- هاکله(لَ / لِ)
صورتی دیگر از کلمه هاکره و بهمان معنی است. رجوع به هاکره شود
معنی هاکله - جستجوی لغت در جدول جو
- هاکله
هندی کند زبان آنکه زبانش بهنگام سخن گفتن بگیرد الکن. توضیح جهانگیری نویسد: (هاکره وهاکله کسی را گویند که در سخن گفتن زبانش میگرفته باشد و آنرا بتازی الکن خوانند. مولف تاریخ معجم نظم نموده: (بدور معدلتش زهزنان و دزد از بیم شدندها کره از کاف کاروان گفتن) رشیدی گوید: لیکن در دیوان سوزنی این بیت یافته شد بر این وجه: (زعین عدلش زای زبان دزد براه چوها گره شود از کاف کاروان گفتن) وبرین تقدیر دوکلمه است: (هاجداست وگره جداست) در مقدمه انجمن آرا نیز همین مطلب رشیدی تکرار شده. آقای سعید نفیسی نیز همین قول را بسط داده اند هر چند اعتراض نویسندگان مذکور در مورد اشتباه فرهنگ نویسان (جهانگیری و برهان) در بیت سوزنی وارد است ولی (هاکره) و (هاکله) بمعنی الکن را آنان از خود جعل نکرده اند بلکه ایشان که در هندوستان میزیسته اند این کلمات را در آن کشور شنیده و ضبط کرده اند. در هندوستان هالکه هکلا بمعنی لکنت والکن آمده. هکلاین بمعنی لکنت وهکلانا بمعنی لکنت داشتن است. در زبان اردو نیز این کلمات بهمین معانی آمده. و تبدیل لام به راهم معهود است. بنابراین مولفان مورد بحث اصل کلمه را درست ضبط کرده و معنی آنرا هم درست آورده اند ولی شاهدشان (بیت سوزنی) برای این معنی درست نیست
پیشنهاد واژه بر اساس جستجوی شما
دایرۀ روشن که گاهی گرداگرد قرص ماه ظاهر می شود، شاهورد، شایورد، شادورد، سابود، خرمن ماه،
حلقۀ نورانی که در اطراف چیزی دیده می شود
حلقۀ نورانی که در اطراف چیزی دیده می شود
توت فرنگی، میوه ای سرخ رنگ و ترش طعم شبیه توت و درشت تر از آنکه ملین، ادرارآور، تصفیه کنندۀ خون و مقوی اعصاب است و برای اشخاص کم خون و مبتلایان به بیماری های سل، رماتیسم، نقرس، سنگ کلیه و تصلب شرائین نافع است، بوتۀ این میوه کوچک با برگ های درشت و ساقه های باریک خزنده است، چیلک، چیالک، چلم
(کُ لَ)
لغت نامه دهخدا
نام مبارزی بوده است ایرانی از فرزندان تور. (برهان) (آنندراج) (ناظم الاطباء) :
که آمد به نزدیک او کاکله
ابا لشکری چون هزبر یله.
فردوسی
ابن محمود بن محمد. او راست ’الامثلهالشرطیه فی تحریرالوثائق الشرعیه’. کشف الظنون. (ذیل الامثلهالشرطیه...)
که آمد به نزدیک او کاکله
ابا لشکری چون هزبر یله.
فردوسی
ابن محمود بن محمد. او راست ’الامثلهالشرطیه فی تحریرالوثائق الشرعیه’. کشف الظنون. (ذیل الامثلهالشرطیه...)
(طِ لَ)
لغت نامه دهخدا
مؤنث هاطل. رجوع به این کلمه شود:
وما لک تربه فاقول تسقی
لانک نصب هطل الهاطلات.
؟ (تاریخ بیهقی چ غنی ص 196)
وما لک تربه فاقول تسقی
لانک نصب هطل الهاطلات.
؟ (تاریخ بیهقی چ غنی ص 196)
(رَ / رِ)
لغت نامه دهخدا
الکن وآنکه در حرف زدن زبانش میگیرد. (برهان) (ناظم الاطباء). جهانگیری نویسد: هاکره و هاکله، کسی را گویند که در سخن گفتن زبانش میگرفته باشد و آن را به تازی الکن خوانند. مؤلف تاریخ معجم نظم نموده:
به دور معدلتش رهزنان ودزد از بیم
شدندهاکره از کاف کاروان گفتن.
رشیدی گوید: ’لیکن در دیوان سوزنی این بیت یافته شد بر این وجه:
ز عین عدلش زای زبان دزد براه
چو ها گره شود از کاف کاروان گفتن.
و بر این تقدیر دو کلمه است: ها، جداست و گره جداست’. هدایت در مقدمۀ انجمن آرا نویسد: ’در فرهنگ جهانگیری آورده که ’هاکره’ به معنی الکن و کسی که زبانش گرفتگی دارد، و برهان هم به وی اقتفا کرده معلوم شد رشیدی نلغزیده معنی شعر رادرست دانسته است. شعر از سوزنی و بر این وجه است: (عین شعر را که رشیدی آورده نقل میکند) و خبط کرده. جهانگیری و برهان هاکره را که دو کلمه و ’ها’ جدا و ’گره’ جداست، یک کلمه شمرده به معنی الکن دانسته اند’. سعید نفیسی پس از ذکر بیت مذکور نوشته است (درباره چند لغت پارسی در ’یادنامۀ پورداود’ ج 1 صص 229- 230) : ’اما این بیت در تاریخ معجم نیست و پیداست از کسی است که همین اشتباه عجیب فرهنگ نویسان را به یاد داشته و این بیت را به همین نیّت که ’هاکره’ را به معنی ’الکن’ بیاورد سروده است. بیتی که در تاریخ معجم (چ تهران 1318 هجری قمری ص 16) آمده این شعر سوزنی است که گوید:
ز ’عین’ عدلش ’زای’ زبان دزد براه
چو ’ها’ گره شود از ’کاف’ کاروان گفتن.
و پیداست مراد سوزنی این است که زبان دزد که مانند ’زای’ حروف الفباست، یعنی تیزی و برندگی دارد، از ’عین’ حرف اول عدل ممدوح، یعنی از بیم عدل او، مانند ’ها’ که در شکل چون گره نوشته میشود، گفتن ’کاف’ اول لفظ کاروان گره میخورد، یعنی کند و ناتوان میشود. در این بیت، فرهنگ نویسان نادان ’ها گره’ را یک کلمه خوانده و ’هاکره’ پنداشته و به معنی الکن گرفته و بعد به قاعده تبدیل مخرجها در زبان فارسی که ’را’ به ’لام’ بدل میشود ضبط دیگری از این کلمه به صورت ’هاکله’ هم تراشیده اند’. هرچند اعتراضات مزبور در مورد اشتباه فرهنگ نویسان در بیت سوزنی وارد است، ولی ’هاکره’ و ’هاکله’ به معنی الکن را آنان از خود نتراشیده اند، بلکه ایشان که در هندوستان میزیسته اند این کلمات را در آن کشور شنیده و ضبط کرده اند. در زبان هندی هاکله، هکلا hakla به معنی لکنت و الکن آمده، هکلاپن haklapan به معنی لکنت وهکلانا haklana به معنی لکنت داشتن است. در زبان اردو نیز این کلمات به همین معانی آمده، و تبدیل لام به را هم معهود است. (حاشیۀ برهان قاطع چ معین ج 4 ص 2308)
به دور معدلتش رهزنان ودزد از بیم
شدندهاکره از کاف کاروان گفتن.
رشیدی گوید: ’لیکن در دیوان سوزنی این بیت یافته شد بر این وجه:
ز عین عدلش زای زبان دزد براه
چو ها گره شود از کاف کاروان گفتن.
و بر این تقدیر دو کلمه است: ها، جداست و گره جداست’. هدایت در مقدمۀ انجمن آرا نویسد: ’در فرهنگ جهانگیری آورده که ’هاکره’ به معنی الکن و کسی که زبانش گرفتگی دارد، و برهان هم به وی اقتفا کرده معلوم شد رشیدی نلغزیده معنی شعر رادرست دانسته است. شعر از سوزنی و بر این وجه است: (عین شعر را که رشیدی آورده نقل میکند) و خبط کرده. جهانگیری و برهان هاکره را که دو کلمه و ’ها’ جدا و ’گره’ جداست، یک کلمه شمرده به معنی الکن دانسته اند’. سعید نفیسی پس از ذکر بیت مذکور نوشته است (درباره چند لغت پارسی در ’یادنامۀ پورداود’ ج 1 صص 229- 230) : ’اما این بیت در تاریخ معجم نیست و پیداست از کسی است که همین اشتباه عجیب فرهنگ نویسان را به یاد داشته و این بیت را به همین نیّت که ’هاکره’ را به معنی ’الکن’ بیاورد سروده است. بیتی که در تاریخ معجم (چ تهران 1318 هجری قمری ص 16) آمده این شعر سوزنی است که گوید:
ز ’عین’ عدلش ’زای’ زبان دزد براه
چو ’ها’ گره شود از ’کاف’ کاروان گفتن.
و پیداست مراد سوزنی این است که زبان دزد که مانند ’زای’ حروف الفباست، یعنی تیزی و برندگی دارد، از ’عین’ حرف اول عدل ممدوح، یعنی از بیم عدل او، مانند ’ها’ که در شکل چون گره نوشته میشود، گفتن ’کاف’ اول لفظ کاروان گره میخورد، یعنی کند و ناتوان میشود. در این بیت، فرهنگ نویسان نادان ’ها گره’ را یک کلمه خوانده و ’هاکره’ پنداشته و به معنی الکن گرفته و بعد به قاعده تبدیل مخرجها در زبان فارسی که ’را’ به ’لام’ بدل میشود ضبط دیگری از این کلمه به صورت ’هاکله’ هم تراشیده اند’. هرچند اعتراضات مزبور در مورد اشتباه فرهنگ نویسان در بیت سوزنی وارد است، ولی ’هاکره’ و ’هاکله’ به معنی الکن را آنان از خود نتراشیده اند، بلکه ایشان که در هندوستان میزیسته اند این کلمات را در آن کشور شنیده و ضبط کرده اند. در زبان هندی هاکله، هکلا hakla به معنی لکنت و الکن آمده، هکلاپن haklapan به معنی لکنت وهکلانا haklana به معنی لکنت داشتن است. در زبان اردو نیز این کلمات به همین معانی آمده، و تبدیل لام به را هم معهود است. (حاشیۀ برهان قاطع چ معین ج 4 ص 2308)
(لِ کَ)
لغت نامه دهخدا
مؤنث هالک، نفس حریص. (اقرب الموارد) (منتهی الارب). الشره من الرجال. ج، هلکی ̍. (معجم متن اللغه)
(لِ)
لغت نامه دهخدا
شارل دو. خاورشناس بلژیکی که در سال 1832 میلادی در لیژ متولد شد و به سال 1899 در لوون درگذشت. استاد زبانهای شرقی در دانشگاه لوون و کشیش صاحب رتبۀ رومی بود و به عضویت فرهنگستان سلطنتی بلژیک نیز نائل گشت. از آثار اوست: ترجمه کتاب اوستا (1875-1878) ، صرف و نحو عملی زبان سانسکریت (1878) ، ریشه هایی از مذهب زرتشتی (1879) ، رسالۀ پهلوی (1880) ، آیین بودائی، برهمایی و ترسایی (1881) ، رساله در زبان منچوری (1884) ، تاریخ امپراتوری کین (1887) ، آیین ملی تاتارهای مشرق، منچوری ها و مغول ها با مقایسه مذهب چینیهای قدیم (1888)
(هََ کِ لَ)
لغت نامه دهخدا
ماهی سطبر تناور. (منتهی الارب). ضخام السمک. (اقرب الموارد) ، سگ ماهی. (منتهی الارب). کلاب الماء. (اقرب الموارد) ، شتر آبی. (منتهی الارب) (اقرب الموارد) ، ستور دریایی کلان سرین. (منتهی الارب) (اقرب الموارد) ، گردآمدنگاه امواج دریا. (منتهی الارب). و مفرد آن هرکل است. (اقرب الموارد)
(کِ لَ)
لغت نامه دهخدا
صورت. شکل. هیأت. مثل. (از اساس البلاغه) (از اقرب الموارد) (از متن اللغه) : علی شاکله ابیه، بر هیأت پدر خویش است، خوی. (ترجمان القرآن ص 54). جدیله. (متن اللغه) : عمل علی جدیلته، ای شاکلته. (اساس البلاغه) (اقرب الموارد). عادت و طبیعت. (بحر الجواهر). سیره. (اقرب الموارد). طریقه. (اقرب الموارد). وتیره. (اقرب الموارد). دأب. (اقرب الموارد). هجّیره. هجّیره. (اقرب الموارد) ، سپیدی بناگوش. (منتهی الارب) (آنندراج) (اقرب الموارد) (از متن اللغه) (بحر الجواهر) ، پوست مابین کنارۀ تهیگاه اسب و زانوی اسب. (منتهی الارب) (از اقرب الموارد) (از متن اللغه) (آنندراج) ، تهیگاه. (منتهی الارب) : اصاب شاکله الرمیه، تهیگاه آن. (از اقرب الموارد) (از متن اللغه) (اساس البلاغه) (آنندراج) (بحر الجواهر). خاصره. (صحاح). تهیگاه. (مهذب الاسماء). ج، شواکل، کرانه و جانب. (از اقرب الموارد) (منتهی الارب) (آنندراج) (از متن اللغه) : شاکلتی الطریق، دو جانب و دو کرانۀ راه. (از اقرب الموارد) (اساس البلاغه). طریق ظاهرا الشواکل. (اساس البلاغه). راه که جوانب آن معلوم باشد، ناحیت. (از متن اللغه) (از اقرب الموارد). سوی. (منتهی الارب) ، حاجت. (از متن اللغه) ، شاهراه که از آن راه فرعی منشعب گردد. (از اقرب الموارد). طریق ذوشواکل، و هی الطریق التی تنشعب منه. (تفسیر کشاف زمخشری ج 2 ص 244) ، مذهب و طریقت. (از متن اللغه) (کشاف زمخشری). نیت و راه و روش. (منتهی الارب). قل کل یعمل علی شاکلته، ای علی مذهبه و طریقته. (از تفسیر کشاف زمخشری ج 2 ص 244). قصد و آهنگ. (ناظم الاطباء) (آنندراج) ، خرد. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (آنندراج). عقل
(کَ لَ)
لغت نامه دهخدا
نام شهری در حدود افغانستان کنونی که یونانی های باختر پس از سال 126 قبل از میلاد آنجا را پایتخت خود قرار داده دولتی بنام دولت هند و یونانی تأسیس کردند و این شهر را به یونانی بنام ’اوتی دمیا’ نامیدند. رجوع به تاریخ ایران باستان ج 3 ص 2118 و 2261 شود
(کَلْ لَ / لِ)
لغت نامه دهخدا
از با+ کله، سر، در تداول عامه، عاقل. پیش بین. بسیار خردمند. باعقل. با سیاست خوب. (یادداشت مؤلف). بامغز. و رجوع به کله شود
گیاهی است از تیره چتریان که در دامنه های کوهستانی در ارتفاعات متوسط منطق معتدله خصوصا اروپای مرکزی و غربی میروید. از برگهای این گیاه بعنوان سبزی خوراکی استفاده میکنند شمره بحریه راز یانه دریایی قرن ایل راز یانج بحری کاکل
باقلا
شاه کیله
۲نوک درخت، نوک هر چیزی ۲جیرجیرک
کند انجام دهد