کوه یا مکان مرتفعی که راهب یا عابد جهت عبادت در آن جا به سر می برد، عبادتگاه راهب در بالای کوه، خانقاه، برای مثال صوفی از صومعه گو خیمه بزن در گلزار / که نه وقت است که در خانه نشینی بیکار (سعدی۲ - ۶۴۶)
کوه یا مکان مرتفعی که راهب یا عابد جهت عبادت در آن جا به سر می برد، عبادتگاه راهب در بالای کوه، خانقاه، برای مِثال صوفی از صومعه گو خیمه بزن در گلزار / که نه وقت است که در خانه نشینی بیکار (سعدی۲ - ۶۴۶)
دهی است از دهستان سراجو بخش مرکزی شهرستان مراغه، واقع در 34 هزارگزی جنوب خاوری مراغه و 2500 گزی شمال راه ارابه رو مراغه به قره آغاج. این ده کوهستانی و هوای آن معتدل و سالم است. 1461 تن سکنه دارد. آب آن از چشمه سارها. محصول آنجا غلات، چغندر و نخود. شغل اهالی زراعت و کاسبی و صنایع دستی آنان جاجیم بافی است. راه مالرو دارد. در دو محل بفاصله 500گز بنام صومعۀ بالا و پائین مشهور است، صومعه بالا 1035 تن سکنه دارد. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 4)
دهی است از دهستان سراجو بخش مرکزی شهرستان مراغه، واقع در 34 هزارگزی جنوب خاوری مراغه و 2500 گزی شمال راه ارابه رو مراغه به قره آغاج. این ده کوهستانی و هوای آن معتدل و سالم است. 1461 تن سکنه دارد. آب آن از چشمه سارها. محصول آنجا غلات، چغندر و نخود. شغل اهالی زراعت و کاسبی و صنایع دستی آنان جاجیم بافی است. راه مالرو دارد. در دو محل بفاصله 500گز بنام صومعۀ بالا و پائین مشهور است، صومعه بالا 1035 تن سکنه دارد. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 4)
دهی است از دهستان آلان برآغوش بخش آلان برآغوش شهرستان سراب، واقع در 20 هزارگزی شمال خاوری مهربان و 16 هزارگزی شوسۀ تبریز به سراب. کوهستانی و معتدل است. 1107 تن سکنه دارد. آب آن ازرود خانه چاکی چای. محصول آنجا غلات. شغل اهالی زراعت، گله داری و کارگری و صنایع دستی آنان جاجیم بافی است. راه مالرو دارد. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 4)
دهی است از دهستان آلان برآغوش بخش آلان برآغوش شهرستان سراب، واقع در 20 هزارگزی شمال خاوری مهربان و 16 هزارگزی شوسۀ تبریز به سراب. کوهستانی و معتدل است. 1107 تن سکنه دارد. آب آن ازرود خانه چاکی چای. محصول آنجا غلات. شغل اهالی زراعت، گله داری و کارگری و صنایع دستی آنان جاجیم بافی است. راه مالرو دارد. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 4)
دهی است از دهستان سراجو بخش مرکزی شهرستان مراغه، واقع در 17 هزار و پانصد گزی شمال خاوری مراغه و 19 هزار و پانصد گزی شمال شوسۀ مراغه به میانه. این ده در دره واقع و هوای آن معتدل و سالم است. 325 تن سکنه دارد. آب آن از صوفی چای است. محصول آنجا غلات، چغندر، توتون، کشمش، بادام، کرچک و نخود. شغل اهالی زراعت و صنایع دستی آنان کرباس بافی است. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 4)
دهی است از دهستان سراجو بخش مرکزی شهرستان مراغه، واقع در 17 هزار و پانصد گزی شمال خاوری مراغه و 19 هزار و پانصد گزی شمال شوسۀ مراغه به میانه. این ده در دره واقع و هوای آن معتدل و سالم است. 325 تن سکنه دارد. آب آن از صوفی چای است. محصول آنجا غلات، چغندر، توتون، کشمش، بادام، کرچک و نخود. شغل اهالی زراعت و صنایع دستی آنان کرباس بافی است. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 4)
دهی است از دهستان دیزجرود بخش عجب شیر شهرستان مراغه، واقع در 12 هزارگزی خارو عجب شیر و 8 هزارگزی خاور شوسۀ مراغه به آذرشهر. هوای آن معتدل و مالاریائی است. 403 تن سکنه دارد. آب آن از قلعه چای. محصول آنجا غلات، کشمش، بادام، توتون و زردآلو. شغل اهالی زراعت و راه آن مالرو است. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 4)
دهی است از دهستان دیزجرود بخش عجب شیر شهرستان مراغه، واقع در 12 هزارگزی خارو عجب شیر و 8 هزارگزی خاور شوسۀ مراغه به آذرشهر. هوای آن معتدل و مالاریائی است. 403 تن سکنه دارد. آب آن از قلعه چای. محصول آنجا غلات، کشمش، بادام، توتون و زردآلو. شغل اهالی زراعت و راه آن مالرو است. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 4)
دهی است از دهستان مرکزی بخش فریمان شهرستان مشهد، واقع در 17000 گزی جنوب باختری فریمان و 1000 گزی باختر راه مالرو عمومی فریمان به پاقلعه، درجلگه واقع و هوای آن معتدل است. 190 تن سکنه دارد. آب آن از قنات. محصول آنجا غلات و شغل اهالی زراعت و راه آن مالرو است. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 9)
دهی است از دهستان مرکزی بخش فریمان شهرستان مشهد، واقع در 17000 گزی جنوب باختری فریمان و 1000 گزی باختر راه مالرو عمومی فریمان به پاقلعه، درجلگه واقع و هوای آن معتدل است. 190 تن سکنه دارد. آب آن از قنات. محصول آنجا غلات و شغل اهالی زراعت و راه آن مالرو است. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 9)
دهی است از دهستان تیرچائی بخش ترکمان شهرستان میانه، واقع در 16 هزارگزی شمال میانه و 26 هزارگزی خاور بخش و 4 هزارگزی شوسۀ میانه به تبریز. کوهستانی و هوای آن معتدل است. 548 تن سکنه دارد. آب آن از چشمه و آب باران. محصول آنجا غلات، نخود و بزرک. شغل اهالی زراعت و گله داری. راه آن مالرو است. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 4)
دهی است از دهستان تیرچائی بخش ترکمان شهرستان میانه، واقع در 16 هزارگزی شمال میانه و 26 هزارگزی خاور بخش و 4 هزارگزی شوسۀ میانه به تبریز. کوهستانی و هوای آن معتدل است. 548 تن سکنه دارد. آب آن از چشمه و آب باران. محصول آنجا غلات، نخود و بزرک. شغل اهالی زراعت و گله داری. راه آن مالرو است. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 4)
ده کوچکی است از دهستان و بخش کلیبر شهرستان اهر، واقع در 2 هزارگزی شمال کلیبر و راه شوسۀ اهر به کلیبر. کوهستانی و معتدل است. 37 تن سکنه دارد. آب آن از چشمه. محصول آنجا غلات، گردو. شغل اهالی زراعت و گله داری. راه دهکده مالرو است. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 4)
ده کوچکی است از دهستان و بخش کلیبر شهرستان اهر، واقع در 2 هزارگزی شمال کلیبر و راه شوسۀ اهر به کلیبر. کوهستانی و معتدل است. 37 تن سکنه دارد. آب آن از چشمه. محصول آنجا غلات، گردو. شغل اهالی زراعت و گله داری. راه دهکده مالرو است. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 4)
دهی است از دهستان چهاراویماق بخش قره آغاج شهرستان مراغه، واقع در 23 هزارگزی خاور قره آغاج و33 هزارگزی جنوب شوسۀ مراغه به میانه. کوهستانی، معتدل و مالاریایی است. 61 تن سکنه دارد. آب آن از رود خانه آیدوغموش. محصول آنجا غلات، نخود، بزرک و زردآلو. شغل اهالی زراعت و صنایع دستی آنان جاجیم بافی است. راه مالرو دارد. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 4)
دهی است از دهستان چهاراویماق بخش قره آغاج شهرستان مراغه، واقع در 23 هزارگزی خاور قره آغاج و33 هزارگزی جنوب شوسۀ مراغه به میانه. کوهستانی، معتدل و مالاریایی است. 61 تن سکنه دارد. آب آن از رود خانه آیدوغموش. محصول آنجا غلات، نخود، بزرک و زردآلو. شغل اهالی زراعت و صنایع دستی آنان جاجیم بافی است. راه مالرو دارد. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 4)
دهی است از دهستان هریس بخش مرکزی شهرستان سراب، واقع در 13 هزارگزی جنوب باختری سراب و 13 هزارگزی شوسۀ سراب به تبریز. این ده درجلگه واقع و هوای آن معتدل است. 144 تن سکنه دارد. آب آن از چاه. محصول آنجا غلات و بزرک. شغل اهالی زراعت و گله داری. راه آن مالرو است. این ده را صومعۀ پرکاب نیز می گویند. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 4)
دهی است از دهستان هریس بخش مرکزی شهرستان سراب، واقع در 13 هزارگزی جنوب باختری سراب و 13 هزارگزی شوسۀ سراب به تبریز. این ده درجلگه واقع و هوای آن معتدل است. 144 تن سکنه دارد. آب آن از چاه. محصول آنجا غلات و بزرک. شغل اهالی زراعت و گله داری. راه آن مالرو است. این ده را صومعۀ پرکاب نیز می گویند. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 4)
دهی است از دهستان بروانان بخش ترکمان شهرستان میانه، واقع در 12 هزارگزی خاور ترکمان در مسیر شوسۀ تبریز به میانه. این ده کوهستانی و هوای آن معتدل است. 1676 تن سکنه دارد. آب آن از چشمه. محصول آنجا غلات، عدس، نخود و بزرک. شغل اهالی زراعت و گله داری. راه ده شوسه است. در دو محل بفاصله 5 هزارگز بنام صومعۀ بالا (علیا) و صومعۀ پائین (سفلی) معروف است. سکنۀ صومعۀ بالا 1161 تن و تا شوسه 7 هزار گز فاصله دارد. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 4)
دهی است از دهستان بروانان بخش ترکمان شهرستان میانه، واقع در 12 هزارگزی خاور ترکمان در مسیر شوسۀ تبریز به میانه. این ده کوهستانی و هوای آن معتدل است. 1676 تن سکنه دارد. آب آن از چشمه. محصول آنجا غلات، عدس، نخود و بزرک. شغل اهالی زراعت و گله داری. راه ده شوسه است. در دو محل بفاصله 5 هزارگز بنام صومعۀ بالا (علیا) و صومعۀ پائین (سفلی) معروف است. سکنۀ صومعۀ بالا 1161 تن و تا شوسه 7 هزار گز فاصله دارد. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 4)
دهی است از دهستان مازول بخش حومه شهرستان نیشابور، واقع در 12000 گزی شمال نیشابور. این دهکده کوهستانی و هوای آن معتدل است. 1238 تن سکنه دارد. آب آن از قنات. محصول آنجا غلات. شغل اهالی زراعت، گله داری و داد و ستد در شهر نیشابور است. راه آن مالرو است. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 9)
دهی است از دهستان مازول بخش حومه شهرستان نیشابور، واقع در 12000 گزی شمال نیشابور. این دهکده کوهستانی و هوای آن معتدل است. 1238 تن سکنه دارد. آب آن از قنات. محصول آنجا غلات. شغل اهالی زراعت، گله داری و داد و ستد در شهر نیشابور است. راه آن مالرو است. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 9)
دهی است جزء دهستان بدوستان بخش هریس شهرستان اهر، واقع در 9 هزارگزی شمال هریس و 16 هزارگزی شوسۀ تبریز به اهر. کوهستانی و معتدل است. 321 تن سکنه دارد. آب آن از چشمه. محصول آن غلات و حبوبات. شغل اهالی زراعت و گله داری و صنایع دستی آنان فرش بافی است. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 4)
دهی است جزء دهستان بدوستان بخش هریس شهرستان اهر، واقع در 9 هزارگزی شمال هریس و 16 هزارگزی شوسۀ تبریز به اهر. کوهستانی و معتدل است. 321 تن سکنه دارد. آب آن از چشمه. محصول آن غلات و حبوبات. شغل اهالی زراعت و گله داری و صنایع دستی آنان فرش بافی است. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 4)
دهی است جزء دهستان کرمادوز بخش کلیبر شهرستان اهر، واقع در 17 هزار و پانصد گزی شمال آبش احمد. مرکز دهستان و 6 هزارگزی ارابه رو اصلاندوز به لاریجان. این ده کوهستانی، گرمسیر و مالاریائی است. 14 تن سکنه دارد. آب آن از چشمه. محصول آنجا غلات. شغل اهالی زراعت و گله داری و صنایع دستی آنان فرش و گلیم بافی است. راه مالرو دارد. محل قشلاق ایل چلیپانلو است. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 4)
دهی است جزء دهستان کرمادوز بخش کلیبر شهرستان اهر، واقع در 17 هزار و پانصد گزی شمال آبش احمد. مرکز دهستان و 6 هزارگزی ارابه رو اصلاندوز به لاریجان. این ده کوهستانی، گرمسیر و مالاریائی است. 14 تن سکنه دارد. آب آن از چشمه. محصول آنجا غلات. شغل اهالی زراعت و گله داری و صنایع دستی آنان فرش و گلیم بافی است. راه مالرو دارد. محل قشلاق ایل چلیپانلو است. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 4)
شهر کوچک صومعه سرا مرکز بخش صومعه سرا تابع شهرستان فومن و مختصات جغرافیائی آن بشرح زیر است: طول 94 درجه و 19 دقیقه عرض 37 درجه و 17 دقیقه در 22 هزارگزی باختر رشت و 16 هزارگزی باختر فومن از طریق جمعه بازار. سر راه شوسۀ رشت به طالش از طریق کسما و طاهرگوراب واقع شده است. ادارات دولتی قصبه عبارت از: بخشداری، شهرداری، دارائی، دخانیات، پست و تلگراف و تلفن، بهداری، آمار، ژاندامری، دامپزشکی و جنگل بانی و دارای 8 هزار تن جمعیت است. در حدود 250 دکان دارد و روزبروز وسعت بازار واهمیت اقتصادی آن افزوده میشود. در سال 1327 با شرکت سهامی عده ای از سکنه، کار خانه برقی در آنجا دائر شده و روشنائی آن را تأمین میکند. کار خانه برنج کوبی آن در حدود 7 ماه از سال دائر است و 20 تن کارگر دارد. آب آن از رود خانه ماسوله تأمین میشود. محصول عمده آن برنج، توتون سیگار، ابریشم و چای، و بیشتر سکنۀ آن کاسب بازاری هستند و روزهای یکشنبه هر هفته بازار عمومی دارند. یک باب دبیرستان و یک باب دبستان مختلط نیز دارد. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 2)
شهر کوچک صومعه سرا مرکز بخش صومعه سرا تابع شهرستان فومن و مختصات جغرافیائی آن بشرح زیر است: طول 94 درجه و 19 دقیقه عرض 37 درجه و 17 دقیقه در 22 هزارگزی باختر رشت و 16 هزارگزی باختر فومن از طریق جمعه بازار. سر راه شوسۀ رشت به طالش از طریق کسما و طاهرگوراب واقع شده است. ادارات دولتی قصبه عبارت از: بخشداری، شهرداری، دارائی، دخانیات، پست و تلگراف و تلفن، بهداری، آمار، ژاندامری، دامپزشکی و جنگل بانی و دارای 8 هزار تن جمعیت است. در حدود 250 دکان دارد و روزبروز وسعت بازار واهمیت اقتصادی آن افزوده میشود. در سال 1327 با شرکت سهامی عده ای از سکنه، کار خانه برقی در آنجا دائر شده و روشنائی آن را تأمین میکند. کار خانه برنج کوبی آن در حدود 7 ماه از سال دائر است و 20 تن کارگر دارد. آب آن از رود خانه ماسوله تأمین میشود. محصول عمده آن برنج، توتون سیگار، ابریشم و چای، و بیشتر سکنۀ آن کاسب بازاری هستند و روزهای یکشنبه هر هفته بازار عمومی دارند. یک باب دبیرستان و یک باب دبستان مختلط نیز دارد. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 2)