قیر. (برهان) (قاموس). قیر که بر کشتی و جز آن مالند. (آنندراج). زفت. زفت رومی: بکشتند از ایشان ده و دو هزار همی دود و آتش برآمد چو قار. فردوسی. به دیده چو قار و به رخ چون بهار چو می خورده و چشم او پرخمار. فردوسی. چو خورشید سر برزد از کوهسار بگسترد یاقوت بر پشت قار. فردوسی. وندر شکمش (سیب خردک خردک دو سه گنبد زنگی بچه ای خفته به هریک در چون قار. منوچهری. چون به در خانه زنگی شوی روی چو گلنارت چون قار کن. ناصرخسرو. نه مکان است سخن را سر بی مغزش نه مقر است خرد را دل چون قارش. ناصرخسرو. چون قار سیه نیست دل ما و پر از گرد گر چه دل چون قار تو پر گرد و غبار است. ناصرخسرو. چو دریاست این گنبد نیلگون زمین چون جزیره میان اندرون شب و روز بر وی چو دو موج بار یکی موج از او زر و دیگر چو قار. اسدی. قار به فارسی مشهور به قیر است و آن از زمین با آب گرم از چشمه ها میجوشد. سیاه مایل به سرخی و اصل آن بعضی صلب و برخی سیال میباشد و با قدری خاک نیز طبخ میدهند تا توان بر کشتی و امثال آن اندود. و قوتش تا سی سال باقی است. در سیم گرم و خشک ودر افعال قریب بقفر و منضج دمل و محلل اخلاط غلیظه ولزجۀ سینه و دماغ و مانع تغییر آب و طعام و فساد وبائی هوا و معین هضم، و جهت معده و جگر و سپرز نافع و خائیدن او جهت رفع رطوبات و ثقل زبان و فساد لثه وضرس که بیحسی دندان میباشد مفید و ظرف به قیر اندوده مدتی مدید آب را مانع تغییر است و آشامیدن آب از آن ظرف مصلح غلظۀ آب و رافع طاعون، و شرابی که در خم قیر اندوده ترتیب دهند گرمتر و سریع الخروجتر از بدن است، و خمار او کمتر میباشد. و اکثار خوردن قیر مورث قرحۀ مثانه و مصلحش صمغ عربی و لعابها و قدر شربتش تا یک درهم و بدلش قفر است. (تحفۀ حکیم مؤمن)
