نوعی از طعام که از ارزن ترتیب دهند لغت یمنی است. (آنندراج) (منتهی الارب). طعامی است از ذرت مخصوص یمنیان. (از اقرب الموارد) ، بیماریی است شتر را. (از اقرب الموارد) (منتهی الارب)
نوعی از طعام که از ارزن ترتیب دهند لغت یمنی است. (آنندراج) (منتهی الارب). طعامی است از ذرت مخصوص یمنیان. (از اقرب الموارد) ، بیماریی است شتر را. (از اقرب الموارد) (منتهی الارب)
گوشت که به درازا ببرند برای بریان کردن و فارسیان بمعنی گوشت بریان به طریق معهود استعمال نمایند. (بهار عجم) (آنندراج). گوشت که به قطعات برند و گاه بکوبند و سپس بر آتش نهند تا بریان شود. گوشت قطعه قطعه کرده بروی آتش بریان کرده. گوشت با پیاز و دنبۀ نرم قیمه کرده و بروی سیخهای آهنی گسترده و بر روی آتش بریان کرده. (حاشیۀ برهان چ معین). گوشت بریان کرده به آتش است و آن را اقسام می باشد و بهترین همه کباب گوشت حلال چاق فربه چرب است که قطعه های آن کوچک باشد، همچنین گوشت ماهی لطیف که به اخگر فحم هیمه جید متساوی بریان نموده نمک و فلفل و غیرها بقدر لائق و روغن نیزبر آن زده باشند و آنچه به سیخ بحد اعتدال تشویه یافته باشد بهتر است از آنچه در روغن بریان کرده باشند، خواه قطعه های گوشت درست و یا کوبیده مانند شامی کباب که طباهج نامند و یا غیر آن، و کباب گوشت آهو و گوزن و طیور و امثال اینها از هیمهای ردی بریان کرده باشند و یا آنکه سوخته و یا غیر متساوی الاجزا باشد. (مخزن الادویه). کباب اسم عربی گوشت به آتش برشته شده است و اختلاف خواص آن به حسب اختلاف لحوم و بهترین او گوشتهای لطیف است که در پختگی و برشتگی جمیع اجزای او به یک قرار باشد. (تحفۀ حکیم مؤمن) : برافروختند آتش و زان کباب بخوردند و کردند سر سوی آب. فردوسی. همی پرورانیدشان سال و ماه به مرغ و کباب و بره چند گاه. فردوسی. خجسته بادت و فرخنده مهرگان و به تو دل برادر شاد و دل عدوت کباب. فرخی. دوستان وقت عصیرست و کباب راه را گرد نشانده ست سحاب. منوچهری. برفت و از بر من هوش من برفت و نماند حدیث چون نمک او بر این دل چو کباب. مسعودسعد. گو تا من از تو دورم و دور از تو گشته ام بریان بر آتش غم هجر تو چون کباب. مسعودسعد. به اشک چون نمک من که بر سه پایۀ غم تنم زگال و دلم آتش است و سینه کباب. خاقانی. او سخن می گوید و دل می برد او نمک می ریزد و مردم کباب. سعدی. لب و دندانت را حقوق نمک هست بر جان و سینه های کباب. حافظ. بوی کباب می رسد از مطبخم به دل پیغام آشنانفس روح پرورست. بسحاق اطعمه. گر کبابش از نمک اندک غباری بر دل است حاش ﷲ گر مرا زان هیچ باری بر دل است. بسحاق اطعمه. ز سوز سینه و خوناب دیده بود مگر دل کباب که از زخم سینه یافت خلاص. بسحاق اطعمه. ای یارا گر بزیره و گشنیز بگذری سوز دل کباب بده عرض یک بیک. بسحاق اطعمه. پیش کباب گرم و نان کاسۀ ماست خوش بود گر بنهی بگرد نان یک دو سه چار و پنج و شش. بسحاق اطعمه. ، مجازاً، بر گوشتی که برای برشته و بریان شدن (کباب شدن) اختصاص یافته باشد نیز اطلاق کنند: بشد شیده نزدیک افراسیاب دلش چون بر آتش نهاده کباب. فردوسی. نبیرۀ جهاندار افراسیاب که از پشت شیران بریدی کباب. فردوسی. پلاشان یکی آهو افگنده بود کبابش بر آتش پراگنده بود. فردوسی. بفروزیم همی آتش رز گسترانیم بر او سرخ کباب. منوچهری. - چلوکباب،نوعی خوراک. رجوع به این ترکیب در ردیف خود شود. - کباب برگ تاک، کبابی که از برگ انگور سازند. (از بهار عجم). کبابی است که از برگ سازند. (آنندراج). ظاهراً اشاره به نوعی کباب باشد: ز شوق شیشۀ می سینه چاک است دلم برگ کباب برگ تاک است. مفید بلخی (از آنندراج). - کباب چیزی بودن، کنایه از مفتون و شیفتۀ چیزی بودن. (آنندراج) (بهار عجم) : چون خال کباب لب یارم چه توان کرد افتاده به آتش سر و کارم چه توان کرد. ملامفید بلخی (از آنندراج). - کباب حسینی، نوعی از کباب. (آنندراج) : اگرکباب حسینی بود غذای عدو دل سیاه خوارج کباب شامی ماست. سراج المحققین (از آنندراج). - کباب دارائی، نوعی از کباب رازی است. (آنندراج) : لذت پوست تخت فقرنیافت دل مقیم کباب دارائی است ؟ (از آنندراج). - کباب در نمک خوابیده، کباب نمک سود (آنندراج) : می رود مستانه برخاکم نمی داند که من در کفن همچون کباب در نمک خوابیده ام. ملاقاسم مشهدی (از آنندراج). چون کباب در نمک خوابیده شور من کجاست گاهگاهی در شب مهتاب خوابم می برد. میرزا صائب (از آنندراج). - کباب سنگ، نوعی از کباب خوب که بر سنگ گداخته بریان کنند. (آنندراج) (از بهار عجم) : جان غم فرسوده داغ از خوی آتشناک اوست از دلش همچون کباب سنگ می سوزد دلم. شفیع اثر (از آنندراج). - کباب شامی، نوعی ازکباب. (آنندراج) (بهار عجم) : فشرده شام غریبان ز تلخکامی ماست در این سفر دل بریان کباب شامی ماست. شفیع اثر (از آنندراج). اگر کباب حسینی بود غذای عدو دل سیاه خوارج کباب شامی ماست. سراج المحققین (از آنندراج). - کباب قندهاری، نوعی از کباب که در کابل و نواحی آن شهرت دارد و این از بعض رسائل طغرا معلوم می شود. (بهار عجم) (آنندراج). - کباب گل، کبابی که به شکل گل می سازند. (بهار عجم) (آنندراج) : در گلشنی که چهره برافروخت شمع ما مستان نمی خورند بغیر از کباب گل. محمدقلی سلیم (از آنندراج). - کباب ورق، نوعی از کباب که رنگش سیاه باشد. (بهار عجم) (آنندراج) : چو خواند از کباب دل من سبق شد از شوخیش چون کباب ورق. میرزاطاهر وحید (از آنندراج). اما از این شاهد معنی گداخته و سوخته برمی آید. - کباب هندی، نوعی از کباب که رنگش سیاه باشد. (بهار عجم) (آنندراج) : همین نه سیخ جگر زلفش از بلندی شد دلم ز حسرت خالش کباب هندی شد. محسن تأثیر (از آنندراج). - امثال: کباب از پهلوی خود یا کسی خوردن، برای جلب لذتی درزیان یا هلاک خود کوشیدن. نظیر پی دیوار کندن و بام اندودن یا تیشه به ریشه خود زدن یا از ران خود کباب خوردن. یا از استخوان خود کباب خوردن. (امثال و حکم) : مجنون ز نسیم آن خرابی شد بی خبر از تنک شرابی. از خون جگر شراب می خورد وز پهلوی دل کباب می خورد. امیرخسرو دهلوی (از امثال و حکم ذیل کباب از پهلوی خود، از ران خود خوردن). کباب از دل درویش خوردن، کنایه است از ربودن مال بی نوا به ستم، نفع خویش را. در زیان درویش کوشیدن از پی سود خویش: ظالم که کباب از دل درویش خورد چون درنگری ز پهلوی خویش خورد. یحیی نیشابوری. کباب از ران خود خوردن، کباب از پهلوی خود خوردن: شاهی که بر رعیت خود می کند ستم مستی بود که میخورد از ران خود کباب. صائب. ، نزد صوفیه پرورش دل را گویند در تجلیات صوری. (کشاف اصطلاحات الفنون)
گوشت که به درازا ببرند برای بریان کردن و فارسیان بمعنی گوشت بریان به طریق معهود استعمال نمایند. (بهار عجم) (آنندراج). گوشت که به قطعات برند و گاه بکوبند و سپس بر آتش نهند تا بریان شود. گوشت قطعه قطعه کرده بروی آتش بریان کرده. گوشت با پیاز و دنبۀ نرم قیمه کرده و بروی سیخهای آهنی گسترده و بر روی آتش بریان کرده. (حاشیۀ برهان چ معین). گوشت بریان کرده به آتش است و آن را اقسام می باشد و بهترین همه کباب گوشت حلال چاق فربه چرب است که قطعه های آن کوچک باشد، همچنین گوشت ماهی لطیف که به اخگر فحم هیمه جید متساوی بریان نموده نمک و فلفل و غیرها بقدر لائق و روغن نیزبر آن زده باشند و آنچه به سیخ بحد اعتدال تشویه یافته باشد بهتر است از آنچه در روغن بریان کرده باشند، خواه قطعه های گوشت درست و یا کوبیده مانند شامی کباب که طباهج نامند و یا غیر آن، و کباب گوشت آهو و گوزن و طیور و امثال اینها از هیمهای ردی بریان کرده باشند و یا آنکه سوخته و یا غیر متساوی الاجزا باشد. (مخزن الادویه). کباب اسم عربی گوشت به آتش برشته شده است و اختلاف خواص آن به حسب اختلاف لحوم و بهترین او گوشتهای لطیف است که در پختگی و برشتگی جمیع اجزای او به یک قرار باشد. (تحفۀ حکیم مؤمن) : برافروختند آتش و زان کباب بخوردند و کردند سر سوی آب. فردوسی. همی پرورانیدشان سال و ماه به مرغ و کباب و بره چند گاه. فردوسی. خجسته بادت و فرخنده مهرگان و به تو دل برادر شاد و دل عدوت کباب. فرخی. دوستان وقت عصیرست و کباب راه را گرد نشانده ست سحاب. منوچهری. برفت و از بر من هوش من برفت و نماند حدیث چون نمک او بر این دل چو کباب. مسعودسعد. گو تا من از تو دورم و دور از تو گشته ام بریان بر آتش غم هجر تو چون کباب. مسعودسعد. به اشک چون نمک من که بر سه پایۀ غم تنم زگال و دلم آتش است و سینه کباب. خاقانی. او سخن می گوید و دل می برد او نمک می ریزد و مردم کباب. سعدی. لب و دندانت را حقوق نمک هست بر جان و سینه های کباب. حافظ. بوی کباب می رسد از مطبخم به دل پیغام آشنانفس روح پرورست. بسحاق اطعمه. گر کبابش از نمک اندک غباری بر دل است حاش ﷲ گر مرا زان هیچ باری بر دل است. بسحاق اطعمه. ز سوز سینه و خوناب دیده بود مگر دل کباب که از زخم سینه یافت خلاص. بسحاق اطعمه. ای یارا گر بزیره و گشنیز بگذری سوز دل کباب بده عرض یک بیک. بسحاق اطعمه. پیش کباب گرم و نان کاسۀ ماست خوش بود گر بنهی بگرد نان یک دو سه چار و پنج و شش. بسحاق اطعمه. ، مجازاً، بر گوشتی که برای برشته و بریان شدن (کباب شدن) اختصاص یافته باشد نیز اطلاق کنند: بشد شیده نزدیک افراسیاب دلش چون بر آتش نهاده کباب. فردوسی. نبیرۀ جهاندار افراسیاب که از پشت شیران بریدی کباب. فردوسی. پلاشان یکی آهو افگنده بود کبابش بر آتش پراگنده بود. فردوسی. بفروزیم همی آتش رز گسترانیم بر او سرخ کباب. منوچهری. - چلوکباب،نوعی خوراک. رجوع به این ترکیب در ردیف خود شود. - کباب برگ تاک، کبابی که از برگ انگور سازند. (از بهار عجم). کبابی است که از برگ سازند. (آنندراج). ظاهراً اشاره به نوعی کباب باشد: ز شوق شیشۀ می سینه چاک است دلم برگ کباب برگ تاک است. مفید بلخی (از آنندراج). - کباب چیزی بودن، کنایه از مفتون و شیفتۀ چیزی بودن. (آنندراج) (بهار عجم) : چون خال کباب لب یارم چه توان کرد افتاده به آتش سر و کارم چه توان کرد. ملامفید بلخی (از آنندراج). - کباب حسینی، نوعی از کباب. (آنندراج) : اگرکباب حسینی بود غذای عدو دل سیاه خوارج کباب شامی ماست. سراج المحققین (از آنندراج). - کباب دارائی، نوعی از کباب رازی است. (آنندراج) : لذت پوست تخت فقرنیافت دل مقیم کباب دارائی است ؟ (از آنندراج). - کباب در نمک خوابیده، کباب نمک سود (آنندراج) : می رود مستانه برخاکم نمی داند که من در کفن همچون کباب در نمک خوابیده ام. ملاقاسم مشهدی (از آنندراج). چون کباب در نمک خوابیده شور من کجاست گاهگاهی در شب مهتاب خوابم می برد. میرزا صائب (از آنندراج). - کباب سنگ، نوعی از کباب خوب که بر سنگ گداخته بریان کنند. (آنندراج) (از بهار عجم) : جان غم فرسوده داغ از خوی آتشناک اوست از دلش همچون کباب سنگ می سوزد دلم. شفیع اثر (از آنندراج). - کباب شامی، نوعی ازکباب. (آنندراج) (بهار عجم) : فشرده شام غریبان ز تلخکامی ماست در این سفر دل بریان کباب شامی ماست. شفیع اثر (از آنندراج). اگر کباب حسینی بود غذای عدو دل سیاه خوارج کباب شامی ماست. سراج المحققین (از آنندراج). - کباب قندهاری، نوعی از کباب که در کابل و نواحی آن شهرت دارد و این از بعض رسائل طغرا معلوم می شود. (بهار عجم) (آنندراج). - کباب گل، کبابی که به شکل گل می سازند. (بهار عجم) (آنندراج) : در گلشنی که چهره برافروخت شمع ما مستان نمی خورند بغیر از کباب گل. محمدقلی سلیم (از آنندراج). - کباب ورق، نوعی از کباب که رنگش سیاه باشد. (بهار عجم) (آنندراج) : چو خواند از کباب دل من سبق شد از شوخیش چون کباب ورق. میرزاطاهر وحید (از آنندراج). اما از این شاهد معنی گداخته و سوخته برمی آید. - کباب هندی، نوعی از کباب که رنگش سیاه باشد. (بهار عجم) (آنندراج) : همین نه سیخ جگر زلفش از بلندی شد دلم ز حسرت خالش کباب هندی شد. محسن تأثیر (از آنندراج). - امثال: کباب از پهلوی خود یا کسی خوردن، برای جلب لذتی درزیان یا هلاک خود کوشیدن. نظیر پی دیوار کندن و بام اندودن یا تیشه به ریشه خود زدن یا از ران خود کباب خوردن. یا از استخوان خود کباب خوردن. (امثال و حکم) : مجنون ز نسیم آن خرابی شد بی خبر از تنک شرابی. از خون جگر شراب می خورد وز پهلوی دل کباب می خورد. امیرخسرو دهلوی (از امثال و حکم ذیل کباب از پهلوی خود، از ران خود خوردن). کباب از دل درویش خوردن، کنایه است از ربودن مال بی نوا به ستم، نفع خویش را. در زیان درویش کوشیدن از پی سود خویش: ظالم که کباب از دل درویش خورد چون درنگری ز پهلوی خویش خورد. یحیی نیشابوری. کباب از ران خود خوردن، کباب از پهلوی خود خوردن: شاهی که بر رعیت خود می کند ستم مستی بود که میخورد از ران خود کباب. صائب. ، نزد صوفیه پرورش دل را گویند در تجلیات صوری. (کشاف اصطلاحات الفنون)
