آزار دادن کسی برای تنبیه، گرفتن اقرار یا واداشتن به انجام کاری شکنجه کردن: شکنجه دادن، رنج و آزار دادن، آزار کردن متهم با آلات و ادوات شکنجه تا از او اقرار بگیرند
آزار دادن کسی برای تنبیه، گرفتن اقرار یا واداشتن به انجام کاری شکنجه کردن: شکنجه دادن، رنج و آزار دادن، آزار کردن متهم با آلات و ادوات شکنجه تا از او اقرار بگیرند
آزار. ایذاء. رنج. هروانه. عقوبت. تعذیب. سیاست. کیستار. (ناظم الاطباء). عذاب. (غیاث) (منتهی الارب). در اصل شکستن و پیچیدن و عذاب دادن دزد و گنهکار بوده است. (انجمن آرا). رجز. رجس. عقاب. عقوبت. نقمت. اشکنجه. شکنج. عذاب که بر تن دهند. اثام. باهک. (یادداشت مؤلف) : از تنگی مخرج آن رنج بیند که در هیچ شکنجه آن صورت نتوان کرد. (کلیله و دمنه). کوه محروق آنکه همچون زر به شفشاهنگ در دیو را زو در شکنجۀ حبس خذلان دیده اند. خاقانی. بربط کری است هشت زبان کش به هشت گوش هر دم شکنجه دست توانا برافکند. خاقانی. در زیر عذبات عذاب و زخم چوب و شکنجه سپری شد. (ترجمه تاریخ یمینی ص 361). چشم نیلوفر از شکنجۀ خواب جان درانداخته به قلعۀ آب. نظامی. روزها آن آهوی خوش ناف نر در شکنجه بود در اصطبل خر. مولوی. گرچه اندک بضاعتم باری سودم آمد شکنجۀ بسیار. ابن یمین. - شکنجه دیدن، معذب شدن. ، نوعی از تعذیب. (غیاث) (یادداشت مؤلف). نوعی ازتعذیب و آن چنان است که گنهکار را اول نی چون کاز بر پوست چسبانند و باز به انبر آتش درگرفته گوشتش میبرند و در آتش می اندازند و زخمها به نمک آلایند. و با لفظ کردن و کشیدن مستعمل و همچنین است شکنجه کش. (آنندراج) : راست روشن به زخمهای درشت در شکنجه برادرم را کشت. نظامی. آنان که علم ز دود بر پا دارند با تنباکو مدام سودا دارند دارند همیشه آتش و انبر و نی اسباب شکنجه را مهیا دارند. حکیم رکنای مسیح کاشی (از آنندراج). باور نمی کنم که به وقت شکنجه هم از خادمان کسی نمک او چشیده ست. شفیع اثر (از آنندراج). صدهزار آدمی در پنجۀ شکنجه و چنگال سکال ایشان افتادند و در زیر طشت آتش گرفتار شدند. (از تاریخ سلاجقۀ کرمان). - شکنجۀ آب نمک، نوعی از تعذیب که گنهکاران را به خوردن آب نمک میکنند. (آنندراج) : از گریه شرح جور تو گر یک به یک کنم صد بحر را شکنجه به آب نمک کنم. محسن تأثیر (از آنندراج). ، دهق. دو چوب که بدان دزد و گناهکار را عذاب دهند. (یادداشت مؤلف). - در شکنجه کشیدن، به چوب شکنجه بستن. شکنجه دادن: ملک را طرفی از ذمائم اخلاق او به قرائن معلوم شد... در شکنجه کشید و به انواع عقوبت بکشت... (گلستان). - ، تعذیب. (منتهی الارب). - شکنجه نهادن، به چوب شکنجه بستن: شکنجه بر کعبش نهادند تاودایع و ذخایر و دفاین به دست بازداد. (ترجمه تاریخ یمینی ص 344). ، قید صحافی. (ناظم الاطباء). افزاری است مجلدان را و آنرا قید نیز گویندو آن مجاز است. (آنندراج) ، چوب گوشۀ جوال. شظاظ. شجار. فدرنگ. قطان. گمان میکنم فدرنگ شکنجه همان شجار و قطان عرب باشد. (یادداشت مؤلف) : قطان، چوب فدرنگ و شکنجۀ هودج. (منتهی الارب). و رجوع به مترادفات کلمه شود. - شکنجۀ جامه، جندره. (صحاح الفرس) ، شکنج. چین. (یادداشت مؤلف). منه: حبک الماء... و حبک الدرع و حبک الشعر، شکنجۀ آب است... و جوشن و مو. (تفسیر ابوالفتوح رازی ج 5 ص 133)
آزار. ایذاء. رنج. هروانه. عقوبت. تعذیب. سیاست. کیستار. (ناظم الاطباء). عذاب. (غیاث) (منتهی الارب). در اصل شکستن و پیچیدن و عذاب دادن دزد و گنهکار بوده است. (انجمن آرا). رجز. رجس. عقاب. عقوبت. نقمت. اشکنجه. شکنج. عذاب که بر تن دهند. اثام. باهک. (یادداشت مؤلف) : از تنگی مخرج آن رنج بیند که در هیچ شکنجه آن صورت نتوان کرد. (کلیله و دمنه). کوه محروق آنکه همچون زر به شفشاهنگ در دیو را زو در شکنجۀ حبس خذلان دیده اند. خاقانی. بربط کری است هشت زبان کش به هشت گوش هر دم شکنجه دست توانا برافکند. خاقانی. در زیر عذبات عذاب و زخم چوب و شکنجه سپری شد. (ترجمه تاریخ یمینی ص 361). چشم نیلوفر از شکنجۀ خواب جان درانداخته به قلعۀ آب. نظامی. روزها آن آهوی خوش ناف نر در شکنجه بود در اصطبل خر. مولوی. گرچه اندک بضاعتم باری سودم آمد شکنجۀ بسیار. ابن یمین. - شکنجه دیدن، معذب شدن. ، نوعی از تعذیب. (غیاث) (یادداشت مؤلف). نوعی ازتعذیب و آن چنان است که گنهکار را اول نی چون کاز بر پوست چسبانند و باز به انبر آتش درگرفته گوشتش میبرند و در آتش می اندازند و زخمها به نمک آلایند. و با لفظ کردن و کشیدن مستعمل و همچنین است شکنجه کش. (آنندراج) : راست روشن به زخمهای درشت در شکنجه برادرم را کشت. نظامی. آنان که علم ز دود بر پا دارند با تنباکو مدام سودا دارند دارند همیشه آتش و انبر و نی اسباب شکنجه را مهیا دارند. حکیم رکنای مسیح کاشی (از آنندراج). باور نمی کنم که به وقت شکنجه هم از خادمان کسی نمک او چشیده ست. شفیع اثر (از آنندراج). صدهزار آدمی در پنجۀ شکنجه و چنگال سکال ایشان افتادند و در زیر طشت آتش گرفتار شدند. (از تاریخ سلاجقۀ کرمان). - شکنجۀ آب نمک، نوعی از تعذیب که گنهکاران را به خوردن آب نمک میکنند. (آنندراج) : از گریه شرح جور تو گر یک به یک کنم صد بحر را شکنجه به آب نمک کنم. محسن تأثیر (از آنندراج). ، دهق. دو چوب که بدان دزد و گناهکار را عذاب دهند. (یادداشت مؤلف). - در شکنجه کشیدن، به چوب شکنجه بستن. شکنجه دادن: ملک را طرفی از ذمائم اخلاق او به قرائن معلوم شد... در شکنجه کشید و به انواع عقوبت بکشت... (گلستان). - ، تعذیب. (منتهی الارب). - شکنجه نهادن، به چوب شکنجه بستن: شکنجه بر کعبش نهادند تاودایع و ذخایر و دفاین به دست بازداد. (ترجمه تاریخ یمینی ص 344). ، قید صحافی. (ناظم الاطباء). افزاری است مجلدان را و آنرا قید نیز گویندو آن مجاز است. (آنندراج) ، چوب گوشۀ جوال. شظاظ. شجار. فدرنگ. قطان. گمان میکنم فدرنگ شکنجه همان شجار و قطان عرب باشد. (یادداشت مؤلف) : قطان، چوب فدرنگ و شکنجۀ هودج. (منتهی الارب). و رجوع به مترادفات کلمه شود. - شکنجۀ جامه، جندره. (صحاح الفرس) ، شکنج. چین. (یادداشت مؤلف). منه: حبک الماء... و حبک الدرع و حبک الشعر، شکنجۀ آب است... و جوشن و مو. (تفسیر ابوالفتوح رازی ج 5 ص 133)
تکۀ گوشت کوچکی که بر سیخ کشند یا قیمه کنند. (فرهنگ فارسی معین). - کباب کنجه، کبابی که قطعات گوشت را بر سیخ کرده سرخ کنند. مقابل کوبیده. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). قسمی کباب که عبارتست از قطعات گوشت کوچک به سیخ کشیده. (فرهنگ فارسی معین)
تکۀ گوشت کوچکی که بر سیخ کشند یا قیمه کنند. (فرهنگ فارسی معین). - کباب کنجه، کبابی که قطعات گوشت را بر سیخ کرده سرخ کنند. مقابل کوبیده. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). قسمی کباب که عبارتست از قطعات گوشت کوچک به سیخ کشیده. (فرهنگ فارسی معین)
شکمبه. (ناظم الاطباء) (یادداشت مؤلف). کده. (لغت محلی شوشتر نسخۀ خطی مؤلف). دره. کرش. جبجبه. اشکنبه. سیراب. سیرابی. سختو. معده (و آن در ستور نشخوارکننده است چون معده در انسان). (یادداشت مؤلف) : رودگانی و شکنبه و معده این همه عصب است و سخت دیرگوار. (الابنیه عن حقائق الادویه). رجوع به شکمبه شود. - شکنبه بر سر کسی کردن یا کشیدن، نوعی از تعذیب و سیاست است. (از آنندراج) : شکنبه طبل سان بر سر کنندش دو دسته چوبها بر سر زنندش. ابوطالب کلیم (از آنندراج). - شکنبه پز، رواث. سیرابی فروش. (یادداشت مؤلف). - شکنبه وا، نوعی غذا که از شکمبه سازند. آش شکمبه. سیرابی: شیخ گفت: اکنون این را به مطبخی باید داد تا شکمبه وایی پزد. (اسرارالتوحید ص 161)
شکمبه. (ناظم الاطباء) (یادداشت مؤلف). کده. (لغت محلی شوشتر نسخۀ خطی مؤلف). دره. کرش. جبجبه. اشکنبه. سیراب. سیرابی. سختو. معده (و آن در ستور نشخوارکننده است چون معده در انسان). (یادداشت مؤلف) : رودگانی و شکنبه و معده این همه عصب است و سخت دیرگوار. (الابنیه عن حقائق الادویه). رجوع به شکمبه شود. - شکنبه بر سر کسی کردن یا کشیدن، نوعی از تعذیب و سیاست است. (از آنندراج) : شکنبه طبل سان بر سر کنندش دو دسته چوبها بر سر زنندش. ابوطالب کلیم (از آنندراج). - شکنبه پز، رواث. سیرابی فروش. (یادداشت مؤلف). - شکنبه وا، نوعی غذا که از شکمبه سازند. آش شکمبه. سیرابی: شیخ گفت: اکنون این را به مطبخی باید داد تا شکمبه وایی پزد. (اسرارالتوحید ص 161)
عشوه. کرشمه. غنج. دلال. (ناظم الاطباء) (برهان) (آنندراج) ، سیخول. خارپشت. (ناظم الاطباء). سیخول را نیز گویند و آن خارپشتی است که خارهای خود را مانند تیر اندازد. (برهان) (آنندراج) : تو این را سوی پارسی چون کشی یکی شکنه خوانند و دیگر تشی همه مرزهای خراسان تمام مرنگوش خوانند و بیهن به نام. اسدی
عشوه. کرشمه. غنج. دلال. (ناظم الاطباء) (برهان) (آنندراج) ، سیخول. خارپشت. (ناظم الاطباء). سیخول را نیز گویند و آن خارپشتی است که خارهای خود را مانند تیر اندازد. (برهان) (آنندراج) : تو این را سوی پارسی چون کشی یکی شکنه خوانند و دیگر تشی همه مرزهای خراسان تمام مرنگوش خوانند و بیهن به نام. اسدی
کنچه. خر الاغی را گویند که زیر دهانش ورم کرده باشد، خر الاغ دم بریده را نیز گویند. (برهان) (آنندراج) (ناظم الاطباء). خر دم بریده و به تازی ابتر گویند. (اوبهی). خر دم بریده. (حاشیۀ فرهنگ اسدی نخجوانی) (فرهنگ فارسی معین) : ندانی ای به عقل اندر خر کنجه به نادانی که با نر شیر برناید سترون گاو ترخانی. غضایری (از یادداشت به خط مرحوم دهخدا)
کنچه. خر الاغی را گویند که زیر دهانش ورم کرده باشد، خر الاغ دم بریده را نیز گویند. (برهان) (آنندراج) (ناظم الاطباء). خر دم بریده و به تازی ابتر گویند. (اوبهی). خر دم بریده. (حاشیۀ فرهنگ اسدی نخجوانی) (فرهنگ فارسی معین) : ندانی ای به عقل اندر خر کنجه به نادانی که با نر شیر برناید سترون گاو ترخانی. غضایری (از یادداشت به خط مرحوم دهخدا)
نشکنج و گرفتگی عضوی به سر ناخنها چنانکه بدرد آید. (از برهان) (از فرهنگ جهانگیری) (ناظم الاطباء). گرفتن عضو به دو ناخن چنانکه بدرد آید. (غیاث). صورتی از نشگون
نشکنج و گرفتگی عضوی به سر ناخنها چنانکه بدرد آید. (از برهان) (از فرهنگ جهانگیری) (ناظم الاطباء). گرفتن عضو به دو ناخن چنانکه بدرد آید. (غیاث). صورتی از نشگون
شکنجه. عذاب. عقوبت. رنج دادن. اذیت و آزار و صدمه. (فرهنگ ضیاء) : خنیاگر او ستوه و بربطزن از بس شکفه شده در اشکنجه. منوچهری. چون رهیدی بینی اشکنجه دمار زآنکه ضد از ضد گردد آشکار. مولوی. گه ز بامی اوفتاده گشته پست گاه در اشکنجه و بسته دو دست. مولوی. شاه را گویند اشکنجه ش بکن تا نگوید جنس او هیچ این سخن. مولوی. و رجوع به شکنجه شود
شکنجه. عذاب. عقوبت. رنج دادن. اذیت و آزار و صدمه. (فرهنگ ضیاء) : خنیاگر او ستوه و بربطزن از بس شکفه شده در اشکنجه. منوچهری. چون رهیدی بینی اشکنجه دمار زآنکه ضد از ضد گردد آشکار. مولوی. گه ز بامی اوفتاده گشته پست گاه در اشکنجه و بسته دو دست. مولوی. شاه را گویند اشکنجه ش بکن تا نگوید جنس او هیچ این سخن. مولوی. و رجوع به شکنجه شود
شکن. تاب. پیچ. (آنندراج) (انجمن آرا). تاب. پیچ. (غیاث). تاب بود. (فرهنگ خطی). شکن باشد. (فرهنگ اوبهی). مطلق چین. شکن. پیچ. تاب. کلچ. ماز. (یادداشت مؤلف) : چو سیل از شکنج و چو آتش زجوش چو ابر ازدرخش و چو مستان ز هوش. اسدی. صبا ز حال دل تنگ ما چه شرح دهد که چون شکنج ورقهای غنچه تو بر توست. حافظ. - شکنج بر ابرو برزدن، گره بر ابرو زدن. سخت خشمگین شدن: بگفت این و برزد به ابرو شکنج چو ماری که پیچد ز سودای گنج. نظامی. رجوع به ترکیب شکنج به ابرو درآمدن شود. - شکنج به ابرو درآمدن، کنایه از سخت خشمگین و عصبانی شدن است: به ابرو درآمدکمان را شکنج شتابان شده تیر چون مار گنج. نظامی. رجوع به ترکیب شکنج به ابرو برزدن شود. - شکنج دیده، چین خورده: گفت ای ورق شکنج دیده چون دفتر گل ورق دریده. نظامی. - شکنج گیر، چین و شکن گیرنده: پایم چو دو لام خم پذیر است دستم چو دویی شکنج گیر است. نظامی. ، تاب ریسمان. (ناظم الاطباء) (برهان) (از فرهنگ جهانگیری)، چین تای جامه و جز آن. (از برهان) (ناظم الاطباء)، آژنگ. چین و ترنجیدگی که بر پوست افتد. انجوخ. انجوغ. انجغ. انجخ. (یادداشت مؤلف). چین پیشانی و شکم. (ناظم الاطباء) (از برهان) : شکمش فراخ با شکنجها. (التفهیم)، خط، چین کاکل و زلف و گیسو. (ازناظم الاطباء). چین زلف و کاکل. (برهان). چین زلف. (فرهنگ جهانگیری) : ابا تاج و با گنج نادیده رنج مگر زلفشان دیده رنج شکنج. فردوسی. ز نیکویی که به چشم من آمدی همه وقت شکنج و گوژی در زلف و جعد آن محتال. فرخی. ای نیمه شب گریخته از رضوان وندر شکنج زلف شده پنهان. فرخی. به جعدش اندر سیصدهزار پیچ و گره بجای هر گره اوشکنج و حلقه هزار. فرخی. آمد آن ماه دوهفته با قبای هفت رنگ زلف پر بند و شکنج و چشم پر نیرنگ و رنگ. امیرمعزی. آفتاب از خجالت رخسارش در حجاب تواری و مشک و عنبر در شکنج زلف او متواری. (سندبادنامه ص 180). دل بی نسیم وصلت تنها چه خاک بیزد جان در شکنج زلفت پنهان چه کار دارد. خاقانی. دهان تنگ تو میم است گویی شکنج زلف تو جیم است گویی. نظامی. شکنج شرم در مویش نیاورد حدیث رفته بر رویش نیاورد. نظامی. عارفی چشم و دل به رویی داشت خاطر اندر شکنج مویی داشت. سعدی. گیسو ز شکنج ناز ماندش نرگس ز کرشمه بازماندش. امیرخسرو (از جهانگیری). شکنج زلف پریشان به دست باد مده مگو که خاطر عشاق گو پریشان باش. حافظ. حکایت لب شیرین کلام فرهاد است شکنج طرۀ لیلی مقام مجنون است. حافظ. ، گره و عقد. (ناظم الاطباء). گره. (برهان)، پریشانی و درهمی، التوا و پیچیدگی. (ناظم الاطباء)، مار سرخ. (ناظم الاطباء) (از فرهنگ اوبهی). ماری است سرخرنگ. (آنندراج). نوعی از مار که عربان حیه گویند و بعضی گفته اند که مار سرخ را شکنج می گویند. (برهان). نوعی از مار را گویند. (فرهنگ جهانگیری) : اندر کوههای وی (اهواز) مار شکنج است. (حدود العالم). زیر خلاف تو جای مار شکنج است مرد که عاقل بود حذر کند از مار. فرخی. هلاک دشمن او را ز هند و از بلغار شکنج و افعی روید بجای رمح و خدنگ. ازرقی. زن نیک در خانه مار است و گنج زن بد چو دیو است و مار شکنج. سنایی. نیست اندر مقام راحت و رنج بر سر گنج به ز مار شکنج. سنایی. نه شکنجی که بود زهرآگین بل شکنجی که بود دوغ آگنج. سوزنی. زهی کهی و خهی چشمه ای که اندر وی قرار گیرد مار شکنج و ماهی شیم. سوزنی. رجوع به مار شکنجی در ذیل مادۀ شکنجی شود، مکر. حیله. فریب. (ناظم الاطباء) (از برهان). مکر. حیله. (فرهنگ جهانگیری) (از انجمن آرا) (از آنندراج) : از قهر خداوند همی هیچ نترسی زآن است که با بنده پر از مکر و شکنجی. ناصرخسرو. بمعنی اصول هم هست که در مقابل بی اصول است. (برهان)، ضرب و اصول. نغمه. نوا. آهنگ. سرود. (ناظم الاطباء). اصول. صدا. آواز. (انجمن آرا) (آنندراج). نغمه. نوا. (از برهان) : نعره در وی شکنج موسیقی ناله در وی نوای موسیقار. قوامی مطرزی (از انجمن آرا). ز سختی گریه اندر برش بشکست شکنج گریه گفتارش فروبست. (ویس و رامین). ، تعذیب. عقوبت. شکنجه. کیستار. (ناظم الاطباء). عذاب. اذیت. شکنجه. (یادداشت مؤلف). شکنجه و آزاری که دزدان را کنند. (برهان). شکنجه. (فرهنگ جهانگیری) : برفت این چنین دل پر از درد ورنج تن اندر بلا و دل اندر شکنج. فردوسی. سیاستها راندن فرمود از تازیانه زدن و دست و پا زدن و شکنجها. (تاریخ بیهقی ص 124 چ ادیب). تا بود حیات پی فشردند و آخر به همان شکنج مردند. امیرخسرو (از جهانگیری). زن ناپارسا شکنج دل است زود دفعش بکن که رنج دل است. اوحدی. هرکه از پرورنده رنج ندید در جهان جز غم و شکنج ندید. اوحدی. ، دهق. دو چوب که با آن گنهکار را عقوبت دهند: مستخرج و عقابین و تازیانه و شکنجها آورده بودند. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 368)، پاره. قطعه، خشت پاره. (ناظم الاطباء)، علتی در بدن که از دمیدگی بهم رسد، مانند: خیارک وجز آن. (ناظم الاطباء) (از برهان). مرض خیارک، {{صفت}} پرچین. (آنندراج) (از انجمن آرا)، درهم کشیده. (آنندراج) (از فرهنگ خطی). ترنجیده، یعنی درهم کشیده. (فرهنگ اوبهی)
شکن. تاب. پیچ. (آنندراج) (انجمن آرا). تاب. پیچ. (غیاث). تاب بود. (فرهنگ خطی). شکن باشد. (فرهنگ اوبهی). مطلق چین. شکن. پیچ. تاب. کلچ. ماز. (یادداشت مؤلف) : چو سیل از شکنج و چو آتش زجوش چو ابر ازدرخش و چو مستان ز هوش. اسدی. صبا ز حال دل تنگ ما چه شرح دهد که چون شکنج ورقهای غنچه تو بر توست. حافظ. - شکنج بر ابرو برزدن، گره بر ابرو زدن. سخت خشمگین شدن: بگفت این و برزد به ابرو شکنج چو ماری که پیچد ز سودای گنج. نظامی. رجوع به ترکیب شکنج به ابرو درآمدن شود. - شکنج به ابرو درآمدن، کنایه از سخت خشمگین و عصبانی شدن است: به ابرو درآمدکمان را شکنج شتابان شده تیر چون مار گنج. نظامی. رجوع به ترکیب شکنج به ابرو برزدن شود. - شکنج دیده، چین خورده: گفت ای ورق شکنج دیده چون دفتر گل ورق دریده. نظامی. - شکنج گیر، چین و شکن گیرنده: پایم چو دو لام خم پذیر است دستم چو دویی شکنج گیر است. نظامی. ، تاب ریسمان. (ناظم الاطباء) (برهان) (از فرهنگ جهانگیری)، چین تای جامه و جز آن. (از برهان) (ناظم الاطباء)، آژنگ. چین و ترنجیدگی که بر پوست افتد. انجوخ. انجوغ. انجغ. انجخ. (یادداشت مؤلف). چین پیشانی و شکم. (ناظم الاطباء) (از برهان) : شکمش فراخ با شکنجها. (التفهیم)، خط، چین کاکل و زلف و گیسو. (ازناظم الاطباء). چین زلف و کاکل. (برهان). چین زلف. (فرهنگ جهانگیری) : ابا تاج و با گنج نادیده رنج مگر زلفشان دیده رنج شکنج. فردوسی. ز نیکویی که به چشم من آمدی همه وقت شکنج و گوژی در زلف و جعد آن محتال. فرخی. ای نیمه شب گریخته از رضوان وندر شکنج زلف شده پنهان. فرخی. به جعدش اندر سیصدهزار پیچ و گره بجای هر گره اوشکنج و حلقه هزار. فرخی. آمد آن ماه دوهفته با قبای هفت رنگ زلف پر بند و شکنج و چشم پر نیرنگ و رنگ. امیرمعزی. آفتاب از خجالت رخسارش در حجاب تواری و مشک و عنبر در شکنج زلف او متواری. (سندبادنامه ص 180). دل بی نسیم وصلت تنها چه خاک بیزد جان در شکنج زلفت پنهان چه کار دارد. خاقانی. دهان تنگ تو میم است گویی شکنج زلف تو جیم است گویی. نظامی. شکنج شرم در مویش نیاورد حدیث رفته بر رویش نیاورد. نظامی. عارفی چشم و دل به رویی داشت خاطر اندر شکنج مویی داشت. سعدی. گیسو ز شکنج ناز ماندش نرگس ز کرشمه بازماندش. امیرخسرو (از جهانگیری). شکنج زلف پریشان به دست باد مده مگو که خاطر عشاق گو پریشان باش. حافظ. حکایت لب شیرین کلام فرهاد است شکنج طرۀ لیلی مقام مجنون است. حافظ. ، گره و عقد. (ناظم الاطباء). گره. (برهان)، پریشانی و درهمی، التوا و پیچیدگی. (ناظم الاطباء)، مار سرخ. (ناظم الاطباء) (از فرهنگ اوبهی). ماری است سرخرنگ. (آنندراج). نوعی از مار که عربان حیه گویند و بعضی گفته اند که مار سرخ را شکنج می گویند. (برهان). نوعی از مار را گویند. (فرهنگ جهانگیری) : اندر کوههای وی (اهواز) مار شکنج است. (حدود العالم). زیر خلاف تو جای مار شکنج است مرد که عاقل بود حذر کند از مار. فرخی. هلاک دشمن او را ز هند و از بلغار شکنج و افعی روید بجای رمح و خدنگ. ازرقی. زن نیک در خانه مار است و گنج زن بد چو دیو است و مار شکنج. سنایی. نیست اندر مقام راحت و رنج بر سر گنج به ز مار شکنج. سنایی. نه شکنجی که بود زهرآگین بل شکنجی که بود دوغ آگنج. سوزنی. زهی کهی و خهی چشمه ای که اندر وی قرار گیرد مار شکنج و ماهی شیم. سوزنی. رجوع به مار شکنجی در ذیل مادۀ شکنجی شود، مکر. حیله. فریب. (ناظم الاطباء) (از برهان). مکر. حیله. (فرهنگ جهانگیری) (از انجمن آرا) (از آنندراج) : از قهر خداوند همی هیچ نترسی زآن است که با بنده پر از مکر و شکنجی. ناصرخسرو. بمعنی اصول هم هست که در مقابل بی اصول است. (برهان)، ضرب و اصول. نغمه. نوا. آهنگ. سرود. (ناظم الاطباء). اصول. صدا. آواز. (انجمن آرا) (آنندراج). نغمه. نوا. (از برهان) : نعره در وی شکنج موسیقی ناله در وی نوای موسیقار. قوامی مطرزی (از انجمن آرا). ز سختی گریه اندر برش بشکست شکنج گریه گفتارش فروبست. (ویس و رامین). ، تعذیب. عقوبت. شکنجه. کیستار. (ناظم الاطباء). عذاب. اذیت. شکنجه. (یادداشت مؤلف). شکنجه و آزاری که دزدان را کنند. (برهان). شکنجه. (فرهنگ جهانگیری) : برفت این چنین دل پر از درد ورنج تن اندر بلا و دل اندر شکنج. فردوسی. سیاستها راندن فرمود از تازیانه زدن و دست و پا زدن و شکنجها. (تاریخ بیهقی ص 124 چ ادیب). تا بود حیات پی فشردند و آخر به همان شکنج مردند. امیرخسرو (از جهانگیری). زن ناپارسا شکنج دل است زود دفعش بکن که رنج دل است. اوحدی. هرکه از پرورنده رنج ندید در جهان جز غم و شکنج ندید. اوحدی. ، دهق. دو چوب که با آن گنهکار را عقوبت دهند: مستخرج و عقابین و تازیانه و شکنجها آورده بودند. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 368)، پاره. قطعه، خشت پاره. (ناظم الاطباء)، علتی در بدن که از دمیدگی بهم رسد، مانند: خیارک وجز آن. (ناظم الاطباء) (از برهان). مرض خیارک، {{صِفَت}} پرچین. (آنندراج) (از انجمن آرا)، درهم کشیده. (آنندراج) (از فرهنگ خطی). ترنجیده، یعنی درهم کشیده. (فرهنگ اوبهی)
سیرابی جانوران علفخوار (گوسفند گاو گوساله و غیره) که محل ذخیره علف در موقع چریدن آنهاست. این قسمت در حقیقت اولین بخش معده نشخوار کنندگان است که در حکم کیسه ای حجیم برای ذخیره است سیرابی
سیرابی جانوران علفخوار (گوسفند گاو گوساله و غیره) که محل ذخیره علف در موقع چریدن آنهاست. این قسمت در حقیقت اولین بخش معده نشخوار کنندگان است که در حکم کیسه ای حجیم برای ذخیره است سیرابی
