- بوالحکم
خردمند، دارای خرد، عاقل، دانا، هوشیار
معنی بوالحکم - جستجوی لغت در جدول جو
- بوالحکم (بُلْ حَ کَ)
قبل از انکار اسلام کنیت ابوجهل بود. چون اسلام را انکار کرد کنیت او ابوجهل مقرر کردند. (از آنندراج) (از غیاث) :
دانی کاین قصه بود هم بگه بیوراسب
هم بگه بخت نصر هم بگه بوالحکم.
منوچهری.
غبن بود گنج عرش خازن او اهرمن
ظلم بود صدر عرش حاکم او بوالحکم.
خاقانی.
بوالحکم نامش بد و بوجهل شد
ای بسا اهل از حسد نااهل شد.
مولوی.
آن زمان که بحث عقلی ساز بود
این عمربا بوالحکم همراز بود
چون عمر از عقل آمد سوی جان
بوالحکم بوجهل شد در بحث آن.
مولوی.
اگر تو حکمت آموزی بدیوان محمد رو
که بوجهل آن بود کو خود بدانش بوالحکم گردد.
سعدی
دانی کاین قصه بود هم بگه بیوراسب
هم بگه بخت نصر هم بگه بوالحکم.
منوچهری.
غبن بود گنج عرش خازن او اهرمن
ظلم بود صدر عرش حاکم او بوالحکم.
خاقانی.
بوالحکم نامش بد و بوجهل شد
ای بسا اهل از حسد نااهل شد.
مولوی.
آن زمان که بحث عقلی ساز بود
این عمربا بوالحکم همراز بود
چون عمر از عقل آمد سوی جان
بوالحکم بوجهل شد در بحث آن.
مولوی.
اگر تو حکمت آموزی بدیوان محمد رو
که بوجهل آن بود کو خود بدانش بوالحکم گردد.
سعدی
پیشنهاد واژه بر اساس جستجوی شما
(اَبُلْ حَ کَ)
لغت نامه دهخدا
یزید بن عیاض جعدیه. محدث است. یکی از ویژگی های بارز محدثان، دقت در نقل حدیث همراه با بررسی دقیق زنجیره راویان بود. آنان با استفاده از فنون پیشرفته نقد حدیث، توانستند روایات صحیح را از میان انبوهی از احادیث جعلی یا ضعیف جدا کنند. محدث کسی بود که با بررسی دقیق سند (اسناد روایت)، متن حدیث، و تطبیق آن با منابع دیگر، به راستی آزمایی سنت پیامبر اسلام می پرداخت و آن را حفظ می کرد.
(اَ بُلْ حَ کَ)
لغت نامه دهخدا
معتمر بن نافع الباهلی. محدث است و زید بن حباب از او روایت کند. در تاریخ اسلام، محدثان نقش برجسته ای در حفظ و گسترش علم حدیث داشتند. آنان با استفاده از قدرت حافظه، پژوهش های میدانی و مصاحبه با راویان مختلف، احادیث صحیح را شناسایی و برای نسل های بعدی ثبت کردند. محدثان در دوران های مختلف با ایجاد قواعد علمی برای بررسی سند و متن حدیث، یکی از مهم ترین ارکان حفظ اصالت دین اسلام را تشکیل می دهند.
(اَ بُلْ حَ کَ)
لغت نامه دهخدا
بشار بن وردان. محدث است. او از طارق بن شهاب و از او بشیر ابواسماعیل روایت کند. نقش محدث در جهان اسلام به عنوان یک محقق و محقق کننده حدیث، اساس علم حدیث و کلام اسلامی را تشکیل می دهد. محدثان با بهره گیری از حافظه قوی و ابزارهای تحلیلی، به استخراج احادیث صحیح از میان روایات متنوع پرداخته و این احادیث را برای استفاده مسلمانان در دروس فقهی، کلامی، اخلاقی و تاریخی به ثبت رساندند.
(اَ بُلْ حَ کَ)
لغت نامه دهخدا
هانی بن یزید. صحابی است. واژه ی صحابی نه تنها نشانی از همراهی فیزیکی با پیامبر است، بلکه بیانگر پیوندی معنوی و ایمانی نیز هست. صحابه افرادی بودند که درک عمیقی از پیام وحی داشتند و در ترویج آن نقش مستقیم ایفا کردند. این واژه از واژگان کلیدی تاریخ صدر اسلام محسوب می شود. صحابیان ناقلان اصلی سنت پیامبر و شاهدان زندهٔ تحولات صدر اسلام بودند.
(اَ بُلْ حَ کَ مِ تَ)
لغت نامه دهخدا
تابعی است و از انس خادم رسول صلوات الله علیه روایت کند. اصطلاح تابعی در تاریخ اسلام به فردی گفته می شود که حلقه ارتباطی میان صحابه و مسلمانان قرون بعدی است. آنان با اخلاق، علم و زهد خود، جایگاه خاصی در جامعه اسلامی پیدا کردند و آموزه های پیامبر را با دقت از صحابه اخذ و به نسل های بعد منتقل نمودند. این مفهوم در علم رجال و حدیث نقش تعیین کننده ای دارد.
(اَ بُلْ حَ کَ)
لغت نامه دهخدا
حسن. محدث است. او از رباح بن حارث و از او یزید بن هارون روایت کند. اصطلاح محدث در فقه، تفسیر و کلام نیز تأثیرگذار بوده است، چرا که بسیاری از احکام دینی، ریشه در روایات نبوی دارند. محدثان با گردآوری دقیق احادیث، منابع فقهی را شکل دادند و به فقها کمک کردند تا براساس سنت صحیح، فتوا صادر کنند. بدون تلاش های محدثان، امکان استخراج صحیح احکام از منابع اسلامی بسیار دشوار می شد.
(اَ بُلْ حَ کَ)
لغت نامه دهخدا
مروان. محدث است. او از حسن مجاشعی و از او ابن المبارک روایت کند. محدث کسی است که علاوه بر نقل احادیث، در تشخیص راویان ضعیف، ناقلان جعلی، و تناقض های روایی تخصص دارد. علم رجال به عنوان شاخه ای از دانش حدیث، به وسیلهٔ همین محدثان شکل گرفت و برای هر حدیث، مسیر انتقال آن از راوی به راوی مشخص شد. این سطح از دقت علمی، تنها در تمدن اسلامی به چشم می خورد و نمونه ای از نهادینه شدن عقلانیت در دین است.
(اَبُلْ حَ کَ)
لغت نامه دهخدا
مولی عبدالله بن عمر. تابعی است. تابعی در سنت اسلامی به شخصی گفته می شود که در عصر پس از پیامبر اسلام زندگی کرده و از صحابه – کسانی که پیامبر را دیده اند – علم و دین آموخته است. اگرچه تابعی پیامبر را ندیده است، اما پیوند او با صحابه سبب شده است که در زنجیره ناقلان حدیث جایگاه بالایی داشته باشد. علمای علم رجال و حدیث معمولاً تابعین را به سه دسته تقسیم می کنند: کبیر، وسط و صغیر، بسته به اینکه با کدام طبقه از صحابه دیدار داشته اند.
(اَ بُلْ حَ کَ)
لغت نامه دهخدا
حوط. تابعی است. تابعی در علم حدیث به کسی گفته می شود که صحابی را درک کرده ولی خود پیامبر را ندیده است. این واژه از نظر سند حدیث اهمیت زیادی دارد، زیرا تابعی واسطه ای مستقیم میان صحابی و محدثین بعدی است. صداقت و امانت تابعین در نقل روایت ها، آنان را در ردیف مهم ترین شخصیت های علمی صدر اسلام قرار داده است.
(اَ بُلْ حَ کَ)
لغت نامه دهخدا
سیار. از روات است. نقش روات در تاریخ اسلام به عنوان حافظان و ناقلان سنت های نبوی بی بدیل است. این افراد در جمع آوری و ثبت احادیث پیامبر اسلام و اهل بیت (ع) نه تنها در کنار محدثان، بلکه در ایجاد اسناد معتبر حدیثی نقش اساسی دارند. بدون این روات، مسلمانان نمی توانستند به درستی از تعالیم پیامبر اسلام بهره برداری کنند.
(شَجْ جا)
لغت نامه دهخدا
ابوالحکم شجار. عبدالحکم بن عبدالله بن شجار. محدث بود. (از منتهی الارب). محدثان در جهان اسلام نه تنها در حفظ سنت های نبوی نقش اساسی داشتند، بلکه با تحلیل علمی و آگاهی عمیق از منابع حدیثی، به ایجاد قواعد علمی برای بررسی صحت روایت ها پرداختند. تلاش های محدثان سبب شد تا احادیث معتبر از غیرمعتبر جدا شوند و منابع حدیثی معتبر در قالب کتاب های مشهور همچون ’صحیح مسلم’ و ’صحیح بخاری’ به نسل های بعدی منتقل شود.
(اَ بُلْ حَ کَ)
لغت نامه دهخدا
عبدالحمید بن حریث بن ابی حریث. محدث است. در تاریخ اسلام، محدث به عنوان فردی شناخته می شود که تلاش دارد تا سنت پیامبر اسلام را بدون هیچگونه تغییر یا تحریف، به نسل های بعدی منتقل کند. این افراد در جوامع علمی و دینی، از مقام والایی برخوردار بودند. مهم ترین ویژگی محدثان دقت در انتقال احادیث صحیح است، چرا که حفظ دقت در نقل، به ویژه در دوران هایی که دشمنان اسلام در حال تحریف آن بودند، امری ضروری بود.
(اَ بُلْ حَ کَ)
لغت نامه دهخدا
عبدالرحمن بن حریث بن ابی حریث. محدث است. واژه محدث در علم حدیث به کسی اطلاق می شود که توانایی بررسی و نقد حدیث را داراست. این افراد با استفاده از دانش وسیع در زمینه راویان، طبقات مختلف آنان، و شواهد مختلف، صحت یا سقم یک روایت را تعیین می کنند. محدثان با برقراری استانداردهای دقیق علمی، به مسلمانان کمک کردند تا از احادیث صحیح بهره برداری کنند و از اشتباهات جلوگیری نمایند.
(اَ بُلْ حَ کَ)
لغت نامه دهخدا
عنبری، سیار بن دینار یا ابن وردان. او یکی از زهاد معروف است و از طارق بن زیاد و از شعبی و ابووائل روایت کند و بعضی گفته اند که طارق از اصحاب اوست
(ذُلْ حِ)
لغت نامه دهخدا
لقب عامر بن ظرب العدوانی است. واو اوّل کس است که در امر خنثی گفت نگاه کنند تا به کدام از دو مخرج بول راند و حکم به ذکور یا اناث بودن از آن روی کنند فجری به الحکم فی الأسلام. و هم اوست که بدختر خویش گفت هرگاه حکمی منکر کنم تو عصا بر سپر زن. و متلمّس شاعر در بیت ذیل بدان اشارت کند:
لذی الحلم قبل الیوم ما تقرع العصا
و ما علم الأنسان الاّ لیعلما.
و بعضی گویند ذوالحلم اکثم بن صیفی است که قصد مدینه کرد تا درک شرف حضور رسول صلوات الله علیه کرده و هم مسلمانی پذیرد لکن در راه بمرد و این آیه در حق وی نازل شد: و من یخرج من بیته مهاجراً الی الله و رسوله ثم یدرکه الموت فقد وقع اجره علی الله الایه. (قرآن 100/4) (از المرصع ابن الأثیر)
لذی الحلم قبل الیوم ما تقرع العصا
و ما علم الأنسان الاّ لیعلما.
و بعضی گویند ذوالحلم اکثم بن صیفی است که قصد مدینه کرد تا درک شرف حضور رسول صلوات الله علیه کرده و هم مسلمانی پذیرد لکن در راه بمرد و این آیه در حق وی نازل شد: و من یخرج من بیته مهاجراً الی الله و رسوله ثم یدرکه الموت فقد وقع اجره علی الله الایه. (قرآن 100/4) (از المرصع ابن الأثیر)
(اَ بُلْ حَ کَ مِ مَ رِ)
لغت نامه دهخدا
عبدالله بن مظفر بن عبدالله بن محمد الباهلی. حکیم و ادیب معروف به مغربی. اصلاً از مریۀ اندلس. مولد او به بلاد یمن بود و از آنجا بمشرق شد. ابوشجاع محمد بن علی الدهان الفرضی درتاریخ خود گوید ابوالحکم به بغداد آمد و مدتی بدانجا تعلیم کودکان میکرد و به ادب و طب و هندسه معرفت داشت، و سپس مولد و وفات او را ذکر کرده است - انتهی. ابوالحکم جامع بین حکمت و ادب بود و او را دیوان شعری است و میل وی بیشتر بهزل و خلاعت و مجون است و عماداصفهانی در خریده گوید ابوالحکم طبیب معسکر سلطان محمود سلجوقی بود و فضل و اعمال او را می ستاید و میگوید او را کتابی است نهج الرضاعه (کذا) لاولی الخلاعه. سپس ابوالحکم به شام شد و به دمشق اقامت گزید و در آنجا او را اخبار و ماجراهای ظریف است که حکایت از سبکروحی و خوشطبعی و طیش او دارد و ابن خلکان دو قطعه شعر وی را نقل کرده است و نیز مقصورۀ هزلیه ای شبیه به مقصورۀ ابن درید بدو نسبت داده است و گوید او را مرثیه ای است درباره عمادالدین زنگی بن آقسنقر و در آن جد و هزل بهم آمیخته است. مولد او بنا بقول ابن دبیثی به 486 هجری قمری به یمن و وفات وی در ذی القعده 549 به دمشق و مدفن او باب الفرادیس دمشق است. صاحب تاریخ الحکماء قفطی او را از اهل مرسیه گفته است و گوید او سفر بسیار کرد و آفاق را شرقاً و غرباً بگردید و آنگاه که به بغداد رفت مردی را بر در خانه ای مجلل نشسته دید که کتاب اقلیدس را بجوانی درس میگفت ابوالحکم گوش فراداشت و دانست که معلم در آن فن بصیر نیست و غلط و خطاء او را بیان کرد جوان بدرون خانه شد و پس از مکثی بیرون آمد و ابوالحکم را با خویش نزد پدر برد و پدر جوان یکی از امراء دولت بود و از وی ملازمت فرزند خویش درخواست و از اینجا نام ابوالحکم مشهور گشت و طلبه قصد وی کردند و کار او بالا گرفت تا آنجا که بصحبت عزیز ابونصر احمد بن حامد بن محمد بن عبدالله بن علی بن محمود بن هبه الله بن اله اصبهانی رسید و او ابوالحکم را طبیب مارستان سیار سلطانی کرد و پس از عزیز توقّف در عراق بر وی گران آمد و قصد مغرب کرد و چون بظاهر دمشق رسید از خصب و رخص بلده او را خوش آمد و درآنجا رحل اقامت افکند و تا گاه مرگ بدانجا ببود و عطر میفروخت و طبابت میکرد. او راست ارجوزه ای به نام معرهالبیت. و رجوع به نامۀ دانشوران ج 2 ص 247 شود
لقب جماعتی است، درویشی. (مهذب الاسماء)
(اَ بُلْ حَ)
لغت نامه دهخدا
مکی بن ریان بن شبه بن صالح ماکسینی نحوی ضریر، ملقب به صائن الدین. پدر او بماکسین نطعگری فقیر بودو در فاقه و مسکنت بمرد و هیچ از وی بنماند و ابی الحزم و دختر و زنی از او بازماندند. مادر از عهدۀ کفاف پسر برنیامد و از وی بستوه شد و ابی الحزم در کودکی از ترک موطن ناگزیر گشت و مادر را وداع گفت و بموصل رفت و در آنجا قرآن درست کرد و ادب بیاموخت. پس رخت به بغداد برد و صحبت مشایخ لغت و نحو و حدیث دریافت و از ائمۀ عربیت چون علی بن احمد خشاب و ابن الصفارو ابن الانباری و ابی محمد سعید بن دهان فوائد جمه یافت و باز بموصل شد و بر صدر افادت و تعلیم بنشست و مردمان از وی علم فرا همی گرفتند و نام او بلند گشت و صیت او تا بلاد بعیده منبسط گردید و او تن خویش وقف جویندگان علم قرآن و همه اقسام ادب کرد و خلق را از او فوائد بسیار رسید. وی گاهی بگفتن شعر از تعب بحث و درس می کاست و در شصت و هشت یا شصت و نه سالگی نابینا شد و عجب آنکه در این وقت جامعۀ ادب و کوری او را شیفتۀ ابوالعلاء معری ساخت چنانکه چون شعری از وی بر او میخواندند بشور و طرب می آمد و خود در نظم مسلک ابوالعلا گرفت. و یکی از شاگردان او ابن خلکان را حکایت کرده است که بکودکی آشنایان و همسایگان او وی را مکیک (م ک کی ی ک) مینامیدند مصغر مکی. و در بادی امر آنگاه که انواع علوم وقت بیاموخت و در همه براعت یافت شوق وطن و تازه کردن عهد با هموطنان وی را برانگیخت تا باز خانه شد. در آنجا بقیۀ مردمی که او را می شناختند بدیدار وی شتافتند و از اینکه یکی از همشهریان آنان علم و دانش آموخته شادی نمودند و شب بدانجا بخفت و سحرگاهان که بحمام میشد در راه بر بام آواززنی شنید که با زنی دیگر میگفت دانی این کس که دی به ده آمده کیست گفت نی گفت این مکیک پسر بی بی فلانه است. ابوحزم گفت آنجا که نام من مکیک است سزاوار اقامت نیست و بی مکثی براه افتاد و بموصل بازگشت. او در آخر عمر سفری به شام رفت و توفیق زیارت بیت المقدس یافت و از راه حلب بموصل مراجعت کرد و در شوال 603 هجری قمری بموصل درگذشت، و گویند نورالدین ارسلان شاه صاحب موصل او را به سم بکشت
جهور بن محمد بن جهور. او اولین امرای جهوری قرطبه، امیری فاضل و ادیب و شاعر بود (از 422 تا 435 هجری قمری)
(بُلْ حَ زَ)
لغت نامه دهخدا
مأخوذ از تازی. محزون و اندوهگین و ملول. (ناظم الاطباء) :
اندک اندک نور را بر نار زن
تا شود نار تو نور ای بوالحزن.
مولوی
اندک اندک نور را بر نار زن
تا شود نار تو نور ای بوالحزن.
مولوی
(بُلْ حَ سَ)
لغت نامه دهخدا
کنیت حضرت علی (ع). (غیاث) (آنندراج). حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب علیه السلام. (ناظم الاطباء) :
یکی مشکلی برد پیش علی
که تا مشکلش را کند منجلی
شنیدم که شخصی در آن انجمن
بگفتا چنین نیست یا بوالحسن.
سعدی.
و رجوع به علی شود
یکی مشکلی برد پیش علی
که تا مشکلش را کند منجلی
شنیدم که شخصی در آن انجمن
بگفتا چنین نیست یا بوالحسن.
سعدی.
و رجوع به علی شود
(اَ بُدْ دُرر)
لغت نامه دهخدا
دمشقی نصرانی. طبیبی در صدر اسلام و گویند وی زمان بعثت رسول را دریافته است و طبیب خاص معاویه بن ابی سفیان بود آنگاه که معاویه به سال 50 هجری قمری پسر خود یزید را امیر حاج کرد ابوالحکم را با وی بفرستاد. گویند او اول کس است که کتاب الحمیات را از یونانی به عربی نقل کرد. پس از معاویه شغل طبابت یزید و عبدالملک مروان و دیگر خلفای اموی میورزید و عمر او از صد بگذشت و بزمان هشام بن عبدالملک وفات کرد. فرزند او حکم طبیب عبدالصمد بن علی بن عبدالله بن عباس بود و نبیرۀ وی عیسی بن الحکم نیز طبیبی مشهور است. رجوع به نامۀ دانشوران ج 2 ص 674 شود
ابن غلندو. از اطبای مشهور اندلس. مولد و منشاء او اشبیلیه و بمراکش به سال 587 هجری قمری درگذشته است. او در شعر و ادب بارع و بحسن خط در دو خط مشرقی و اندلسی مشهور و صاحب تألیفات عدیده است. و رجوع به معجم الادباء چ مارگلیوث ج 4 ص 131 شود
ابن غلندو. از اطبای مشهور اندلس. مولد و منشاء او اشبیلیه و بمراکش به سال 587 هجری قمری درگذشته است. او در شعر و ادب بارع و بحسن خط در دو خط مشرقی و اندلسی مشهور و صاحب تألیفات عدیده است. و رجوع به معجم الادباء چ مارگلیوث ج 4 ص 131 شود
(بُلْ حَ کَ)
لغت نامه دهخدا
مراداز بیدینان، چه ابوالحکم کنیت ابوجهل بود، قبل از انکار اسلام چون از اسلام انکار کرد، کنیت او ابوجهل مقرر کردند. (غیاث) (آنندراج). رجوع به بوالحکم شود
(اَ بُلْ حَ کَ)
لغت نامه دهخدا
مطلب بن عبدالله بن حنظب. محدث است. در تاریخ اسلام، محدث به عنوان فردی شناخته می شود که تلاش دارد تا سنت پیامبر اسلام را بدون هیچگونه تغییر یا تحریف، به نسل های بعدی منتقل کند. این افراد در جوامع علمی و دینی، از مقام والایی برخوردار بودند. مهم ترین ویژگی محدثان دقت در انتقال احادیث صحیح است، چرا که حفظ دقت در نقل، به ویژه در دوران هایی که دشمنان اسلام در حال تحریف آن بودند، امری ضروری بود.
محزون اندوهگین: (اندک اندک آب بر آتش بزن تا شود نار تو نور ای بوالحزن خ) (مثنوی)
خداوند (امر یا صفت) نیکو (کینه اشخاص قرار گیرد گاه بصورت عام و شخص نامعین استعمال شود) : (گفت ای ایبک بیاور آن رسن تا بگویم من جواب بوالحسن) (مثنوی)، اسم خاص) کینه علی بن ابی طالب
