- چارگاه
جای چریدن حیوانات علف خوار
مخفّف واژه چهارگاه
مخفّف واژه چهارگاه
معنی چارگاه - جستجوی لغت در جدول جو
- چارگاه
چهارگاه، نام شعبه ای از موسیقی، (غیاث)، اصطلاحی در موسیقی، مقامی از موسیقی، اسم آهنگی از موسیقی، نام دستگاهی در موسیقی ایرانی، نام یکی از آهنگ های موسیقی ایران، کنایه باشد ازکالبد عنصری که مرکب از اربعه عناصر است، (غیاث)
قلب چراگاه، (آنندراج) :
به خشتی نقش صد اژدر نمودی
مقام چارگاه خر نمودی،
فوقی (در تعریف نقاشی فرهاد از آنندراج)
قلب چراگاه، (آنندراج) :
به خشتی نقش صد اژدر نمودی
مقام چارگاه خر نمودی،
فوقی (در تعریف نقاشی فرهاد از آنندراج)
- چارگاه
چراگاه
پیشنهاد واژه بر اساس جستجوی شما
کاخ و دربار پادشاه، برای مثال جزای حسن عمل بین که روزگار هنوز / خراب می نکند بارگاه کسری را (ظهیرالدین فاریابی - ۳۴) ، خیمۀ پادشاهی، جای رخصت و اجازه، جایی که پادشاهان مردم را بار بدهند و به حضور بپذیرند
اسب راهوار، اسب تندرو، گام زن، چهارگامه، ره انجام، براق، جواد، بوز، سیس، بادرفتار، شولک، بالاد، سابح برای مثال ساقیا اسب چارگامه بران / تا رکاب سهگانه بستانیم (خاقانی - ۴۸۳)
کارخانه، محل کار، جای کار کردن کارگران
محل انجام کارهای هنری، کنایه از منسوج، پارچه، دار قالی، دکان،برای مثال ز درگه کرمت روی ناامیدی نیست / کجا رود مگس از کارگاه حلوایی (سعدی۲ - ۶۷۴)
محل انجام کارهای هنری، کنایه از منسوج، پارچه، دار قالی، دکان،
از دستگاه های هفت گانۀ موسیقی ایرانی، از شعبه های بیست و چهارگانۀ موسیقی ایرانی
جای چریدن حیوانات علف خوار، علفزار، مرتع، چرازار، چراخوٰار، چراخور، چراجای، چرام، چرامین، سبزه زار، مسارح
مدخل آتشفشان کوه دماوند که از سلفاتار گرفته شده (3600 گز) و مقدار زیادی گوگرد و بخارات سفید از آن متصاعد می شود
بارگه، خیمۀپادشاهان و سلاطین را گویند، (برهان)، خانه و خیمۀ پادشاهان است که لشکر و سپاه و غیره بسلام آیند، (آنندراج)، نوعی از خیام مراتب ملوک و سلاطین، (شرفنامۀ منیری)، خیمۀ سخت بزرگ که بر در خرگاه ملوک و سلاطین زنند، (صحاح الفرس)، در زبان عرف بمعنی اطاق پادشاهان است، (شعوری ج 1 ورق 191)، خانه و خیمۀ پادشاهان است که لشکر و سپاه و غیره بسلام آیند و آن معروف است، رجوع به بارگه شود: پس در خیمۀ بارگاه بنشست و عمش را بر دست راست بنشاند، (فارسنامۀ ابن البلخی چ لیدن ص 46)،
پیش سقف بارگاهش خانه موری است چرخ
کز شبستان سلیمانیش منظر ساختند،
خاقانی،
پیش سقف بارگاهش خانه موری است چرخ
کز شبستان سلیمانیش منظر ساختند،
خاقانی،
دهی از دهستان تیکوه بخش دیواندرۀ شهرستان سنندج که در 42 هزارگزی شمال باختر دیواندره و یک هزارگزی شمال شوسه دیواندره به سقز واقع شده، کوهستانی و سردسیر است و 84 تن سکنه دارد، آبش از چشمه و محصولش غلات و حبوبات و پشم میباشد، شغل اهالی زراعت وراهش مالرو است، (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 5)
نام محلی کنار راه تهران به شاهی میان زیر آب و چاکسر و در 207700 گزی تهران واقع شده است
نام محلی کنار راه تهران به شاهی میان زیر آب و چاکسر و در 207700 گزی تهران واقع شده است
(چَ / چِ)
لغت نامه دهخدا
یکی از دستگاههای موسیقی ایرانی است. دستگاهی است بسیار قدیم و اصیل. این دستگاه جنبۀ پهلوانی و حماسی دارد و حرکت و پیشرفت را میرساند. مقدمۀ آن متین وموقر است و مویه و منصوری آن خون انگیز و مخالف آن شکایت آمیزست. مبارک باد، آواز محلی شاد و پرجنبش که درسراسر ایران در جشن های عروسی با هلهله و شادی می خوانند، در این دستگاه ساخته شده است و فواصل پی در پی و درجات آن از مایۀ ’دو’ بدین ترتیب است: ب. ب. + ط. ج. ط. ب. ب. + ط. ج. گوشه های دیگر این دستگاه عبارتند از: بدر، زابل، بسته نگار، مویه، حصار، پس حصار، معربد، مخالف، مغلوب، دوبیتی، کرشمه، حزین، خزان، حدی، ارجوزه، منصوری، ساربانک، پرپرستوک، شهرآشوب، حاشیه، لزگی، کنایه از کالبد عنصری باشد که از چهار عنصر ترکیب یافته است. (از آنندراج)
خانه چهارم نرد که برای برگرفتن یک مهره از آن چهار خال کعبتین باید. چهارخان. چارخان. رجوع به شش گاه و یک گاه شود. (یادداشت مؤلف)
خانه چهارم نرد که برای برگرفتن یک مهره از آن چهار خال کعبتین باید. چهارخان. چارخان. رجوع به شش گاه و یک گاه شود. (یادداشت مؤلف)
(چَ)
لغت نامه دهخدا
دهی است از دهستان ایل تیمور بخش حومه شهرستان مهاباد. در 36هزارگزی جنوب مهاباد و 4هزارگزی خاور شوسۀ مهاباد به سردشت واقع است کوهستانی و معتدل است، 216 تن سکنه دارد. از چشمه آبیاری میشود. محصولش غلات، توتون و حبوبات است. شغل اهالی زراعت و گله داری است. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 4)
اصطلاحی در قمار، اصطلاحی در بازی آس و ورق، چهارورق از اوراق بازی که بر هر یک تصویر شاه نقش شده باشد، چار صورت شاه در بازی آس و دیگر بازیهای ورق
کارگه، محل ساختن چیزها خصوصاً بافتن جامه، (غیاث) (آنندراج)، منسج، چارچوبی که بر آن جامه ای کشند و بر آن نقوش از ابریشم و نخ زرین و سیمین دوزند، دستگاه، کارخانه، طراز، کارگاه شکر، (حاشیۀ فرهنگ اسدی نخجوانی)، معمل، جای کار:
صد کارگاه ششتر کرده است باغ لاش
صد کارگاه تبت کرده است دشت طی،
منوچهری،
چنان کارگاه سمرقند شد
زمین از در بلخ تا خاوران
در و بام و دیوار آن کارگاه
چنان زنگیانند کاغذگران،
منوچهری،
همه شهر از آذین دیبا و ساز
بیاراست چون کارگاه طراز،
(گرشاسب نامه ص 206)،
و مثال بر آمدن و بازفرود آمدن این بخارها و رطوبتها همچون کارگاه گلابگیران است که عرق گل بقوت آتش ببالا بر آید و اندرسه دیگ گلاب گرد آید چون بسیار گردد بدان منفذ که فروسوی اوست فرود آید، (ذخیرۀ خوارزمشاهی)، و بخارا را کارگاهی بوده است میان حصار و شهرستان نزدیک مسجد جامع ودر وی بساط و شادروانها بافتندی، (تاریخ بخارا ص 24)،
از پی کاهش هوا بر کارگاه اعتدال
مهره ای بر روی این دیبای سقلاطون زده است،
اثیرالدین اخسیکتی (از آنندراج)،
گوئی ترا به رشتۀ زرین آفتاب
نساج کارگاه فلک بافت پود و تار،
خاقانی،
از جنس کارگاه نشابور و کار روم
بر من خراج روم و نشابور خوار کرد،
خاقانی،
به عملگاه آمل هر سال بیست و پنجهزار من بورک و قند و نبات و شکر سپید حاصل بودی و بدابوهی پانزده هزارمن واز خوزستان، محمد خوزی و علی خوزی گفتند و کارگاههاو شکرخانه ها بحکم ایشان بودی، (تاریخ طبرستان)،
امیدم چنانست ازین بارگاه
که چون من شوم دور ازین کارگاه،
نظامی،
خوشتراز صد نگار خانه چین
نقش آن کارگاه دست گزین،
نظامی،
چو نقش کارگاه رومیت هست
زرومی کار از من دور کن دست،
نظامی،
چون ز حسرت رست و باز آمد براه
دید برده دزد رخت از کارگاه،
مولوی،
بوریاباف اگر چه بافنده ست
نبرندش به کارگاه حریر،
سعدی (گلستان)،
بارگاه زاهدان درهم نورد
کارگاه صوفیان درهم شکن،
سعدی،
بیا که پردۀ گلریز هفت خانه چشم
کشیده ایم به تحریر کارگاه خیال،
حافظ،
نقش خیال روی تو تا وقت صبحدم
بر کارگاه دیدۀ بیخواب میزدم،
حافظ،
خیال نقش تو در کارگاه دیده کشیدم
بصورت تو نگاری ندیدم و نشنیدم،
حافظ،
، مجازاً به دنیا، جهان و گیتی اطلاق شود و غالباً به اضافت آید:
بارگاه تو کارگاه وجود
پایگاه تو پیشگاه صدور،
مسعودسعد،
کارگاهی ز بهر من کردی
شب و روز از برای من بر کار،
مسعودسعد،
برآرندۀ سقف این بارگاه
نگارندۀ نقش این کارگاه،
نظامی،
ز کارگاه قضا بر درخت پوشانند
قبای سبز که تاراج کرده بود خزان،
سعدی،
چه چیز است این کارگاه بلند
یکی شاددل زو یکی مستمند،
(از صحاح الفرس در ذیل لغت مستمند)،
عاشق شو ار نه روزی کار جهان سرآید
ناخوانده نقش مقصوداز کارگاه هستی،
حافظ،
- کارگاه پروسواس، کنایه از دنیا،
، دکان و کارخانه و پیشه گاه، (ناظم الاطباء)،
- کارگاه جولا، محاکه،
- کارگاه دیبا، طراز،
- کارگاه روغن، مدهنه، تنگ گاه،
- کارگاه نبرد، میدان جنگ
صد کارگاه ششتر کرده است باغ لاش
صد کارگاه تبت کرده است دشت طی،
منوچهری،
چنان کارگاه سمرقند شد
زمین از در بلخ تا خاوران
در و بام و دیوار آن کارگاه
چنان زنگیانند کاغذگران،
منوچهری،
همه شهر از آذین دیبا و ساز
بیاراست چون کارگاه طراز،
(گرشاسب نامه ص 206)،
و مثال بر آمدن و بازفرود آمدن این بخارها و رطوبتها همچون کارگاه گلابگیران است که عرق گل بقوت آتش ببالا بر آید و اندرسه دیگ گلاب گرد آید چون بسیار گردد بدان منفذ که فروسوی اوست فرود آید، (ذخیرۀ خوارزمشاهی)، و بخارا را کارگاهی بوده است میان حصار و شهرستان نزدیک مسجد جامع ودر وی بساط و شادروانها بافتندی، (تاریخ بخارا ص 24)،
از پی کاهش هوا بر کارگاه اعتدال
مهره ای بر روی این دیبای سقلاطون زده است،
اثیرالدین اخسیکتی (از آنندراج)،
گوئی ترا به رشتۀ زرین آفتاب
نساج کارگاه فلک بافت پود و تار،
خاقانی،
از جنس کارگاه نشابور و کار روم
بر من خراج روم و نشابور خوار کرد،
خاقانی،
به عملگاه آمل هر سال بیست و پنجهزار من بورک و قند و نبات و شکر سپید حاصل بودی و بدابوهی پانزده هزارمن واز خوزستان، محمد خوزی و علی خوزی گفتند و کارگاههاو شکرخانه ها بحکم ایشان بودی، (تاریخ طبرستان)،
امیدم چنانست ازین بارگاه
که چون من شوم دور ازین کارگاه،
نظامی،
خوشتراز صد نگار خانه چین
نقش آن کارگاه دست گزین،
نظامی،
چو نقش کارگاه رومیت هست
زرومی کار از من دور کن دست،
نظامی،
چون ز حسرت رست و باز آمد براه
دید برده دزد رخت از کارگاه،
مولوی،
بوریاباف اگر چه بافنده ست
نبرندش به کارگاه حریر،
سعدی (گلستان)،
بارگاه زاهدان درهم نورد
کارگاه صوفیان درهم شکن،
سعدی،
بیا که پردۀ گلریز هفت خانه چشم
کشیده ایم به تحریر کارگاه خیال،
حافظ،
نقش خیال روی تو تا وقت صبحدم
بر کارگاه دیدۀ بیخواب میزدم،
حافظ،
خیال نقش تو در کارگاه دیده کشیدم
بصورت تو نگاری ندیدم و نشنیدم،
حافظ،
، مجازاً به دنیا، جهان و گیتی اطلاق شود و غالباً به اضافت آید:
بارگاه تو کارگاه وجود
پایگاه تو پیشگاه صدور،
مسعودسعد،
کارگاهی ز بهر من کردی
شب و روز از برای من بر کار،
مسعودسعد،
برآرندۀ سقف این بارگاه
نگارندۀ نقش این کارگاه،
نظامی،
ز کارگاه قضا بر درخت پوشانند
قبای سبز که تاراج کرده بود خزان،
سعدی،
چه چیز است این کارگاه بلند
یکی شاددل زو یکی مستمند،
(از صحاح الفرس در ذیل لغت مستمند)،
عاشق شو ار نه روزی کار جهان سرآید
ناخوانده نقش مقصوداز کارگاه هستی،
حافظ،
- کارگاه پروسواس، کنایه از دنیا،
، دکان و کارخانه و پیشه گاه، (ناظم الاطباء)،
- کارگاه جولا، محاکه،
- کارگاه دیبا، طراز،
- کارگاه روغن، مدهنه، تنگ گاه،
- کارگاه نبرد، میدان جنگ
(چَ)
لغت نامه دهخدا
مرتع. (ناظم الاطباء) (منتهی الارب). جای چریدن ستور. (ناظم الاطباء). دیولاخ. (حبیش تفلیسی). علفزار. (ناظم الاطباء). چراستان. (محمود بن عمر ربنجنی). مرعی. (ناظم الاطباء) (منتهی الارب). جائی که چارپایان علف خوار چرا کنند. جای چریدن علفخواران. چراخوار. چراخور. چراگه. چرامین. مرغزار. مرعاه. لیاق. مرج. اب ّ. مسرح. مسربه. مذاد. (منتهی الارب) : اجایل جائیست اندرو چراگاه و مرغزار و خرگاه بعضی از تبتیان است. (حدود العالم). و (غوریان) گردنده اند بر چراگاه و گیاه خوار، تابستان و زمستان. (حدود العالم). و گردنده اند (قبائل تخس) بزمستان و تابستان بر چراگاه و گیاخوار و مرغزارها. (حدود العالم).
زیکسوی دریای گیلان رهست
چراگاه اسبان و جای نشست.
فردوسی.
چراگاه بگذاشت رخش آن زمان
نیارست رفتن بر پهلوان.
فردوسی.
چراگاه اسبان شود کوه و دشت
بآکنده زانپس نبایدگذشت.
فردوسی.
بیاورد گاو ازچراگاه خویش
فراوان گیا برد و بنهاد پیش.
فردوسی.
بچر کت عنبرین بادا چراگاه
بچم کت آهنین بادا مفاصل.
منوچهری.
ملکت چو چراگاه و رعیت رمه باشد
جلاب بود خسرو و دستور شبانست.
منوچهری.
خیز و بصحرای عشق ساز چراگاه ازآنک
بابت رخش تو نیست آخور آخر زمان.
خاقانی.
ابلقی را کآسمان کمتر چراگاه ویست
چند خواهی بست بر خشک آخور آخر زمان.
خاقانی.
در جنت مجلست چراگاه
آهوحرکات احوران را.
خاقانی.
ز چوب زهر چون چوپان خبر داشت
چراگاه گله جای دگر داشت.
نظامی.
چو مینا چراگاهی آمد پدید
که از خرمی سر بمینو کشید.
نظامی.
مرا بارها در حضر دیده ای
ز خیل و چراگاه پرسیده ای.
سعدی (بوستان).
که دانستم از هول باران و سیل
نشاید شدن در چراگاه خیل.
سعدی (بوستان).
رجوع به چراگه و چرامین و چراخوار و مرتع شود، جای کشت و زرع غلات و محلی که آدمیان از آنجا محصول خوراکی خود را بدست آورند. جای بدست آمدن روزی مردمان و روزی خوارگان. محل تغذیۀ آدمیان. جای خوراک خوردن و خوراکی تهیه کردن انسانها. آبشخور آدمیان:
چراگاه مردم برین برفزود
پراکندن تخم و کشت و درود.
فردوسی.
چراگاهشان بارگاه منست
هرآنکس که اندر پناه منست.
فردوسی.
این چراگاه دل و جان سخنگوی تو است
جهد کن تا بجز از دانش و طاعت نچرند
اندرین جای گیاهان زیانکار بسی است
زین چراگاه ازیرا حکما برحذرند.
ناصرخسرو.
پنداشتم که دهر چراگاه من شده است
تا خود ستوروار مر او راچرا شدم.
ناصرخسرو.
بر سریر نیاز میغلطم
بر چراگاه ناز میغلطم.
خاقانی.
صیدگه شاه جهانرا خوش چراگاهست ازآنک
لخلخۀ روحانیان بینی در او بعرالظبا.
خاقانی.
تابش رخسار تو از راه چشم
کرد چراگاه دل از ارغوان.
خاقانی.
نک بپرّانیده ای مرغ مرا
در چراگاه ستم کم کن چرا.
مولوی.
رجوع به چراگه شود
زیکسوی دریای گیلان رهست
چراگاه اسبان و جای نشست.
فردوسی.
چراگاه بگذاشت رخش آن زمان
نیارست رفتن بر پهلوان.
فردوسی.
چراگاه اسبان شود کوه و دشت
بآکنده زانپس نبایدگذشت.
فردوسی.
بیاورد گاو ازچراگاه خویش
فراوان گیا برد و بنهاد پیش.
فردوسی.
بچر کت عنبرین بادا چراگاه
بچم کت آهنین بادا مفاصل.
منوچهری.
ملکت چو چراگاه و رعیت رمه باشد
جلاب بود خسرو و دستور شبانست.
منوچهری.
خیز و بصحرای عشق ساز چراگاه ازآنک
بابت رخش تو نیست آخور آخر زمان.
خاقانی.
ابلقی را کآسمان کمتر چراگاه ویست
چند خواهی بست بر خشک آخور آخر زمان.
خاقانی.
در جنت مجلست چراگاه
آهوحرکات احوران را.
خاقانی.
ز چوب زهر چون چوپان خبر داشت
چراگاه گله جای دگر داشت.
نظامی.
چو مینا چراگاهی آمد پدید
که از خرمی سر بمینو کشید.
نظامی.
مرا بارها در حضر دیده ای
ز خیل و چراگاه پرسیده ای.
سعدی (بوستان).
که دانستم از هول باران و سیل
نشاید شدن در چراگاه خیل.
سعدی (بوستان).
رجوع به چراگه و چرامین و چراخوار و مرتع شود، جای کشت و زرع غلات و محلی که آدمیان از آنجا محصول خوراکی خود را بدست آورند. جای بدست آمدن روزی مردمان و روزی خوارگان. محل تغذیۀ آدمیان. جای خوراک خوردن و خوراکی تهیه کردن انسانها. آبشخور آدمیان:
چراگاه مردم برین برفزود
پراکندن تخم و کشت و درود.
فردوسی.
چراگاهشان بارگاه منست
هرآنکس که اندر پناه منست.
فردوسی.
این چراگاه دل و جان سخنگوی تو است
جهد کن تا بجز از دانش و طاعت نچرند
اندرین جای گیاهان زیانکار بسی است
زین چراگاه ازیرا حکما برحذرند.
ناصرخسرو.
پنداشتم که دهر چراگاه من شده است
تا خود ستوروار مر او راچرا شدم.
ناصرخسرو.
بر سریر نیاز میغلطم
بر چراگاه ناز میغلطم.
خاقانی.
صیدگه شاه جهانرا خوش چراگاهست ازآنک
لخلخۀ روحانیان بینی در او بعرالظبا.
خاقانی.
تابش رخسار تو از راه چشم
کرد چراگاه دل از ارغوان.
خاقانی.
نک بپرّانیده ای مرغ مرا
در چراگاه ستم کم کن چرا.
مولوی.
رجوع به چراگه شود
محل تقاطع دو راه، محلی که از چهار سمت آن راهی امتداد یافته است، محلی که دو راه یکدیگر را آنجا قطع کرده و هر یک بسمتی امتداد یافته است
سه فرسخ مشرقی قلعه گل است، (فارسنامۀ ناصری ص 274)
فرسخی بیشتر شمالی باشت است، (فارسنامۀ ناصری ص 271)
چهارماه، کنایه از چهارنعل دست و پای اسب، (آنندراج) :
پرماه و پرستاره شود هر زمان زمین
زآن چار شش ستاره که در چارماه اوست،
(از آنندراج)،
- چارماه و چار شش ستاره، کنایه از چهار نعل دست و پای اسب که هر نعلی شش میخ دارد، (آنندراج)
پرماه و پرستاره شود هر زمان زمین
زآن چار شش ستاره که در چارماه اوست،
(از آنندراج)،
- چارماه و چار شش ستاره، کنایه از چهار نعل دست و پای اسب که هر نعلی شش میخ دارد، (آنندراج)
چهارگان: ظاهراً ببهای چهار درهم یا بوزن چهار مثقال (بقیاس بیستگان و بیستگانی (العشرینیه و کمر هزارگانی) :
خریدی همی مرد بازارگان
ده آهو و گوری بها چارگان.
فردوسی
خریدی همی مرد بازارگان
ده آهو و گوری بها چارگان.
فردوسی
(مَ / مِ)
لغت نامه دهخدا
اسب رهوار خوشرفتار باشد. (برهان). کنایه از اسب راهوار. (آنندراج). اسب تیزرو. اسب راهوار:
ساقیا اسب چارگامه بران
تا رکاب سه گانه بستانیم.
خاقانی (از آنندراج).
ز ابلق چارگامۀ شب و روز
ران یکرانت را لگد مرساد.
خاقانی.
، و کنایه از گرم کردن هنگامۀ عشرت هم هست. (برهان). و رجوع به چهارگامه شود
ساقیا اسب چارگامه بران
تا رکاب سه گانه بستانیم.
خاقانی (از آنندراج).
ز ابلق چارگامۀ شب و روز
ران یکرانت را لگد مرساد.
خاقانی.
، و کنایه از گرم کردن هنگامۀ عشرت هم هست. (برهان). و رجوع به چهارگامه شود
تیره ای از ایل طیبی از شعبه لیراوی از ایلات کوه کیلویۀ فارس، (جغرافی سیاسی کیهان ص 89)
(رِ)
لغت نامه دهخدا
دهی است از دهستان منوجان بخش کهنوج شهرستان جیرفت که در 54 هزارگزی جنوب کهنوج سر راه فرعی کهنوج به میناب در کوهستان قرار گرفته است. هوایش گرم و دارای 50 تن سکنه میباشد. آبش از چشمه و محصولش خرما است، شغل مردمش زراعت و راهش فرعی است. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 8)
محل ساختن چیزها مخصوصاً بافتن جامه، چارچوبی که بر آن جامه کشند، طراز، آنجا که کاری کنند، هر جا که چیزها در آن سازند، میدان جنگ
