معنی تبخاله در لغت نامه دهخدا

مُرَکَّب اَز: تبخال + ’ه’ پسوند زائد، (حاشیۀ برهان قاطع چ معین)، تبخال. (حاشیۀ فرهنگ اسدی نخجوانی) (برهان) (فرهنگ رشیدی) (شرفنامۀ منیری) (فرهنگ جهانگیری) (انجمن آرا) (آنندراج) (فرهنگ نظام) (ناظم الاطباء)، اثر تب گرم باشد که از لب مردم برجهد چون خرد آبله. (لغت فرس اسدی چ اقبال ص 493)، اثر تب گرم بود یعنی جوششی که بعد از تب از لب و دهان بیرون آید. (فرهنگ اوبهی)، تبشی باشد که بر لب بیمار پدید آید پس از تب. (صحاح الفرس)، آبله های خرد که از گرمی تب بر اطراف لب پدید آید و این علامت مفارقت تب است. بلفظ افتادن و دمیدن و زدن مستعمل و در این لفظ قلب اضافت است و تبدیل بای فارسی به عربی و زیادت ها، ببای فارسی بدون ها نیز آمده. (غیاث اللغات) :، کاشکی سیدی من آن تبمی، تا چو تبخاله گرد آن لبمی.، خفاف (از لغت فرس اسدی چ اقبال ص 439)،، تبخاله مرا نمود دلدار به ناز، بردم به لبان سرخش انگشت فراز، چون کودک شیرخواره از حرص و ز آز، انگشت مزم از این سپس عمر دراز.، قطران (از انجمن آرا)،، نگوئی گاو بحری را چرا تبخاله شد عنبر، گیا در ناف آهو مشک اذفر بیشمر دارد.، ناصرخسرو.، تب لرزه شکست پیکرش را، تبخاله گزید شکرش را.، نظامی.، زبان از تشنگی بر لب فتاده، لب از تبخاله موج خون گشاده.، جامی.،، مرغی از جنس ترقه. (ناظم الاطباء)، حباب شراب. (ناظم الاطباء)،، - آتش تبخاله:، زان فروغی کز رخش افتاد در کاشانه ام، آتش تبخاله ام لبریز آب گوهر است.، صائب (از آنندراج)،، - تبخاله نوش:، ببوی صبر مشام آنچنان مباد آن رند، که قدر طالب تبخاله نوش نشناسد.، طالب آملی (از آنندراج)،، - خیمۀ تبخاله:، پردۀ امید باشد ناامیدیهای ما، خیمۀ تبخالۀ ما بر لب کوثر بود.، صائب (از آنندراج)،، - ساغر تبخاله:، در کلبۀ ما تا به کمر موج شراب است، تا ساغر تبخالۀ ما پیری ناب است.، کلیم (از آنندراج)،، توان به ساغر تبخاله آب کوثر خورد، بساز با جگر تشنه چون سراب اینجا.، صائب (از آنندراج)،، - شیشۀتبخاله:، بی تو امشب ساغر لب بر شراب ناله بود، پنبه ام از مغز جان بر شیشۀ تبخاله بود.، شوکت (از آنندراج)،، از ره و رهبر نبود آثار کز شوق ازل، خار راهت چون پری در شیشۀ تبخاله بود.، محسن تأثیر (از آنندراج)

معنی تبخاله - جستجوی لغت در جدول جو

تبخاله

لغت نامه دهخدا

تبخاله

فرهنگ گویش مازندرانی

تاپاله

سرگین گاو

فرهنگ فارسی عمید

بتخانه

جایی که بت ها را در آن نگهداری می کنند، معبد بت پرستان، خانۀ بت، بتکده، بتستان، کنایه از جای زنان پادشاهان، حرم، فغستان، در تصوف کنایه از عالم لاهوت و مظهر ذات احدیت

فرهنگ فارسی عمید

تبخال

عارضۀ حاد ویروسی که به صورت تاول هایی در اطراف دهان ظاهر می شود

فرهنگ فارسی عمید

تبخال

(تَ)

مرکّب از: تب + خال، (حاشیۀ برهان قاطع چ معین)، به قلب اضافت. (آنندراج)، اثر تب گرم بود که بر لب پدید آید. (حاشیۀ فرهنگ اسدی نخجوانی)، جوششی باشد که بسبب حرارت و سورت تب بر اطراف لب پدید آید. (فرهنگ جهانگیری) (از برهان) (از ناظم الاطباء)، جوششی باشد که آبله وار از تب بر لب پدید آید. (انجمن آرا) (آنندراج)، دمیدگی که بر روی پدید آید از تبش تب. (شرفنامۀ منیری)، آبله هائی که از اثر تب بر لبها پدید آید. (فرهنگ نظام)، و آن از علامات مفارقت تب است. (آنندراج)، تبخاله. (حاشیۀفرهنگ اسدی نخجوانی) (برهان) (فرهنگ رشیدی) (شرفنامۀ منیری) (انجمن آرا) (آنندراج) (فرهنگ نظام) (ناظم الاطباء)، دمیدگی ها و بثرات که به بینی و لب برآید آن را تبخال گویند. (ذخیرۀ خوارزمشاهی) :
چو تبخال کو تب برد درد دل را
به از درد تسکین فزایی نبینم.
خاقانی.
با لفظ افتادن و دمیدن و زدن مستعمل است. (آنندراج)، رجوع به تبخاله و دیگر ترکیب های تبخال شود

مُرَکَّب اَز: تب + خال، (حاشیۀ برهان قاطع چ معین)، به قلب اضافت. (آنندراج)، اثر تب گرم بود که بر لب پدید آید. (حاشیۀ فرهنگ اسدی نخجوانی)، جوششی باشد که بسبب حرارت و سورت تب بر اطراف لب پدید آید. (فرهنگ جهانگیری) (از برهان) (از ناظم الاطباء)، جوششی باشد که آبله وار از تب بر لب پدید آید. (انجمن آرا) (آنندراج)، دمیدگی که بر روی پدید آید از تبش تب. (شرفنامۀ منیری)، آبله هائی که از اثر تب بر لبها پدید آید. (فرهنگ نظام)، و آن از علامات مفارقت تب است. (آنندراج)، تبخاله. (حاشیۀفرهنگ اسدی نخجوانی) (برهان) (فرهنگ رشیدی) (شرفنامۀ منیری) (انجمن آرا) (آنندراج) (فرهنگ نظام) (ناظم الاطباء)، دمیدگی ها و بثرات که به بینی و لب برآید آن را تبخال گویند. (ذخیرۀ خوارزمشاهی) :
چو تبخال کو تب برد درد دل را
به از درد تسکین فزایی نبینم.
خاقانی.
با لفظ افتادن و دمیدن و زدن مستعمل است. (آنندراج)، رجوع به تبخاله و دیگر ترکیب های تبخال شود

لغت نامه دهخدا

تبخاله افتادن

تبخاله برآوردن. تبخاله زدن. تبخاله دمیدن:
تبخاله ترا بر لب شیرین ز تب افتاد
بر رشتۀ جانم گرهی بوالعجب افتاد.
آصفی (از آنندراج).
رجوع به تبخال و تبخاله و دیگر ترکیب های این دو شود

لغت نامه دهخدا

تبخاله دمیدن

(تَ یَ)

تبخاله افتادن. تبخاله برآوردن. تبخاله زدن:
پنداری تبخالۀ خردک بدمیده ست
بر گرد عقیقین دو لب دلبر عیار.
منوچهری.
با که سرگرم سخن گشت که تبخاله دمید
بر لب او ستم از شعلۀ آواز خود است.
خان آرزو (از آنندراج).
رجوع به تبخال و تبخاله و دیگر ترکیب های این دو کلمه شود

لغت نامه دهخدا

تبخاله زدن

(ثَ)

تبخاله افتادن. تبخاله برآوردن. تبخاله دمیدن:
تبخاله زد لبم ز می خضر گوئیا
این آب را به وام ز آتش گرفته است.
صائب (از آنندراج).
رجوع به تبخال و تبخاله و تبخاله افتادن و تبخاله دمیدن و سایر ترکیبات آن شود

لغت نامه دهخدا

تباله

(اِ لَ)

خود را ابله نمودن بی آنکه باشد. (منتهی الارب) (از اقرب الموارد) (از قطر المحیط) (ناظم الاطباء) (آنندراج)

لغت نامه دهخدا

تباله

(تَ لَ)

نام دختر مکنف از بنی عملیق. (از معجم البلدان ج 2 ص 358). رجوع به مادۀ قبل شود، نام دختر مدین بن ابراهیم. رجوع بمادۀ قبل شود. (از معجم البلدان ج 2 ص 358)

لغت نامه دهخدا

تباله

(تَ لَ)

شهری است به یمن بسیار زراعت و فواکه. (از اقرب الموارد) (منتهی الارب) (ناظم الاطباء). یاقوت آرد: گفته اند همان تباله ای است که نام آن در کتاب مسلم بن حجاج آمده است. موضعی است ببلاد یمن و گمان میکنم بجز تبالۀ حجاج بن یوسف است زیرا تبالۀ حجاج شهر مشهوری است از سرزمین تهامه در راه یمن... مهلبی گوید: تباله در اقلیم دوم است عرض آن 29 درجه است. اهل تباله و جرش اسلام آوردند... شهر مزبوربسال دهم هجری بدون جنگ گشاده شد و از جملۀ شهرهایی است که در فراوانی نعمت ضرب المثل است. لبید گوید:
فالضیف و الجارالجنیب کأنما
هبطا تباله مخصباً اهضامها.
...و بین تباله و مکه 52 فرسخ است که قریب هشت روزراه است و بین آن و طائف 6 روز راه و بین آن و بیشهیک روز راه است. گویند این شهر بنام تباله دختر مکنف از بنی عملیق است و کلبی پنداشته است بنام تباله دختر مدین بن ابراهیم بوده است. (از معجم البلدان ج 2 صص 357-358). رجوع به التفهیم بیرونی چ همایی ص 168 و عیون الاخبار ج 1 ص 77 و امتاع الاسماع ص 344 و المعرب جوالیقی ص 60 و 353 و قاموس الاعلام ترکی شود

شهری است به یمن بسیار زراعت و فواکه. (از اقرب الموارد) (منتهی الارب) (ناظم الاطباء). یاقوت آرد: گفته اند همان تباله ای است که نام آن در کتاب مسلم بن حجاج آمده است. موضعی است ببلاد یمن و گمان میکنم بجز تبالۀ حجاج بن یوسف است زیرا تبالۀ حجاج شهر مشهوری است از سرزمین تهامه در راه یمن... مهلبی گوید: تباله در اقلیم دوم است عرض آن 29 درجه است. اهل تباله و جُرَش اسلام آوردند... شهر مزبوربسال دهم هجری بدون جنگ گشاده شد و از جملۀ شهرهایی است که در فراوانی نعمت ضرب المثل است. لبید گوید:
فالضیف و الجارالجنیب کأنما
هبطا تباله مخصباً اهضامها.
...و بین تباله و مکه 52 فرسخ است که قریب هشت روزراه است و بین آن و طائف 6 روز راه و بین آن و بیشهیک روز راه است. گویند این شهر بنام تباله دختر مکنف از بنی عملیق است و کلبی پنداشته است بنام تباله دختر مدین بن ابراهیم بوده است. (از معجم البلدان ج 2 صص 357-358). رجوع به التفهیم بیرونی چ همایی ص 168 و عیون الاخبار ج 1 ص 77 و امتاع الاسماع ص 344 و المعرب جوالیقی ص 60 و 353 و قاموس الاعلام ترکی شود

لغت نامه دهخدا

تباله

(تَ لَ)

مشتق از تبل بمعنی عقد. (از مع-ج-م البلدان ج 2 ص 358)

لغت نامه دهخدا

بتخاله

(بُ لَ / لِ)

نام بتخانه ای است. (برهان قاطع) (ناظم الاطباء). بت خال، یک سو کردن کاری. یک سوکردن کار بدون مشاورت. (از ناظم الاطباء). قطع کردن کاری بی آنکه در آن مشورت کنند. (از اقرب الموارد)

لغت نامه دهخدا

بتخاله

(بُ لَ / لِ)

پیسی که بر روی برآید و آن را تبخال و تبخاله نیز گویند. (شرفنامۀ منیری). آبلۀ صورت. (ناظم الاطباء). اما در سایر فرهنگها دیده نشد و ظاهراً به اشتباه همان تبخال بدین صورت خوانده و ضبط شده است

لغت نامه دهخدا

پیخاله

فرهنگستان این کلمه را بمعنی مدفوع شکل پذیرفته است

فرهنگ لغت هوشیار

متباله

گول نما

فرهنگ لغت هوشیار

شبخانه

خوابگاه، حرمسرا، قسمتی از مسجدهای بزرگ که دارای سقف است

فرهنگ لغت هوشیار

تبیازه

تب لرزه، تب نوبه

فرهنگ لغت هوشیار

تبیزله

مددکار

فرهنگ لغت هوشیار

تابخانه

خانه ای که در آن شیشه بندی و آینه کاری بود تا هر چه از بیرون باشد دیده شود و روشنایی خورشید در آن افتد، آسمان پر ستاره، خانه ای که در آن تنور یا بخاری باشد خانه زمستانی که در آن آتش افروزند، حمام گرمابه، شبستان

فرهنگ لغت هوشیار

آبخانه

جایی که برای قضای حاجت تخصیص دهند: مستراح جایی مبرز مبال خلا ادبخانه

فرهنگ لغت هوشیار