- مزودرم(مِ زُ دِ)
برگه سوم و میانی جنین پس از دوران رشد کامل گاسترولا. (از دایره المعارف کیه) (از لاروس پزشکی). برگه سومی که در جنین حیوانات پرسلولی (باستثنای اسفنج ها و کیسه تنان) پس از مرحلۀ گاسترولا در بین اکتودرم و آندودرم بوجود می آید. (از جانورشناسی فاطمی) (از وراثت دکتر خبیری). برای آنکه پیدایش مزدورم را بدانیم نمو یک سلول تخم کم ذخیره یا آلسیت مانند تخم توتیا را مورد مطالعه قرار میدهیم:درمرحلۀ اول تخم بروش غیرمستقیم در سه سطح عمود بر یکدیگر تقسیم شده و هشت سلول مساوی بوجود می آورد که هر یک از این سلولها را بلاستومر نامند. این بلاستومرها باز هم تقسیمات را ادامه میدهند که تعداد زیادی سلولهای کوچک گرد هم بوجود می آید که حجم کلی این سلولها باندازۀ حجم اولیۀ سلول تخم است اجتماع این سلولها منظرۀ میوۀ توت را دارد این مرحله را مرولا گویند. درمرحلۀ دوم به تدریج سلولهای وسطی مرولا بطرف کنارۀجنین متوجه میشوند و در میان آنها حفره ای بوجود می آید و جنین شکل یک کرۀ توخالی را بخود میگیرد که در وسط آن مایعی آلبومین دار جمع میشود این مرحله را بلاستولا گویند و حفرۀ داخلی آن حفرۀ تقسیم یا بلاستوسل نامیده میشود و در این حالت سلولها مژک دار میشوند و جنین توتیا از غلاف خود خارج شده و میتواند در آب شناورگردد. در مرحلۀ سوم در یکی از نقاط بلاستولا که قطب نامیه نامیده میشود فرورفتگی پیدا می شود و این فرورفتگی بدرون حفرۀ تقسیم پیش میرود با این عمل فضای جدیدی درون جنین بوجود می آید که لولۀ گوارش جنین را میسازد و در این موقع جنین شبیه کیسه و جداره ای است که جدارۀ خارجی را اکتودرم و جدارۀ داخلی را آندودرم گویند و در این حالت جنین را جنین دو پوششی یا گاسترولا نامند. اهمیت مرحلۀ گاسترولائی در اینجاست که تمام جانوران پرسلولی این مرحله را طی میکنند فقط شاخه هائی از جانوران پرسلولی پست (مانند کیسه تنان و اسفنج ها) تا خاتمۀ عمر در این مرحله باقی میمانندو در سلولهای آنها تکامل و تنوعی حاصل نمیشود. در مرحلۀ چهارم بین اکتودرم و آندودرم بر اثر تقسیم سلولهای آندودرمی برگۀ سومی در جنین به نام مزودرم بوجود می آید این برگه به صورت پردۀ دو جداره ای است که یک جدار آن به اکتودرم می چسبد و سوماتوپلور را بوجود می آورد و جدار دیگر آن به آندودرم چسبیده اسپلانکنوپلور را بوجود می آورد و در وسط این دو جدار حفره ای تشکیل میشود که آن را حفرۀ عمومی یا سلوم گویند. (از وراثت دکتر خبیری) (از جانورشناسی فاطمی)، قسمتی از ساختمان داخلی پوست ساقه های گیاهان علفی که بین طبقۀ چوب پنبه (از خارج) و آندودرم و استوانۀ مرکزی (از داخل) قرار گرفته است. (از دایره المعارف کیه) (از لاروس)
