جدول جو
جدول جو

معنی ناب

ناب
دندان نشتر، (منتهی الارب)، چهار دندان نیش سبع و بهایم و چهار دندان بزرگ حیوانات باشد، (برهان قاطع)، دندان نیشتر، (مهذب الاسماء)، السن الذّی خلف الرباعیه، مؤنث، ج، انیب، انیاب، نیوب، اناییب، یقال فی المجاز: ’عضته انیاب الدهر و نیوبه’، (اقرب الموارد)، دندان نیش، (نظام)، آن دندان پیشین از انسان که پس از رباعیات می باشد و به فارسی نیشتر گویند ... جج، انابیب، (ناظم الاطباء)، دندان بزرگ مار و فیل، دندان پیش گراز، (اوبهی)، دندان بزرگ فیل و گراز، (معیار جمالی)، دندان نشتر سباع که آن را به فارسی دندان یشک گویند، (غیاث)، دندان سگ، دندان گزنده، نیش، دندان جلو بزرگ فیل که آلت جنگ اوست:
کرده ز بهر ستم و جور جنگ
چنگ چو نشپیل و چو شمشیر ناب،
ناصرخسرو،
ناب و چنگی که گربگان دارند
موش را خود برقص نگذارند،
سنائی،
تا همی گربه ناب دارد و چنگ
موش را چیست به ز خانه تنگ،
سنائی،
برکند از دهان یوز به قهر
کلبتین دو شاخ آهو، ناب،
سوزنی،
به انصاف او شاخ آهو بره
ز شیرژیان برکند چنگ و ناب،
سوزنی،
ناگرفته در او کند بریان
خوک بچگان نابرآمده ناب،
سوزنی،
از حادثه سوزم که برآوردز من دود
وز نائبه نالم که فرو برد به من ناب،
خاقانی،
چون ماهی ارچه کنده زبانند پیش من
چون مار در قفا همه زهر است نابشان،
خاقانی،
از شغب هر پلنگ شیر قضا بسته دم
وز فزع هر نهنگ حوت فلک ریخت ناب،
خاقانی،
بموش ریزه بر و گربۀ خیانتگر
که این هژبر به جنگ است و آن پلنگ به ناب،
خاقانی،
فیلی که معظم اقبال بود به قوت ناب باب آن حصار بیرون آورد، (ترجمه تاریخ یمینی ص 405)،
آن یکی چشمش بکندی از خراب
و آن دگر گوشش دریدی هم به ناب،
مولوی
اشتر پیر، (مهذب الاسماء)، شتر مادۀ پیر، (دهار) شتر مادۀ کلانسال، (آنندراج) (ناظم الاطباء)، شتر پیر از کار افتاده، (برهان قاطع)، الناقهالمسنه و تصغیرهانییب، قیل سمیت بذلک لطول نابها فهو کالصفه فلذلک لم تلحقه الهاء، لان الهاء لاتلحق تصغیر الصفات و منهم من یقول فی التصغیر نویب، ج، انیاب، نیوب، نیب و فی المثل ’لاافعل ذلک ما حنت النیب’، (اقرب الموارد) (از منتهی الارب) (از تاج العروس)، سید، (مهذب الاسماء)، رئیس قوم، (ریحانه الادب)، ناب القوم، سیدهم، یقال: هوناب العجم والعرب، ج، انیاب، (اقرب الموارد) (منتهی الارب)، مهتر قوم، (آنندراج)، مهتر قوم و سید قوم، (ناظم الاطباء)، جبار و مهتر قوم، (دهار)، پشته، ج، نبّی ̍، (منتهی الارب)
لغت نامه دهخدا