام آمده است: واضع چنگ که سازی مشهور است بود:
حلقۀ ابریشم است موی خوش چنگ
چون مه نو کز خط ظلام برآمد
گرچه تن چنگ شبه ناقۀ لیلی است
نالۀ مجنون ز چنگ رام برآمد
بیست وچهارش زمام ناقه ولیکن
ناله نه از ناقه از زمام برآمد.
خاقانی.
ون، که با انگشتان نوازند. (منتهی الارب). چنگ یکی از سازهای بسیار قدیم است که دوهزار سال پیش از میلاد دربابل و آشور رایج بوده است. انواع ابتدایی آن مثلثی شکل با تختۀ بطول نزدیک بیک گز و دارای میله ای چوبی بوده که بطور عمودی بر یک سر این تخته نصب میشده است. انتهای دیگر این میلۀ چوبی بشکل دست انسان بوده است. سیم های این ساز که معمولاً هشت یا نه تا بوده است، بموازات وتر این مثلث قائم الزاویه بین تخته و میلۀ امتداد مییافته. یک سر سیمها بتختۀ محکم وصل میشده و سر دیگر آن به دور میخها یا گوشیهایی که روی میلۀ چوبی قرار داشته پیچیده میشده و باقیماندۀ آن از طرف دیگر آویزان بوده است. چنین بنظر می آید که باپیچانیدن گوشیها سیمها را شل و سفت میکرده اند. از حجاریهای بابل و آشور چنین برمی آید که سیمهای این سازاز حیث کلفتی همه یکسان بوده اند. بنابراین صوتهای متفاوت فقط در اثر اختلاف طول سیمها بوجود می آمده است.به احتمال قوی نوازنده، ساز مزبور را هنگام نواختن بگردن خود می آویخته، چنانکه ساز در سمت چپش قرار میگرفته و با زخمه یا قطعه چوبی که در دست راست داشته سیمها را مرتعش میکرده و از دست چپ برای ایجاد تنوع در اصوات و ریتم و آهنگ استفاده میکرده است. نکتۀ دیگری که از این نقشها درک میشود، این است که نوازندگان چنگ بلکه نوازندگان همه سازها در بابل و آشور ایستاده ساز مینواخته اند و این شاید برای رعایت احترام پادشاه یا ولینعمت بوده است. اما چنگهایی که در دوره های اخیر تاریخ بابل و آشور نقش شده از حیث شکل و طرز گرفتن و نواختن با چنگهای دوره های قدیم تفاوت بسیار دارد. البته شکل آن هنوز تقریباً سه گوشه است با این تفاوت که قاعده آن را که در قدیم یک تخته بود بیک جعبۀ صوتی تبدیل کرده اند. و گوشیهایی که یک سر سیم به آن وصل میشد روی این جعبه قرار داشت و سر دیگر سیم بمیلۀ چوبی، محکم بسته میشد و ثابت بود. تعداد سیمها نیز تا حدود هفده سیم افزایش یافت. جعبۀ صوتی گاهی مستقیم و بدون انحنا و در موارد دیگر منحنی بوده است. طرز نواختن این ساز نیز کم کم تغییر کرد، یعنی برخلاف دورۀ قدیم بجای تخته چون میلۀ چوبی بموازات زمین قرار میگرفت، سیمها تقریباً عمود بر زمین شد.نکتۀ دیگر اینکه مانند دوره های پیش در نواختن آن دیگر زخمه و چوب بکار نمیبردند، بلکه با دست آن را مینواختند و هر دو دست در نواختن آن دخالت داشت. در نقشهای طاق بستان دو صحنۀ شکار هست که نوازندگانی را در حال نواختن سازهای مختلف از جمله چنگ نشان میدهد. یکی از این دو صحنه شکار گراز را نشان میدهد، در حالی که دو دسته چنگ نواز را در دو جای صحنه نقش کرده است. دسته ای از آنها در کرجی سلطنتی نشسته و دسته دیگردر کرجی مخصوص نوازندگان جای دارند. صحنۀ دوم شکارگوزن را با دو دسته نوازنده نمایش میدهد. از این صحنه ها بوضع و شکل چنگ بخوبی میتوان پی برد در صحنۀ شکار گراز دو نوع چنگ دیده میشود. در یک نوع جعبۀ صوتی در بالا قرار دارد، در حالی که در نوع دیگر جعبه صوتی در پایین است. این نمونه بسیار جالب توجه است زیرا قدیمیتر از انواع دیگر چنگ و بسیار نادر است. جعبۀ صوتی این نوع چنگ را که بشکل افقی روی زمین قرار میگرفته از چوب میساختند و میلۀ چوبی که گوشیها روی آن بوده از جنس سختی ساخته میشده است. این نوع درست شبیه چنگهائی است که سه هزار سال پیش از میلاد در دست سومریها بوده است و گالپین در رساله ای بنام ’موسیقی سومریها’ نمونه ای از این چنگ را بدست داده است. چنین بنظر میرسد که این نوع چنگ اختصاص بمواقع و محافل مخصوصی داشته است در نقشهای طاق بستان نوازندۀ این چنگ در کرجی سلطنتی است و چنین استنباط میشود که این چنگ دارای ده سیم بوده است و چنگهای آشوری و بابلی نیز ده سیم داشته است. در زبان فارسی این نوع چنگ را ’ون’ مینامیده اند، ولی دراغلب فرهنگهای فارسی آن را بمعنی سنج کوچکی که در انگشت میکنند و مینوازند تعبیر کرده اند. این اشتباه از اینجا ناشی شده است که فرهنگ نویسان فارسی بتقلید وتبعیت فرهنگ نویسان عرب در سازها و تشریح انواع آن دقت کافی بکار نبرده اند. چنانکه کلمه سنج را که در اصل بچنگ اطلاق میشده در مورد سنج معمولی که از دو تکه برنج تشکیل شده و همراه سازهای ضربی آنرا مینوازند، بکار برده اند. و اما چنگی که جعبۀ صوتیش در بالا قرار دارد، به اندازۀ چنگی که شرحش گذشت قدیمی نیست. با این وصف انواع مشابه آن را در بین سازهای معمول در میان بابلیها و آشوریها و عیلامیها و مصریها میتوان یافت. در نقشهای برجستۀ طاق بستان دو نوع ممتاز از این چنگ دیده میشود، در یکی از آنها میلۀ چوبی عمودبر جعبۀ صوتی است و در دیگری میلۀ چوبی با جعبۀ صوتی زاویۀ حاده میسازد. اولی در صحنۀ شکار گراز است و بی شباهت بچنگهای مصری نیست. چنگ با زاویۀ حاده که جعبۀ صوتی آن منحنی است در صحنۀ شکار گوزن است. این چنگ شباهت زیادی بچنگهای عیلامی دارد. با این تفاوت که چنگهای عیلامی سوراخهایی هم برای خروج صدا داشته است. در عهد ساسانی، چنگ معروفترین و محبوبترین سازها بوده است. در شاهنامه مکرر نام آن آمده و نکیسا موسیقیدان معروف دربار خسروپرویز در نواختن آن مهارت تام داشته است. تا آنجا که منابع موجود نشان میدهد این ساز در اصل در ایران و عراق رواج داشته و ارتباط آن با ملل خاورمیانه مسلم است. بعضی از نویسندگان عرب در اثر بی خبری آن را بروم شرقی و برخی بیونان نسبت داده اند. هنری جرج فارمر موسیقی شناس انگلیسی در کتاب ’آثار علمای اعراب مغرب راجع به آلات موسیقی’ معتقد است که یونانیها همه سازهای شبیه بچنگ و بسیاری از سازهای دیگر خود را ازهمسایه های شرقی خویش بعاریت گرفته اند. (مهدی فروغ مجلۀ موسیقی دوره سوم شماره 11 صص 25- 32). رجوع به هارپ شود:
چو زهر از چشیدن چو چنگ از شنیدن
چو باد از بزیدن چو الماس گازی.
ابوطیب مصعبی.
دقیقی چار خصلت برگزیده ست
به گیتی در ز خوبیها و زشتی
لب بیجاده رنگ و نالۀچنگ
می چون زنگ و دین زردهشتی.
دقیقی.
یکی چامه گوی و یکی چنگ زن
یکی پای کوبد شکن بر شکن.
فردوسی.
غریویدن چنگ و بانگ رباب
برآمد ز ایوان افراسیاب.
فردوسی.
فروزندۀ مجلس و میگسار
نوازندۀ چنگ با گوشوار...
همه رخ چو دیبای رومی برنگ
خروشان ز چنگ پریزاده چنگ.
فردوسی.
گهی سماع زنی گاه بربط و گه چنگ
گهی چغانه و طنبور و شوشک و عنقا.
زینبی.
برکش ای ترک و به یکسو فکن این جامۀ جنگ
چنگ برگیر و بنه درقه و شمشیر از چنگ.
فرخی.
رفت آنگه که کمان افکنی اندر بازو
وقت آنست که بنشینی وبرداری چنگ.
فرخی.
بر سماع چنگ او باید نبیذ خام خورد
می خوش آمد خاصه اندر مهرگان با بانگ چنگ.
منوچهری.
مجلسی سازم با بربطو با چنگ و رباب
با ترنج و بهی و نرگس و با نقل و کباب.
منوچهری.
با سماع و چنگ باش از چاشتگه تا آن زمان
بر فلک پروین پدید آید چو سیمین شفترنگ.
عسجدی.
یاد نکنی چون همی آن روزگار پیشتر
تو تبوراکی بدست و من یکی بربط بچنگ.
حکیم غمناک (از فرهنگ اسدی).
نوازان نوازنده در چنگ چنگ
ز دل برده بگماز چون زنگ زنگ.
اسدی.
گر بسخنهاش خلق فتنه شود پاک
پس سخن اوست بانگ چنگ و چغانه.
ناصرخسرو.
مزدور چندانکه در خانه بازرگان بنشست چنگی دید. (کلیله و دمنه). پس آن مزدور چنگ برداشت. (کلیله و دمنه).
زاغ فروشد ادب، لک لک گوید اصول
چنگ سراید کلنگ سیم رباید زغن.
سنائی.
نعرۀ نوش و شاقان و سماع خوش چنگ
جان فزایند گه صبح و جهان برگیرند
آن خمیده قد لاغرتن موریخته را
بزنند و بنوازند و به بر درگیرند.
مجیرالدین بیلقانی.
بمجلس تو که ناهید را بحضرت اوست
قدی چو چنگ دوتا و تنی چو زیر نزار.
مجیر بیلقانی.
گیسوی چنگ و رگ بازوی بربط ببرید
گریه از چشم نی تیزنگر بگشایید.
خاقانی.
چنگ را با همه برهنه سری
پای گیسوکشان کنند همه.
خاقانی.
راستی چنگ را بیست و چهار است رود
چون یکی از وی گسست کژ شود او بیگمان.
خاقانی.
خوش است خاصه کسی را که بشنود بصبوح
ز چنگ زخمۀ زیر و ز عود نالۀ زار.
؟ (از سندبادنامه ص 137).
نالید چنانکه در سحر چنگ
افتاد چنانکه شیشه در سنگ.
نظامی.
در آن مجلس که عیش آغاز کردند
به یکجا چنگ و بربط ساز کردند.
نظامی.
ملک سرمست و ساقی باده در دست
نوای چنگ میشد شست در شست.
نظامی.
همچو چنگی میان تهی که ترا
به سرانگشت شد زبان گویا.
کمال اسماعیل.
چنگیی کو در نوازد بیست وچار
چون نیابد گوش گردد چنگ وار.
مولوی.
گوش تواند که همه عمر وی
نشنود آواز دف و چنگ و نی.
سعدی (گلستان).
نه بیگانه تیمار خوردش نه دوست
چو چنگش رگ و استخوان ماند و پوست.
سعدی (بوستان).
سر نتوانم که برآرم چو چنگ
ور چو دفم پوست بدرد قفا.
سعدی.
همچو چنگم سر تسلیم و ارادت در پیش
تو بهر ضرب که خواهی بزن و بنوازم.
سعدی.
بس که در پرده چنگ گفت سخن
ببرش موی تانموید باز.
حافظ.
چنگ در پرده همی میدهدت پند ولیک
وعظت آنگاه دهد سود که قابل باشی.
حافظ.
از بس فغان و شیونم چنگی است خم گشته تنم
اشک آمده تا دامنم از هر مژه چون تارها.
جامی (از آنندراج).
صیار، آواز چنگ که سازیست. (منتهی الارب).
- چنگ سغدیانه، نوعی چنگ منسوب به سغد:
بنشان بتارم ایدر مر ترک خویش را
با چنگ سغدیانه و با بالغ و کدو.
عماره.
با چنگ سغدیانه و با بالغ و کباب
آمد بخان چاکر خود خواجه بوصواب.
عماره.
- ناله از چنگ بر آمدن، آوا از چنگ برخاستن. ناله از چنگ بلند شدن:
گرچه تن چنگ شبه ناقۀ لیلی است
نالۀ مجنون ز چنگ رام برآمد
بیست و چهارش زمام ناقه ولیکن
ناله نه از ناقه از زمام برآمد.
خاقانی.
- نوازندۀ چنگ، آنکه چنگ نوازد:
فروزندۀ مجلس و میگسار
نوازندۀ چنگ با گوشوار...
فردوسی.
، پنجه و انگشتان مردم. (برهان) (آنندراج) (ناظم الاطباء). انگشتان. (لغت محلی شوشتر نسخۀ خطی ذیل لغت ’دول کرش’). کف دست و انگشتان چون برای گرفتن چیزی فراهم آمده باشند. (یادداشت مؤلف). دست. (یادداشت مؤلف) :
بچنگ اندرون گرزۀ گاوسار
بسان هیونی گسسته مهار.
فردوسی.
یکی تیغ هندی گرفته بچنگ
هر آن کس که پیش آمدی بیدرنگ
نگه کرد قیصر بر آن سرفراز
بر آن چنگ و یال و رکیب دراز.
فردوسی.
همه کینه جوی و همه رزمساز
همه جنگ را چنگ کرده دراز
فردوسی.
یلانند با چنگهای دراز
ندارند از ایران چنین چنگ باز.
فردوسی.
دندان همه کند شد و چنگ همه سست
گردند چو کفتار کنون از پس مردار.
فرخی.
چنگ او در چنگ او همچون خمیده عاشقی
بازفیر و بانفیر و باغریو و باغرنگ.
منوچهری.
زنگیی گویی بزد در چنگ او در چنگ خویش
هر دو دست خویش ببریده بر او مانند چنگ.
منوچهری.
بینی آن ترکی که چون او برزند بر چنگ چنگ
از دل ابدال بگریزد بصد فرسنگ سنگ.
منوچهری.
نشسته بصد خشم در کازه ای
گرفته بچنگ اندرون بازه ای.
خجسته (از فرهنگ اسدی).
نوازان نوازنده در چنگ چنگ
ز دل برده بگماز چون زنگ زنگ.
اسدی.
نه هر کش بود چنگ بر جنگ تیز
بود با همه کس بجنگ و ستیز.
اسدی.
به یکی چنگش آخته دشنه ست
به دگر چنگ مینوازد چنگ.
ناصرخسرو.
چنگ اجل گرفته گریبان عمر ما
ما خوش گرفته دامن آز و امل بچنگ.
سوزنی.
ناخن چنگ گرفتم که دگر
زلف در چنگ نگیرم پس از این.
خاقانی.
لب اوست آب حیوان دلم از طلب سکندر
خضر دگر شوم من اگر آرمی بچنگش.
خاقانی.
اگر عشق اوفتد در سینۀ سنگ
بمعشوقی زند در گوهری چنگ.
نظامی.
بتیغ از غرض برنگیرند چنگ
که پرهیز و عشق آبگینه ست و سنگ.
بوستان.
- امثال:
از چنگ دزد درآمد، بچنگ رمال افتاد.
- آهنین چنگ، آنکه پنجۀ نیرومند دارد. آهنین پنجه:
مکن زآهنین چنگ شیران تراش.
نظامی.
رجوع به چنگ و آهنین پنجه شود.
- از چنگ به درآوردن، از دست بیرون آوردن:
گاه بدین حقۀ پیروزه رنگ
مهره یکی ده به درآرد ز چنگ.
نظامی.
- از چنگ به دربردن،ربودن چیزی یا شخصی از دست کسی، گرفتن از کسی:
از چنگ منش اختر بد مهر به در برد
آری چکنم دولت دور قمری بود.
حافظ.
- از چنگ دادن، از دست دادن.
- از چنگ رفتن، از دست رفتن. از دیده ناپدید شدن:
از آن سرو روان کز چنگ رفته
ز سروش آب و از گل رنگ رفته.
نظامی.
- از چنگ رها کردن، از دست دادن. صرف نظر کردن از چیزی. فروگذاشتن چیزی. ترک گفتن:
رها کن ز چنگ این سپنجی سرای
که پرمایه تر زین ترا هست جای.
فردوسی.
- از چنگ کسی جستن، از وی گریختن. فرار کردن از کسی:
سپهدار توران ز چنگش بجست
یکی بارۀ تیزتک برنشست.
فردوسی.
فریدون فرخ که او از جهان
بدی دور کردآشکار و نهان
ز بد دست ضحاک تازی ببست
بمردی ز چنگ زمانه نجست.
فردوسی.
- از چنگ کسی چاره یافتن، از دست وی خلاص شدن:
نیابد کسی چاره از چنگ مرگ
چو باد خزانست و ما همچو برگ.
- از چنگ رها یافتن، از دست کسی یا چیزی آزاد شدن. خلاصی یافتن. خلاص شدن. نجات یافتن:
همین نیز کامد نیابد رها
ز چنگ بداندیش نراژدها.
فردوسی.
- از چنگ رهائی یافتن، آزاد شدن. خلاص شدن. خلاصی یافتن. از دست کسی یاچیزی نجات یافتن:
بدامم نیامد بمثل تو گور
ز چنگم رهایی نیابی مشور.
فردوسی.
بد و نیک ما بگذرد بیگمان
رهایی نیابد ز چنگ زمان.
فردوسی.
از چنگ کسی رهایی دادن،کسی را خلاص کردن. وی را نجات دادن.
- از چنگ گریختن، از دست کسی یا چیزی فرار کردن. خود را رهایی دادن:
چو خورشید بنمود از چرخ روی
شب تیره بگریخت از چنگ اوی.
فردوسی.
- با چنگ گرفتن، با پنجه گرفتن. (ناظم الاطباء).
- باد در چنگ بودن، دست خالی بودن. چیزی در کف نداشتن:
چه تربیت شنوم یا چه مصلحت بینم
مرا که چشم بساقی و گوش بر چنگست
بیادگار کسی دامن نسیم صبا
گرفته ایم چه حاصل که باد در چنگست.
سعدی (طیبات).
- بچنگ آمدن، حاصل شدن. بدست آمدن. بدست شدن و میسر شدن:
چو از آشتی شادی آید بچنگ
خردمند هرگز نکوشد بجنگ.
ابوشکور بلخی.
بشاه جهاندار دادند گنج
بچنگ آمدش گنج چون برد رنج.
فردوسی.
در گنج و دینار و پرمایه تاج
همان جامۀ دیبه و تخت عاج
یکایک ز هر سو بچنگ آمدش
بسی گوهر از گنج گنگ آمدش.
فردوسی.
نخستین یکی گوهر آمد بچنگ
بدانش ز آهن جدا کرد سنگ.
فردوسی.
زین آستین فشاندن بر عاشقان چه خیزد
رو دامن دلی ده از چنگ غم رهایی.
رفیع لنبانی.
گهر چون به آسانی آید بچنگ
بسختی چه باید تراشید سنگ.
نظامی.
هر آن کافکند تخم بر روی سنگ
جوی وقت دخلش نیاید بچنگ.
سعدی (بوستان).
- بچنگ آوردن، بدست آوردن. بکف آوردن. پیدا کردن و مجازاً، بمعنی ملک و تملک است:
فرنگیس را چون بچنگ آورم
بچشمش جهان تار و تنگ آورم.
فردوسی.
میانها ببندیم و جنگ آوریم
چوباید که کشور بچنگ آوریم.
فردوسی.
گر این هفت یل را بچنگ آوریم
جهان پیش کاووس تنگ آوریم.
فردوسی.
چو ضحاکش آورد [جمشید را] ناگه بچنگ
یکایک ندادش زمانی درنگ.
فردوسی.
ای زلفک تو دزد دل و من عسس او
آن دزد بچنگ آرد یک شب عسس آخر.
سوزنی.
لب اوست آب حیوان دلم از طلب سکندر
خضر دگر شوم من اگر آرمی بچنگش.
خاقانی.
جواهر جست از آن دریای فرهنگ
بچنگ آورد و زد بر دامنش چنگ.
نظامی.
کمین بر گذرگاه زنگ آورند
تنی چند زنگی بچنگ آورند.
نظامی.
یا مکن اندیشه بچنگ آورش
یا بیک اندیشه بتنگ آورش.
نظامی.
آن خور و آن پوش چو شیر و پلنگ
کآوری آن را همه ساله بچنگ.
نظامی.
بچنگ آر و با دیگران نوش کن.
سعدی (بوستان).
زآن همه کآورد ز دزدی بچنگ
داشت همه چنگک و ساطور و سنگ.
یحیی کاشی (از آنندراج).
- بچنگ آوریدن، بچنگ آوردن. رجوع به ترکیب بچنگ آوردن شود.
- بچنگ آوریده، بدست آورده. بکف آورده. رجوع به بچنگ آوردن و بچنگ آوریدن شود:
هر گنج و هر خزانه که شاهان نهاده اند
آن گنج و آن خزانه بچنگ آوریده گیر.
- بچنگ افتادن، بدست آمدن:
قوی بچنگ من افتاده بود دامن وصل
ولی چه سود که دولت بتیزچنگی نیست.
سعدی (بدایع).
- بچنگ بازآوردن، دوباره پیدا کردن. دوباره بدست آوردن. بار دیگر بکف آوردن:
اگر سعادت خدمت بچنگ بازآرم
تهی کنم دل رنجور خویش بربطوار.
رضی الدین نیشابوری.
رجوع به بچنگ آوردن شود.
- بچنگ برگرفتن، بدست گرفتن:
یکی جام می برگرفته بچنگ
بسر برزده دستۀ گل برنگ.
فردوسی.
- بچنگ داشتن، بدست داشتن:
چنان برگرفتنش ز زین خدنگ
که گفتی یکی پشه دارد بچنگ.
فردوسی.
- بچنگ کردن، حاصل کردن. بدست آوردن:
کسی که چنگ زد اندر خجسته خدمت او
خجسته بخت شد و کرد بخت نیک بچنگ.
فرخی.
- بچنگ گرفتن، بدست گرفتن:
یکی تیغهندی گرفته بچنگ
هر آن کس که پیش آمدی بیدرنگ
زدی گیو بیداردل گردنش
بزیر گل و خاک کردی تنش.
فردوسی.
یکی مرد همچون که بیستون
درختی گرفته بچنگ اندرون.
فردوسی.
چنگ اجل گرفته گریبان عمر ما
ما خوش گرفته دامن آز و امل بچنگ.
سوزنی.
نشسته بصد خشم در کازه ای
گرفته بچنگ اندرون بازه ای.
خجسته (از صحاح الفرس).
- بر چنگ کسی آواکردن، در دستان او نغمه سرایی کردن و خواندن:
ور همی چفته کند قد مرا گو چفته کن
چفته باید چنگ تا بر چنگ ترک آوا کند.
منوچهری.
- پولادچنگ، قوی پنجه. دارای چنگ قوی. آهنین چنگ:
ز بیم عقابان پولادچنگ
نگردد کسی گرد آن خاره سنگ.
نظامی.
رجوع به پولادچنگ شود.
- تیزچنگ، آنکه چنگ تیز دارد. قوی پنجه:
بدو گفت جایی که باشد پلنگ
بدرد دل مردم تیزچنگ.
فردوسی.
رجوع به تیزچنگ و تیزچنگی شود.
- تیزچنگ شدن، توانا شدن. نیرومند شدن. قوی گشتن:
چنان سخت بازو شد وتیزچنگ
که با جنگجویان طلب کرد جنگ.
سعدی (بوستان).
- تیغ نصرت در چنگ کسی دادن، وی را پیروز کردن. او را مظفر ساختن:
خدایش تیغ نصرت داده در چنگ
کز آهن نقش داند بست بر سنگ.
نظامی.
- چنگ بر چنگ مالیدن، دست بر دست زدن. دست بر دست مالیدن. از علائم خشم و غضب:
بپوشید ارجاسب خفتان جنگ
بمالید بر چنگ بسیار چنگ.
فردوسی.
- چنگ بر دامن زدن، متوسل شدن به کسی. رجوع به چنگ در دامن زدن شود:
جواهر جست از آن دریای فرهنگ
بچنگ آورد و زد بر دامنش چنگ.
نظامی.
- چنگ برکندن، یا چنگ و ناب جانوری برکندن، آن را زبون کردن. بر آن چیره شدن:
به انصاف او شاخ آهوبره
ز شیر ژیان برکند چنگ و ناب.
سوزنی.
- چنگ تیز بودن، نیرومندو توانا بودن:
نه هر کش بودچنگ بر جنگ تیز
بود با همه کس بجنگ و ستیز.
اسدی.
- چنگ تیز کردن بر کسی، درصدد هلاک وی برآمدن:
چون بر تو همی تیز کند چنگ پس او را
جوینده چرائی تو بدندان و بچنگال ؟
ناصرخسرو.
بریخت چنگش و فرسوده گشت دندانش
چو تیز کرد بر او مرگ چنگ و دندان را.
ناصرخسرو.
- چنگ دراز کردن، دست دراز کردن. آماده شدن:
همه کینه جوی و همه رزمساز
همه جنگ را چنگ کرده دراز.
فردوسی.
- چنگ در دامن کسی زدن، یاری خواستن. طلب کمک کردن. متوسل شدن. تشبث:
دشمن از تو همی گریزد و تو
سخت در دامنش زدستی چنگ.
ناصرخسرو.
می ننگرند عیب گریبان خویش را
در دامن حکایت ما چنگ می زنند.
مجد همگر (از آنندراج).
- چنگ در گریبان کسی زدن، با وی درآویختن، با وی به نبرد برخاستن: کماه جنودو حماه جیوش او چون شیر شرزه که هنگام جنگ چنگ در گریبان اجل زند... در مبارزت آمدند. (ترجمه تاریخ یمینی ص 158).
- چنگ در نای نهادن، بمعنی دست در گلو نهادن آمده و آن کنایه از نخوردن چیزی و کمال ممسکی است. (آنندراج). دست به گلوی گذاشتن و فشردن گلو. (ناظم الاطباء).
- چنگ فروبردن، دست فروبردن. دست فروکردن:
خیالش خرف کرد و کالیورنگ
بمغزش فروبرد خرچنگ چنگ.
سعدی (بوستان).
- چنگ فروبردن بخون، دست بخون رنگین کردن:
بخون عزیزان فرو برده چنگ
سرانگشت ها کرده عناب رنگ.
سعدی (از آنندراج).
- خرچنگ. رجوع به ذیل همین کلمه شود.
- دو چنگ در چیزی زدن، توسل جستن بدان:
گر استعانت و راحت جز از تو خواستمی
دو چنگ را زدمی در کمرگه جوزا.
ناصرخسرو.
رجوع به چنگ زدن شود.
- رویین چنگ، قوی پنجه. نیرومند. آهنین چنگال:
گر چه شاطر بود خروس بجنگ
چه زید پیش باز رویین چنگ.
سعدی (گلستان).
- شیرچنگ، قوی پنجه. نیرومند:
اگر پیل زوری و گر شیرچنگ
بنزدیک من صلح بهترکه جنگ.
سعدی.
- فرا چنگ آمدن، یافتن. بدست کردن:
ستور پادشاهی تا بود لنگ
بدشواری مراد آید فرا چنگ.
نظامی.
- فرا چنگ آوردن، بدست آوردن: دوستی را که بعمری فرا چنگ آرند نشاید که به یکدم بیازارند. (گلستان). مگر بقوت بازو دامن کامی فرا چنگ آرم. (گلستان).
، مشت. چنگه. یک چنگ. یک مشت. مقداری که یک مشت را پر کند. محتوی یک دست با انگشتان نیمه باز، یک چنگ کشمش. یک چنگه پول: بعد از آن از هیچ حالت خبر نداشتم تا بعد از زمانی به چنگی آبی که بر روی من زدند افاقت یافتم. (ترجمه تاریخ یمینی ص 298).
- چنگ چنگ، مشت مشت.
، چنگال. (جهانگیری) (آنندراج) (انجمن آرا). چنگال مرغان و جانوران دیگر باشد. (برهان). پنجۀ حیوانات شکاری چون باز و شاهین و شیر و پلنگ و امثال آن. (آنندراج). مخلب. (نصاب). چنگل. برثن:
ز هرّای درندگان چنگ دیو
شده سست بر چشم کیهان خدیو.
فردوسی.
چه افسر نهی بر سرت بر چه ترگ
بر او بگذرد چنگ و دندان مرگ.
فردوسی.
زمانه بزهر آب داده ست چنگ
بدرد دل شیر و چرم پلنگ.
فردوسی.
پس اندر یکی مرغ بودی سیاه
گرامی بد آن مرغ بر چشم شاه
سیاهش دو چنگ و بمنقار زرد
چو زرّ درخشنده بر لاجورد.
فردوسی.
نهیب هیبت او صید زنده بستاند
ز یشک پیل دمان و ز چنگ شیر عرین.
فرخی.
کف یوز پرمغز آهوبره
همه چنگ شاهین دل گودره.
عنصری.
هر باز بزیر چنگ ماغی دارد
هر آهویی چرا به راغی دارد.
منوچهری.
طوطی میان باغ دمان و کشی کنان
چنگش چو برگ سوسن و بالش چو برگ نی.
منوچهری.
چنگ بازانست گویی شاخک شاهسپرم
پای بطانست گویی برگ بر شاخ چنار.
منوچهری.
سر چنگ چون سفت الماس تیز
چو سوزن همه موی پشت از ستیز.
اسدی.
این قوم که میگویند عنبر چشمه ای است گفتند بسبب آنکه اندرو چنگ و منقار مرغ یابند آن است که.... (ذخیرۀ خوارزمشاهی). و سبب آنکه اندر وی (اندر عنبر) چنگ پرستک یابند... آن است که... پرستک بروی نشیند و چنگ او بدو فروشود. (ذخیرۀ خوارزمشاهی).
چنگ باز هوا ندارد کبک
دل شیر عرین ندارد رنگ.
مسعودسعد.
تا همی گربه ناب دارد و چنگ
موش را چیست به ز خانه تنگ
تا بود گربه مهتر بازار
نبود موش جلد دکاندار
ناب و چنگی که گربکان دارند
موش را خود برقص نگذارند
تابود گربه در کمان کمین
موش را گلشن است زیر زمین.
سنایی.
به انصاف او شاخ آهوبره
ز شیر ژیان برکند چنگ و ناب.
سوزنی.
بناب موش کزو سر فکنده ام چون چنگ
بچنگ گربه کزو دست بر سرم چو ذباب.
خاقانی.
در حمایل سرو و چنگ چو سودیش نکرد
چنگ شیر و سروی آهوی نر بازدهید.
خاقانی.
... و حلق تذروان از چنگ بازان رسته...
ظهیری (سندبادنامه ص 9).
گفتند مگر اجل رسیدش
یا چنگ درنده ای دریدش.
نظامی.
اگر روزی ببینی چنگ شیران.
عطار.
خیالش خرف کرد و کالیورنگ
بمغزش فرو برد خرچنگ چنگ.
سعدی.
- کبک در چنگ بازخسبیدن، کنایه از عدالت و دادگستری:
چنانست دادش که ایمن بناز
بخسبد همی کبک در چنگ باز.
اسدی.
، نگار خانه مانی و ارتنگ را نیز گفته اند و آن کتابی است مشتمل بر صنایع و بدایع نقاشی مانی. (برهان) (ناظم الاطباء). نام نگارنامۀ مانی است و آن کتابی بوده است مشتمل بر صنایع و بدایع و تصویرو نقاشی که مانی اختراع کرده و آن را ارتنگ و انگلیون نیز خوانند:
ای سنایی نشود کار تو امروز چو چنگ
تا بخدمت نروی و نکنی پشت چو چنگ.
سنائی (از جهانگیری).
جهانگیری بمعنی نگارنامۀ مانی گفته و بیت سنائی را شاهد آورده، چنگ به این معنی که او خواسته اصلش ارچنگ و ارتنگ است و آن را انگلیون نیز خوانند و ارچنگ تبدیل ارژنگ است و ارژنگ نام نقاشی بوده است، ای سنائی کار تو امسال مثل چنگ یعنی صحیفۀ مانی نمیشود تکلف است و بمعنی چنگ که نوازند انسب است. (آنندراج) (انجمن آرا). در دو بیت زیر بهمین معنی آمده است:
شکر ایزد را کاّن انده و آن غم بگذشت
کار چون چنگ شد و انده همچون آذر.
فرخی.
چو من هزار فزونست و صدهزار فزون
ز فر خدمت او کرده کار خویش چو چنگ.
فرخی.
، خمیده. منحنی چفته و چمچاخ هم گویند. (جهانگیری) (از برهان) (آنندراج) (انجمن آرا) (ناظم الاطباء) :
صنوبر پیش بالایم بود چنگ
چو گوهر پیش دندانم بود سنگ.
فخرالدین اسعد (ویس و رامین).
پیران چنگ پشت و جوانان چنگ زن
در چنگ جام باده و در گوش بانگ چنگ
چنگ اجل گرفته گریبان عمر ما
ما خوش گرفته دامن آزو امل به چنگ.
سوزنی.
، قلاب باشد، قلابی که فیل را بدان نگاه دارند. و آن را چنگک هم خوانند. (جهانگیری) (آنندراج) (انجمن آرا). و همانا قلاب و چنگال و ساز را بواسطه خمیدگی چنگ گفته اند. (جهانگیری). و مطلق قلاب باشد عموماً و قلابی که بدان فیل رانند خصوصاً و آن را کجک نیز گویند. (برهان). صلابه. چنگله:
بره بسیار درآویختی از چنگ و کنون
دشمن شاه درآویز چو مسلوخ ز چنگ.
سنائی.
، ازانواع سکوت در موسیقی، توضیح آنکه همانطور که در صحبت کردن گوینده در وسط جمله ها توقف میکند در نوشتن این سکوتها بوسیله نشانه های خاصی از قبیل نقطه ’.’ و ’ویرگول’، و غیره معین میشود. در موسیقی هم توقف و سکوت لازم است. از این رو سکوتهای مختلف در موسیقی بوجود آمده، که از آنجمله است:
سکوت چنگ یا نیمه دم،
سکوت دولا چنگ یا ربعدم،
سکوت سه لا چنگ یا هشتم دم،
سکوت چهارلا چنگ یا شانزدهم دم،
این سکوتها معمولاً در وسط حامل قرار میگیرد، سکوتها هم مانند نوت ها ممکن است یک یا چند نقطه داشته باشد. بنابراین مکث نقطه دار در مقابل سفید و نقطه دار. دم نقطه دار مقابل سیاه نقطه دار و نیمه دم نقطه دار مقابل چنگ نقطه دار و ربعدم نقطه دار درازاء دولاچنگ نقطه دار و هشتم دم نقطه دار (سکوت سه لاچنگ) مقابل سه لاچنگ نقطه دار، و شانزدهم دم نقطه دار (سکوت چهارلاچنگ) مقابل چهارلاچنگ نقطه دار است. (نظری بموسیقی نگارش روح اﷲ خالقی صص 19-20)
لغت نامه دهخدا
چنگ
(چُ)
سخن و گفتار بود. (جهانگیری) (برهان) (آنندراج) (ناظم الاطباء) ، امر بسخن کردن. (آنندراج) (انجمن آرا). و رجوع به چنگیدن شود، برچیدن مرغ دانه را از زمین. (برهان). و دانه که مرغ از زمین برچیند. (ناظم الاطباء) ، کشتی و جهاز بزرگ. (برهان) (ناظم الاطباء)
لغت نامه دهخدا
چنگ
(چِ)
منقار جانوران. (جهانگیری). منقار مرغان. (برهان) (آنندراج) (ناظم الاطباء) (لغت محلی شوشتر خطی). منقار مرغان. و آن را شند نیز نامند. (شرفنامۀ منیری). نوک مرغان:
شبگیر کلنگ را خروشان بینی
در دست عبیر و نافۀ مشک به چنگ.
منوچهری.
چنگ مرغی چه لشکر انگیزد
صف موری چه کارزار کند.
خاقانی.
، نوک سنان و پیکان تیر. (جهانگیری) (برهان) (آنندراج) (انجمن آرا) (ناظم الاطباء)
لغت نامه دهخدا
چنگ
منقار جانوران و مرغان خمیده و منحنی و انگشت دست انسان و پنجه و چنگال درندگان را گویند
فرهنگ لغت هوشیار
چنگ
یکی از سازهای سیمی که به وسیله انگشتان دست نواخته می شود
تصویری از چنگ
تصویر چنگ
فرهنگ فارسی معین
چنگ
((چَ))
پنجه و مجموعه انگشتان انسان و دیگر جانوران
تصویری از چنگ
تصویر چنگ
فرهنگ فارسی معین
چنگ
((چُ))
چنگیدن، سخن، گفتار
تصویری از چنگ
تصویر چنگ
فرهنگ فارسی معین
چنگ
منحنی، خمیده
تصویری از چنگ
تصویر چنگ
فرهنگ فارسی معین
چنگ
چنگال، مخلب، منقار، تک، نوک، پنجه، دست، اختیار، ساز، پنجه، خمیده، قلاب، کجک
فرهنگ واژه مترادف متضاد
چنگ
به اندازه ی یک مشت، فلج شدن و جمع شدن اعضای بدن در اثر گرفتگی عضلات، مجموعه.، شالی درو شده ای که در یک مشت جای گیرد
فرهنگ گویش مازندرانی

پیشنهاد واژه بر اساس جستجوی شما

تصویری از چنگش
تصویر چنگش
چنگش
(پسرانه)
از شخصیتهای شاهنامه، نام دلاوری تورانی در سپاه خاقان چین
فرهنگ نامهای ایرانی
تصویری از چنگی
تصویر چنگی
چنگی
چنگ نواز، چنگ زن، کسی که چنگ می نوازد
فرهنگ فارسی عمید
تصویری از چنگک
تصویر چنگک
چنگک
میلۀ کوتاه فلزی سرکج برای آویختن یا گرفتن چیزی، قلاب، آکج، کجک، وسیله ای در کشاورزی با دستۀ بلند که در انتهایش میله ای کوتاه و خمیده قرار دارد، قلاب ماهیگیری
فرهنگ فارسی عمید
تصویری از چنگل
تصویر چنگل
چنگل
پنجۀ درندگان و پرندگان
فرهنگ فارسی عمید
چنگی
دهی است از دهستان بهنام پازکی بخش ورامین شهرستان تهران، در 24 هزارگزی خاور ورامین کنار راه شوسۀ پارچین به تهران واقع است، در دامنه واقع است و معتدل، دارای 250 تن سکنه میباشد، از رود جاجرود مشروب میشود، محصولش غلات است و صیفی کاری دارد، اهالی بکشاورزی گذران میکنند، راهش ماشین رو است، (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 1)
لغت نامه دهخدا
چنگی
(چَ)
چنگ نواز. چنگ زن. (غیاث اللغات) (آنندراج). نوازندۀ چنگ. (ناظم الاطباء). مطربی که ساز چنگ زند:
کنون مغنی چنگی کشیده بینی صف
چو خواجگان معطل بکنج مسجدها.
سپاهانی (از شرفنامۀ منیری).
یک دست تو با زلف و دگر دست تو با جام
یک گوش به چنگی و دگر گوش به نایی.
منوچهری.
بزیر گل زند چنگی، بزیر سروبن نایی
بزیر یاسمین عروه، بزیر نسترن عفری.
منوچهری.
چنگی طبیب بوالهوس بگرفته زالی را مجس
اصلع سری کش هر نفس موئی است در پا ریخته.
خاقانی.
چنگی آفتاب روی از پس ارتفاع می
چنگ نهاده ربعوش بر بر و چهره بربری.
خاقانی.
پس آنگه ناخن چنگی شکستند
ز روی چنگش ابریشم گسستند.
نظامی.
نوای جهان خارج آهنگی است
خلل در بریشم نه در چنگی است.
نظامی.
نوایی برکشید از سینۀ تنگ
بچنگی داد کاین در ساز باچنگ.
نظامی.
نکیسانام مردی بود چنگی
ندیمی خاص امیری سخت سنگی.
نظامی.
چنگیی کو درنوازد بیست وچار
چون نیابد گوش گردد چنگ وار.
مولوی.
آن شنیدستی که در عهد عمر
بود چنگی مطربی با کر و فر.
مولوی.
حریفان خراب از می لعل رنگ
سر چنگی ازخواب در بر چو چنگ.
سعدی (بوستان).
نهاده پدر چنگ بر نای خویش
پسر چنگی و نایی آورده پیش.
سعدی (بوستان).
بیاور می که نتوان شد ز مکر آسمان ایمن
به لعب زهرۀ چنگی و بهرام سلحشورش.
حافظ.
، مقلد و رقاص. (ناظم الاطباء)
لغت نامه دهخدا
چنگی
(چَ)
نگهبان یکی از قلاع کشمیر به عهدغزنویان و چنگی خداوند قلعه او را از بند بگشاده بود. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 144). و چنگی با وی بیاید. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 59). و بهرام نقیب را نامزد... و سوی چنگی فرستاد. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 59)
لغت نامه دهخدا
چنگه
(چِ گَ / گِ)
در تداول عامه، قطعات کوچک گوشت آماده برای سیخ کشیدن. چنجه.
- این یک چنگه گوشت، آدمی جزو و ضعیف. (یادداشت مؤلف).
- کباب چنگه، کبابی است که گوشتها را بقطعات کوچک بریده و نکوفته باشند. گوشتی که بقطعات کرده، بسیخ کشند
لغت نامه دهخدا
چنگش
(چِ گِ)
نام یکی از مبارزان توران است که بیاری افراسیاب آمده بود و به دست رستم کشته شد. (جهانگیری) (برهان) (شرفنامۀ منیری) (آنندراج) (انجمن آرا) (ناظم الاطباء). نام یک پهلوان تورانی:
که چنگش بدش نام جوینده بود
دلیر و به هر جای پوینده بود.
فردوسی
لغت نامه دهخدا
چنگه
(چَ گَ / گِ)
آلت آهنین دندانه داری است با دستۀ چوبین که برای شیار زمین در باغها بکار رود. (یادداشت مؤلف). چنگک، محتوی یک چنگ فراهم آورده. مشت. قبضه. چنگ. یک چنگه. یک مشت. یک چنگ. یک چنگه کشمش. یک مشت کشمش. آنگاه که انگشتان تا حدی از هم دور باشند، یک چنگه پول. یک چنگه توت. یک چنگه نخودچی. (یادداشت مؤلف). رجوع به چنگ و قبضه شود
لغت نامه دهخدا
چنگل
ازقرای تربت حیدریه است. خالصه دیوان اکثر طوایف و ایلات بلوچ و ایلات در حوالی آنجا قشلاق میکنند. زراعت آن از آب کال سالار مشروب میشود. باغات ندارد. سکنۀ آن تقریباً هشتاد خانوار است. (مرآت البلدان ج 4 ص 274)
لغت نامه دهخدا
چنگل
(چَ گُ / گَ)
ناخن باز وشاهین را گویند. (فرهنگ اسدی). چنگ از باز و شاهین و آدمی. (حفان). چنگ بود از باز و شاهین و غیره یعنی پنجۀ ایشان. (اوبهی). پنجۀ مردم و حیوانات دیگر باشد از پرنده و غیره. (جهانگیری) (برهان) (غیاث اللغات) (ناظم الاطباء). بمعنی چنگال است. (آنندراج) (انجمن آرا). برثن. پنجه. پنجۀ شیر و مرغان شکاری. جساس. شیر چنگل زننده در شکار. (منتهی الارب) :
هیبت او چنگل شیران درد
دولت او سعد ابد پرورد.
منوچهری.
تذرو گویی سوسن گرفته در چنگل
پلنگ لالۀ حمرا گرفته در چنگال.
معزی.
خرچنگ بچنگل ذراعی
انداخته ناخن سباعی.
نظامی.
، پنجۀ پرندگان:
بچنگل همی کرد منقار تیز
چو ایمن شد از بخشش رستخیز.
فردوسی.
پّر کنده، چنگ و چنگل ریخته
خاک گشته باز و خاکش بیخته.
رودکی (از لغت فرس اسدی).
آن بلبل کاتوره برجسته ز مطموره
چون دستۀ طنبوره گیرد شجر از چنگل.
منوچهری.
زلفین تو زاغیست برآویخته هموار
دو ماه به منقار و دو خورشید به چنگل.
عمعق (دیوان ص 199).
یا ز قفس چنگل او کن جدا
یا قفس خویش بدو کن رها.
نظامی.
اندر پس هر خنده، دو صد گریه مهیاست.
؟
در قهقهۀ کبک دوصد چنگل باز است.
، بزبان تبری چغندر. (آنندراج) (انجمن آرا)
لغت نامه دهخدا
چنگل
(چَ گَ)
نام درختچه ای در طوالش که در میان دره آن را اسکلم تلی میخوانند. مخصوص زمینهای آهکی است و در جاهائی که جنگل در اثر قطع بیرویه یا آتش سوزی نابود شود، در صورتی که زمین برای روئیدن آن مناسب باشد، میروید و نهالهای گرانبها را از روییدن بازمیدارد. این گیاه را در گرگان سیاه تلو میخوانند. سیاه تلو برای ساختن پرچین مناسب است
لغت نامه دهخدا
چنگک
(چَ گَ)
عموماً قلاب را گویند و خصوصاً قلابی که فیل را بدان رانند. (برهان). بمعنی قلاب میباشد. (آنندراج) (انجمن آرا). قلاب و قلابی که فیل را بدان رانند. (ناظم الاطباء). قلاب دروند. (لغت محلی شوشتر نسخه خطی). قلاب آهنی نوک تیزو نوک برگشته که بدان چیزی از آب و غیر آن نزدیک کشند یا برکشند و گاه باشد که آن را چندین نوک باشد. قلاب و غالباً با چند سر قلاب چند شاخ، قلاب چند شاخه. چنگ. چنگ خرد. کچک کوچک. (یادداشت مؤلف) :
زآن همه کآورد ز روزی بچنگ
داشت همه چنگک و ساطور وسنگ.
یحیی کاشی (از آنندراج).
در اراک (سلطان آباد) قلاب را چنگک گویند. و در گیلکی قلاب آهنی که بدان دلو یا آفتابه که بچاه افتاده، بیرون کشند. (حاشیۀ برهان چ معین). قناره. نشبیل. رجوع به چنگ و قلاب و نشبیل شود
لغت نامه دهخدا
چنگه
(چَ گَ)
نام پادشاهی بوده است که گویند دختران مردم را بزور میگرفت، میبرد و از آنها ازالۀ بکارت میکرد و پس از آن اجازه میداد که بشوهر دهند. چند برادر بودند و خواهری داشتند. روزی شاه خواهر ایشان را خواست، یکی از برادران خود را به لباس زنان بیاراست و بخلوتگاه ملک درآمد. چون ملک آهنگ او کرد برجست و آتش شهوت او را به آب خنجر فرونشانید. مردمان آن روز را عید کردند که به عید چنگه مشهور شد. (از برهان) (ناظم الاطباء). نام پادشاهی بی عصمت است که عروسان مردم را اول او تصرف میکرد و سپس شوهر. چون خلق بستوه آمدند، دختری را بخواست. برادر او لباس زنانه پوشید و بجای او رفت. چون پادشاه با وی خلوت کرد بضرب خنجر پادشاه را بکشت، مردم آسوده شدند. و آن روز را عید کردند که به عید چنگه مشهور شد. (آنندراج) (انجمن آرا). نام پادشاهی بوده است که دختران مردم را بزور بکارت گرفتی و بعد از آن بشوهر دادی تا یکی از مردان خود را بصورت زنی ساخت و او را بکشت، آن روز عید کردند و جشن گرفتند و عید چنگه گفتند، در تقویمها که عید صنکه مینویسند احتمال میرود معرب آن باشد. (لغت محلی شوشتر نسخۀ خطی)
لغت نامه دهخدا
چنگل
پنجه مجموعه انگشتان پرندگان خصوصا پرندگان شکاری، چنگ، نان گرمی که با روغن و شیرینی در یکدیگر مالیده باشند چنگای چنگال خوست، شخص باریک میان، آلتی فلزی از لوازم میز غذا خوری که دارای دسته و سه یا چهار دندانه است. سیاه تلو
فرهنگ لغت هوشیار
تصویری از چنگی
تصویر چنگی
چنگی
آنکه چنگ نوازد چنگ زن، مطرب خنیا گر
فرهنگ لغت هوشیار
چنگک
قلاب عموما، قلابی که فیل را بدان رانند خصوصا کجک، میله کوتاه فلزی سر کج که چیزی به آن آویزان کنند، آلتی که بر سر نخ یا ریسمان بندند و بدان ماهی گیرند
فرهنگ لغت هوشیار
تصویری از چنگل
تصویر چنگل
چنگل
((چَ گُ یا گَ))
چنگال
فرهنگ فارسی معین
تصویری از چنگک
تصویر چنگک
چنگک
((چَ گَ))
قلاب (عموماً)، میله کوتاه فلزی سرکج که چیزی به آن اضافه کنند، آلتی که بر سر نخ یا ریسمان بندند و بدان ماهی گیرند، قلابی که فیل را بدان رانند، کجک
فرهنگ فارسی معین
تصویری از چنگی
تصویر چنگی
چنگی
((چَ))
چنگ زدن، مطرب، خنیاگر
فرهنگ فارسی معین
تصویری از چنگر
تصویر چنگر
چنگر
آنقوت
فرهنگ واژه فارسی سره
تصویری از چنگک
تصویر چنگک
چنگک
قلاب
فرهنگ واژه فارسی سره