- پتشه
غبار حاصل از ریختن آب بر خاکستر گرم
معنی پتشه - جستجوی لغت در جدول جو
پیشنهاد واژه بر اساس جستجوی شما
هر کاری که کسی برای امرار معاش در پیش بگیرد، شغل، حرفه، کار، هنر مثلاً زراعت پیشه، پسوند متصل به واژه به معنای
عادت و خوی مثلاً آزپیشه، بدپیشه، بیدادپیشه، جفاپیشه، خردپیشه، ستم پیشه، عاشق پیشه، عیارپیشه، کرم پیشه، گداپیشه، هنرپیشه
پیشه ساختن: پیشه کردن، پیشه ساختن، کاری را حرفه و شغل خود قرار دادن، پیشه کردن
پیشه کردن: پیشه کردن، پیشه ساختن، کاری را حرفه و شغل خود قرار دادن
پیشه گرفتن: پیشه کردن، پیشه ساختن، کاری را حرفه و شغل خود قرار دادن، پیشه کردن، برای مثال هر آن کس که او پیشه گیرد دروغ / ستمگاره خوانیمش و بی فروغ (فردوسی - ۷/۴۵۴)
عادت و خوی مثلاً آزپیشه، بدپیشه، بیدادپیشه، جفاپیشه، خردپیشه، ستم پیشه، عاشق پیشه، عیارپیشه، کرم پیشه، گداپیشه، هنرپیشه
پیشه ساختن: پیشه کردن، پیشه ساختن، کاری را حرفه و شغل خود قرار دادن، پیشه کردن
پیشه کردن: پیشه کردن، پیشه ساختن، کاری را حرفه و شغل خود قرار دادن
پیشه گرفتن: پیشه کردن، پیشه ساختن، کاری را حرفه و شغل خود قرار دادن، پیشه کردن،
باری که آن را به پشت بتوان برداشت، پشتواره، کوله بار، تل، تپه، فاصلۀ میان دو چاه، قنات
پرده، هر چیزی که چیزی را بپوشاند، لفافه که نوشته های راجع به یک موضوع را در آن بگذارند، شمیز
به ترکی قانصه است و بفارسی سنگدان طیور
(پُ تَ / تِ)
لغت نامه دهخدا
مقداری که با پشت توان برداشت. هر چیز که بر پشت گیرند از هیمه و جز آن. کوله. کوله بار. بار:
شب زمستان بود کپی سرد یافت
کرمک شب تاب ناگاهی بتافت
کپیان آتش همی پنداشتند
پشتۀ هیزم بدو برداشتند.
رودکی (از کلیله و دمنه).
روز دگر آنگهی بناوه و پشته
در بن چرختشان بمالد حمال.
منوچهری.
بیرون آمدند هر یکی پشتۀ نی بگردن برنهاده و اندر هر پشته ازآن شمشیری مجرد... ایشان همچنان اندرشدند با آن پشته ها. (تاریخ سیستان).
دستۀ گل گر ترا دهد تو چنان دانک
دستۀ گل نیست آن که پشته خاراست.
ناصرخسرو.
بر بناگوشی که رنگ او بچشم عاشقان
دسته دسته گل نمودی پشته پشته خار شد.
سوزنی.
گفت بلی روزی چهل شتر قربان کرده بودم... بگوشۀ صحرائی برون رفتم و خارکنی را دیدم پشتۀ خار فراهم آورده. (گلستان). چون بشهر رسیدند کودکی را دیدند پشتۀ هیزم آنجا نهاده وی را مشاهده کردند. (قصص الانبیاء ص 179) ، ارتفاعی نه بس بلند از زمین. بلندی. تل ّ. (حبیش تفلیسی). زمین بلند. تپه. توده. نجد. ربو. (منتهی الارب). ربوه. رابیه. رباوه. رباه. حودله. حجب. عقبه. هضبه. اکمه. تلعه. ثنیه. ظرب. یفع. یفاع. زمعه. ذریحه. کلندی. کلد. قاره. قرز. عفازه. صوعه. دفدفه. دف ّ. قتائده. فرق. فرط. بنجه. (منتهی الارب). جرداحه. جرداح:
از کوه تابکوه بنفشه ست و شنبلید
از پشته تا به پشته سمن زار و لاله زار.
فرخی.
چنان شد ز ایرانیان روی دشت
ز کشته بهر سوی چون پشته گشت
همه دشت پای و سر و کشته بود
ز کشته بهر سوی در پشته بود.
فردوسی.
بکشتند چندان ز توران سپاه
که از کشته شد پشته تا چرخ ماه.
فردوسی.
بسی دیو در دست او کشته گشت
ز کشته بسی دشت چون پشته گشت.
فردوسی.
چو پشته گشته از آن کشته پیش روی امیر
فراخ دشتی چون روی آینه هموار.
فرخی.
اینک همی رود که به هر قلعه برکند
از کشته پشته پشته و زاتش علم علم.
فرخی.
آهو از پشته بدشت آید و ایمن بچرد
چون کسی کو را باشد نظر میر پناه.
فرخی.
یکی پشته سازید پهن و بلند
پس از باد پر آتش اندر فکند.
اسدی (ایضاً ص 120).
رهی سخت دشخوار ششماهه بیش
همه کوه و دریا و پشته است پیش.
اسدی (ایضاً ص 204).
بهر سو در آن دشت کین تاختی
ز کشته همی پشته ها ساختی.
اسدی (ایضاً ص 82).
بر سر آن پشته حصاری ساختند. (مجمل التواریخ والقصص).
راهی چون پشته پشته سنگ و درآن راه
سینۀ بازان بنعل گشته مصور.
مسعودسعد.
تن نازک مثال نی کردم
تا چنین پشته زیر پی کردم.
سنائی (سیرالعباد).
عمل شمس همی باید و تأثیر فلک
ورنه هر پشته به یک نور همی کان نشود.
سنائی.
تا عرض دهد لشکر پیروزه سلب را
بر پشته و بالای زمین راجل و راکب.
سوزنی.
چون مسافت میان دو لشکر نزدیک شد امیر ناصرالدین منکروار بر پشته رفت. (ترجمه تاریخ یمینی نسخۀ خطی مؤلف ص 27). سلطان چون حدت بأس و شدت مراس آن قوم مشاهده کرد بر پشته ای فروآمد. (ایضاً ص 268).
همچو عرصۀ پهن روز رستخیز
نه گو و نه پشته نه جای گریز.
مولوی.
چون به پشتۀ فراجون رسیدم به پیری ملاقات شد. (انیس الطالبین بخاری). چون بکنار قلان تاشی رسید برف تمامت گوها را با پشته برابر کرده بود. (جهانگشای جوینی).
از خون بکوه و دشت روان گشت جویبار
وز کشته پشته های عظیم آمد آشکار.
امیل، ذریح، پشتۀ ریگ که یک میل عرض او باشد. (صراح). ذریح، پشته ها. (منتهی الارب). ضواجع، پشته ها. کمزه، پشته ای از خاک یا ریگ. کفر، پشته ای از کوه. مصد، پشتۀ بلند. مصاد، پشتۀ بلند. (منتهی الارب). قوداء، طنی، پشتۀ بلند. قوعله، قضه، پشتۀ خرد. قائده، پشتۀ دراز گسترده بر زمین. کراغ، پشتۀ دراز و بیرون برآمده از زمین سنگلاخ سوخته. عقبه محوج ٌ، پشتۀ دور. عقبه متوح ٌ، پشتۀ دور و دراز. بلطه، نام پشته ای. قضفه، پشته ای که از یک سنگ نماید. کتول الارض، پشته های زمین و آنچه بلند برآمده باشد از آن. قنفد، پشته های تنگ در راه. هدود، پشتۀ شاقه. عقبۀ شاقه. صواح، پشتۀ بلند از زمین. خوصاء، پشتۀ بلند زمین. مداخل، پشتۀ بلند مشرف بر زمین سیراب. صلغ، پشتۀ سرخ. اکمه مفترشهالظهر، پشتۀ گسترده همواریست. اکمه عبلاء، پشتۀ درشت. عثعث، پشتۀ بی گیاه. عثال، پشته ای است درشت یا رودباری در زمین جذام. فرزه، راه بر پشته. ذناب، آب رو میان دو پشته. خش ّ، پشتۀریگ. خشرم، پشتۀ بلند که سنگ ریزه های آن أملس باشد. مخرم الاکمه، پشته یا کوه که منفرد باشد از دیگر. خرماء، هر پشته که از آن بزمین پست فروروند. خرم الاکمه،پشته یا کوه که جدا باشد از دیگر. خشبل، پشتۀ سخت. ضرس، پشتۀ درشت. دمادم، پشته های نرم خاکین. رعص، پشتۀ ریگ مجتمع. دکاء، پشتۀ زمین از خاک نرم. هدمل، پشتۀ بلند فراهم آمده. شعبه، هذلول، زیراء، زیراء، زیری، زازیه، زیراه، زیزآءه، پشتۀ خرد. صهوه،برج بر سر پشته و توده. عبابید یا عبادید، پشته ها. غملول، پشتۀ بلند. غفو، غفیه، پشتۀ بلند که آب بر آن نرود. غلباء، پشتۀ بزرگ و بلند. عنز، پشتۀ سیاه. عنز، پشتۀ خرد. عنوت و عنتوت، پشتۀ دشوارگذار. قارهٌ عیطاء، پشتۀ بلند. عقاب، پشته و هر بلندی زمین که بسیار دراز نباشد. (منتهی الارب) ، کوز (در زراعت) ، این کلمه چون مزید مؤخر در اعلام جغرافیائی بکاررود: جورپشته. راه پشته. رکاپشته. سه پشته. چل پشته. گل پشته. قلعه پشته. میان پشته. هلوپشته. کلاپشته.
- از کشته پشته ساختن، بسیار کشتن.
- پشته انداختن یا پشته کردن قنات، فروریختن مجرای آن. پاره هائی از سقف و دیوار آن واریز کردن (اصطلاح مقنیان).
- پشته بندی کردن، زمین را پشته ها کردن برای بعض کشت ها چون کشت سیب زمینی و غیره.
- پشتۀ قنات، مسافت میان دو میله است. رجوع به میله شود.
- پشته ناک، زمینی که پشتۀ بسیار دارد: طلع، زمین پشته ناک. (منتهی الارب).
- دوپشته یا سه پشته ایستادن، به دوتن یا سه تن یا به دوصف و سه صف ایستاده بودن
شب زمستان بود کپی سرد یافت
کرمک شب تاب ناگاهی بتافت
کپیان آتش همی پنداشتند
پشتۀ هیزم بدو برداشتند.
رودکی (از کلیله و دمنه).
روز دگر آنگهی بناوه و پشته
در بن چرختشان بمالد حمال.
منوچهری.
بیرون آمدند هر یکی پشتۀ نی بگردن برنهاده و اندر هر پشته ازآن شمشیری مجرد... ایشان همچنان اندرشدند با آن پشته ها. (تاریخ سیستان).
دستۀ گل گر ترا دهد تو چنان دانک
دستۀ گل نیست آن که پشته خاراست.
ناصرخسرو.
بر بناگوشی که رنگ او بچشم عاشقان
دسته دسته گل نمودی پشته پشته خار شد.
سوزنی.
گفت بلی روزی چهل شتر قربان کرده بودم... بگوشۀ صحرائی برون رفتم و خارکنی را دیدم پشتۀ خار فراهم آورده. (گلستان). چون بشهر رسیدند کودکی را دیدند پشتۀ هیزم آنجا نهاده وی را مشاهده کردند. (قصص الانبیاء ص 179) ، ارتفاعی نه بس بلند از زمین. بلندی. تل ّ. (حبیش تفلیسی). زمین بلند. تپه. توده. نجد. ربو. (منتهی الارب). ربوه. رابیه. رباوه. رباه. حودله. حجب. عقبه. هضبه. اکمه. تلعه. ثنیه. ظرب. یفع. یفاع. زمعه. ذریحه. کلندی. کلد. قاره. قرز. عفازه. صوعه. دفدفه. دف ّ. قتائده. فرق. فرط. بنجه. (منتهی الارب). جرداحه. جرداح:
از کوه تابکوه بنفشه ست و شنبلید
از پشته تا به پشته سمن زار و لاله زار.
فرخی.
چنان شد ز ایرانیان روی دشت
ز کشته بهر سوی چون پشته گشت
همه دشت پای و سر و کشته بود
ز کشته بهر سوی در پشته بود.
فردوسی.
بکشتند چندان ز توران سپاه
که از کشته شد پشته تا چرخ ماه.
فردوسی.
بسی دیو در دست او کشته گشت
ز کشته بسی دشت چون پشته گشت.
فردوسی.
چو پشته گشته از آن کشته پیش روی امیر
فراخ دشتی چون روی آینه هموار.
فرخی.
اینک همی رود که به هر قلعه برکند
از کشته پشته پشته و زاتش علم علم.
فرخی.
آهو از پشته بدشت آید و ایمن بچرد
چون کسی کو را باشد نظر میر پناه.
فرخی.
یکی پشته سازید پهن و بلند
پس از باد پر آتش اندر فکند.
اسدی (ایضاً ص 120).
رهی سخت دشخوار ششماهه بیش
همه کوه و دریا و پشته است پیش.
اسدی (ایضاً ص 204).
بهر سو در آن دشت کین تاختی
ز کشته همی پشته ها ساختی.
اسدی (ایضاً ص 82).
بر سر آن پشته حصاری ساختند. (مجمل التواریخ والقصص).
راهی چون پشته پشته سنگ و درآن راه
سینۀ بازان بنعل گشته مصور.
مسعودسعد.
تن نازک مثال نی کردم
تا چنین پشته زیر پی کردم.
سنائی (سیرالعباد).
عمل شمس همی باید و تأثیر فلک
ورنه هر پشته به یک نور همی کان نشود.
سنائی.
تا عرض دهد لشکر پیروزه سلب را
بر پشته و بالای زمین راجل و راکب.
سوزنی.
چون مسافت میان دو لشکر نزدیک شد امیر ناصرالدین منکروار بر پشته رفت. (ترجمه تاریخ یمینی نسخۀ خطی مؤلف ص 27). سلطان چون حدت بأس و شدت مراس آن قوم مشاهده کرد بر پشته ای فروآمد. (ایضاً ص 268).
همچو عرصۀ پهن روز رستخیز
نه گو و نه پشته نه جای گریز.
مولوی.
چون به پشتۀ فراجون رسیدم به پیری ملاقات شد. (انیس الطالبین بخاری). چون بکنار قلان تاشی رسید برف تمامت گوها را با پشته برابر کرده بود. (جهانگشای جوینی).
از خون بکوه و دشت روان گشت جویبار
وز کشته پشته های عظیم آمد آشکار.
امیل، ذریح، پشتۀ ریگ که یک میل عرض او باشد. (صراح). ذریح، پشته ها. (منتهی الارب). ضواجع، پشته ها. کمزه، پشته ای از خاک یا ریگ. کفر، پشته ای از کوه. مصد، پشتۀ بلند. مصاد، پشتۀ بلند. (منتهی الارب). قوداء، طنی، پشتۀ بلند. قوعله، قضه، پشتۀ خرد. قائده، پشتۀ دراز گسترده بر زمین. کراغ، پشتۀ دراز و بیرون برآمده از زمین سنگلاخ سوخته. عقبه محوج ٌ، پشتۀ دور. عقبه متوح ٌ، پشتۀ دور و دراز. بلطه، نام پشته ای. قضفه، پشته ای که از یک سنگ نماید. کتول الارض، پشته های زمین و آنچه بلند برآمده باشد از آن. قنفد، پشته های تنگ در راه. هدود، پشتۀ شاقه. عقبۀ شاقه. صواح، پشتۀ بلند از زمین. خوصاء، پشتۀ بلند زمین. مداخل، پشتۀ بلند مشرف بر زمین سیراب. صلغ، پشتۀ سرخ. اکمه مفترشهالظهر، پشتۀ گسترده همواریست. اکمه عبلاء، پشتۀ درشت. عثعث، پشتۀ بی گیاه. عثال، پشته ای است درشت یا رودباری در زمین جذام. فرزه، راه بر پشته. ذناب، آب رو میان دو پشته. خش ّ، پشتۀریگ. خشرم، پشتۀ بلند که سنگ ریزه های آن أملس باشد. مخرم الاکمه، پشته یا کوه که منفرد باشد از دیگر. خرماء، هر پشته که از آن بزمین پست فروروند. خرم الاکمه،پشته یا کوه که جدا باشد از دیگر. خشبل، پشتۀ سخت. ضرس، پشتۀ درشت. دمادم، پشته های نرم خاکین. رعص، پشتۀ ریگ مجتمع. دکاء، پشتۀ زمین از خاک نرم. هدمل، پشتۀ بلند فراهم آمده. شعبه، هذلول، زیراء، زیراء، زیری، زازیه، زیراه، زیزآءه، پشتۀ خرد. صهوه،برج بر سر پشته و توده. عبابید یا عبادید، پشته ها. غملول، پشتۀ بلند. غفو، غفیه، پشتۀ بلند که آب بر آن نرود. غلباء، پشتۀ بزرگ و بلند. عنز، پشتۀ سیاه. عنز، پشتۀ خرد. عنوت و عنتوت، پشتۀ دشوارگذار. قارهٌ عیطاء، پشتۀ بلند. عقاب، پشته و هر بلندی زمین که بسیار دراز نباشد. (منتهی الارب) ، کوز (در زراعت) ، این کلمه چون مزید مؤخر در اعلام جغرافیائی بکاررود: جورپشته. راه پشته. رکاپشته. سه پشته. چل پشته. گل پشته. قلعه پشته. میان پشته. هلوپشته. کلاپشته.
- از کشته پشته ساختن، بسیار کشتن.
- پشته انداختن یا پشته کردن قنات، فروریختن مجرای آن. پاره هائی از سقف و دیوار آن واریز کردن (اصطلاح مقنیان).
- پشته بندی کردن، زمین را پشته ها کردن برای بعض کشت ها چون کشت سیب زمینی و غیره.
- پشتۀ قنات، مسافت میان دو میله است. رجوع به میله شود.
- پشته ناک، زمینی که پشتۀ بسیار دارد: طلع، زمین پشته ناک. (منتهی الارب).
- دوپشته یا سه پشته ایستادن، به دوتن یا سه تن یا به دوصف و سه صف ایستاده بودن
قفل باشد از آن در و غیر آن. (صحاح الفرس). (در نسخۀ دیگر ’پره’ و این صحیح است و پتره محرف آن است). بند
(رَ / رِ)
لغت نامه دهخدا
صنعت. (دستوراللغۀ ادیب نطنزی) (منتهی الارب). هنر. صنع. طرقه. صناعت. (منتهی الارب). حرفه. (دهار). کسب. (برهان). حرفت:
چهارم که خوانند اهنوخوشی
همان دست ورزان با سرکشی
کجا کارشان همگنان پیشه بود
روانشان همیشه پراندیشه بود.
فردوسی.
ترا پیشه دام است بر آبگیر
نه مرد سنانی نه کوپال و تیر.
فردوسی.
از آن پیشه هرکس که بد نامجوی
بسوی فریدون نهادند روی.
فردوسی.
نیا کفشگر بود، او کفشگر
از آن پیشه برتر نیامد گهر.
فردوسی.
هم از پیشه ها آن گزین کاندر اوی
ز نامش نگردد نهان آبروی.
فردوسی.
ز هر پیشه ای کار گر خواستند
همه شهر ازیشان بیاراستند.
فردوسی.
جهان ما چو یکی زودسیر پیشه ورست
چهار پیشه کند هر یکی بدیگر زی.
منوچهری.
صلاح بنده آن است که به پیشۀ دبیری خویش مشغول باشد و چشم دارد که وی را از دیگر سخنان عفو کرده آید. (تاریخ بیهقی).
نه خود هستشان طمع زی پیشه ای
ندارند جز خورد اندیشه ای.
اسدی.
چنان دارد از هر دری پیشه کار
که درپیشه هر یک ندارند یار.
اسدی.
مردم آن پیشه ای که بیش کنند
زآن نکوتر بود که پیش کنند.
ناصرخسرو.
هوشنگ... دیوان را قهر کرد وآهنگری و درودگری و بافندگی پیشه آورد. (نوروزنامه).
گازرکاری صفت آب شد
رنگرزی پیشۀ مهتاب شد.
نظامی.
که پیشه ور از پیشه بگریخته ست
بکاردگر کس در آویخته ست.
نظامی.
هیچ پیشه راست شد بی آلتی.
مولوی.
چو بر پیشه ای باشدش دسترس
کجا دست حاجت برد پیش کس.
سعدی.
صنیعه، حرفۀ مرد و پیشۀ آن. (منتهی الارب).
- امثال:
ز پیشه بخور، همیشه بخور.
، شغل. کار. (شرفنامه). عمل. (برهان) :
تو در پای پیلان بدی خاشه روب
گواره کشی پیشه با رنج و کوب.
رودکی.
پدر گفت یکی روان خواه (گدا) بود
بکویی فروشد چنان کم شنود
همی دربدر خشک نان باز جست
مراو را همان پیشه بود ازنخست.
ابوشکور.
ای آنکه ترا پیشه پرستیدن مخلوق
چون خویشتنی را چه بری بیش پرسته.
کسائی.
مبادا مرا پیشه جز راستی
که بیدادی آرد همه کاستی.
فردوسی.
اگر پادشا را بود پیشه داد
کند بیگمان هر کس از دادشاد.
فردوسی.
بجز بندگی پیشۀ من مباد
جز از راست اندیشۀ من مباد.
فردوسی.
بگیتی به از راستی پیشه نیست
ز کژی بتر هیچ اندیشه نیست.
فردوسی.
کس اندر جهان از من آگاه نیست
مرا پیشه جز ناله و آه نیست.
فردوسی.
مرا هرچه اندر دل اندیشه بود
خردبود و از هر دری پیشه بود.
فردوسی.
نبینی جز از راستی پیشه ام
بکژی نیاید خود اندیشه ام.
فردوسی.
تن او تازه جوان باد و دلش خرم و شاد
پیشۀ او طرب ومذهب او دانش و داد.
منوچهری.
آنچه او خوانده و شنوده و داند و بیند ما نتوانیم دانست و این شغل وزیران است نه پیشۀ ما. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 541).
شبیخون بود پیشۀ بددلان
ازین ننگ دارند جنگی یلان.
اسدی.
پیشۀ زمانه مکر و فریب آمد
با او مکوش جز که بمکاری.
ناصرخسرو.
پیشۀ این چرخ چیست مفتعلی
نایدش از خلق شرم و نه خجلی.
ناصرخسرو.
پیشۀ سخت نکوهیده گزیدی چه بود
کز فلان زربستانی و به همان بدهی.
ناصرخسرو.
اگر چه پیشۀ من نیست زیر تیشه شدن
بزیر تیشه شدم خامه و بنانش را.
خاقانی.
تو باقی بمان کزبقای تو هرگز
درین پیشه کس ناید او را برابر.
خاقانی.
ترسم ازین پیشه که پیشت کند
رنگ پذیرندۀ خویشت کند.
نظامی.
غلام عشق شو کاندیشه اینست
همه صاحبدلان را پیشه اینست.
نظامی.
پرده دری پیشۀ دوران بود
بارکشی کار صبوران بود.
نظامی.
تجربه کردم ز هر اندیشه ای
نیست نکوتر ز سخا پیشه ای.
نظامی.
درین پیشه چون پیشوای نوی
کهن گشتگان را مکن پیروی.
نظامی.
ای لب گلگونت جام خسروی
پیشۀ شبرنگ زلفت شبروی.
عطار.
اختیاری کرده ای تو پیشه ای
کاختیاری دارم و اندیشه ای.
مولوی.
نکند جور پیشه سلطانی
که نیاید ز گرگ چوپانی.
سعدی.
همیشه پیشۀ من عاشقی و رندی بود
اگر بکوشم و مشغول کار خود باشم.
حافظ.
، عادت. خوی:
سپاهی که شان تاختن پیشه بود
وز آزادمردی کم اندیشه بود.
فردوسی.
چو ما را نبد پیشه خون ریختن
بدان کار تنگ اندر آویختن.
فردوسی.
همچو گرگان ربودنت پیشه است
نسبتی داری از ذئاب و کلاب.
ناصرخسرو.
هر که او پیشه راستی دارد
نقد معنی در آستی دارد.
سنائی.
- آزپیشه (فردوسی) ، حریص. طمعکار.
- بدپیشه، بدکار:
نه باید که بدپیشه باشدت دوست
که هر کس چنانت گمارد (گماند؟) که اوست.
اسدی.
- بیداد پیشه، ظالم. ستمگر:
دو بیداد پیشه بپیش اندرون
ببیداد خود شاه را رهنمون.
نظامی.
- پدر پیشه، که حرفت پدردارد.
- پست پیشه، دارای حرفت و کسبی فرومایه (چون کناس و جز آن).
- تغافل پیشه (آنندراج) ، آنکه در امور غفلت کند. سهل انگار.
- جفاپیشه، ستمگر. جفاکار:
جفاپیشه بد گوهر افراسیاب
ز کینه نه آرام جوید نه خواب.
فردوسی.
سازگاری کن با دهر جفاپیشه
که بد و نیک زمانه بقطار آید.
ناصرخسرو.
هنرآن است که پیغمبر خیرالبشر است
وین ستوران جفاپیشه بصورت بشرند.
ناصرخسرو.
تیر و بهار دهر جفاپیشه خرد خرد
بر تو همی شمرد و تو خود خفته چون حمیر.
ناصرخسرو.
چو دیدی که دارا جفاپیشه گشت
گناهی نه با من بداندیشه گشت.
نظامی.
از بد گنبد جفاپیشه
کرد چندانکه باید اندیشه.
نظامی.
آن جفاپیشه را که بود وزیر
پای تا سرکشیده در زنجیر.
نظامی.
جفاپیشگان را بده سر بباد
ستم بر ستم پیشه عدلست و داد.
سعدی.
بزرگی جفا پیشه درحد غور
گرفتی خر روستایی بزور.
سعدی.
خوبرویان جفاپیشه وفا نیز کنند
بکسان دردفرستند و دوا نیز کنند.
سعدی.
اگر بر جفاپیشه بشتافتی
کی از دست قهرش امان یافتی.
سعدی.
و حاکم شرع جفاپیشه از هر ظالمی بدتر است. (گلستان).
- جورپیشه، جفا پیشه. ستمکار.
- خردپیشه، عاقل. خردمند:
بار این بند گران تا کی کشد
این خردپیشه روان ارجمند.
ناصرخسرو.
- دبیرپیشه، صاحب شغل دبیری: من مردی دبیر پیشه بودم. (سفرنامۀ ناصرخسرو ص 2).
- دردپیشه (آنندراج) ، صاحب درد.
- دغاپیشه، ناراست. مقابل راست پیشه:
چند روزی ز پی تجربه بیمارش کن
با حریفان دغاپیشه سروکارش ده.
مولوی.
- راحت پیشه. (آنندراج) ، راحت طلب.
- راست پیشه. (فردوسی) ، مقابل دغاپیشه.
- زراعت پیشه، برزگر. زارع. کشتکار.
- زشت پیشه،بدپیشه.
- ستم پیشه، ستمکار. بیدادگر:
ترا دیویست اندر طبع، رستم خو ستم پیشه
به بند طاعتش گردن ببند و رستی از رستم.
ناصرخسرو.
- سخاپیشه، بخشنده. کرم پیشه.
- سخن پیشه، سخنور:
در دست سخن پیشه یکی شهره درختی ست
بی بار و ز دیدار همی ریزد ازو بار.
ناصرخسرو.
وآنجا که سخن خیزد از چند و چه و چون
دانای سخن پیشه بخندد ز قوامش.
ناصرخسرو.
- سفرپیشه، که همه وقت در سفر باشد:
یکی گفت مردی سفرپیشه ام
پی مجلسی اندر اندیشه ام.
شاه داعی شیرازی.
- شاگردپیشه. (آنندراج) ، آنکه شاگردی کند.
- طمعپیشه، آزپیشه. طمعکار.
- عاشق پیشه، شیفته.
- عزب پیشه، آنکه عزب باشد. غیرمتأهل:
سپاهی عزب پیشه و تنگیاب
چو دیدند رویی چنان بی نقاب.
نظامی.
- عمل پیشگی، داشتن منصب و عمل دیوانی: متابعت کار آبا و اجداد، یعنی شیوۀ عمل پیشگی اشتغال میدارد. (از مقدمۀ نزههالقلوب حمداﷲ مستوفی).
- عمل پیشه، عامل.
- عیار پیشه، جوانمرد.
- فسادپیشه، مفسد.
- قناعت پیشه، قانع. خرسند.
- قهرپیشه، قهار:
گردون قهرپیشه بدمهای قهر خویش
خاموش و تیره کرد چراغ سخنورم.
خاقانی.
- کرم پیشه،بخشنده. سخاپیشه:
اگر در نیابد کرم پیشه نان
نهادش توانگر بود همچنان.
سعدی.
- کهن پیشه، دارای قدمت صنعت:
کهن پیشگان رامکن پیروی.
نظامی.
- گداپیشه، متکدی:
و گر دست همت بداری ز کار
گداپیشه خوانندت و پخته خوار.
سعدی.
- نارواپیشه، دارای شغلی حرام (چون بایع خمر در میان مسلمین).
- ناسزا پیشه، دارای شغل پست (مثل مردان و زنان دلاله).
- نغزپیشه، دارای پیشۀ خوب. مقابل زشت پیشه:
خرما گری بخاک که آمخته ست
این نغزپیشه دانۀ خرما را.
ناصرخسرو.
- وفاپیشه، باوفا.
- هجاپیشه، هجو گوی (چون شاعر).
- هزارپیشه، ذوفنون.
- هم پیشه، همکار.
- همه پیشه، ماهر بهر کار و کسب، همه فن حریف.
- هنرپیشه، هنرمند:
مرد هنرپیشه خودنباشد ساکن
کز پی کاری شده ست گردون گردان.
ابوحنیفه اسکافی.
هنرپیشه آن است کز فعل نیک
سر خویش را تاج خود برنهد.
ناصرخسرو.
ای خردمند هنرپیشه و بیدار و بصیر
کیست از خلق بنزدیک تو هشیار و خطیر.
ناصرخسرو.
بدان خوبروی هنرپیشه داد
هنرپیشه را دل به اندیشه داد.
نظامی.
هنرپیشه فرزند استاد او
که همدرس او بود و همزاد او.
نظامی.
شبی سر فرو شد به اندیشه ام
بدل بر گذشت آن هنرپیشه ام.
سعدی.
- هوس پیشه (آنندراج) ، بلهوس
رسنی باشد که آنرا از لیف خرما تابند. (برهان) ، قسمی از نی که شبانان نوازند و آنرا توتک خوانند. (برهان). و ظاهراً درین معنی مصحف نیشه، نی چه است. یراع. (السامی) :
با تاج خسروی چه کنی از گیا کلاه
با ساز باربد چه کنی پیشۀ شبان.
خاقانی (از جهانگیری).
زآن نی که از آن پیشه کنی ناید جلاب.
خاقانی (از آنندراج)
چهارم که خوانند اهنوخوشی
همان دست ورزان با سرکشی
کجا کارشان همگنان پیشه بود
روانشان همیشه پراندیشه بود.
فردوسی.
ترا پیشه دام است بر آبگیر
نه مرد سنانی نه کوپال و تیر.
فردوسی.
از آن پیشه هرکس که بد نامجوی
بسوی فریدون نهادند روی.
فردوسی.
نیا کفشگر بود، او کفشگر
از آن پیشه برتر نیامد گهر.
فردوسی.
هم از پیشه ها آن گزین کاندر اوی
ز نامش نگردد نهان آبروی.
فردوسی.
ز هر پیشه ای کار گر خواستند
همه شهر ازیشان بیاراستند.
فردوسی.
جهان ما چو یکی زودسیر پیشه ورست
چهار پیشه کند هر یکی بدیگر زی.
منوچهری.
صلاح بنده آن است که به پیشۀ دبیری خویش مشغول باشد و چشم دارد که وی را از دیگر سخنان عفو کرده آید. (تاریخ بیهقی).
نه خود هستشان طمع زی پیشه ای
ندارند جز خورد اندیشه ای.
اسدی.
چنان دارد از هر دری پیشه کار
که درپیشه هر یک ندارند یار.
اسدی.
مردم آن پیشه ای که بیش کنند
زآن نکوتر بود که پیش کنند.
ناصرخسرو.
هوشنگ... دیوان را قهر کرد وآهنگری و درودگری و بافندگی پیشه آورد. (نوروزنامه).
گازرکاری صفت آب شد
رنگرزی پیشۀ مهتاب شد.
نظامی.
که پیشه ور از پیشه بگریخته ست
بکاردگر کس در آویخته ست.
نظامی.
هیچ پیشه راست شد بی آلتی.
مولوی.
چو بر پیشه ای باشدش دسترس
کجا دست حاجت برد پیش کس.
سعدی.
صنیعه، حرفۀ مرد و پیشۀ آن. (منتهی الارب).
- امثال:
ز پیشه بخور، همیشه بخور.
، شغل. کار. (شرفنامه). عمل. (برهان) :
تو در پای پیلان بدی خاشه روب
گواره کشی پیشه با رنج و کوب.
رودکی.
پدر گفت یکی روان خواه (گدا) بود
بکویی فروشد چنان کم شنود
همی دربدر خشک نان باز جست
مراو را همان پیشه بود ازنخست.
ابوشکور.
ای آنکه ترا پیشه پرستیدن مخلوق
چون خویشتنی را چه بری بیش پرسته.
کسائی.
مبادا مرا پیشه جز راستی
که بیدادی آرد همه کاستی.
فردوسی.
اگر پادشا را بود پیشه داد
کند بیگمان هر کس از دادشاد.
فردوسی.
بجز بندگی پیشۀ من مباد
جز از راست اندیشۀ من مباد.
فردوسی.
بگیتی به از راستی پیشه نیست
ز کژی بتر هیچ اندیشه نیست.
فردوسی.
کس اندر جهان از من آگاه نیست
مرا پیشه جز ناله و آه نیست.
فردوسی.
مرا هرچه اندر دل اندیشه بود
خردبود و از هر دری پیشه بود.
فردوسی.
نبینی جز از راستی پیشه ام
بکژی نیاید خود اندیشه ام.
فردوسی.
تن او تازه جوان باد و دلش خرم و شاد
پیشۀ او طرب ومذهب او دانش و داد.
منوچهری.
آنچه او خوانده و شنوده و داند و بیند ما نتوانیم دانست و این شغل وزیران است نه پیشۀ ما. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 541).
شبیخون بود پیشۀ بددلان
ازین ننگ دارند جنگی یلان.
اسدی.
پیشۀ زمانه مکر و فریب آمد
با او مکوش جز که بمکاری.
ناصرخسرو.
پیشۀ این چرخ چیست مفتعلی
نایدش از خلق شرم و نه خجلی.
ناصرخسرو.
پیشۀ سخت نکوهیده گزیدی چه بود
کز فلان زربستانی و به همان بدهی.
ناصرخسرو.
اگر چه پیشۀ من نیست زیر تیشه شدن
بزیر تیشه شدم خامه و بنانش را.
خاقانی.
تو باقی بمان کزبقای تو هرگز
درین پیشه کس ناید او را برابر.
خاقانی.
ترسم ازین پیشه که پیشت کند
رنگ پذیرندۀ خویشت کند.
نظامی.
غلام عشق شو کاندیشه اینست
همه صاحبدلان را پیشه اینست.
نظامی.
پرده دری پیشۀ دوران بود
بارکشی کار صبوران بود.
نظامی.
تجربه کردم ز هر اندیشه ای
نیست نکوتر ز سخا پیشه ای.
نظامی.
درین پیشه چون پیشوای نوی
کهن گشتگان را مکن پیروی.
نظامی.
ای لب گلگونت جام خسروی
پیشۀ شبرنگ زلفت شبروی.
عطار.
اختیاری کرده ای تو پیشه ای
کاختیاری دارم و اندیشه ای.
مولوی.
نکند جور پیشه سلطانی
که نیاید ز گرگ چوپانی.
سعدی.
همیشه پیشۀ من عاشقی و رندی بود
اگر بکوشم و مشغول کار خود باشم.
حافظ.
، عادت. خوی:
سپاهی که شان تاختن پیشه بود
وز آزادمردی کم اندیشه بود.
فردوسی.
چو ما را نبد پیشه خون ریختن
بدان کار تنگ اندر آویختن.
فردوسی.
همچو گرگان ربودنت پیشه است
نسبتی داری از ذئاب و کلاب.
ناصرخسرو.
هر که او پیشه راستی دارد
نقد معنی در آستی دارد.
سنائی.
- آزپیشه (فردوسی) ، حریص. طمعکار.
- بدپیشه، بدکار:
نه باید که بدپیشه باشدت دوست
که هر کس چنانت گمارد (گماند؟) که اوست.
اسدی.
- بیداد پیشه، ظالم. ستمگر:
دو بیداد پیشه بپیش اندرون
ببیداد خود شاه را رهنمون.
نظامی.
- پدر پیشه، که حرفت پدردارد.
- پست پیشه، دارای حرفت و کسبی فرومایه (چون کناس و جز آن).
- تغافل پیشه (آنندراج) ، آنکه در امور غفلت کند. سهل انگار.
- جفاپیشه، ستمگر. جفاکار:
جفاپیشه بد گوهر افراسیاب
ز کینه نه آرام جوید نه خواب.
فردوسی.
سازگاری کن با دهر جفاپیشه
که بد و نیک زمانه بقطار آید.
ناصرخسرو.
هنرآن است که پیغمبر خیرالبشر است
وین ستوران جفاپیشه بصورت بشرند.
ناصرخسرو.
تیر و بهار دهر جفاپیشه خرد خرد
بر تو همی شمرد و تو خود خفته چون حمیر.
ناصرخسرو.
چو دیدی که دارا جفاپیشه گشت
گناهی نه با من بداندیشه گشت.
نظامی.
از بد گنبد جفاپیشه
کرد چندانکه باید اندیشه.
نظامی.
آن جفاپیشه را که بود وزیر
پای تا سرکشیده در زنجیر.
نظامی.
جفاپیشگان را بده سر بباد
ستم بر ستم پیشه عدلست و داد.
سعدی.
بزرگی جفا پیشه درحد غور
گرفتی خر روستایی بزور.
سعدی.
خوبرویان جفاپیشه وفا نیز کنند
بکسان دردفرستند و دوا نیز کنند.
سعدی.
اگر بر جفاپیشه بشتافتی
کی از دست قهرش امان یافتی.
سعدی.
و حاکم شرع جفاپیشه از هر ظالمی بدتر است. (گلستان).
- جورپیشه، جفا پیشه. ستمکار.
- خردپیشه، عاقل. خردمند:
بار این بند گران تا کی کشد
این خردپیشه روان ارجمند.
ناصرخسرو.
- دبیرپیشه، صاحب شغل دبیری: من مردی دبیر پیشه بودم. (سفرنامۀ ناصرخسرو ص 2).
- دردپیشه (آنندراج) ، صاحب درد.
- دغاپیشه، ناراست. مقابل راست پیشه:
چند روزی ز پی تجربه بیمارش کن
با حریفان دغاپیشه سروکارش ده.
مولوی.
- راحت پیشه. (آنندراج) ، راحت طلب.
- راست پیشه. (فردوسی) ، مقابل دغاپیشه.
- زراعت پیشه، برزگر. زارع. کشتکار.
- زشت پیشه،بدپیشه.
- ستم پیشه، ستمکار. بیدادگر:
ترا دیویست اندر طبع، رستم خو ستم پیشه
به بند طاعتش گردن ببند و رستی از رستم.
ناصرخسرو.
- سخاپیشه، بخشنده. کرم پیشه.
- سخن پیشه، سخنور:
در دست سخن پیشه یکی شهره درختی ست
بی بار و ز دیدار همی ریزد ازو بار.
ناصرخسرو.
وآنجا که سخن خیزد از چند و چه و چون
دانای سخن پیشه بخندد ز قوامش.
ناصرخسرو.
- سفرپیشه، که همه وقت در سفر باشد:
یکی گفت مردی سفرپیشه ام
پی مجلسی اندر اندیشه ام.
شاه داعی شیرازی.
- شاگردپیشه. (آنندراج) ، آنکه شاگردی کند.
- طمعپیشه، آزپیشه. طمعکار.
- عاشق پیشه، شیفته.
- عزب پیشه، آنکه عزب باشد. غیرمتأهل:
سپاهی عزب پیشه و تنگیاب
چو دیدند رویی چنان بی نقاب.
نظامی.
- عمل پیشگی، داشتن منصب و عمل دیوانی: متابعت کار آبا و اجداد، یعنی شیوۀ عمل پیشگی اشتغال میدارد. (از مقدمۀ نزههالقلوب حمداﷲ مستوفی).
- عمل پیشه، عامل.
- عیار پیشه، جوانمرد.
- فسادپیشه، مفسد.
- قناعت پیشه، قانع. خرسند.
- قهرپیشه، قهار:
گردون قهرپیشه بدمهای قهر خویش
خاموش و تیره کرد چراغ سخنورم.
خاقانی.
- کرم پیشه،بخشنده. سخاپیشه:
اگر در نیابد کرم پیشه نان
نهادش توانگر بود همچنان.
سعدی.
- کهن پیشه، دارای قدمت صنعت:
کهن پیشگان رامکن پیروی.
نظامی.
- گداپیشه، متکدی:
و گر دست همت بداری ز کار
گداپیشه خوانندت و پخته خوار.
سعدی.
- نارواپیشه، دارای شغلی حرام (چون بایع خمر در میان مسلمین).
- ناسزا پیشه، دارای شغل پست (مثل مردان و زنان دلاله).
- نغزپیشه، دارای پیشۀ خوب. مقابل زشت پیشه:
خرما گری بخاک که آمخته ست
این نغزپیشه دانۀ خرما را.
ناصرخسرو.
- وفاپیشه، باوفا.
- هجاپیشه، هجو گوی (چون شاعر).
- هزارپیشه، ذوفنون.
- هم پیشه، همکار.
- همه پیشه، ماهر بهر کار و کسب، همه فن حریف.
- هنرپیشه، هنرمند:
مرد هنرپیشه خودنباشد ساکن
کز پی کاری شده ست گردون گردان.
ابوحنیفه اسکافی.
هنرپیشه آن است کز فعل نیک
سر خویش را تاج خود برنهد.
ناصرخسرو.
ای خردمند هنرپیشه و بیدار و بصیر
کیست از خلق بنزدیک تو هشیار و خطیر.
ناصرخسرو.
بدان خوبروی هنرپیشه داد
هنرپیشه را دل به اندیشه داد.
نظامی.
هنرپیشه فرزند استاد او
که همدرس او بود و همزاد او.
نظامی.
شبی سر فرو شد به اندیشه ام
بدل بر گذشت آن هنرپیشه ام.
سعدی.
- هوس پیشه (آنندراج) ، بلهوس
رسنی باشد که آنرا از لیف خرما تابند. (برهان) ، قسمی از نی که شبانان نوازند و آنرا توتک خوانند. (برهان). و ظاهراً درین معنی مصحف نیشه، نی چه است. یراع. (السامی) :
با تاج خسروی چه کنی از گیا کلاه
با ساز باربد چه کنی پیشۀ شبان.
خاقانی (از جهانگیری).
زآن نی که از آن پیشه کنی ناید جلاب.
خاقانی (از آنندراج)
(وَ تَ شَ)
لغت نامه دهخدا
مرد سست بیمار برجای ماندۀ مشرف بر مرگ. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (اقرب الموارد) (آنندراج)
(هََ شَ / شِ)
لغت نامه دهخدا
یخ و آب بسته شده. (ناظم الاطباء). یخ. (جهانگیری) (فرهنگ نظام) (لسان العجم). یخ را گویند و آن آبی است که در سرما و زمستان منجمد میشود. (برهان، لغات متفرقه). جمس
مطلق پرده که بر روی میزها پوشند و از درها آویزند، لفافه ای که نوشته های راجع به یک موضوع را در آن گذارند شمیز
((ش ِ))
فرهنگ فارسی معین
پرده، هر چیزی که چیزی را بپوشاند، ورق نسبتاً بزرگ و تا شده ای از جنس مقوا یا پلاستیک که نوشته ها و اسناد مربوط به یک موضوع را در آن نگه داری می کنند
((پُ تِ))
فرهنگ فارسی معین
کوله بار، پشتواره، تل، تپه، مقدار باری که بتوان با پشت حمل کرد، فاصله میان دو چاه قنات
پرونده، دوسیه، شمیز، لفافه
تپه، تل، فلات، کومه، کوهپایه، ناهموار
حرفه، شغل، صناعت، صنف، عمل، کار، کسب، مشغله، مکسب، منصب
اگر بیند پیشه خود را رها کرد و به پیشه از آن بهتر مشغول شد، دلیل که کارش و حالش بهتر شود و در کسب و کار وی نیکی پدید آید. اگر دید که پیشه های گوناگون همی کرد، اگر آن پیشه ها نیکو است، دلیل بر خیر و نیکوئی کار کند. اگر بد است، دلیل بر شر و بدی است. اگر دید بعضی از پیشه ها بد است و بعضی نیک، هر کدام قوی تر است حکم بدان کنند. محمد بن سیرین
پسوند تعیین نوع قدرت باروت مانند دو آتشه یا سه آتشه
پونه
کوله بار، مجازا به معنی: زیاد و بیش از حد، واحد بسته بندی.، پشت سر، راه پشتی، بی راهه، مرتعی جنگلی در حومه ی شهرستان نوشهر، نام مرتعی در حوزه
سوت، سوت زدن با دهان
هذیان