جدول جو
جدول جو

معنی شروانشاهان

شروانشاهان
(شَرْ)
سلسله هایی که در شروان (شهری در قففاز) و حوالی آن حکومت و سلطنت کرده اند. از این قرار:
سلسۀ اول - حکام عرب شروان. افراد آن از این قرارند:
1- یزید بن مزید بن زائده شیبانی (والی ارمنستان در عهد هارون الرشید 183 هجری قمری ف: 185 هجری قمری) 2- خالد بن یزید بن مزید (209 هجری قمری) 3- محمد بن خالد بن یزید (در ارمنستان، شروان، اران، آذربایجان، باب الابواب). 4- هیثم بن خالد (لقب شروانشاه یافت). 5- محمد بن هیثم. 6- هیثم بن محمد. 7- علی بن هیثم (حدود 300 هجری قمری) 8- ابوطاهر بن فلان بن محمد (305 هجری قمری) 9- محمد بن ابی طاهر (337 هجری قمری) 10- احمد بن محمد (345 هجری قمری) 11- محمد بن احمد (370 هجری قمری) 12- یزید بن احمد (381 هجری قمری).
سلسلۀ دوم - که در شماخی حکومت کرده اند: 1- منوچهربن یزید (418 هجری قمری) 2- ابومنصور علی بن یزید (425 هجری قمری) 3- قبادبن یزید (435 هجری قمری) 4- بختنصر علی بن فلان بن یزید (441 هجری قمری) 5- سالاربن یزید 6- فریبرزبن سالار (حدود 455 هجری قمری) 7- فریدون بن فریبرز.
سلسلۀ سوم - حکام ایرانی شروان: 1- منوچهر (903 هجری قمری) 2- القاص بن اسماعیل صفی (945-954 هجری قمری) 3- عبداﷲ خان (958 هجری قمری) 4-فرخ خان (1043 هجری قمری) 5- رستم (حدود 1045 هجری قمری) 6- خسرو سلطان (حدود 1051 هجری قمری) 7- مهر علی خان (1066 هجری قمری) 8- منوچهر خان (1067 هجری قمری) و جز آنان.
سلسلۀ چهارم: 1- فتحعلی (1180 هجری قمری) 2- عسکر بن محمد سعید (1203 هجری قمری) 3- قاسم خان (1209-1203 هجری قمری) 4- مصطفی خان (بار سوم 1236-1212 هجری قمری).
سلسلۀ پنجم - خاقانیان، که به دو گروه تقسیم می شوند: الف - گروه اول. بنی کسران: 1- ابوالمظفر منوچهربن کسران (حدود 550 هجری قمری) 2- اخستان (اول) بن منوچهر (حدود 556 هجری قمری) 3- فرخزاد (اول) بن منوچهر (حدود 566 هجری قمری) 4- گرشاسب بن فرخزاد (حدود 622 هجری قمری) 5- علاءالدین فریبرزبن گرشاسب (حدود 622 هجری قمری) 6- اخستان (دوم) بن فریبرز (649 هجری قمری) 7- فرخزاد (دوم) بن فریبرز (680 هجری قمری) 8- کیقبادبن فرخزاد (حدود 717 هجری قمری) 9- کیکاوس بن کیقباد (حدود 774 هجری قمری) ب - گروه دوم، آل شیخ ابراهیم: 1- شیخ ابراهیم بن محمد دربندبن کیقباد (حدود 784 هجری قمری) 2- خلیل اﷲ (اول) بن ابراهیم (حدود 821 هجری قمری) 3- فرخ یساربن خلیل (حدود 869 هجری قمری) 4- بهرام بیک بن فرخ یسار (608 هجری قمری) 5- غازی بیک بن فرخ یسار (حدود 907 هجری قمری) 6- محمود بن غازی (908هجری قمری) 7- شیخ ابراهیم (دوم) بن فرخ یسار (908 هجری قمری) 8- خلیل اﷲ (دوم) بن ابراهیم (دوم) (903 هجری قمری) 9- شاهرخ بن فرخ میرزا (942 هجری قمری) (فترت 951-945هجری قمری) 10- برهان علی بن خلیل اﷲ (951 هجری قمری) 11- میرزا ابوبکر بن برهان.
مرکز شروان شاهان در قدیم شابران (= شاوران) بود. شروانشاهان در دورۀ سلجوقیان همچنان در قدرت خود باقی بودند و با پادشاهان آن سلسله رابطه داشتند و گاهی نیز مطیع و خراجگزار ایشان می شدند. مهمترین دورۀ سلطنت این سلسله عهد منوچهر ثانی است که عنوان خاقان اکبر داشت و معهذا تابع سلجوقیان عراق بود و این حال تا پایان سلطنت طغرل بن ارسلان آخرین سلطان سلجوقی عراق بطول انجامید و از این پس پادشاهان شروان تابع و باجگزار سلاطین گرج شدند، و با آنان وصلت کردند. هنگامی که جلال الدین خوارزمشاه بر آذربایجان تسلط یافت، شروان مدتی خراجگزار او بود. دولت این خاندان تا سال 945 هجری قمری دوام داشت و در این سال به دست شاه طهماسب صفوی منقرض گردید. (ولی بعداً دو تن که نام آنان مذکور شد به حکومت رسیده اند). (فرهنگ فارسی معین)
لغت نامه دهخدا