- هرمزد (پسرانه)
هرمز، نام روز اول از هر ماه شمسی در ایران قدیم، نام ستاره مشتری، نام یکی از پادشاهان ساسانی
معنی هرمزد - جستجوی لغت در جدول جو
- هرمزد (هَُ مَ)
نام روز اول هر ماه شمسی. (از ناظم الاطباء). هرمز. اورمزد. رجوع به این هرمز و اورمزد شود، نام روز پنجشنبه به اعتبار این که آن روز به ستارۀ هرمزد یا مشتری تعلق دارد. (برهان). ایرانیان قدیم بروزهای هفته توجهی نداشتند بعدها به مناسبت انتساب روز مزبور به مشتری در نزد سامیان این اطلاق بعمل آمده است. (از حاشیۀ برهان چ معین)
- هرمزد (هَُ مَ)
یکی از سرداران انوشیروان. (ولف) :
طلایه به هرمزد خراد داد
بسی گفت با او به بیداد و داد.
فردوسی
موبدی از معاصران قباد ساسانی. (ولف) :
کس آید سوی خرۀ اردشیر
که آید به درگاه هرمزد پیر.
فردوسی
پسر انوشیروان. (ولف). هرمز:
سوی پاک هرمزد فرزند ما
پذیرفته از دل همه پند ما.
فردوسی.
رجوع به هرمز چهارم و نیز رجوع به ساسانیان شود
هرمز. نام فرشته ای است. (برهان). نام خداست نه فرشته. (حاشیۀ برهان چ معین). اورمزد. هورمزد. هرمز. رجوع به این مدخل ها شود
طلایه به هرمزد خراد داد
بسی گفت با او به بیداد و داد.
فردوسی
موبدی از معاصران قباد ساسانی. (ولف) :
کس آید سوی خرۀ اردشیر
که آید به درگاه هرمزد پیر.
فردوسی
پسر انوشیروان. (ولف). هرمز:
سوی پاک هرمزد فرزند ما
پذیرفته از دل همه پند ما.
فردوسی.
رجوع به هرمز چهارم و نیز رجوع به ساسانیان شود
هرمز. نام فرشته ای است. (برهان). نام خداست نه فرشته. (حاشیۀ برهان چ معین). اورمزد. هورمزد. هرمز. رجوع به این مدخل ها شود
- هرمزد (هَُ مَ)
هرمز. ستارۀ مشتری. (برهان). این ستاره سعداکبر است و از این نظر در دعای نیک یاری او را خواهند:
که هرمزد یارت بدین پایگاه
چو بهمن نگهدار تخت و کلاه.
فردوسی.
ز خورشید و تیر و ز هرمزد و ماه
پدیدار کرده بد و نیک شاه.
فردوسی.
ز ششم بار هرمزد خجسته
وزیرش گشته دل از مهر بسته.
فخرالدین اسعد.
رجوع به هرمز شود
جلگه ای بوده است در کنار کارون میان بهبهان و شوشتر که یکی از جنگهای اردشیر پاپکان با اردوان اشکانی در آنجا واقع و به شکست اردوان تمام شد. (از ایران باستان پیرنیا ص 2532)
که هرمزد یارت بدین پایگاه
چو بهمن نگهدار تخت و کلاه.
فردوسی.
ز خورشید و تیر و ز هرمزد و ماه
پدیدار کرده بد و نیک شاه.
فردوسی.
ز ششم بار هرمزد خجسته
وزیرش گشته دل از مهر بسته.
فخرالدین اسعد.
رجوع به هرمز شود
جلگه ای بوده است در کنار کارون میان بهبهان و شوشتر که یکی از جنگهای اردشیر پاپکان با اردوان اشکانی در آنجا واقع و به شکست اردوان تمام شد. (از ایران باستان پیرنیا ص 2532)
- هرمزد
اهورمزدا، ستاره مشتری، روز اول ازهرماه شمسی، روزپنجشنبه. توضیح ایرانیانقبل ازاسلام بروزهای هفته مانند سامیان چندان توجهی نداشتند بمناسبت انتساب روز پنجشنبه به (مشتری) نزد سامیان این اطلاق بعمل آمده
پیشنهاد واژه بر اساس جستجوی شما
(پسرانه)
فرهنگ نامهای ایرانی
اهورمزدا، خدای بزرگ ایرانیان، نام ستاره مشتری، نام پسر بهمن، نام پسر انوشیروان ساسانی، نام روز اول از هر ماه شمسی در ایران قدیم
اهورامزدا، در آیین زردشتی وجودی که صورت ظاهر ندارد و حیات بخش، یکتا، بی همتا، بزرگ و دانای مطلق است، خداوند
اهورامزدا
روز اول از هر ماه خورشیدی
روز پنجشنبه که گفته اند آن روز به ستارۀ مشتری تعلق دارد
سیّارۀ مشتری، در علم نجوم پنجمین و بزرگ ترین سیارۀ منظومۀ شمسی، سعد اکبر، اورمزد، ژوپیتر، زاووش، قاضی فلک، سعد السّعود، زاوش، قاضی چرخ، برجیس، زوش، زواش
روز اول از هر ماه خورشیدی
روز پنجشنبه که گفته اند آن روز به ستارۀ مشتری تعلق دارد
سیّارۀ مشتری، در علم نجوم پنجمین و بزرگ ترین سیارۀ منظومۀ شمسی، سعد اکبر، اورمزد، ژوپیتر، زاووش، قاضی فلک، سعد السّعود، زاوش، قاضی چرخ، برجیس، زوش، زواش
(هَُ مُ)
لغت نامه دهخدا
نام روز اول است از هر ماه شمسی و نیک است در این روز سفر کردن و جامۀ نو پوشیدن و نشاید وام دادن. (برهان). از نظر ریشه با اهورامزدا، ارمز، ارمزد، اورمزد، هورمز، هورمزد، و هرمزد یکی است. (از حاشیۀ برهان چ معین) :
سر سال نو هرمز فرودین
بیامد بر شاه ایران زمین.
فردوسی
سر سال نو هرمز فرودین
بیامد بر شاه ایران زمین.
فردوسی
(هَُ مَزْدْ یَ)
لغت نامه دهخدا
نام فصل اول ازکتاب یشتها که یکی از پنج بخش اوستای موجود است. (از مزدیسنا و تأثیر آن در ادبیات پارسی چ 1 ص 120). رجوع به مقدمۀ یشتها تألیف پورداود ص 2 ببعد شود
(هَُ مَ)
لغت نامه دهخدا
جلگه ای بوده است میان بهبهان و شوشتر. (از ایران باستان پیرنیا صص 2532- 2538). در مآخذ جغرافیایی متأخر نام این جلگه نیست
(هَُ مَ)
لغت نامه دهخدا
روز اول ماه:
یکی کودک آمدش هرمزدروز
به نیک اختر و فال گیتی فروز.
فردوسی.
دگر گفت کاین نامۀ دلفروز
فرستاده آمد به هرمزدروز.
اسدی.
رجوع به هرمز و هرمزد و اورمزد شود
یکی کودک آمدش هرمزدروز
به نیک اختر و فال گیتی فروز.
فردوسی.
دگر گفت کاین نامۀ دلفروز
فرستاده آمد به هرمزدروز.
اسدی.
رجوع به هرمز و هرمزد و اورمزد شود
(هَُ مَ پَ رَ)
لغت نامه دهخدا
پرستش هرمزد، مذهب زردشت. این ترکیب را پیرنیا در ایران باستان در صفحات 2628، 2688 به کار برده است
(هَُ مَ)
لغت نامه دهخدا
نام یکی از کوههای رشته جبال البرز در مشرق شروین کوه و بر سر راه خراسان. (از مازندران و استرآباد رابینو، ص 19 از ترجمه فارسی). رجوع به هرمزکوه شود
(فَرْ رُ)
لغت نامه دهخدا
هرمزد. یکی از بزرگان اواخر روزگار ساسانی و برادر رستم فرخزاد است که در زمان یزدگرد سوم منصب دریگ بذ یعنی ریاست امور دربار را داشت. او یکی ازکسانی است که موجب خلع و هلاک فرخزاد خسرو شدند و یزدگرد سوم را بر سر کار آوردند. (از ایران در زمان ساسانیان ترجمه رشیدیاسمی چ 2 ص 522). این شخص منجم بود و در حملۀ عرب سقوط امپراطوری ساسانی را پیش بینی کرده بود. (از تاریخ گزیدۀ حمداﷲ مستوفی ص 124)
فرشته ای است موکل به زمین. (برهان)
فرشته ای است موکل به زمین. (برهان)
(هَُمَ)
لغت نامه دهخدا
هرمز ساسانی پسر انوشیروان:
جهاندار فرزند هرمزد شاه
که زیبای تاج است و زیبای گاه.
فردوسی.
رجوع به هرمز چهارم و ساسانیان شود
جهاندار فرزند هرمزد شاه
که زیبای تاج است و زیبای گاه.
فردوسی.
رجوع به هرمز چهارم و ساسانیان شود
(هَُ مَ دِ اَ دَ)
لغت نامه دهخدا
نام قدیم سوق الاهواز است و نام اهواز یا سوق الاهواز را تازیان به این شهر داده اند. (ازایران در زمان ساسانیان ترجمه رشید یاسمی ص 252)
(هَُ مَ اَ دَ)
لغت نامه دهخدا
هرمز اول. (ایران در زمان ساسانیان کریستن سن ترجمه رشید یاسمی ص 22). هرمز اول پسر شاپور اول است. ولی پیش از سلطنت او راهرمزد اردشیر میخواندند. (ایران در زمان ساسانیان ص 252 از ترجمه رشید یاسمی). رجوع به ساسانیان شود
(هَُ دَ)
لغت نامه دهخدا
یکی از شخصیتهای متأخر زردشتی است. کتابی درباره بزرگان و موبدان دین زردشت نوشته و آن را ’روایات داراب هرمزدیار’ نامیده است این کتاب بکوشش خاورشناسی بنام انوالادر بمبئی بچاپ رسیده است. رجوع به مزدیسنا و تأثیرآن در ادبیات پارسی و روایات داراب هرمزدیار شود
(هَُ مُ)
لغت نامه دهخدا
پسر اصفهبذ خورشید از پادشاهان طبرستان. (حبیب السیر چ سنگی تهران ج 1 ص 431). در معجم الانساب زامباور دیده نشد و ظاهراً مؤلف حبیب السیر در نام خود او یا خاندانش اشتباه کرده است
نام سردار ایرانی که با خالد بن ولید حرب کرده ودر کاظمیه کشته شد و ’اکفر من هرمز’ که در امثال عرب آمده مراد این هرمز است. (یادداشت به خط مؤلف)
فرشته ای که امور و مصالح روز هرمز - یعنی روز اول هر ماه -به او تعلق دارد. (برهان). نام فرشته نیست نام خداست. (حاشیۀ برهان چ معین). رجوع به مادۀ بعد شود
نام سردار ایرانی که با خالد بن ولید حرب کرده ودر کاظمیه کشته شد و ’اکفر من هرمز’ که در امثال عرب آمده مراد این هرمز است. (یادداشت به خط مؤلف)
فرشته ای که امور و مصالح روز هرمز - یعنی روز اول هر ماه -به او تعلق دارد. (برهان). نام فرشته نیست نام خداست. (حاشیۀ برهان چ معین). رجوع به مادۀ بعد شود
(اَ دَ هَُ مُ)
لغت نامه دهخدا
رامهرمز یا رامهرمز اردشیر یا رامز. پورداود در یشتها آرد: یکی ازشهرهای معروف ایران قدیم در ایالت خوزستان موسوم بوده است به رامهرمز بناشدۀ هرمزد اول، بقول حمزۀ اصفهانی شهر مذکور از بناهای اردشیر پاپکان است و اصلا رام اردشیر هرمزد بوده است. در زمان یاقوت حموی شهر مذکور رامز خوانده میشده است. امروز محل مذکور رومز گفته میشود. (یشتها ج 1 ص 41). و رجوع به رام اورمزد ورام اردشیر و رامهرمز و رامز در این لغت نامه شود
(هَُ مُ)
لغت نامه دهخدا
جزیرۀ... در خلیج فارس واقع است. (یادداشت به خط مؤلف). جزیره بیضی شکلی است واقع در دریای عمان به مساحت 37 هزار گز مربع که متعلق به ایران و معادن خاک سرخ آن از نظر اقتصادی مهم است. (فرهنگ امیرکبیر). در این جزیره معادن اکسید آهن یافت میشود. (از جغرافیای اقتصادی کیهان ص 43). این جزیره در 24 هزارگزی جنوب شرقی بندرعباس واقع و اراضی آن خشک و بی حاصل است. اهمیت آن بواسطۀ معادن گل سرخ و گوگرد و نمک است. (جغرافیای سیاسی کیهان ص 484). تقریباً در شمال جزیره لارک واقع شده و شکل آن گرد و محیطش قریب شش هزارگزی است. تپه هایی به ارتفاع 230 متر دارد و در شمال و مشرق آن جلگه ای به عرض یکهزار و پانصدگزی واقع و کوههای آن یا آتش فشان و یا نمکی است. آبادی آن در روی خرابه های شهر قدیمی هرمز بنا شده و این شهر که فعلاً آثار بسیار کمی از آن باقی است از بناهای پرتقالی ها و محل ذخایر و مال التجاره های آنها بوده و ارگ محکمی داشته است، در جنوب آن آب انبارهای وسیعی است که در موقع بهار و زمستان آنها را از آب باران پر می کنند و خرابه های دیگری نیز در جنوب جزیره دیده میشود.
در سال 1507 میلادی / 913 هجری قمری آلبوکرک پرتقالی آن را متصرف شد و قلعه ای در آن بنا کرد که اطراف آن دارای خندقی بود و آن خندق اکنون پر شده و ارگ آن که بسیار محکم ساخته شده بود از اثر امواج دریا به تدریج رو به خرابی نهاد. پرتقالیها به مناسبت تصرف این جزیره اختیار خلیج رادر دست خود گرفته بودند و بدون اجازۀ آنها هیچ سفینه ای نمیتوانست به سواحل ایران بیاید. در قرن 16 میلادی هلندیها و در قرن هفدهم انگلیسها به اقیانوس هند و سواحل آن دست یافتند و شاه عباس کبیر با استفاده از رقابت آنها در سال 1622 میلادی / 1032 هجری قمری جزیره هرمزرا بتوسط والی فارس موسوم به امام قلیخان که مردی وطن پرست بود تصرف و انبارهای مال التجارۀ پرتقالیها را ضبط کرد. کشتیهای انگلیسی در این نبرد کمک زیادی به نیروهای ایران کردند.
جزیره هرمز از نظر تجاری و نظامی بسیار مهم است و حقیقهً کلید تجارت سواحل ایران و عراق و عربستان بشمارمیرود و اگر روزی راه آهنهای ترکیه و عراق و سواحل مدیترانه به خلیج فارس پیوسته شود اهمیت این جزیره بیشتر خواهد شد. شاه عباس برای اینکه دست خارجی ها را ازاین نواحی کوتاه کند مرکز تجارتی جزیره را به ناحیۀ گمرو منتقل کرد و آن را بندرعباس نامید که از هر حیث برای تجارت بهتر از هرمز است. (از جغرافیای طبیعی کیهان)
نام ستارۀ مشتری است. (برهان). برجیس. (یادداشت به خط مؤلف). اورمزد. در یونانی هرمس به معنی عطارد است و رومیان قدیم مشتری رارب ّالارباب میدانستند و ایرانیان هم نام اهورامزدا را بر آن نهادند. (حاشیۀ برهان چ معین) :
برید لشکرش ناهید و هرمز
به پیش لشکرش بهرام و کیوان.
دقیقی.
چه کیوان، چه هرمز چه بهرام و شیر
چه مهر و چه ماه و چه ناهید و تیر.
فردوسی.
رجوع به هرمس شود
رباطی بوده است در حدود ورامین در ناحیتی مشهور به جرم جوی که در حدود سیزده فرسنگ با دامغان فاصله داشته و بر سر راه ورامین به دامغان بوده است. (از نزهه القلوب حمدالله مستوفی چ لیدن ص 173)
تنگۀ... میان خلیج فارس وبحر عمان. (فرهنگ امیرکبیر). جزیره هرمز در کنار این تنگه واقع است آب خلیج فارس در این ناحیه شورتر از نقاط دیگر است. (از جغرافیای طبیعی کیهان ص 102)
در سال 1507 میلادی / 913 هجری قمری آلبوکرک پرتقالی آن را متصرف شد و قلعه ای در آن بنا کرد که اطراف آن دارای خندقی بود و آن خندق اکنون پر شده و ارگ آن که بسیار محکم ساخته شده بود از اثر امواج دریا به تدریج رو به خرابی نهاد. پرتقالیها به مناسبت تصرف این جزیره اختیار خلیج رادر دست خود گرفته بودند و بدون اجازۀ آنها هیچ سفینه ای نمیتوانست به سواحل ایران بیاید. در قرن 16 میلادی هلندیها و در قرن هفدهم انگلیسها به اقیانوس هند و سواحل آن دست یافتند و شاه عباس کبیر با استفاده از رقابت آنها در سال 1622 میلادی / 1032 هجری قمری جزیره هرمزرا بتوسط والی فارس موسوم به امام قلیخان که مردی وطن پرست بود تصرف و انبارهای مال التجارۀ پرتقالیها را ضبط کرد. کشتیهای انگلیسی در این نبرد کمک زیادی به نیروهای ایران کردند.
جزیره هرمز از نظر تجاری و نظامی بسیار مهم است و حقیقهً کلید تجارت سواحل ایران و عراق و عربستان بشمارمیرود و اگر روزی راه آهنهای ترکیه و عراق و سواحل مدیترانه به خلیج فارس پیوسته شود اهمیت این جزیره بیشتر خواهد شد. شاه عباس برای اینکه دست خارجی ها را ازاین نواحی کوتاه کند مرکز تجارتی جزیره را به ناحیۀ گمرو منتقل کرد و آن را بندرعباس نامید که از هر حیث برای تجارت بهتر از هرمز است. (از جغرافیای طبیعی کیهان)
نام ستارۀ مشتری است. (برهان). برجیس. (یادداشت به خط مؤلف). اورمزد. در یونانی هرمس به معنی عطارد است و رومیان قدیم مشتری رارب ّالارباب میدانستند و ایرانیان هم نام اهورامزدا را بر آن نهادند. (حاشیۀ برهان چ معین) :
برید لشکرش ناهید و هرمز
به پیش لشکرش بهرام و کیوان.
دقیقی.
چه کیوان، چه هرمز چه بهرام و شیر
چه مهر و چه ماه و چه ناهید و تیر.
فردوسی.
رجوع به هرمس شود
رباطی بوده است در حدود ورامین در ناحیتی مشهور به جرم جوی که در حدود سیزده فرسنگ با دامغان فاصله داشته و بر سر راه ورامین به دامغان بوده است. (از نزهه القلوب حمدالله مستوفی چ لیدن ص 173)
تنگۀ... میان خلیج فارس وبحر عمان. (فرهنگ امیرکبیر). جزیره هرمز در کنار این تنگه واقع است آب خلیج فارس در این ناحیه شورتر از نقاط دیگر است. (از جغرافیای طبیعی کیهان ص 102)
(تَ مُ)
لغت نامه دهخدا
دیهی از دهستان مشک آباد است که در بخش فرمهین شهرستان اراک و 38 هزارگزی جنوب فرمهین قرار دارد. دشتی سردسیر است و 778 تن سکنه دارد. آب آن از قنات و محصول آنجا غله و ارزن و چغندر قند وبنشن و انگور و لبنیات است. شغل مردم آنجا زراعت و گله داری است و صنایع دستی آنان قالی بافی است راه شوسه به اراک دارد. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 2)
اهورمزدا، ستاره مشتری، روز اول ازهرماه شمسی، روزپنجشنبه. توضیح ایرانیانقبل ازاسلام بروزهای هفته مانند سامیان چندان توجهی نداشتند بمناسبت انتساب روز پنجشنبه به (مشتری) نزد سامیان این اطلاق بعمل آمده
روز اول ماه: (یکی کودک آمدش هرمزد روز به نیک اخترو فال گیتی فروز) (شا. لغ)
