- حزوار (حَ)
کلندره. (محمود بن عمر ربنجنی). حزور
معنی حزوار - جستجوی لغت در جدول جو
پیشنهاد واژه بر اساس جستجوی شما
خدمتکار، پرستار بیماران، پرستار زندانیان، برای مثال بهارش تویی غم گسارش تویی / بدین تنگ زندان زوارش تویی (فردوسی - ۳/۳۳۴) ، شادان شده ای که من به یمگان / درمانده و خوار و بی زوارم (ناصرخسرو - ۴۱۸)
(حُ / حِ)
لغت نامه دهخدا
بچۀ ناقه همین که بزاید یا آنکه از شیر بازشده باشد. (منتهی الارب). بچۀاشتر همین که زاییده شود یا مادامی که از شیر بازداشته شود. بچۀ اشتر نر و ماده یکسان بود تا شیر میخورد. (مهذب الاسماء). ج، احوره. (مهذب الاسماء) (از منتهی الارب) (ناظم الاطباء). حیران. حوران. (مهذب الاسماء) (ناظم الاطباء). و رجوع به صبح الاعشی ج 2 ص 33 شود
(تَ یَ)
لغت نامه دهخدا
جواب و اصل آن مصدر است از حاوره محاوره. (منتهی الارب). جواب و پاسخ. (ناظم الاطباء). کسی را جواب دادن. (ترجمان بن علی). محاوره. (زوزنی). مجاوبه. (المصادر بیهقی). جواب دادن. (دهار). مراجعۀ کلام. (اقرب الموارد)
(حَ وَ / حَ زَوْ وَ)
لغت نامه دهخدا
کودک رسیده و زورمندشده. ج، حزاوره. (منتهی الارب) ، مرد ضعیف. (منتهی الارب) ، مرد قوی. لغت از اضداد است. (منتهی الارب). کلندره. (در سه نسخۀ خطی مهذب الاسماء)
(حَزْ زا)
لغت نامه دهخدا
دیدزن. تخمین زننده. خراص. برآوردکننده. اندازه کننده. تخمین کننده: معابر کسی را گویند که عمال و ولات بعد از آن که مسّاحان و حزّاران مواضع پیموده و مساحت کرده باشند او را بفرستند تا بر این مواضع بگذرد و احتیاط کند و باز بیند که مساحان سهوی و میلی و محابایی نکرده اند. (تاریخ قم ص 108)
(زِ)
لغت نامه دهخدا
هر چیز که صلاح چیزی باشد. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). زیار، به قلب واو و یا. (اقرب الموارد) ، رسن که میان پاردم و سینه بند شتر کشند. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). ج، ازوره. (از اقرب الموارد) ، لبیشۀ ستور. زیار. (منتهی الارب) (آنندراج) (از اقرب الموارد)
(زِ)
لغت نامه دهخدا
زهوار. (فرهنگ فارسی معین). رجوع به زهوار شود.
- زواردررفته، سست از کار افتاده. (فرهنگ فارسی معین). کهنه و فرسوده و بی مصرف.
- ، پیر و فرسوده که کار کردن نتواند. (فرهنگ فارسی معین). رنجور و ناتوان. رجوع به زواریدن شود
- زواردررفته، سست از کار افتاده. (فرهنگ فارسی معین). کهنه و فرسوده و بی مصرف.
- ، پیر و فرسوده که کار کردن نتواند. (فرهنگ فارسی معین). رنجور و ناتوان. رجوع به زواریدن شود
(زُوْ وا)
لغت نامه دهخدا
جمع واژۀ زائر. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (اقرب الموارد). زیارت کنندگان. (آنندراج). زیارت کنندگان و این جمع واژۀ زائر است. (غیاث). از این کلمه ارباب سؤال اراده میشود رعایت ادب را. آنگاه که آوازۀ سخای خالد برمکی در اکناف جهان پیچید مردم از همه جا روی بدو نهادند به امید احسان و انعام وی، و تا این وقت اینگونه خواهندگان را سائل گفتندی خالد گفت این پسندیده نباشد و ایشان را زوار نام نهاد و این جیبات کوفی در این معنی گوید:
حذا خالد فی مجده حذو برمک
فمجد له مستطرف و اصیل
و کان الواالحاجات یدعون قبله
بلفظ علی الاعدام فیه دلیل
فسماهم الزوار ستراً علیهم
ولکن من فعل الکریم جلیل.
(از یادداشت بخط مرحوم دهخدا).
رجوع به الوزراء و الکتاب ص 110 شود:
منزل زوار او بوده ست گویی شهر بست
خانه بدخواه او بوده ست گویی سیستان.
فرخی.
چنان شدم ز عطاهای او که خانه من
تهی نباشد روزی ز سائل و زوار.
فرخی.
ای ملک زدایندۀ هر ملک زدایان
ای چارۀ بیچاره و ای مفزع زوار.
منوچهری.
چهرۀ سیب سرخ، گویی راست
روی زوار خواجه منصور است.
مسعودسعد.
از بسکه خازن تو به زوار زر دهد
باشد چو سنگ زر کف دستش به زر نگار.
سوزنی.
خدایگان صدور زمانه شمس الدین
عماد و قبلۀ اسلام و کعبۀ زوار.
سعدی
حذا خالد فی مجده حذو برمک
فمجد له مستطرف و اصیل
و کان الواالحاجات یدعون قبله
بلفظ علی الاعدام فیه دلیل
فسماهم الزوار ستراً علیهم
ولکن من فعل الکریم جلیل.
(از یادداشت بخط مرحوم دهخدا).
رجوع به الوزراء و الکتاب ص 110 شود:
منزل زوار او بوده ست گویی شهر بست
خانه بدخواه او بوده ست گویی سیستان.
فرخی.
چنان شدم ز عطاهای او که خانه من
تهی نباشد روزی ز سائل و زوار.
فرخی.
ای ملک زدایندۀ هر ملک زدایان
ای چارۀ بیچاره و ای مفزع زوار.
منوچهری.
چهرۀ سیب سرخ، گویی راست
روی زوار خواجه منصور است.
مسعودسعد.
از بسکه خازن تو به زوار زر دهد
باشد چو سنگ زر کف دستش به زر نگار.
سوزنی.
خدایگان صدور زمانه شمس الدین
عماد و قبلۀ اسلام و کعبۀ زوار.
سعدی
(زَوْ وا)
لغت نامه دهخدا
صیغۀ مبالغه بمعنی بسیار زیارت کننده. (غیاث) (از دهار). بسیار زیارت کننده. آنکه به زیارت بقاع متبرکه رود. (فرهنگ فارسی معین). کسی که جهت زیارت مشاهد متبرکه مسافرت کند. (ناظم الاطباء) ، مسافر. (ناظم الاطباء) ، صیغۀ نسبت هم هست در این صورت بمعنی کسی که خدمت مزارات بزرگان پیشۀ او باشد خصوصاً خادم زیارت ائمۀ احدی عشر را گویند رضی اﷲ عنهم. (غیاث)
(حَ زَوْ وَ)
لغت نامه دهخدا
باهلی مکنی به ابوغالب. از ابوامامه باهلی روایت دارد و اشعث بن عبدالله از وی. (سمعانی ص 167). او مولای خالد بن عبدالله بن اسید بوده است. او را صاحب المحجن نیز خوانده اند و به ابوغالب اصفهانی شهرت دارد: ابونعیم چند روایت و حدیث از او در ذکر اخبار اصفهان (ج 1 ص 286) آورده است
بصری. برخی او را نافع و برخی سعید بن حزور نامیده اند. مولای ابن حضرمی است. از ابوامامۀ باهلی در دمشق روایت کند. (از تهذیب تاریخ ابن عساکر، ج 4 صص 120-123)
بصری. برخی او را نافع و برخی سعید بن حزور نامیده اند. مولای ابن حضرمی است. از ابوامامۀ باهلی در دمشق روایت کند. (از تهذیب تاریخ ابن عساکر، ج 4 صص 120-123)
(زَ)
لغت نامه دهخدا
خادم. در بعضی از فرهنگها تخصیص کرده اند به خادم بیماران و زندانیان. (جهانگیری). مطلق خادم را گویند عموماً و خادم بیماران و زندانیان خصوصاً. (برهان). خادم، پرستار، مخصوصاً آنکه خدمت بیماران یا زندانیان کند. (فرهنگ فارسی معین). کسی بود که در بندی یا در زندانی بود و از بهر او کاری کند... (لغت فرس اسدی چ اقبال ص 130). خدمتکار و پرستار بیمار. (ناظم الاطباء). آنکه خدمت بندیان کند و محبوسان را نگاه دارد. فردوسی گوید... و در فرهنگ در این بیت بمعنی برادر رستم گفته که او را زواره نیز گویند و غلط کرده زیرا در آن سفر زواره همراه رستم نبود و فردوسی در آن داستان نام زواره مطلقاً نبرده بلکه مراد منیژه است که در بند خدمت می کرد. (از فرهنگ رشیدی). کسی که خدمت بندیان کند و ایشان را سرپرستی نماید چنانکه منیژه مر بیژن را کرده بود بعد از خلاصی بیژن که رستم و بیژن و منیژه بازمی گشتند، فردوسی گوید... و در فرهنگ زوار را زواره برادر رستم دانسته و خطا کرده زیرا که در آن داستان اصلاً اسم زواره مذکور نگردید و مقصود از این زواره منیژه است که در چند سال محبوسی بیژن خدمت او را می کرده است و این شعر فردوسی که از زبان کیخسرو گفته بوقتی که در جام گیتی نما حال بیژن را دیده می گوید که دختری نامور در آن زندان زوار یعنی خدمتکار اوست... ثابت میشود که منیژه است نه زواره. (انجمن آرا) (آنندراج). خدمتگر و یاری ده باشد. (لغت فرس اسدی چ دبیرسیاقی ص 48) (لغت فرس اسدی چ پاول هرن ص 36). تیماربر. (از صحاح الفرس) :
سوی خانه رفتند از چاهسار
به یک دست بیژن به دیگر زوار.
فردوسی.
که بیژن به توران به بند اندر است
زوارش یکی نامور دختر است.
فردوسی.
بهارش تویی غمگسارش تو باش
بدین تنگ زندان زوارش تو باش.
فردوسی.
چو روزی برآمد نبودش زوار
نه خورد و نه پوشش نه اندهگسار.
فردوسی.
بندیان داشت بی زوار و پناه
برد با خویشتن به جمله براه.
عنصری.
اندرین زندان سنگین چون بماندم بی زوار
از که جویم جز که از فضلت رهایی را سبب.
ناصرخسرو.
به زندان سلیمانم ز دیوان
نمی بینم نه یاری نه زواری.
ناصرخسرو.
شادان شده ای که من به یمگان
درمانده و خوار و بی زوارم.
ناصرخسرو.
، جیرۀزندانی. غذای زندانی:
درم رباید تیغ تو زانش در سر خصم
کنی به زندان و ز مغز او دهیش زوار.
ابوحنیفۀ اسکافی (از تاریخ بیهقی چ فیاض ص 277).
، زنده و ذی حیات را نیز گویند. (برهان) (از جهانگیری) (از ناظم الاطباء). بمعنی زنده نیز گفته اند. (از فرهنگ رشیدی). ذی حیات. (جهانگیری). رجوع به معنی آخر شود، صدا و آواز تند و تیز باشد. (برهان) (از جهانگیری) (از ناظم الاطباء). بمعنی آواز نیز گفته اند اما در عربی زؤار بالضم و زئیر هر دو بمعنی آواز شیر آمده. (از فرهنگ رشیدی). آواز تیز. (جهانگیری). رجوع به معنی بعد شود، زن پیر فرتوت سال خورده را هم گفته اند. (برهان) (از ناظم الاطباء). زن پیر. (جهانگیری). بمعنی زن پیر نیز گفته اند. (فرهنگ رشیدی). در نسخۀ لغت فرس اسدی می نویسد: ’زوار زن بیژن بود’ و مرادش از زن بیژن، منیژه دختر افراسیاب است و همین کلمه زن بیژن، بگمان من زن پیر خوانده شده و کلمات فرتوت و سالخورده را هم صاحب برهان و امثال او بر آن افزوده اند و زنده و تند و تیز هم تصحیفات کلمه زن بیژن می باشد و غلط است و زوار بمعنی خادم است و در این بیت فردوسی... مراد از زوار، منیژه دختر افراسیاب. (از یادداشت بخط مرحوم دهخدا) ، زندانبان. (ناظم الاطباء)
سوی خانه رفتند از چاهسار
به یک دست بیژن به دیگر زوار.
فردوسی.
که بیژن به توران به بند اندر است
زوارش یکی نامور دختر است.
فردوسی.
بهارش تویی غمگسارش تو باش
بدین تنگ زندان زوارش تو باش.
فردوسی.
چو روزی برآمد نبودش زوار
نه خورد و نه پوشش نه اندهگسار.
فردوسی.
بندیان داشت بی زوار و پناه
برد با خویشتن به جمله براه.
عنصری.
اندرین زندان سنگین چون بماندم بی زوار
از که جویم جز که از فضلت رهایی را سبب.
ناصرخسرو.
به زندان سلیمانم ز دیوان
نمی بینم نه یاری نه زواری.
ناصرخسرو.
شادان شده ای که من به یمگان
درمانده و خوار و بی زوارم.
ناصرخسرو.
، جیرۀزندانی. غذای زندانی:
درم رباید تیغ تو زانش در سر خصم
کنی به زندان و ز مغز او دهیش زوار.
ابوحنیفۀ اسکافی (از تاریخ بیهقی چ فیاض ص 277).
، زنده و ذی حیات را نیز گویند. (برهان) (از جهانگیری) (از ناظم الاطباء). بمعنی زنده نیز گفته اند. (از فرهنگ رشیدی). ذی حیات. (جهانگیری). رجوع به معنی آخر شود، صدا و آواز تند و تیز باشد. (برهان) (از جهانگیری) (از ناظم الاطباء). بمعنی آواز نیز گفته اند اما در عربی زؤار بالضم و زئیر هر دو بمعنی آواز شیر آمده. (از فرهنگ رشیدی). آواز تیز. (جهانگیری). رجوع به معنی بعد شود، زن پیر فرتوت سال خورده را هم گفته اند. (برهان) (از ناظم الاطباء). زن پیر. (جهانگیری). بمعنی زن پیر نیز گفته اند. (فرهنگ رشیدی). در نسخۀ لغت فرس اسدی می نویسد: ’زوار زن بیژن بود’ و مرادش از زن بیژن، منیژه دختر افراسیاب است و همین کلمه زن بیژن، بگمان من زن پیر خوانده شده و کلمات فرتوت و سالخورده را هم صاحب برهان و امثال او بر آن افزوده اند و زنده و تند و تیز هم تصحیفات کلمه زن بیژن می باشد و غلط است و زوار بمعنی خادم است و در این بیت فردوسی... مراد از زوار، منیژه دختر افراسیاب. (از یادداشت بخط مرحوم دهخدا) ، زندانبان. (ناظم الاطباء)
(مِزْ)
لغت نامه دهخدا
لغتی است بربری و اصل آن امزوار یا دمزوار است و الف اول آن در تداول و استعمال حذف شده است و به معنی رئیس، شیخ، آقا سرور و سردسته میباشد. ج، مزوار، مزواره. (از دزی ج 1 ص 613) :... و جعل ابا جعفر الذّهبی مزواراً للطلبه و مزواراً للاطباء و کان یصفحه المنصور و یشکره. (عیون الانباء ج 2 ص 77 سطر 2)
(گَ)
لغت نامه دهخدا
دهی است از بخش شیب آب شهرستان زابل، واقع در 15000گزی شمال باختری بنجار و 6000گزی راه مالرو خمک به زابل. هوای آن گرم معتدل و دارای 203 تن سکنه است. آب آنجا از رود خانه هیرمند تأمین میشود و محصول آن غلات و صیفی و شغل اهالی زراعت و کرباس بافی است. راه آن مالرو است. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 8)
((زِ))
فرهنگ فارسی معین
زهوار، نوار باریکی از چرم یا چیز دیگر که با آن حاشیه یا کناره چیزی را دوزند، چوب های باریکی که در اطراف چهارچوب در و پنجره کوبند
مرتعی از توابع شهرستان بندرگز، از توابع چهاردانگه ی شهریاری بهشهر