معنی تابسن - جستجوی لغت در جدول جو

تابسن

فرهنگ گویش مازندرانی

تابان

(دخترانه و پسرانه)

تابنده، منور، روشن، درخشان، ریشه تاباندن

فرهنگ نامهای ایرانی

تابین

زیردست، فرمانبردار، سربازی که درجه ندارد

فرهنگ فارسی عمید

تابان

تابنده، درخشان، روشن، روشنایی دهنده، بن مضارع تاباندن، برافروخته

فرهنگ فارسی عمید

تابین

سرزنش کردن کسی در رو به رو، عیب کردن، ستودن کسی پس از مردن او

فرهنگ فارسی عمید

تابن

(بِ)

کاه دهنده. (از منتهی الارب)

لغت نامه دهخدا

پابسن

(بِ / سِن ن / سِ)

بزادبرآمده. آنکه سنی از او گذشته باشد.
- پابسن گذاشتن، به سنین میان جوانی و پیری رسیدن

لغت نامه دهخدا

تاسن

(سَ)

از قراء غزنه. (معجم البلدان ج 1 ص 353) (مرآت البلدان ج 1 ص 337). در مراصد الاطلاع ص 91 ’تاسم’ بهمین معنی آمده است و آن اشتباه است

لغت نامه دهخدا

تأسن

(اِضْ)

از بوی بد چاه بیهوش گردیدن. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء). گرفتن گاز چاه کسی را، متغیر شدن آب. (از اقرب الموارد) (از قطرالمحیط) (از منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء). بگردیدن آب. (تاج المصادر بیهقی) ، خوی و اخلاق پدر خود گرفتن. (از اقرب الموارد) (از قطر المحیط) (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء). خوی کسی گرفتن. (تاج المصادر بیهقی) ، یاد عهدگذشته کردن و تأخیر و درنگ کردن. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء). تأسن بر عهد، بیاد آوردن آن. (از قطر المحیط) ، تأسن عهد و دوستی کسی، تغییر یافتن آن. (از اقرب الموارد) ، درنگی شدن. (تاج المصادر بیهقی) ، بهانه جستن بر کسی. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء). بهانه آوردن. (تاج المصادر بیهقی). بهانه جستن بر کسی و تأخیر درنگ کردن بر وی. (از قطر المحیط)

لغت نامه دهخدا

تابان

تاوان (تبدیل ’واو’ به ’ب’. غرامت: هابیل گفت مرا در این تابان نیست. (تفسیر ابوالفتوح چ 1 ج 2 ص 136)

لغت نامه دهخدا

تابان

امیرعبد الحی دهلوی، یکی از امراء و شعرای هندوستان است، در عصر محمد شاه می زیسته، غزلیاتش در زمان او بسیار مشهور بوده است، (قاموس الاعلام ترکی)

لغت نامه دهخدا

تابسه

(بَ سَ / سِ)

چراگاه پر آب و علف را گویند. (برهان) (آنندراج) (فرهنگ جهانگیری) (انجمن آرا). چراگاه سبز و خرم، مرتع. رجوع به چراگاه شود

لغت نامه دهخدا

تابین

در پی چیزی شدن و پس چیزی رفتن از صراح و منتخب، و صاحب مزیل الاغلاط نوشته که این مصدر است بر وزن تفعیل بمعنی پیروی، مگر استعمال این مصدر بمعنی اسم فاعل درست است بمعنی پیروی کننده چنانچه جمع این فارسیان تابینان می آرند، (غیاث اللغات)، مؤلف فرهنگ نظام آرد: پائین ترین صاحب منصب فوجی، این لفظ نه فارسی است و نه ترکی و نه عربی، اما احتمال این است محرف لفظ تابین مصدر عربی باشد که یک معنیش پیروی کردن است، در تداول عوام، غیر صاحب منصب در نظام، شاید شکستۀ کلمه تابعین جمع تابع عربی باشد لکن تابین را بمعنی افراد نظامی و سربازان استعمال می کنند و آنرا به توابین جمع می بندند، یک فرد نظامی که صاحب منصبی نباشد مانند سرباز، مقابل درجه دار و صاحب منصب

در پی چیزی شدن و پس چیزی رفتن از صراح و منتخب، و صاحب مزیل الاغلاط نوشته که این مصدر است بر وزن تفعیل بمعنی پیروی، مگر استعمال این مصدر بمعنی اسم فاعل درست است بمعنی پیروی کننده چنانچه جمع این فارسیان تابینان می آرند، (غیاث اللغات)، مؤلف فرهنگ نظام آرد: پائین ترین صاحب منصب فوجی، این لفظ نه فارسی است و نه ترکی و نه عربی، اما احتمال این است محرف لفظ تابین مصدر عربی باشد که یک معنیش پیروی کردن است، در تداول عوام، غیر صاحب منصب در نظام، شاید شکستۀ کلمه تابعین جمع تابع عربی باشد لکن تابین را بمعنی افراد نظامی و سربازان استعمال می کنند و آنرا به توابین جمع می بندند، یک فرد نظامی که صاحب ِ منصبی نباشد مانند سرباز، مقابل درجه دار و صاحب منصب

لغت نامه دهخدا

تابان

از تابیدن و تافتن، روشن و براق، (آنندراج)، صفت مشبهه از مصدر تابیدن بمعنی روشنی دهنده و جلادار، (فرهنگ نظام)، بهی ّ (ملحض اللغات حسن خطیب) دزی گوید: در فارسی صفت است، در دمشق مانند اسم بکار رفته است بمعنی ’درخشش تیغه’ و همچنین بمعنی ’تیغی تابان’ بکار رفته است، (دزی ج 1 ص 138)، درخشان، درخشنده، رخشنده، درفشنده، درفشان، فروزان، تابنده، مسروج، مسروجه، لامع، منور، بازغ، وهاج، مشرق، مسخوت، (منتهی الارب)، زهلول، نیر، مضی ٔ، نیره، مضیئه، خلق، املس و نرم و تابان گردیدن، صلفاء، زمین تابان، فأو، جای تابان و لغزان، افئاء، در زمین تابان و لغزان در آمدن، دلوص، نرم و تابان گردیدن زره، دلاصه، نرم و تابان گردیدن زره، تدلیص نرم و تابان گردانیدن، دلیص، نرم، تابان، درخشان، فرفح، زمین نرم تابان، هیصم، نوعی از سنگ تابان، صبهوج، صلیق، تابان از هر چیزی، صلمعه، تابان کردن چیزی را، اصلج، سخت تابان، دملق، تابان گردانیدن چیزی را، دمالق، سنگ تابان، دملکه، تابان گردانیدن چیزی را، جرش، مالیدن پوست تا نرم و تابان گردد، حجر دملوج، سنگ تابان، دموک، تابان و نرم گردیدن چیزی، سلطوع، کوه تابان و هموار، دلمز، تابان بدن (ج دلامز)، تملّس، تابان و نرم گردیدن، ملاسه، تابان و نرم گردیدن، طلق الوجه، تابان روی، زهل، تابان شدن، بزغ، تابان شدن، تملط، تابان شدن تیر، (منتهی الارب) :
ز سیمین فغی من چو زرین کناغ
ز تابان مهی من چو سوزان چراغ،
منجیک،
نگه کرد موبد شبستان شاه
یکی لاله رخ بود تابان چو ماه،
فردوسی،
بقیصر یکی نامه باید نوشت
چو خورشید تابان بخرم بهشت،
فردوسی،
همی باش در پیش پرده سرای
چو خورشید تابان برآید ز جای،
فردوسی،
بهشتی بد آراسته پرنگار
چو خورشید تابان بخرم بهار،
فردوسی،
ز گرد سواران و جوش سران
گرائیدن گرزهای گران
دل سنگ خارا همی بردرید
کسی روی خورشید تابان ندید،
فردوسی،
بسان ستونی بسیم آزده
رخش رشک خورشید تابان شده،
فردوسی،
یکی چشمه ای دید تابان زدور
یکی سروبالا دلارام پور،
فردوسی،
چه گویی که خورشید تابان که بود
کزو در جهان روشنایی فزود،
فردوسی،
چو خورشید تابان ز گنبد بگشت
شد آن بارۀ دژ بکردار دشت،
فردوسی،
سیاوش چو اندر شبستان رسید
یکی تخت زرین رخشنده دید
بر آن تخت سودابۀ ماه روی
بسان بهشتی پر از رنگ و بوی
نشسته چو تابان سهیل یمن
سر جعدزلفش شکن برشکن،
فردوسی،
یکی تخت بر کوهۀ ژنده پیل
ز پیروزه تابان بکردار نیل،
فردوسی،
همی رفت منزل بمنزل سپاه
شده روی خورشید تابان سیاه،
فردوسی،
یکی نامه ای بر حریر سفید
نویسنده بنوشت تابان چو شید،
فردوسی،
نگار من به دو رخ آفتاب تابان است
لبی چو وسد و دندانکی چو مروارید،
اسدی،
برخشش بکردار تابان درخشی
که پیچان پدید آید از ابر آذر،
(از حاشیۀ فرهنگ اسدی نخجوانی)،
آفتابم شد بمغرب چون بسی
بر سرم بگذشت تابان آفتاب،
ناصرخسرو،
بر آسمان ز کسوف سیه رهایش نیست
مر آفتاب درخشان و ماه تابان را،
ناصرخسرو،
سپاس و ستایش مرخدای را جل جلاله که آثار قدرت او بر چهرۀ روز روشن تابان است، (کلیله و دمنه)،
هست قد یار من سرو خرامان در چمن
بر سر سرو خرامان ماه تابان را وطن
بلکه خد و قد آن زیباصنم را بنده اند
ماه تابان بر فلک سرو خرامان در چمن،
سوزنی،
آتش غم در دل تابان خاقانی زدی
اینهمه کردی و میگویم که تاوانت نبود،
خاقانی،
چو از فرهاد خالی شد زمانه
برست آن ماه تابان از بهانه،
نظامی،
بیاد مرگ مرد، آن ماه تابان
ازین ماتم سیه پوشید کیوان،
نظامی،
رخی مانند تابان بدر دارد
فزون از هر دو عالم قدر دارد،
نظامی،
روان کردند آن مه دلنوازان
چو مه تابان و چون خورشیدتازان،
نظامی،
صبح تابان را دست از صباحت او بردل و سرو خرامان را پای از خجالت او در گل، سعدی (گلستان)،
عظیم است پیش تو دریا به موج
بلند است خورشید تابان به اوج،
سعدی (بوستان چ یوسفی ص 93)،
زهی نادان که او خورشید تابان
بنور شمع جوید در بیابان،
شبستری،
نشین در دلو چون خورشید تابان
ز مغرب سوی مشرق شو شتابان،
جامی،
،
در حال تابیدن: ماه تابان، آفتاب تابان، ستارۀ تابان،
زن زیبا، معشوق بسیار جمیل:
بفرمود اختران را ماه تابان
کز آن منزل شوند آن شب شتابان،
نظامی

از تابیدن و تافتن، روشن و براق، (آنندراج)، صفت مشبهه از مصدر تابیدن بمعنی روشنی دهنده و جلادار، (فرهنگ نظام)، بهی ّ (ملحض اللغات حسن خطیب) دزی گوید: در فارسی صفت است، در دمشق مانند اسم بکار رفته است بمعنی ’درخشش تیغه’ و همچنین بمعنی ’تیغی تابان’ بکار رفته است، (دزی ج 1 ص 138)، درخشان، درخشنده، رخشنده، درفشنده، درفشان، فروزان، تابنده، مسروج، مسروجه، لامع، منور، بازغ، وهاج، مُشرق، مسخوت، (منتهی الارب)، زهلول، نیر، مضی ٔ، نیره، مضیئه، خلق، املس و نرم و تابان گردیدن، صلفاء، زمین تابان، فأو، جای تابان و لغزان، افئاء، در زمین تابان و لغزان در آمدن، دلوص، نرم و تابان گردیدن زره، دلاصه، نرم و تابان گردیدن زره، تدلیص نرم و تابان گردانیدن، دلیص، نرم، تابان، درخشان، فرفح، زمین نرم تابان، هیصم، نوعی از سنگ تابان، صبهوج، صلیق، تابان از هر چیزی، صلمعه، تابان کردن چیزی را، اصلج، سخت تابان، دملق، تابان گردانیدن چیزی را، دمالق، سنگ تابان، دملکه، تابان گردانیدن چیزی را، جرش، مالیدن پوست تا نرم و تابان گردد، حجر دملوج، سنگ تابان، دموک، تابان و نرم گردیدن چیزی، سُلطوع، کوه تابان و هموار، دلمز، تابان بدن (ج دلامز)، تملّس، تابان و نرم گردیدن، ملاسه، تابان و نرم گردیدن، طَلق ُ الوجه، تابان روی، زَهَل، تابان شدن، بزغ، تابان شدن، تملط، تابان شدن تیر، (منتهی الارب) :
ز سیمین فغی من چو زرین کناغ
ز تابان مهی من چو سوزان چراغ،
منجیک،
نگه کرد موبد شبستان شاه
یکی لاله رخ بود تابان چو ماه،
فردوسی،
بقیصر یکی نامه باید نوشت
چو خورشید تابان بخرم بهشت،
فردوسی،
همی باش در پیش پرده سرای
چو خورشید تابان برآید ز جای،
فردوسی،
بهشتی بد آراسته پرنگار
چو خورشید تابان بخرم بهار،
فردوسی،
ز گرد سواران و جوش سران
گرائیدن گرزهای گران
دل سنگ خارا همی بردرید
کسی روی خورشید تابان ندید،
فردوسی،
بسان ستونی بسیم آزده
رُخش رشک خورشید تابان شده،
فردوسی،
یکی چشمه ای دید تابان زدور
یکی سروبالا دلارام پور،
فردوسی،
چه گویی که خورشید تابان که بود
کزو در جهان روشنایی فزود،
فردوسی،
چو خورشید تابان ز گنبد بگشت
شد آن بارۀ دژ بکردار دشت،
فردوسی،
سیاوش چو اندر شبستان رسید
یکی تخت زرین رخشنده دید
بر آن تخت سودابۀ ماه روی
بسان بهشتی پر از رنگ و بوی
نشسته چو تابان سهیل یمن
سر جعدزلفش شکن برشکن،
فردوسی،
یکی تخت بر کوهۀ ژنده پیل
ز پیروزه تابان بکردار نیل،
فردوسی،
همی رفت منزل بمنزل سپاه
شده روی خورشید تابان سیاه،
فردوسی،
یکی نامه ای بر حریر سفید
نویسنده بنوشت تابان چو شید،
فردوسی،
نگار من به دو رُخ آفتاب تابان است
لبی چو وُسد و دندانکی چو مروارید،
اسدی،
برخشش بکردار تابان درخشی
که پیچان پدید آید از ابر آذر،
(از حاشیۀ فرهنگ اسدی نخجوانی)،
آفتابم شد بمغرب چون بسی
بر سرم بگذشت تابان آفتاب،
ناصرخسرو،
بر آسمان ز کسوف سیه رهایش نیست
مر آفتاب درخشان و ماه تابان را،
ناصرخسرو،
سپاس و ستایش مرخدای را جل جلاله که آثار قدرت او بر چهرۀ روز روشن تابان است، (کلیله و دمنه)،
هست قد یار من سرو خرامان در چمن
بر سر سرو خرامان ماه تابان را وطن
بلکه خد و قد آن زیباصنم را بنده اند
ماه تابان بر فلک سرو خرامان در چمن،
سوزنی،
آتش غم در دل تابان خاقانی زدی
اینهمه کردی و میگویم که تاوانت نبود،
خاقانی،
چو از فرهاد خالی شد زمانه
برست آن ماه تابان از بهانه،
نظامی،
بیاد مرگ مرد، آن ماه تابان
ازین ماتم سیه پوشید کیوان،
نظامی،
رخی مانند تابان بدر دارد
فزون از هر دو عالم قدر دارد،
نظامی،
روان کردند آن مه دلنوازان
چو مه تابان و چون خورشیدتازان،
نظامی،
صبح تابان را دست از صباحت او بردل و سرو خرامان را پای از خجالت او در گل، سعدی (گلستان)،
عظیم است پیش تو دریا به موج
بلند است خورشید تابان به اوج،
سعدی (بوستان چ یوسفی ص 93)،
زهی نادان که او خورشید تابان
بنور شمع جوید در بیابان،
شبستری،
نشین در دلو چون خورشید تابان
ز مغرب سوی مشرق شو شتابان،
جامی،
،
در حال تابیدن: ماه تابان، آفتاب تابان، ستارۀ تابان،
زن زیبا، معشوق بسیار جمیل:
بفرمود اختران را ماه تابان
کز آن منزل شوند آن شب شتابان،
نظامی

لغت نامه دهخدا

تابن

کاه دهنده کاه دهنده

فرهنگ لغت هوشیار

تابین

عیب کردن فرمانبردار، زیر دست

فرهنگ لغت هوشیار

تابان

روشن و براق، جلادار

فرهنگ لغت هوشیار

تابزن

سیح کباب

فرهنگ لغت هوشیار

تابسه

چراگاه پر آب و علف، سبز و خرم

فرهنگ لغت هوشیار

تاسن

یاد پیمانی یاد کردن پیمان گذشته، درنگیدن دیر کردن، بهانه جویی بهانه جستن، دگرگونی آب، پدر نشانی پیروی از رفتار پدر

فرهنگ لغت هوشیار

تابس

دیگرگون شدن، نرم شدن

فرهنگ لغت هوشیار

تابان

روشن، درخشان

فرهنگ فارسی معین

تابین

((بِ))

زیردست، سربازی که درجه ندارد

فرهنگ فارسی معین

تابن

((بِ))

کاه دهنده

فرهنگ فارسی معین

تابزن

((زَ))

تاب زننده، سیخ کباب

فرهنگ فارسی معین

تابان

براق، تابنده، تابناک، درخشنده، درخشان، رخشان، رخشنده، روشن، فروزان، لامع، متجلی، مشعشع، مضی ء، منیر
متضاد: بی نور، تاریک، مستنیر، تاوان، خسارت، غرامت، مغرم

فرهنگ واژه مترادف متضاد

تابسان

تابستان

فرهنگ گویش مازندرانی

سابسن

ساییدن

فرهنگ گویش مازندرانی

چابسن

سرکیسه کردن، چاپیدن

فرهنگ گویش مازندرانی

تاوسن

تابستان