مقدمه مفهومی زمان (Time) در علوم کامپیوتر به یکی از اساسی ترین مفاهیم سیستم های دیجیتال اشاره دارد که نقش کلیدی در هماهنگی عملیات، زمان بندی پردازش ها و مدیریت منابع ایفا می کند. از دیدگاه فنی، زمان در کامپیوترها به چهار شکل اصلی اندازه گیری می شود: زمان واقعی (Real Time)، زمان سیستم (System Time)، زمان پردازنده (CPU Time) و زمان شبکه (Network Time). هر کدام از این مفاهیم در لایه های مختلف سیستم، از سخت افزار تا نرم افزار کاربردی، کاربردهای حیاتی دارند. تاریخچه و تکامل مدیریت زمان در کامپیوترها از اولین سیستم های الکترومکانیکی دهه 1940 مورد توجه بود. در دهه 1970، معرفی تایمرهای سخت افزاری و سیستم های اشتراک زمانی، تحولی در مدیریت زمان ایجاد کرد. امروزه با ظهور سیستم های توزیع شده و ابری، مفاهیمی مانند ساعت های منطقی و فیزیکی، همگام سازی زمانی و توالی بندی رویدادها به موضوعات تحقیقاتی مهم تبدیل شده اند. زیرشاخه های کلیدی 1. زمان واقعی: سیستم های با محدودیت های زمانی سخت و نرم 2. زمان سیستم: ساعت نگهداری شده توسط سیستم عامل 3. زمان پردازنده: سیکل های پردازش تخصیص یافته 4. زمان شبکه: پروتکل های همگام سازی مانند NTP 5. زمان منطقی: توالی رویدادها در سیستم های توزیع شده کاربردهای عملی • زمان بندی فرآیندها در سیستم عامل ها • هماهنگی تراکنش ها در پایگاه داده ها • مدیریت cache و اعتبارسنجی منابع • زمان بندی وظایف در سیستم های بلادرنگ • ثبت وقایع و ممیزی سیستم های امنیتی چالش های فنی 1. انحراف زمانی در سیستم های توزیع شده 2. مدیریت زمان در محیط های مجازی شده 3. دقت زمانی در سیستم های کم مصرف 4. هماهنگی ساعت در مقیاس جهانی 5. مقابله با حملات زمانی در سیستم های امنیتی راهکارهای نوین • پروتکل های همگام سازی پیشرفته مانند PTP • استفاده از ساعت های اتمی در مراکز داده • الگوریتم های ساعت منطقی مانند Vector Clocks • تکنیک های زمان بندی تطبیقی در رایانش ابری • سیستم های مدیریت زمان مقاوم در برابر حملات
