معنی ندامان - جستجوی لغت در جدول جو

ندامان

لغت نامه دهخدا

شادمان

(پسرانه)

خوشحال، مسرور، نام برادر شیرویه، پسر خسروپرویز پادشاه ساسانی

فرهنگ نامهای ایرانی

اندمان

(پسرانه)

از شخصیتهای شاهنامه، نام پسر طوس سردار ایرانی و از سپاهیان کیخسرو پادشاه کیانی

فرهنگ نامهای ایرانی

رادمان

(پسرانه)

دارمان، از شخصیتهای شاهنامه، نام یکی از سرداران خسروپرویز پادشاه ساسانی

فرهنگ نامهای ایرانی

دارمان

(پسرانه)

از شخصیتهای شاهنامه، نام یکی از سرداران خسروپرویز پادشاه ساسانی

فرهنگ نامهای ایرانی

خرامان

(دخترانه)

آنکه با ناز و تکبر راه می رود

فرهنگ نامهای ایرانی

بسامان

خوب، نیکو، مرتب، با نظم و آراستگی

فرهنگ فارسی عمید

شادمان

شاد و خوشحال، خوش و خرم، با شادی و خوشحالی

فرهنگ فارسی عمید

خرامان

خرامنده، در حال خرامیدن

فرهنگ فارسی عمید

بدگمان

بدبین، کسی که گمان بد ببرد، کسی که دربارۀ دیگری گمان بد بکند

فرهنگ فارسی عمید

اندامان

بعد از جزایر لنجبالوس دو جزیره است بنام اندامان. مردم آنها آدمی را زنده زنده خورند. (از اخبارالصین و الهند ص 5 بنقل یادداشت مؤلف). جزایر اندامان و نیکوبار ایالتی است از هند بوسعت 8325 کیلومتر مربع و دارای 30971 تن جمعیت. در خلیج بنگال واقع است. مرکزش پورت بلر و از محصولاتش الوار و کوپرا است در زمان حکومت انگلیسها زندان رهبران سیاسی هند و محکومین بحبس ابد بود. (از دایرهالمعارف فارسی)

لغت نامه دهخدا

ندمان

(نَ)

پشیمان. (منتهی الارب) (از منتخب اللغات) (از المنجد) (دهار) ، همنشین بزرگان. (منتهی الارب). ندیم. رجوع به ندیم شود، حریف شراب. (از منتهی الارب) (المنجد). یار شراب. (دهار). هم قدح. (مهذب الاسماء). ج، ندامی ̍، ندامی ̍، ندام. رجوع به ندیم شود

پشیمان. (منتهی الارب) (از منتخب اللغات) (از المنجد) (دهار) ، همنشین بزرگان. (منتهی الارب). ندیم. رجوع به ندیم شود، حریف شراب. (از منتهی الارب) (المنجد). یار شراب. (دهار). هم قدح. (مهذب الاسماء). ج، نَدامی ̍، نُدامی ̍، نِدام. رجوع به ندیم شود

لغت نامه دهخدا

ندمان

(نُ)

جمع واژۀ ندیم. (المنجد). رجوع به ندیم شود

لغت نامه دهخدا

دامان

دامن، ذیل، رجوع به دامن شود:
دو دامان که بالا به رش پنج بود
که آنرا ببرداشتن رنج بود،
فردوسی،
پاره ای پیراست از دامان شب
روز را در بادبان کرد آفتاب،
خاقانی،
رانده تا دامان شب چون شب ز مه بر جیب چرخ
جادوآسا یک قواره از کتان انگیخته،
خاقانی،
بر قامت گل قبای اطلس
زربفت نهاده کرد دامان،
خاقانی،
از دوعالم دامن جان درکشم هر صبحدم
پای نومیدی بدامان درکشم هر صبحدم،
خاقانی،
تسکین جان گرم دلان را کنیم سرد
چون دم برآوریم بدامان صبحگاه،
خاقانی،
گفت ای شرف بلندنامان
بر پای ددان کشیده دامان،
نظامی،
هرکرا دامان عشقی نابده
زآن نثار عشق بی بهره شده،
مولوی،
کو صبا کز دامن مژگان گل افشانش کنم
آنچه دل در آستین دارد بدامانش کنم،
طالب آملی (از آنندراج)،
خجل، بسیار شکافتگی دامان پیراهن و زیردامان آن، (منتهی الارب)،
- دامان بچنگ، دامان در کف گرفته، دامان در مشت گرفته:
همی کرد فریاد دامان بچنگ
مرا مانده سر در گریبان ز ننگ،
(بوستان)،
- دامان کسی یا چیزی گرفتن، باو ملتمس شدن، پناه گرفتن بکسی یا چیزی ازو خواستن با عجز و زاری:
چون درد توام گیرد دامان غمت گیرم
آیم بسر کویت وز در بدرت خوانم،
خاقانی،
- دامان جمع ساختن، فراهم آوردن دامان، برچیدن دامان، بتن بیشتر پیچیدن آن،
-، به کنایه، دوری از بدنامی، احتیاط کردن از بدنامی و رسوائی:
نگیرد هیچکس در دامن محشر گریبانت
اگر دامان خود را جمع سازی غنچه وار اینجا،
صائب،
- دامان تر داشتن، کنایه است از تردامنی و فسق و آلوده دامنی:
به گل ابر بهاران نبود دهقان را
این امیدی که بدامان تر خود داریم،
صائب،
- تا دامان قیامت، رجوع به تا دامن قیامت شود،
- دست بدامان، دست بدامن، درحال التماس، در حال خواهانی، در حال تضرع و زاری و پناه خواهی:
دیگر بکجا میرود آن سرو خرامان
چندین دل صاحبنظران دست بدامان،
سعدی،
- دستم بدامان شما، از شما ملتمسم، بشما پناه می آورم، از شما میخواهم،
- امثال:
دست من و دامان تو،
دست من و دامان تو ای دست خدا،
- دست بدامان کسی نرسیدن، او را دیدار کردن نتوانستن، بملاقات او نائل آمدن نتوانستن، دیدار او را آسان درنیافتن، بواسطۀ کبر و عجب از مقام و جاهی یا ازکار بسیار کمتر او را دیدن،
- دست از دامان کسی داشتن، رهایش کردن:
تا دامن کفن نکشم زیرپای خاک
باور مکن که دست ز دامان بدارمت،
حافظ،
- امثال:
مادر را دل سوزد دایه را دامان،
، به مناسبت پهنای دامان، دامن صحرا و غیره را گویند، رجوع به دامن و نیز رجوع به دامنه شود
غنم بنی اسرائیل، وبر، (یادداشت مؤلف)
جنگل، (یادداشت مؤلف)

دامن، ذیل، رجوع به دامن شود:
دو دامان که بالا به رش پنج بود
که آنرا ببرداشتن رنج بود،
فردوسی،
پاره ای پیراست از دامان شب
روز را در بادبان کرد آفتاب،
خاقانی،
رانده تا دامان شب چون شب ز مه بر جیب چرخ
جادوآسا یک قواره از کتان انگیخته،
خاقانی،
بر قامت گل قبای اطلس
زربفت نهاده کرد دامان،
خاقانی،
از دوعالم دامن جان درکشم هر صبحدم
پای نومیدی بدامان درکشم هر صبحدم،
خاقانی،
تسکین جان گرم دلان را کنیم سرد
چون دم برآوریم بدامان صبحگاه،
خاقانی،
گفت ای شرف بلندنامان
بر پای ددان کشیده دامان،
نظامی،
هرکرا دامان عشقی نابده
زآن نثار عشق بی بهره شده،
مولوی،
کو صبا کز دامن مژگان گل افشانش کنم
آنچه دل در آستین دارد بدامانش کنم،
طالب آملی (از آنندراج)،
خجل، بسیار شکافتگی دامان پیراهن و زیردامان آن، (منتهی الارب)،
- دامان بچنگ، دامان در کف گرفته، دامان در مشت گرفته:
همی کرد فریاد دامان بچنگ
مرا مانده سر در گریبان ز ننگ،
(بوستان)،
- دامان کسی یا چیزی گرفتن، باو ملتمس شدن، پناه گرفتن بکسی یا چیزی ازو خواستن با عجز و زاری:
چون درد توام گیرد دامان غمت گیرم
آیم بسر کویت وز در بدرت خوانم،
خاقانی،
- دامان جمع ساختن، فراهم آوردن دامان، برچیدن دامان، بتن بیشتر پیچیدن آن،
-، به کنایه، دوری از بدنامی، احتیاط کردن از بدنامی و رسوائی:
نگیرد هیچکس در دامن محشر گریبانت
اگر دامان خود را جمع سازی غنچه وار اینجا،
صائب،
- دامان تر داشتن، کنایه است از تردامنی و فسق و آلوده دامنی:
به گل ابر بهاران نبود دهقان را
این امیدی که بدامان تر خود داریم،
صائب،
- تا دامان قیامت، رجوع به تا دامن قیامت شود،
- دست بدامان، دست بدامن، درحال التماس، در حال خواهانی، در حال تضرع و زاری و پناه خواهی:
دیگر بکجا میرود آن سرو خرامان
چندین دل صاحبنظران دست بدامان،
سعدی،
- دستم بدامان شما، از شما ملتمسم، بشما پناه می آورم، از شما میخواهم،
- امثال:
دست من و دامان تو،
دست من و دامان تو ای دست خدا،
- دست بدامان کسی نرسیدن، او را دیدار کردن نتوانستن، بملاقات او نائل آمدن نتوانستن، دیدار او را آسان درنیافتن، بواسطۀ کبر و عجب از مقام و جاهی یا ازکار بسیار کمتر او را دیدن،
- دست از دامان کسی داشتن، رهایش کردن:
تا دامن کفن نکشم زیرپای خاک
باور مکن که دست ز دامان بدارمت،
حافظ،
- امثال:
مادر را دل سوزد دایه را دامان،
، به مناسبت پهنای دامان، دامن صحرا و غیره را گویند، رجوع به دامن و نیز رجوع به دامنه شود
غنم بنی اسرائیل، وَبَر، (یادداشت مؤلف)
جنگل، (یادداشت مؤلف)

لغت نامه دهخدا

دامان

نام قصبه ای واقع در 130هزارگزی شمال بمبئی به خطۀ سورت هندوستان و آن از سال 1531 میلادی در تصرف دولت پرتقال درآمده است و آتشکده ای نامی بدانجاست، (از قاموس الاعلام ترکی)، اما در آذر ماه 1340 (دسامبر 1961) دولت هند این منطقه و دیگر مناطق تحت استعمار پرتقال را از آن دولت باز پس گرفته است
نام دهی است نزدیک رافقه و میان آن دو پنج فرسنگ مسافت است و برابر دهانۀ نهرالنهیا قرار دارد، سیب دامانی این ناحیت از بسیاری و سرخی در بغداد مثل است، صریع گفت:
و حیاتی ما آلف الدامانی
لا و لاکان فی قدیم الزمان،
از آنجاست احمد بن فهربن بشیر راوی، (معجم البلدان)

لغت نامه دهخدا

نظامان

(نِ)

به صیغۀ تثنیه، دو خط سپید رشته وار که از دم تا گوش ماهی و سوسمار امتداد دارد. (از منتهی الارب) (از ناظم الاطباء). و نیز رجوع به نظام شود

لغت نامه دهخدا

کدامان

(کُ)

جمع واژۀ کدام. (یادداشت مؤلف) :
خون می رود از جسم اسیران کمندش
یک روز نپرسد که کیانند و کدامان.
سعدی.
و رجوع به کدام شود

لغت نامه دهخدا

الامان

پناه زینهار به دادم برس به فریادم برس زینهارخ پناه (کلمه ای که وقت نزول حوادث گویند) : (هرلحظه ها تفی بتو آواز میدهد کاین دامگه نه جای امانست الامان) (خاقانی) یاالامان گفتن، کلمه (الامان) را بر زبان راندن زینهار خواستن: بکمندی درم که ممکن نیست رستگاری بالامان گفتن، (سعدی) پناه، هنگام ترس و وحشت و تسلیم گفته میشود

فرهنگ لغت هوشیار