نشانۀ حرف پانزدهم است از الفبای عرب و نام آن ضاد است و در حساب جمّل آن را به هشتصد دارند و در حساب ترتیبی عربی نمایندۀ عدد پانزده و در فارسی هجده است و آن یکی از دو حرف مختص به عرب است، یعنی ’ض’ و ’ظ’، و در فارسی این حرف نباشد و آن از حروف هفتگانه مستعلیه و شجریّه و مصمته و روادف و مجهوره و مطبقه و شمسیه و ناریّه و مرفوعه است، و در عربی بدل ص آید مانند: تیضیض، تیصیص، ومض، ومص، و همچنین آن را بدل ث آرند: تحاض، تحاث، اضر، اثر، حضیضی، حثیثی، حض، حث، و نیز به ظ بدل شود چون: بهض، بهظ، و هم به لام، چون: جضد، جلد، هم به شین، چون: تحریض، تحریش، و این حرف منحصر بزبان عرب باشد، و ناطق بالضاد بمعنی عرب است چنانکه در حدیث آمده است که: انا افصح من نطق بالضاد، ای العرب، و در مخرج این حرف اختلافات کثیره است، احمد بن مطرف بن اسحاق مصری لغوی را در تمیز مخرج ’ض’ از ’ظ’ رسالتی است، و از ابی عمرو بن العلاء آرند که گفته است مخرج ’ض’ و ’ظ’ یکی باشد و شیخ بهائی را همین عقیده است و این اختلاف دلیل کند که مخرج این دو حرف بسی بیکدیگر نزدیکست، رجوع به روضات الجنات ص 67 شود
