معنی دیرساز - جستجوی لغت در جدول جو

دیرساز

لغت نامه دهخدا

دیگرسار

دگرگون، جور دیگر، طور دیگر، واژگون و سرنگون، منقلب، رنگ دیگر

فرهنگ فارسی عمید

داروساز

کسی که از روی نسخۀ طبیب داروها را تهیه و ترکیب می کند، دواساز، سازندۀ دارو

فرهنگ فارسی عمید

دیریاز

دیریازنده، دراز، طولانی، برای مثال پراندیشه بود آن شب دیریاز / چوخورشید بنمود تاج از فراز (فردوسی - ۲/۸)

فرهنگ فارسی عمید

دیرباز

زمان دور و دراز، مدت دراز، زمان پیشین، عهد قدیم

فرهنگ فارسی عمید

دیرگاه

زمان دیر، زمان قدیم، از مدت دراز، دیروقت، بی موقع، دیرگاهان، دیرگهان

فرهنگ فارسی عمید

دامساز

سازندۀ دام، کسی که دام درست می کند یا دام می گستراند
کنایه از آنکه دیگری را با مکر و فریب گرفتار سازد، حیله گر و فریب دهنده

فرهنگ فارسی عمید

دیریاب

آنچه دیر پیدا شود، آنچه به دشواری به دست آید

فرهنگ فارسی عمید

دیرسال

کهنه، کهن، کهن سال

فرهنگ فارسی عمید

دیاستاز

آنزیمی که نشاسته را به مالتوز تبدیل می کند

فرهنگ فارسی عمید

دیوسار

دیومانند مانند دیو، بدخو، زشت خو، بدکردار، برای مثال اگر مار زاید زن باردار / به از آدمی زادۀ دیوسار (سعدی۱ - ۶۸)

فرهنگ فارسی عمید

دگرسان

دگرگون، طور دیگر، جور دیگربرای مثال مشیات خلق نگردد دگرگون / قضیات سابق نگردد دگرسان (عبدالواسع جبلی - ۲۹۴)

فرهنگ فارسی عمید

دیرتاز

(صُ بَ تَ / تِ)

که تاخت ممتد و طولانی دارد، که تاخت و تاز او دراز کشد:
بده پند و خاموش یکچند روزی
یله کن بدین کرۀ دیر تازش،
ناصرخسرو

لغت نامه دهخدا

دیرسال

سالخورده، کهن، دیرساله، کنایه از معمر و کلان سال، دیرینه دور، دیرینه بود و دیرینه روز، (آنندراج)، کهن سال، کهنه، قدیم:
چو روز اسعد از این چرخ دیرسال فرورفت
ز چرخ نالۀ وا اسعداه زود برآمد،
خاقانی،
جهان پادشا چون شود دیرسال
پرستنده را زو بگیرد ملال،
نظامی،
بفرمود آن آتش دیرسال
بکشتند و کردند یکسر زگال،
نظامی،
- از دیرسال، از سالها پیش، از سالهای گذشته و دور، از سالهای بسیار:
بدو گفت موبد که از پورزال
سخن هست بسیار از دیرسال،
فردوسی،
- پردۀ دیرسال، کنایه از آسمان، (برهان) :
ز نیرنگ این پردۀ دیرسال
خیالی شدم چون نبازم خیال،
نظامی،
- دیر سالها، سالهای بسیار، روزگارها: و آن حال تاریخی است چنانکه دیر سالها مدروس نگردد، (تاریخ بیهقی ص 72)،
،
(پردۀ ...)، نام پرده ای است ازپرده های موسیقی، (یادداشت مؤلف)، (برهان) :
مغنی درین پردۀ دیرسال
نوایی برانگیز و با او بنال،
نظامی

لغت نامه دهخدا

دیرسوز

(طَ بَ زَ)

مقابل زودسوز، که زود به آتش تباه نشود، آنکه آتش آن مدتی مدید ماند: هیزم طاغ دیرسوز است، چوب بیددیر سوز است، چوب سنجد دیرسوز است، (یادداشت مؤلف)

لغت نامه دهخدا

تیرساز

(اَ)

تیرگر، (آنندراج)، کسی که تیر می سازد، (ناظم الاطباء)، سازندۀ تیر، نابل، نبال:
چو کوتاهیی بیند از تیرساز
کند در زدن همچو رمحش دراز،
ملاطغرا (از آنندراج)

لغت نامه دهخدا

دیوساز

(وْ)

با ساز دیوان. با ساخت دیو. دیوسازیده. پروردۀدیو، کنایه از شیطان منش:
چنین داد بهرام پاسخش باز
که ای بیخرد ریمن دیوساز.
فردوسی.
یکی نامه بنویس زی خشنواز
که ای بیخرد ریمن دیوساز.
فردوسی.
بخسرو چنین گفت کای سرفراز
نگه کن که آن بندۀ دیوساز.
فردوسی.
بنزدیک قیصر فرستاد باز
که شمشیر این بندۀ دیوساز.
فردوسی.
بدو پهلوان گفت کای دیوساز
چرا رفتی از نزدمن بی جواز.
فردوسی.
چنین گفت پس با سکندر براز
که طینوش بی دانش دیوساز.
فردوسی

لغت نامه دهخدا

دیریاز

(عِ رَ)

مرکّب از: دیر = طویل، دور + یاز = یازنده. کشنده، دراز شونده، دیرکشنده. دراز. طویل پردوام. دیرنده. درازمدت. دیرکش. بعضی از فرهنگ نویسان گمان برده اند که کلمه دیر یاز با باء موحده است به قیاس از دیرباز. (از یادداشت مرحوم دهخدا)، کنایه از زمان دراز باشد و معنی ترکیبی آن بطی ٔ الحرکت بود چه یاز حرکت را گویند و دیرباز بموحده بجای تحتانی دوم چنانکه شهرت گرفته غلط محض بلکه خطای فاحش است. (آنندراج) (بهار عجم) :
اگر زندگانی بود دیریاز
بدین دیر خرم بمانم دراز.
فردوسی.
- دولت دیریاز، دولت دراز مدت:
سرانجام از این دولت دیریاز
سخن گویم این نامه گردد دراز.
فردوسی.
هرآنگه که اندیشه گردد دراز
ز شاهی و از دولت دیر یاز.
فردوسی.
برستم چنین گفت کای سرفراز
بترسم که این دولت دیریاز.
فردوسی.
- شب دیریاز، شب طویل دراز مدت:
همه مست بودندو گشتند باز
بپیموده گردان شب دیریاز.
فردوسی.
بپایین که شاه خفته بناز
شده یک زمان از شب دیریاز.
فردوسی (شاهنامه چ دبیرسیاقی)،
بشادی سرآمد شب دیریاز.
چوخورشید رخشنده بگشاد راز.
فردوسی.
اگر چند باشد شب دیریاز
بر او تیرگی هم نماند دراز.
اسدی.
چو پیلان از آنجای کردند باز
شوند آن گره در شب دیریاز.
اسدی.
چو بر تیره شعر شب دیریاز
سپیده کشید از سپیدی طراز.
اسدی.
کجا گرد مصاف اوجهان شب کرد بر اعدا
شب آن قوم چون روز قیامت دیریاز آمد.
امیر معزی.
بر بوی خیال زودسیرت
خواب شب دیریاز بستیم.
خاقانی.
چو پاسی گذشت از شب دیریاز
دو پاس دگر مانده هر یک دراز.
نظامی.
وگر زنده دارد شب دیریاز
نخسبند مردم به آرام و ناز.
سعدی.
چون کوته است دستم از آن گیسوی دراز
زین پس من و خیالش و شبهای دیریاز.
خواجو.
- شبی دیریاز، شبی دیر کشنده و طولانی:
شبی دیریاز و بیابان دراز
نیازم بدان بارۀ راه بر.
دقیقی.
در ایوان شاهی شبی دیریاز
به خواب اندرون بود با ارنواز.
فردوسی.
- شبی دیریازان، شبی دیریاز. طولانی:
کنیزان برفتند و برگشت زال
شبی دیریازان ببالای سال.
فردوسی.
- عمر دیریاز، طویل. دیرنده. دراز مدت:
در امل تا دیریازی و درازی ممکن است
چون امل بادا ترا عمر درازو دیریاز.
سوزنی.
خضر عمری حیات عالم را
مدد عمر دیریاز فرست.
خاقانی

مُرَکَّب اَز: دیر = طویل، دور + یاز = یازنده. کشنده، دراز شونده، دیرکشنده. دراز. طویل پردوام. دیرنده. درازمدت. دیرکش. بعضی از فرهنگ نویسان گمان برده اند که کلمه دیر یاز با باء موحده است به قیاس از دیرباز. (از یادداشت مرحوم دهخدا)، کنایه از زمان دراز باشد و معنی ترکیبی آن بطی ٔ الحرکت بود چه یاز حرکت را گویند و دیرباز بموحده بجای تحتانی دوم چنانکه شهرت گرفته غلط محض بلکه خطای فاحش است. (آنندراج) (بهار عجم) :
اگر زندگانی بود دیریاز
بدین دیر خرم بمانم دراز.
فردوسی.
- دولت دیریاز، دولت دراز مدت:
سرانجام از این دولت دیریاز
سخن گویم این نامه گردد دراز.
فردوسی.
هرآنگه که اندیشه گردد دراز
ز شاهی و از دولت دیر یاز.
فردوسی.
برستم چنین گفت کای سرفراز
بترسم که این دولت دیریاز.
فردوسی.
- شب دیریاز، شب طویل دراز مدت:
همه مست بودندو گشتند باز
بپیموده گردان شب دیریاز.
فردوسی.
بپایین که شاه خفته بناز
شده یک زمان از شب دیریاز.
فردوسی (شاهنامه چ دبیرسیاقی)،
بشادی سرآمد شب دیریاز.
چوخورشید رخشنده بگشاد راز.
فردوسی.
اگر چند باشد شب دیریاز
بر او تیرگی هم نماند دراز.
اسدی.
چو پیلان از آنجای کردند باز
شوند آن گره در شب دیریاز.
اسدی.
چو بر تیره شعر شب دیریاز
سپیده کشید از سپیدی طراز.
اسدی.
کجا گرد مصاف اوجهان شب کرد بر اعدا
شب آن قوم چون روز قیامت دیریاز آمد.
امیر معزی.
بر بوی خیال زودسیرت
خواب شب دیریاز بستیم.
خاقانی.
چو پاسی گذشت از شب دیریاز
دو پاس دگر مانده هر یک دراز.
نظامی.
وگر زنده دارد شب دیریاز
نخسبند مردم به آرام و ناز.
سعدی.
چون کوته است دستم از آن گیسوی دراز
زین پس من و خیالش و شبهای دیریاز.
خواجو.
- شبی دیریاز، شبی دیر کشنده و طولانی:
شبی دیریاز و بیابان دراز
نیازم بدان بارۀ راه بر.
دقیقی.
در ایوان شاهی شبی دیریاز
به خواب اندرون بود با ارنواز.
فردوسی.
- شبی دیریازان، شبی دیریاز. طولانی:
کنیزان برفتند و برگشت زال
شبی دیریازان ببالای سال.
فردوسی.
- عمر دیریاز، طویل. دیرنده. دراز مدت:
در امل تا دیریازی و درازی ممکن است
چون امل بادا ترا عمر درازو دیریاز.
سوزنی.
خضر عمری حیات عالم را
مدد عمر دیریاز فرست.
خاقانی

لغت نامه دهخدا