- نجایه
رهیدن. نجو. رجوع به نجاه و نجو شود
معنی نجایه - جستجوی لغت در جدول جو
پیشنهاد واژه بر اساس جستجوی شما
چیزی که آن را به واسطۀ پستی از چیز دیگر جدا کنند و دور بیندازند، ناسره، پست، زبون، برای مثال با مردم «نفایه» مکن صحبت / زیرا که از نفایه بیالایی (ناصرخسرو - ۷) ، سخن ناشایست
(یَ)
لغت نامه دهخدا
ابن جندب اسلمی از یاران پیغمبر اسلام بود شرح خدمات او در امتاع الاسماع آمده است. (ج 1 صص 274-278). ناجیه بن جندب یا ناجیه بن عمرو صحابی است. نام او ذکوان بود و پیغمبر او را ناجیه نامید همچنانکه از قریش نجات یافته بود. (از منتهی الارب). وی در سفر حج عمره از طرف حضرت رسول مأموریت ضبط شتران را داشته است. صاحب حبیب السیر آرد: آنگاه حضرت رسالت پناه عازم گزاردن عمره شده اصحاب را به کارسازی امر نموده و هفتاد شتر جهت هدی تعیین کرده ضبط آن شتران را بعهدۀناجیه بن جندب اسلمی فرموده. (حبیب السیر ج 1 ص 369). و نیز رجوع به ص 409 از همین کتاب و همین مجلد شود
(عُ / عَ یَ)
لغت نامه دهخدا
پی که در آن سر استخوانهای بند دست ستور ترتیب یافته یا پی دست یا پای یا پی باطن سم اسب و گاو یا پی هر چه باشد. (منتهی الارب) (آنندراج) ، عصبی است مرکب در آن نگین ها است از استخوان چون نگین انگشتر. (منتهی الارب) ، دست و پای ستوران و گفته اند هر عصبی است در دست یا پا و گفته اند عصبی است در داخل خرده گاه ساق و ذراع از اسب و گاو. (از اقرب الموارد)
(عَ یَ)
لغت نامه دهخدا
عجوه. خرمائی است نیکو به مدینه. (از اقرب الموارد). (ع / ع ) المرالمحشی ّ فی وعائه. (المنجد) (از منتهی الارب). رجوع به عجوه شود
محله ای است در بصره، (ازمعجم البلدان)، موضعی است در بصره، (منتهی الارب)
(یَ)
لغت نامه دهخدا
تأنیث ناجی. نجات یابنده و رستگار از عقوبت. (آنندراج). رستگار از عقوبت. (غیاث اللغات). رهنده و خلاص شونده. (ناظم الاطباء) ، ناقۀ تیزرو. (آنندراج) (منتهی الارب). ناقه ناجیه، ماده شتر تیزرو. (ناظم الاطباء). شتر مادۀ چست رفتار. (شمس اللغات). بعیر ناج. (منتهی الارب). الناقهالسریعه تنجو بمن رکبها. (المنجد). ج، ناجیات.
- امت ناجیه، مقصود مسلمانان اند. در معجم البلدان آرد: من قولنانجت الامه من العذاب فهی ناجیه. (معجم البلدان).
- فرقۀ ناجیه، شیعه. (یادداشت مؤلف)
- امت ناجیه، مقصود مسلمانان اند. در معجم البلدان آرد: من قولنانجت الامه من العذاب فهی ناجیه. (معجم البلدان).
- فرقۀ ناجیه، شیعه. (یادداشت مؤلف)
(یَ)
لغت نامه دهخدا
منزلی است مردم بصره را در طریق مدینه بعد از انال و قبل از قواره، بدون آب است. (معجم البلدان بنقل از سکونی)
آبی است از آن بنی قره (از بنی اسد) . (از معجم البلدان به نقل از اصمعی). آبی است بنی اسد را. (منتهی الارب)
آبی است از آن بنی قره (از بنی اسد) . (از معجم البلدان به نقل از اصمعی). آبی است بنی اسد را. (منتهی الارب)
(فَ خَ)
لغت نامه دهخدا
فربه شدن شتر. (تاج المصادر بیهقی) (زوزنی). فربه گردیدن ناقه. (آنندراج) (از اقرب الموارد). نی ّ. (منتهی الارب) (اقرب الموارد). اسم فاعل از آن ناو و ناویه است. (از اقرب الموارد). نیز رجوع به نی ّ شود
(چِ)
لغت نامه دهخدا
شهر کوچکی است بنی اسد را. (از معجم البلدان). قال العمرانی: ناجیه مدینه صغیره لبنی اسد و هی طویه لبنی اسد من مدافع القنان جبل و هماطویان بهذا الاسم و مات روبه بن العجاج بناجیه لاادری بهذا الموضع أم بغیره. (معجم البلدان)
(نَ وَ)
لغت نامه دهخدا
گشادگی. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (آنندراج). السعه من الارض. (اقرب الموارد) (المنجد). یقال: بیننا نجاوه من الارض، ای سعه. (منتهی الارب)
شتاب رفتن. نجش. (از منتهی الارب) (آنندراج) (از ناظم الاطباء). زود برفتن. (زوزنی)
(سَ)
لغت نامه دهخدا
پلید شدن. (ترجمان علامۀ جرجانی ص 98). ناپاک و پلید گردیدن. (از منتهی الارب) (آنندراج) ، پلید بودن. (از اقرب الموارد). نجس. نجس. رجوع به نجس و نجاست شود
(نَجْ جا ری یَ)
لغت نامه دهخدا
یکی از شش فرقۀ مجبره. (بیان الادیان). نام فرقه ای بزرگ از فرق اسلامیه است. اینان اصحاب محمد بن حسین نجارند و در خلق افعال با اهل سنت موافقند و گویند استطاعت با فعل توأم است و بنده فعلش کسبی است، در صفات وجودیه و همچنین حدوث کلام اﷲ و نفی رؤیت با معتزله موافقت دارند و آنان سه فرقه اند:برغوثیه و زعفرانیه و مستدرکه. (از شرح مواقف) (از تعریفات). و این سه فرقه در اصول با هم چندان اختلافی ندارند. (از ملل و نحل شهرستانی). و نیز رجوع به تاریخ مذاهب اسلام ص 214 و الفرق بین الفرق ص 197 شود
(بُجْ جا یَ)
لغت نامه دهخدا
نام شهری در ساحل الجزایر و 33000 تن جمعیت دارد. (از اعلام المنجد). شهری در ساحل دریای مغرب که از زمان ناصر بن علناس (در حدود 457 هجری قمری) توسعه یافته و آبادان شده است. (از معجم البلدان). نام موضعی به شرقی شهر الجزایر در شمال آفریقا. (از سفرنامۀ ابن بطوطه) ، زمین بلند و سخت. زمینی که در آن گیاه نروید. (منتهی الارب). زمین مرتفع. (از اقرب الموارد) (ناظم الاطباء) (آنندراج)
(نِ رَ / رِ)
لغت نامه دهخدا
مخفف خوش نجاره یعنی اصیل. در لغت عرب نجار بمعنی نژاد و اصل است و گمان میکنم در فارسی آن را نجاره کرده اند و بمعنی اصیل و نجیب به کار برده اند، آنگاه که خوش نجاره گفته اند، و گاهی هم که نجارۀ تنها گفته اند همین معنی خواسته اند. (از یادداشت مؤلف) :
تو هیدخی وهمی نهی مخ
بر کرۀ توسن نجاره.
منجیک.
و هزار اسب نجاره و هزار اسب تازی و هزار استر بروعی... (ترجمه طبری بلعمی).
آنکه تدبیر او سواری کرد
بر جهان نجارۀ توسن.
فرخی.
صد اسب تازی وسیصد نجاره
ز گوهر همچو گردون پرستاره.
(منسوب به فرخی).
پیام آور فرودآمد ز باره
نه باره بلکه پیلی بد نجاره.
(ویس و رامین)
تو هیدخی وهمی نهی مخ
بر کرۀ توسن نجاره.
منجیک.
و هزار اسب نجاره و هزار اسب تازی و هزار استر بروعی... (ترجمه طبری بلعمی).
آنکه تدبیر او سواری کرد
بر جهان نجارۀ توسن.
فرخی.
صد اسب تازی وسیصد نجاره
ز گوهر همچو گردون پرستاره.
(منسوب به فرخی).
پیام آور فرودآمد ز باره
نه باره بلکه پیلی بد نجاره.
(ویس و رامین)
(گُ یَ / یِ)
لغت نامه دهخدا
گنجایش. (شعوری ج 2 ورق 327) (ناظم الاطباء). گنجا. گنج. (شعوری ایضاً،) :
تاب آن حسن که بر هفت فلک گنجایه ست
جز که آهنگ دل خستۀ لاغر نکند.
مولوی (ازشعوری).
این کلمه با همین صورت و با شاهد فوق در فرهنگ شعوری آمده ومصحف است و صحیح مصراع دوم چنین است:
تاب آن حسن که در هفت فلک گنجا نیست.
مولوی (دیوان شمس چ فروزانفر ج 2 ص 140)
تاب آن حسن که بر هفت فلک گنجایه ست
جز که آهنگ دل خستۀ لاغر نکند.
مولوی (ازشعوری).
این کلمه با همین صورت و با شاهد فوق در فرهنگ شعوری آمده ومصحف است و صحیح مصراع دوم چنین است:
تاب آن حسن که در هفت فلک گنجا نیست.
مولوی (دیوان شمس چ فروزانفر ج 2 ص 140)
نهایت در فارسی فرجام بافدم هم چنان سرمه که دخت خوبروی هم بسان گرد بر دارد ازوی گر چه هر روزاندکی بر داردش بافدم روزی به پایان آردش (رودکی) چه بایدت کردن چنین بافدم مگر خانه روبی چوروبه به دم (ابوشکور بلخی)
نفایه در فارسی دور انداختنی آخال، نبهره ناسره هر چیز که بسبب فساد و پستی و بی قیمتی بدور انداخته شود، نبهره ناسره. همه گشته نفایه سیم و دغل آنکه گفتش خدای: بل هم اضل. (حدیقه. مد. 678)، جمع نفایات
نجاست در فارسی پلیدی نسروش موتریش پاچایه وژن از آن ز زرق و ریا گشت ظاهرش طاهر - که از نفاق درونه وژن نمی داند (رضی الدین نیشاپوری)
جمع نجیبه، جمع نجیب شتران گزیده: چوآوازرعدازسحاب بهاری فتاده بره برغطیط نجایب. (برهانی ک منوچهری. چا. کازیمیرسکی. ص 12 ورک: برهانی بقلم م. معین درنداب 1: 1)
مونث ناجی و ماده شتر تیز رو مونث ناجی. یا امت ناجیه. مسلمانان. یا فرقه ناجیه. مسلمانان. توضیح شیعیان خود را بدین نامها خوانند
((نَ یِ))
فرهنگ فارسی معین
فهرستی (از آگاهی های کتاب شناسی یا مراجع و مآخذ) که معمولاً براساس حروف الفبایی در پایان یا آغاز کتابی مرتب شده باشد
((نُ یا نَ یِ))
فرهنگ فارسی معین
هرچیزی که آن را به سبب پستی و بی قیمتی از چیز دیگر جدا کرده و به دور اندازند، نبهره، ناسره
