معنی شخودن در لغت نامه دهخدا

مجروح کردن به دندان. (برهان). به ناخن کندن. (لغت فرس اسدی) (سروری). شخولیدن. (سروری). ریش کردن به ناخن و در سراج به معنی خراشیدن. (غیاث اللغات). ریش نمودن به ناخن و خراشیدن پوست روی. (برهان). شخائیدن. شخالیدن. ریش کردن و خلیدن. کندن چنانکه با ناخن. خراشیدن چنانک با ناخن و دندان یا آلتی تیز. جا انداختن و اثر گذاردن چنانک جریان اشک به روی صورت و غیره:، دلی کو به درد برادر شخود، علاج پچشگان نداردش سود.، فردوسی.، به بالا بلند است و زیبا به روی، شخودست روی و بریدست موی.، فردوسی.، بکندند موی و شخودند روی، از ایران برآمد یکی های و هوی.، فردوسی.، به مدحت کردن مخلوق روح خویش بشخودم، نکوهش را سزاوارم که جز مخلوق نستودم.، فرخی.، من همانم که مرا روی همی اشک شخود، من همانم که مرا دست همی جامه درید.، فرخی.، از فراوان که بگرید به سر گور تو شاه، آب دیده بشخوده ست مر او را رخسار.، فرخی.، به مشک آلوده فندق گل شخوده، ز خون آلوده نرگس در نموده.، (ویس و رامین).، نگاه کن که چه حاصل شدت به آخر کار، از آنکه دست و سر و روی سوختی و شخود.، ناصرخسرو.، سواران خفته وآن اسب بر سرشان همی تازد، که نه کس را بکوبد سر نه کس را روی بشخاید.، ناصرخسرو.، می بکارآید هرچیز به جای خویش، تری از آب و شخودن ز شخار آید.، ناصرخسرو.، رویها می شخودند و مویها می کندند. (تاریخ بخارا).، گه به فندق همی شخود سمن، گه به لؤلؤ همی گزید شکر.، مسعودسعد.، دیده را از سیل خون افکنده ام در ناخنه، بس به ناخن رخ چو زر ناخنی بشخودمی.، خاقانی.، نه جای شخودن بماند از دو رخ، نه جای دریدن بماند از قبا.، (از شرفنامۀ منیری).،، کاویدن. (صحاح الفرس). شکافتن. کندن. کاوش. (از لغت فرس اسدی) :، بپرسید بسیار و بشخودخاک، به ناخن سر چاه را کرد چاک.، فردوسی

معنی شخودن در فرهنگ لغت هوشیار

خراشیدن بناخن کندن، آذردن، فراهم آوردن جمع کردن، خراشیده شدن، فراهم شدن

معنی شخودن در فرهنگ فارسی معین

خراشیدن، ریش کردن، آزردن

معنی شخودن - جستجوی لغت در جدول جو

Q: معنی شخودن در فرهنگ فارسی عمید

خراشیدن، مجروح کردن، من همانم که مرا روی همی اشک شخود / من همانم که مرا دست همی جامه درید (فرخی - ۴۳۷)، به مدحت کردن مخلوق روی خویش بشخودم / نکوهش را سزاوارم که جز مخلوق نستودم (کسائی - ۴۰) ، به ناخن کندن، ریش کردن، خراشیدن با ناخن یا دندان، بکندند موی و شخودند روی / از ایران برآمد یکی هوی هوی (فردوسی - ۱/۳۱۶)

شخودن

فرهنگ فارسی عمید

شخودن(دَ / دِ اَ کَ دَ)

لغت نامه دهخدا

شخودن

فرهنگ لغت هوشیار

شخودن((شُ دَ))

فرهنگ فارسی معین

شخیدن

لغزیدن، لیز خوردن و افتادن از جایی، پژمرده شدن

فرهنگ فارسی عمید

شنودن

شنیدن، درک کردن صدا به وسیلۀ قوۀ شنوایی، گوش دادن، درک کردن بوی چیزی

فرهنگ فارسی عمید

شخوده

خراشیده

فرهنگ فارسی عمید

بشخودن

خراشیدن، مجروح کردن، به ناخن کندن، ریش کردن، خراشیدن با ناخن یا دندان، شخودن

فرهنگ فارسی عمید

ناشخودن

(کَ)

نشخودن. نخراشیدن. مقابل شخودن، به معنی خراشیدن و خارانیدن و آسیب رساندن. رجوع به شخودن شود

لغت نامه دهخدا

شنودن

(مَ لِ اَ کَ دَ)

اشنودن. شنیدن. استماع. اصغاء. گوش کردن. گوش دادن. گوش داشتن. سماع. شنفتن. نیوشیدن. (یادداشت مؤلف) :
توانگر به نزدیک زن خفته بود
زن از خانه شرفاک مردم شنود.
ابوشکور (از حاشیۀ لغت فرس اسدی نخجوانی).
بدو گفت یکی روانخواه بود
به کوئی فروشد چنان کم شنود.
ابوشکور.
برآید به بخت تو این کار زود
سخنها ز بهرام بایدشنود.
فردوسی.
شنودند ایرانیان آنچه بود
ترا نیز از ایشان بباید شنود.
فردوسی.
چو شاه جهان این سخنها شنود
پشیمانی آمدش از اندیشه زود.
فردوسی.
امیر مسعود چون پیغام پدر بشنود بر پای خاست. (تاریخ بیهقی). چون سخن گویند من بشنودمی. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 103). چون از خلیفه این بشنودم عقل از من زایل شد. (تاریخ بیهقی).
آن گوی مر مرا که توانی ز من شنود
این پند مر ترا بره راست چون عصاست.
ناصرخسرو.
هرگز از این عجبتر نشنود کس حدیثی
بشنو حدیث و بنشان خشم و ز پای بنشین.
ناصرخسرو.
نگویم آنچه نتوانم شنودن
مرا اسلام حق این است و ایمان.
ناصرخسرو.
من راز فلک را بدل شنودم
هشیار بدل کور و کر نباشد.
ناصرخسرو.
آری چو سخنهای جفای تو شنودم
در گوش نگیرم سخن یافه و ترفند.
معزی.
دزدان به شنودن آن ماجرا و به آموختن افسون شاد شدند. (کلیله و دمنه).
شعر حسان بن ثابت را به خوش طبعی شنود
پادشاه دین رسول ابطحی خیرالانام.
سوزنی.
گفته نود هزار اشارت به یک نفس
بشنوده صد هزار اجابت به یک دعا.
خاقانی.
گوش من بایستی از سیماب چشم انباشته
تا فراق نازنینان را خبر نشنودمی.
خاقانی.
خرد نصیحت من کرد و من نکردم گوش
زمانه پند همی داد و من نه بشنودم.
ظهیر فاریابی.
آثار و اخبار رفتگان و سنن و سیر ایشان شنودی. (سندبادنامه ص 31). حمدونگان نصیحت او قبول نکردند و به سمع صدق نشنودند. (سندبادنامه ص 82). ما سزاوار زیادت از این بلائیم چون سخن پیر و مهتر خود نشنودیم. (سندبادنامه ص 83).
مگو آنچه طاقت نداری شنود
که جو کشته گندم نخواهی درود.
سعدی.
مقامات خواجه را از صادر و وارد بسیار شنودم. (انیس الطالبین ص 128).
- واشنودن، واشنیدن. بازشنیدن:
صبح شد هدهد جاسوس کزو واپرسند
کوس شد طوطی غماز کزو واشنوند.
خاقانی.
، فهمیدن و آگاه شدن. (ولف) :
شنودند کآنجا یکی مهتر است
پر از هول شاه اژدهاپیکر است.
فردوسی.
، اطاعت کردن. (یادداشت مؤلف). گوش کردن و قبول نمودن. (ولف). پذیرفتن. فرمان بردن. (یادداشت مؤلف) :
که راز تو با کس نگویم ز بن
ز تو بشنوم هرچه گوئی سخن.
فردوسی.
از هرکه دهدپند شنودن باید
با هرکه بود رفق نمودن باید.
ابوالفرج رونی.
، دریافتن. دریافت کردن و فهمیدن. (ناظم الاطباء) ، بوئیدن و اطلاق آن بر بوی شائع است و بر غیر آن محل تأمل. (آنندراج). استنشاق:
گربشنود نسیم هوای حریم او
بر مغز نوبهار هجوم آورد عطاس.
عرفی.
نافۀ چین طره گشت دلم
بوی دولت ز خود شنود امشب.
ظهوری.
سوخت دلم را سپهر و صائب نگذاشت
تا شنود بوی این کتاب وجودم.
صائب.
، نشوق کردن دارو در بینی. (ناظم الاطباء)

لغت نامه دهخدا

شخیدن

(دَ / دِ گَ دَ)

ظاهراً مصحف شخلیدن و مقلوب لخشیدن. (حاشیۀ برهان چ معین). و نیزمصحف شخشیدن باشد. لغزیدن و فروافتادن از جایی. (برهان). شخشیدن. بیهقی در تاج المصادر در ترجمه ذریر گوید: بشخیدن چشم در سر، وانگریستن و امعان نظر کردن. (ناظم الاطباء) ، با تندی و درشتی و ترشرویی نگریستن، پژمرده شدن. ناتوان و سست و ضعیف گشتن. شخولیدن، به حال آمدن پس از افتادن، نگاه داشتن خود را هنگام غلطیدن. (ناظم الاطباء) ، صورتی است از چخیدن به معنی ستیزه کردن:
هر آن تخمی که دهقانی بکارد
زمین و آسمان آرد شخیدن.
ناصرخسرو

لغت نامه دهخدا

شخوده

(شَ دَ)

خراشیده. (لغت فرس اسدی). ریش کرده به ناخن یا به دندان. (برهان). به ناخن کندیده. (شرفنامۀ منیری) :
یکی چون دل مهربان کفته پوست
یکی چون شخوده زنخدان دوست.
اسدی.
- شخوده رخ، روی مجروح. که گونه ها را به ناخن مجروح کرده باشد. خراشیده رخسار:
همه رفت غلطان بخاک اندرا
شخوده رخان و برهنه سرا.
فردوسی.
- شخوده دل، دل ریش. خراشیده دل:
برفتند و شبگیر بازآمدند
شخوده دل و پرگداز آمدند.
فردوسی.
- شخوده روی، خراشیده رخسار. رخسار به ناخن کننده. شخوده رخ:
شخوده روی برون آمدم ز خانه به کوی
به رنگ چون شبه کرده رخی چو نقرۀ خام.
فرخی.
- رخ شخوده، خراشیده روی. رخساره در ماتم کسی به ناخن کنده:
دلبرانند بر سر کویش
زلف ببریده رخ شخوده هنوز.
خاقانی

لغت نامه دهخدا

شغودن

(نَنْ دَ / دِ نُ / نِ / نَ دَ)

شغیدن. (ناظم الاطباء). رجوع به شغیدن شود

لغت نامه دهخدا

شوخودن

(مَ لِ کَ دَ)

صورتی یا لهجه ای از شخودن است. خراشیدن. (ناظم الاطباء). و رجوع به شخودن شود، فراهم آوردن و جمع کردن. (ناظم الاطباء)

لغت نامه دهخدا

شفودن

(هَِ شُ دَ)

شغودن. شغیدن. (از ناظم الاطباء). به غور تمام نگریستن. (آنندراج)

لغت نامه دهخدا

شودن

(مَ لِ نِ / نَ دَ)

بمعنی شدن. (برهان). رفتن و روانه شدن. کوچ کردن، مردن. (از ناظم الاطباء) ، فارغ گشتن، بردن، رفع کردن، برداشتن، محو کردن، حک کردن و تراشیدن، کم شدن. (ناظم الاطباء). از بین رفتن:
گفتا نزدم بتی بدیع رسیده ست
قدر همه نیکوان و عز بتان شود.
خسروی.
رجوع به شدن شود

لغت نامه دهخدا

بشخودن

(نَ / نِ گِ رِ تَ)

بشخاییدن.خراشیدن باشد. (از برهان) (غیاث) (از آنندراج) (جهانگیری). خراشیدن بناخن و جز آن. (از انجمن آرا) (از ناظم الاطباء) (شعوری ج 1 ورق 186 و 207) :
بمدحت کردن مخلوق روح خویش بشخودم
نکوهش را سزاوارم که جز مخلوق نستودم.
کسایی.
بمالید دستش (کیخسرو اسب پدررا) ابر چشم و روی
بر و یال ببسود و بشخود موی.
فردوسی.
درست گویی کردند نار و سیب نبرد
ز زخم در تن هر دو جگر ز غم بشخود.
فرخی (از انجمن آرا).
بشخوده اند چهره ببریده طره ها
زین جورها که با گل و شمشاد میکند.
کمال اسماعیل (از انجمن آرا).
و رجوع به شخودن و بشخاییدن شود.

لغت نامه دهخدا

ناشخودنی

(شَ دَ)

که قابل شخودن نیست. که آن را نتوان شخود. که نباید شخودش. مقابل شخودنی

لغت نامه دهخدا

خشودن

(دی دَ)

پیراستن و شاخهای زیادتی درخت را بریدن. (از برهان قاطع) (از ناظم الاطباء) (از آنندراج). تمرید، خشودن و برگ دور کردن از درخت. خضد، خشودن خار درخت را و بریدن. قلف، خشودن. (منتهی الارب) ، مجازاً تنریه کردن و تبرئه کردن. (یادداشت بخط مؤلف)

لغت نامه دهخدا

شودن

کوچ کردن، فارغ گشتن، رفع کردن

فرهنگ لغت هوشیار

شنودن

گوش دادن با دقت درک کردن صوت بوسیله سامعه. توضیح در اصل فرق شنیدن با گوش دادن در اصل فرق دارد. شنیدن گوش دادنست بادقت: چون فریب زبان او دیدم گوش کردم و لیک نشنیدم. (نظامی هفت پیکر 176) ولی امروزه به معنی شنیدن به کار می رود، درک کردن بوی چیزی استشمام کردن بوییدن، اطاعت کردن فرمان بردن

فرهنگ لغت هوشیار