- خدوله (تَ یَ)
آگنده گوشت و سطبرساق گردیدن. (از منتهی الارب)
معنی خدوله - جستجوی لغت در جدول جو
پیشنهاد واژه بر اساس جستجوی شما
پشته، تپه، زمین سربالا یا سراشیب، گودال
گرد و غبار، گردباد
ناله، فریاد، زوزۀ سگ و شغال
گرد و غبار، گردباد
ناله، فریاد، زوزۀ سگ و شغال
(لِ)
لغت نامه دهخدا
خالی. ضد پر. (ناظم الاطباء). نقیض پر. (از برهان قاطع) :
سیکی ده بخانه وام شده ست
پنج از آن خوله پنج از آن ماله.
سوزنی (ازانجمن آرای ناصری)
سیکی ده بخانه وام شده ست
پنج از آن خوله پنج از آن ماله.
سوزنی (ازانجمن آرای ناصری)
(تَ)
لغت نامه دهخدا
دول. (ناظم الاطباء). ظفر یافتن. (المصادر زوزنی) ، شهرت گردیدن و آشکار گشتن، فروهشته گردیدن شکم کسی، واگردیدن ایام. (منتهی الارب). از حالی به حالی دیگر در آمدن زمان. (از اقرب الموارد)
(دَ لَ)
لغت نامه دهخدا
دوله. دولت، در فارسی بیشتر به صورت ترکیب (مضاف الیه) القاب آید: معزالدوله، عضد الدوله. اعتمادالدوله. (یادداشت مؤلف) : اکنون امید چنان است که به فر دولۀ قاهره ادامهااﷲ جبر همه بباشد. (فارسنامۀ ابن بلخی ص 133). و رجوع به دولت شود
گردش نیکی و ظفر و غلبه به سوی کسی، سنگدان مرغ و چینه دان آن. (منتهی الارب) (از ناظم الاطباء) (از آنندراج) ، پایین شکم و جانبی آن، شقشقه و شش مانندی که شتر از دهن بیرون آورد. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (از آنندراج)
گردش نیکی و ظفر و غلبه به سوی کسی، سنگدان مرغ و چینه دان آن. (منتهی الارب) (از ناظم الاطباء) (از آنندراج) ، پایین شکم و جانبی آن، شقشقه و شش مانندی که شتر از دهن بیرون آورد. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (از آنندراج)
(دَ لِ)
لغت نامه دهخدا
دهی است از دهستان درزآب بخش حومه شهرستان مشهد. واقع در 46هزارگزی شمال باختری مشهد دارای 493 تن سکنه است. آب آن از رودخانه. راه آن اتومبیل رو است. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 9)
(دُ وَ لَ)
لغت نامه دهخدا
سختی و بلا. ج، دولات. (ناظم الاطباء). سختی وبلا. (منتهی الارب). سختی و بلا و آن لغتی است در توله. ج، دولات. (ازاقرب الموارد)
(لَ / دَ لَ)
لغت نامه دهخدا
نوبت در غنیمت و مال و یا آنکه دوله نوبت در حرب و دوله نوبت در مال یا هر دو برابر است و به ضم دال اختصاص به آخرت و به فتح آن اختصاص به دنیا دارد. ج، دول و دولات. (از منتهی الارب) (از ناظم الاطباء). نوبت و غنیمت و غلبه در جنگ و برخی گفته اند که دولت (به فتح). ظفر در جنگ و کار دنیا (و به ضم) ، در مال و امر آخرت. (از آنندراج) (غیاث). ج، دول و دول و دولات. (ناظم الاطباء) ، پادشاه ووزیران او. (از اقرب الموارد). رجوع به دولت شود
(لَ / لِ)
لغت نامه دهخدا
مکر و حیله. (ناظم الاطباء) (از آنندراج) (از برهان) (جهانگیری). به معنی مکرو حیله با استشهاد به این شعر فرخی غلط است و از غلط خواندن همین بیت به اشتباه افتاده اند:
ز بهر آنکه از چنگ تو فردا چون رها گردد
کنون دایم همی خواند کتاب حیلۀ دوله.
چه این نام حکایتی یا کتابی است متخذ از دلّه اسم زنی معروفه به دلۀ محتاله و گمان می کنم یکی از داستانهای الف لیله باشد. (یادداشت مؤلف). و در شعر فرخی ’کتاب حیلۀ دله’ باید خوانده شود. (یادداشت لغت نامه)
ز بهر آنکه از چنگ تو فردا چون رها گردد
کنون دایم همی خواند کتاب حیلۀ دوله.
چه این نام حکایتی یا کتابی است متخذ از دلّه اسم زنی معروفه به دلۀ محتاله و گمان می کنم یکی از داستانهای الف لیله باشد. (یادداشت مؤلف). و در شعر فرخی ’کتاب حیلۀ دله’ باید خوانده شود. (یادداشت لغت نامه)
(خَ لَ)
لغت نامه دهخدا
بنت جعفر بن قیس حنفی. از حی حنفیه بود و زوجه علی بن ابی طالب علیه السلام. و مادر محمد بن حنفیه پسر علی بن ابی طالب علیه السلام. (یادداشت مؤلف)
بنت منظر بن ریان فزاری. زوجه حسن بن علی علیه السلام و مادر حسن بن حسن بن علی (ع) است. (یادداشت مؤلف)
بنت هذیل از بنی الحارث. بقولی از ازواج رسول بود و پیغامبر او را طلاق گفت. (یادداشت مؤلف)
بنت منظر بن ریان فزاری. زوجه حسن بن علی علیه السلام و مادر حسن بن حسن بن علی (ع) است. (یادداشت مؤلف)
بنت هذیل از بنی الحارث. بقولی از ازواج رسول بود و پیغامبر او را طلاق گفت. (یادداشت مؤلف)
(خَ لِ)
لغت نامه دهخدا
تیردان که سپاهیان از گردن آویزند. (برهان قاطع) (ناظم الاطباء). تیردانی بود که غازیان دارند. (لغت فرس اسدی ص 465) ، قندیل. (برهان قاطع) (ناظم الاطباء)
(خَ /خِ لَ)
لغت نامه دهخدا
زنی که ساق او پرگوشت و گرد باشد. (از متن اللغه) (از منتهی الارب). ج، خدال، زن پرگوشت اعضا و باریک استخوان. (از متن اللغه)
(خَ / خُ / خِ لَ)
لغت نامه دهخدا
دانۀ باریک انگور، ساق درخت صاب. (از منتهی الارب) (از اقرب الموارد) (از متن اللغه)
(خِ جَ / جو لَ / لِ)
لغت نامه دهخدا
آبله را گویند که بسبب کار کردن یاسوختن و راه رفتن در دست و پا و اعضا بهم رسد. (از برهان قاطع) (ناظم الاطباء) (آنندراج) (فرهنگ ضیاء) (فرهنگ شعوری ج 1 ورق 390). تاول. (فرهنگ جهانگیری)
(تَ طَمْ مُ)
لغت نامه دهخدا
آگنده گوشت و سطبرساق گردیدن. (از منتهی الارب) (از متن اللغه). مصادر دیگر آن خدل و خدوله است
نوعی علف صحرایی سمی
گوشه، در تنگنا