چسبنده و لزوجت پیدا کننده. (آنندراج). چسبنده. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). دوای خشکی است که اندکی رطوبت لزجی دارد و به وسیلۀ آن به منافذ و دهانه ها می چسبد و آن را می بندد و مانع سیلان می گردد و هر چیز لزج سیال چسبنده را چون بر آتش نهند به صورت مغری درآید که دهانه ها و منافذ را می بندد و جلو سیلان را می گیرد. (از کتاب دوم قانون ص 150). چیز لزجی که بر منافذ و شکافهای مجاری می چسبد و آن را می بندد. (از بحرالجواهر) : و داروهای مغری و منضج برمی نهند، داروی مغری مسام و منفذ نسیم را بگیرد و داروهای منضج حرارت ضعیف را بجنباند. (ذخیرۀ خوارزمشاهی) ، ورغلاننده کسی را بر جنگ. (آنندراج). آنکه برمی انگیزاند. (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد)
چسبنده و لزوجت پیدا کننده. (آنندراج). چسبنده. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). دوای خشکی است که اندکی رطوبت لزجی دارد و به وسیلۀ آن به منافذ و دهانه ها می چسبد و آن را می بندد و مانع سیلان می گردد و هر چیز لزج سیال چسبنده را چون بر آتش نهند به صورت مغری درآید که دهانه ها و منافذ را می بندد و جلو سیلان را می گیرد. (از کتاب دوم قانون ص 150). چیز لزجی که بر منافذ و شکافهای مجاری می چسبد و آن را می بندد. (از بحرالجواهر) : و داروهای مغری و منضج برمی نهند، داروی مغری مسام و منفذ نسیم را بگیرد و داروهای منضج حرارت ضعیف را بجنباند. (ذخیرۀ خوارزمشاهی) ، ورغلاننده کسی را بر جنگ. (آنندراج). آنکه برمی انگیزاند. (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد)
مغفار. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (آنندراج) (اقرب الموارد). و رجوع به مغفار شود. - امثال: هذا الجنی لا ان یکدالمغفر، یعنی گوارا باد بر تو آنچه به دست آورده ای و آن مغفر نیست. و این مثل را در تفضیل چیزی زنند و برای کسی گفته می شود که خیر بسیاری به اورسیده باشد. (از ناظم الاطباء) (از منتهی الارب) (از اقرب الموارد)
مِغفار. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (آنندراج) (اقرب الموارد). و رجوع به مغفار شود. - امثال: هذا الجنی لا ان یکدالمغفر، یعنی گوارا باد بر تو آنچه به دست آورده ای و آن مغفر نیست. و این مثل را در تفضیل چیزی زنند و برای کسی گفته می شود که خیر بسیاری به اورسیده باشد. (از ناظم الاطباء) (از منتهی الارب) (از اقرب الموارد)
خود. (دهار) (صحاح الفرس). خود که بر سر نهند. (مهذب الاسماء). خود آهنی که صیغۀ اسم آله است، از غفر که به معنی پوشیدن و پنهان کردن است. (غیاث). خود و کلاه آهنین. (ناظم الاطباء). کلاه آهنی که روز جنگ پوشند. مغفره. و با لفظ بر سر شکستن و بر فرق دوختن مستعمل. (آنندراج). از سلاحهاست و آن مانند خود است جز آنکه اطراف آن فروآویخته است، چنانکه پشت گردن و دوگوش شخص را گیرد و گاهی برای محافظت بینی نیز قرار دهند و معمولاً از زره باشد. (از صبح الاعشی ج 2 ص 135) : نه ز آهن درع بایستی نه دلدل نه سر پایانش بایستی نه مغفر. دقیقی (از گنج بازیافته ص 72). مر این رزمگه بزمگاه من است گرانمایه مغفر کلاه من است. فردوسی. چو بشکست نیزه برآشفت شاه بزد گرز بر مغفر کینه خواه. فردوسی. ز خفتان شایسته بد بسترش به بالین نهاد آن کیی مغفرش. فردوسی. از آن مرز کس را به مردم نداشت ز ناهید مغفر همی برفراشت. فردوسی. روز نبرد تو نکند دشمن تو را با ناوک تو مغفر پولاد مغفری. فرخی. فکندم کلاه گلین از سرش چنان کز سر غازیی مغفری. منوچهری. گرز او مغفر چون سنگ صلایه شکند در سرش مغز، چو خایسک که خایه شکند. منوچهری (دیوان چ دبیرسیاقی چ 1 ص 155). مگر قومی که از اهل و خویش او که با وی ثبات خواستند کرد در جوشن و زره و مغفر و سلاح غرق بودند. (تاریخ بیهقی چ فیاض ص 190). در حرب این زمانۀ دیوانه از صبر ساز تیغ و ز دین مغفر. ناصرخسرو. فایده زین جوشن و مغفر ترا نیست مگر خواب و خور ایدری. ناصرخسرو. سوارانی سراندازان و تازان همه با جوشن سیمین و مغفر. ناصرخسرو. چه بایدمغفر از آهن مر آن را که یزدان داده باشد مغفر از فر. ازرقی. بر پرچم علامت بر ناوک غلامان از مشتریش طاس است از آفتاب مغفر. خاقانی. عید عدو به مرگ بدل شد که بازدید باران تیغ و ابر کف و برق مغفرش. خاقانی. زآن مقنعه کآن شاه به بهرام فرستاد یک تار به صد مغفر رستم نفروشم. خاقانی. بخت کم کردند چون یاری ز کافر ساختند روی کژ دیدند چون آیینه مغفر ساختند. خاقانی. همان دم که دیدیم گرد سپاه زره جامه کردیم و مغفر کلاه. (بوستان). ، زره خود که زیر کلاه پوشند. مغفره. ج، مغافر. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء). زرهی به اندازۀ سرکه زیر قلنسوه پوشند و گویند کرانه های آویزان خود باشد و گویند حلقه هایی است که در پایین خود قرار دهند، چنانکه تمام گردن را بگیرد و آن را محافظت کند. (از اقرب الموارد) : بدین تیغ هندی ببرم سرت بگرید به تو جوشن و مغفرت. فردوسی. کفن شد کنون مغفر و جوشنش ز خاک افسر و گور پیراهنش. فردوسی. پر از زخم شمشیر گشته تنش بریده بر و مغفر و جوشنش. فردوسی. بجای قبای درع بستی و جوشن بجای کله خود جستی و مغفر. فرخی. همه به خود و مغفر و زره و جوشن بیاراستند. (تاریخ سیستان). آن یکی وهمی چو بادی می پرد وآن یکی چون تیغ مغفر می درد. مولوی. شنیده ای تو بسی قصۀسلحشوران به حرب دیده دلیران نه جبه و مغفر. نظام قاری (دیوان البسه ص 16). ، زره پاره ای که مرد با سلاح بر روی درافکند در جنگ. (منتهی الارب) (آنندراج) (از ناظم الاطباء) : چو تنها بدیدش زن چاره جو از آن مغفر تیره بگشاد رو. فردوسی. ، مغفار. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء). و رجوع به مغفار شود
خود. (دهار) (صحاح الفرس). خود که بر سر نهند. (مهذب الاسماء). خود آهنی که صیغۀ اسم آله است، از غفر که به معنی پوشیدن و پنهان کردن است. (غیاث). خود و کلاه آهنین. (ناظم الاطباء). کلاه آهنی که روز جنگ پوشند. مغفره. و با لفظ بر سر شکستن و بر فرق دوختن مستعمل. (آنندراج). از سلاحهاست و آن مانند خود است جز آنکه اطراف آن فروآویخته است، چنانکه پشت گردن و دوگوش شخص را گیرد و گاهی برای محافظت بینی نیز قرار دهند و معمولاً از زره باشد. (از صبح الاعشی ج 2 ص 135) : نه ز آهن درع بایستی نه دلدل نه سر پایانْش بایستی نه مغفر. دقیقی (از گنج بازیافته ص 72). مر این رزمگه بزمگاه من است گرانمایه مغفر کلاه من است. فردوسی. چو بشکست نیزه برآشفت شاه بزد گرز بر مغفر کینه خواه. فردوسی. ز خفتان شایسته بد بسترش به بالین نهاد آن کیی مغفرش. فردوسی. از آن مرز کس را به مردم نداشت ز ناهید مغفر همی برفراشت. فردوسی. روز نبرد تو نکند دشمن تو را با ناوک تو مغفر پولاد مغفری. فرخی. فکندم کلاه گلین از سرش چنان کز سر غازیی مغفری. منوچهری. گرز او مغفر چون سنگ صلایه شکند در سرش مغز، چو خایسک که خایه شکند. منوچهری (دیوان چ دبیرسیاقی چ 1 ص 155). مگر قومی که از اهل و خویش او که با وی ثبات خواستند کرد در جوشن و زره و مغفر و سلاح غرق بودند. (تاریخ بیهقی چ فیاض ص 190). در حرب این زمانۀ دیوانه از صبر ساز تیغ و ز دین مغفر. ناصرخسرو. فایده زین جوشن و مغفر ترا نیست مگر خواب و خورِ ایدری. ناصرخسرو. سوارانی سراندازان و تازان همه با جوشن سیمین و مغفر. ناصرخسرو. چه بایدمغفر از آهن مر آن را که یزدان داده باشد مغفر از فر. ازرقی. بر پرچم علامت بر ناوک غلامان از مشتریش طاس است از آفتاب مغفر. خاقانی. عید عدو به مرگ بدل شد که بازدید باران تیغ و ابر کف و برق مغفرش. خاقانی. زآن مقنعه کآن شاه به بهرام فرستاد یک تار به صد مغفر رستم نفروشم. خاقانی. بخت کم کردند چون یاری ز کافر ساختند روی کژ دیدند چون آیینه مغفر ساختند. خاقانی. همان دم که دیدیم گرد سپاه زره جامه کردیم و مغفر کلاه. (بوستان). ، زره خود که زیر کلاه پوشند. مغفره. ج، مغافر. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء). زرهی به اندازۀ سرکه زیر قلنسوه پوشند و گویند کرانه های آویزان خود باشد و گویند حلقه هایی است که در پایین خود قرار دهند، چنانکه تمام گردن را بگیرد و آن را محافظت کند. (از اقرب الموارد) : بدین تیغ هندی ببرم سرت بگرید به تو جوشن و مغفرت. فردوسی. کفن شد کنون مغفر و جوشنش ز خاک افسر و گور پیراهنش. فردوسی. پر از زخم شمشیر گشته تنش بریده بر و مغفر و جوشنش. فردوسی. بجای قبای درع بستی و جوشن بجای کله خود جستی و مغفر. فرخی. همه به خود و مغفر و زره و جوشن بیاراستند. (تاریخ سیستان). آن یکی وهمی چو بادی می پرد وآن یکی چون تیغ مغفر می درد. مولوی. شنیده ای تو بسی قصۀسلحشوران به حرب دیده دلیران نه جبه و مغفر. نظام قاری (دیوان البسه ص 16). ، زره پاره ای که مرد با سلاح بر روی درافکند در جنگ. (منتهی الارب) (آنندراج) (از ناظم الاطباء) : چو تنها بدیدش زن چاره جو از آن مغفر تیره بگشاد رو. فردوسی. ، مِغفار. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء). و رجوع به مغفار شود
ظاهراً از شعرای معاصرچغانیان و غزنویان و فرخی سیستانی بوده. او راست: بگشای به شادی و فرخی ای جان جهان آستین خی کامروز به شادی فرارسید تاج شعرا خواجه فرخی. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا)
ظاهراً از شعرای معاصرچغانیان و غزنویان و فرخی سیستانی بوده. او راست: بگشای به شادی و فرخی ای جان جهان آستین خی کامروز به شادی فرارسید تاج شعرا خواجه فرخی. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا)
آمرزش و عفو و بخشش گناهان. (ناظم الاطباء). بخشایش سیئات کسی. آمرزش گناهان. غفران. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). مغفره: چون جهاد که برای مال کرده شود... عز مغفرت می توان یافت. (کلیله و دمنه). از نسیم مغفرت کآبی و خاکی یافته آتشی را از انا گفتن پشیمان دیده اند. خاقانی. عافیت خواهم این سری نه یسار مغفرت خواهم آن سری نه بهشت. خاقانی. مکارم اخلاق و محاسن شیم ذات شریف او اثر این هفوات را به ذیل مغفرت پوشیده گرداند. (اوصاف الاشراف). پرده از روی لطف گو بردار کاشقیا را امید مغفرت است. سعدی. و رجوع به مغفره شود. - مغفرت خواستن، طلب بخشایش کردن. آمرزش طلبیدن. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). برای خود یا دیگری از درگاه خدا درخواست بخشایش گناهان کردن. - مغفرت طلبیدن. رجوع به ترکیب قبل شود
آمرزش و عفو و بخشش گناهان. (ناظم الاطباء). بخشایش سیئات کسی. آمرزش گناهان. غفران. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). مغفره: چون جهاد که برای مال کرده شود... عز مغفرت می توان یافت. (کلیله و دمنه). از نسیم مغفرت کآبی و خاکی یافته آتشی را از انا گفتن پشیمان دیده اند. خاقانی. عافیت خواهم این سری نه یسار مغفرت خواهم آن سری نه بهشت. خاقانی. مکارم اخلاق و محاسن شیم ذات شریف او اثر این هَفَوات را به ذیل مغفرت پوشیده گرداند. (اوصاف الاشراف). پرده از روی لطف گو بردار کاشقیا را امید مغفرت است. سعدی. و رجوع به مغفره شود. - مغفرت خواستن، طلب بخشایش کردن. آمرزش طلبیدن. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). برای خود یا دیگری از درگاه خدا درخواست بخشایش گناهان کردن. - مغفرت طلبیدن. رجوع به ترکیب قبل شود
آمرزیدن. (المصادر زوزنی) (دهار) (ترجمان القرآن) (از منتهی الارب) (از ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). جرجانی آرد: مغفره آن است که شخص قادر، کار زشت زیردست خود را بپوشاند و اگر بنده عیب مولای خود را از خوف عتاب وی بپوشاند عمل آن بنده را مغفرت نگویند. (تعریفات) : اولئک یدعون الی النار و اﷲ یدعواالی الجنه و المغفره باذنه. (قرآن 221/2). اولئک الذین اشتروا الضلاله بالهدی و العذاب بالمغفره فما اصبرهم علی النار. (قرآن 175/2). قول معروف و مغفره خیرمن صدقه یتبعها اذی و اﷲ غنی حلیم. (قرآن 263/2)
آمرزیدن. (المصادر زوزنی) (دهار) (ترجمان القرآن) (از منتهی الارب) (از ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). جرجانی آرد: مغفره آن است که شخص قادر، کار زشت زیردست خود را بپوشاند و اگر بنده عیب مولای خود را از خوف عتاب وی بپوشاند عمل آن بنده را مغفرت نگویند. (تعریفات) : اولئک یدعون الی النار و اﷲ یدعواالی الجنه و المغفره باذنه. (قرآن 221/2). اولئک الذین اشتروا الضلاله بالهدی و العذاب بالمغفره فما اصبرهم علی النار. (قرآن 175/2). قول معروف و مغفره خیرمن صدقه یتبعها اذی و اﷲ غنی حلیم. (قرآن 263/2)
شهرکی است (به خراسان) از عمل مرو و کشت و برز آن بر آب رود مرو است. (حدود العالم). قریۀ بزرگی است در طرف نواحی مرو از جهت خوارزم، از این مکان به رمل میروند و نام اولیۀ آن هرمزفره بوده است. (از معجم البلدان)
شهرکی است (به خراسان) از عمل مرو و کشت و برز آن بر آب رود مرو است. (حدود العالم). قریۀ بزرگی است در طرف نواحی مرو از جهت خوارزم، از این مکان به رمل میروند و نام اولیۀ آن هرمزفره بوده است. (از معجم البلدان)
