- متعزی (مُ تَ عَزْ زی)
نسبت پذیرنده. (آنندراج). منسوب و متعلق و نسبت داده شده. (ناظم الاطباء) ، کسی که دعوی نسبت می کند خواه راست باشد و یا دروغ. (ناظم الاطباء). و رجوع به تعزی شود
معنی متعزی - جستجوی لغت در جدول جو
پیشنهاد واژه بر اساس جستجوی شما
تعدی کننده، متجاوز، در دستور زبان علوم ادبی فعلی که برای کامل کردن معنی خود به مفعول نیاز دارد
(مُ تَ عَزْ زِ)
لغت نامه دهخدا
ترک نماینده نکاح را. (آنندراج) (از منتهی الارب) (از اقرب الموارد). ناکدخدا و ترک کننده نکاح. (ناظم الاطباء)
(مُ تَ عَشْ شی)
لغت نامه دهخدا
طعام شبانگاهی خورنده. (آنندراج) (از منتهی الارب). شبانگاه خورنده وشام خورنده. (ناظم الاطباء) ، شبکور. (ناظم الاطباء) (از منتهی الارب). و رجوع به تعشی شود
(مُ تَ عَزْ زِ)
لغت نامه دهخدا
به یک سو شونده و کناره گزیننده. (آنندراج) (از منتهی الارب) (از اقرب الموارد). معزول شده و از شغل و کار خارج شده و برداشته شده و گوشه نشین. (ناظم الاطباء). و رجوع به تعزل شود
(مُ تَ عَزْ زِ)
لغت نامه دهخدا
ارجمند و کمیاب گردنده. (آنندراج) (از منتهی الارب) (از اقرب الموارد). نادر و کمیاب و پربها و گران و عزیز. (ناظم الاطباء). مقرب گرامی: از نهیب سلطان به یکی از متعززان اقصای هند التجا ساخت. (ترجمه تاریخ یمینی چ 1 تهران ص 417). از سایر امراء متعزز و ممتاز، قولش نزد همگان حجت و با برگ و ساز بود. (عالم آرا چ امیرکبیر ص 184). و رجوع به تعزز شود
(مُ تَ عَنْ نی)
لغت نامه دهخدا
رنج کشنده. (آنندراج) (از منتهی الارب) (از اقرب الموارد). مانده و خسته و رنج کشنده. (ناظم الاطباء)
(مُ تَ عَدْ دی)
لغت نامه دهخدا
از ’ع دو’، ستمگر و ظالم. (ناظم الاطباء) (از منتهی الارب) (از اقرب الموارد) : و زجر متعدیان و آرامش اطراف به سیاست منوط. (کلیله و دمنه) ، کسی یا چیزی که بگذرد و تجاوز کند از دیگری. (ناظم الاطباء) (از منتهی الارب). تجاوزکننده از حد خود. (آنندراج) :
دفع اجانب را جدی شویم
لازم اگر شدمتعدی شویم.
بهار.
، بیماریی که سرایت کند از یکی به دیگری. (ناظم الاطباء). و رجوع به متعدیه شود، به اصطلاح علم صرف و نحو، فعلی را گویند که معنی آن از فاعل تجاوز کند و به مفعول برسد و ضد آن، لازم است که معنی آن فقط به فاعل تمام شود و مفعول نخواهد. (آنندراج) (غیاث) (ناظم الاطباء)
دفع اجانب را جدی شویم
لازم اگر شدمتعدی شویم.
بهار.
، بیماریی که سرایت کند از یکی به دیگری. (ناظم الاطباء). و رجوع به متعدیه شود، به اصطلاح علم صرف و نحو، فعلی را گویند که معنی آن از فاعل تجاوز کند و به مفعول برسد و ضد آن، لازم است که معنی آن فقط به فاعل تمام شود و مفعول نخواهد. (آنندراج) (غیاث) (ناظم الاطباء)
(مُ تَ عَتْ تی)
لغت نامه دهخدا
بزرگ منشی کننده و درگذرنده از حد. (آنندراج). متکبر و درگذرنده از حد. (ناظم الاطباء) (از منتهی الارب) (از اقرب الموارد)
(مُ تَ)
لغت نامه دهخدا
همدیگر را صبر کردن فرماینده. (آنندراج). یکدیگر را تسلی دهنده و امر به صبر و شکیبائی نماینده. (ناظم الاطباء) (از منتهی الارب) (از اقرب الموارد). و رجوع به تعازی شود
(مُ تَ جَزْ زی)
لغت نامه دهخدا
از ’ج زء’، پاره پاره گردیده. (آنندراج). جزٔجزٔشده. (ناظم الاطباء) ، پاره پاره گردنده. (فرهنگ فارسی معین) ، تجزیه شونده. (فرهنگ فارسی معین) : و این صنع بر این جوهر متجزی متکثر که جسم است به فرمان کسی افتاده تا بدین هیأت شده است. (جامعالحکمتین از فرهنگ فارسی ایضاً). و رجوع به تجزی و مادۀ قبل شود، (اصطلاح اصولی) کسی که قائل به تجزیه در اجتهاد است یعنی در برخی از مسائل شرعی مجتهد باشد و تواند آنها را به استناد دلائل لازم، استخراج و استنباط کند. (از فرهنگ علوم سیدجعفر سجادی)
(مُ تَ)
لغت نامه دهخدا
بازبندنده و منتسب گردنده، عام است از راست و دروغ. (آنندراج) (از منتهی الارب). منتسب به راست یا دروغ، منسوب به کسی. (ناظم الاطباء). و رجوع به اعتزاء شود
(مُتَ عَصْ صی)
لغت نامه دهخدا
آن که با چوبدستی می زند. (ناظم الاطباء) (از فرهنگ جانسون) ، گردنگش و یاغی. (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد) ، کار مشکل و دشوار و در پیجان. (ناظم الاطباء) (از منتهی الارب) (از اقرب الموارد). و رجوع به تعصی شود
(مُ تَ عَفْ فی)
لغت نامه دهخدا
ناپدید شونده و نیست گردنده. (آنندراج). سراسر ناپدید شده و نیست گردیده. (ناظم الاطباء) (از منتهی الارب) (از اقرب الموارد). و رجوع به تعفی شود
(مُ تَ عَطْطی)
لغت نامه دهخدا
عطا خواهنده. (آنندراج). انعام و بخشش درخواست کننده. (ناظم الاطباء). و رجوع به تعطی شود
(مُ تَ عَلْ لی)
لغت نامه دهخدا
بلند و رفیع و آن که درجه به درجه بالا می رود. (ناظم الاطباء) (از منتهی الارب) (از اقرب الموارد). و رجوع به تعلی شود
(مُ تَ نَزْ زی)
لغت نامه دهخدا
شرانگیز. یقال انه لمتنز الی الشر، او شرانگیز و عربده گر است. (ناظم الاطباء) (از منتهی الارب)
(مِ عِ زا / مَعِ زا / مِ عِزْ زا / مَ عِزْ زا)
لغت نامه دهخدا
به معنی مرعز است که پشم بز باشد. (از منتهی الارب) (از اقرب الموارد). رجوع به مرعز شود. و بزیون و سندس را از مرعزی کنند. (یادداشت مرحوم دهخدا). مرحوم دهخدا در دو بیت زیرین از ناصرخسرو:
همچنین دایم نخواهد ماند برگشت زمان
موی جعدت ششتری و روی خوبت مرغزی
بی گمان شو زانکه روزی ابر دهر بی وفا
برف بارد باهم بر آن شاهسپرم مرغزی.
کلمه مرغزی بیت اول را (در حواشی دیوان ص 682) به مرعزی تصحیح و مصراع را چنین حدس زده است: ظاهراً: همچنین... روی خوبت ششتری و موی جعدت مرعزی. و این صورت تصحیح شدۀ بیت را در یادداشتی برای لغت نامه شاهد لغت ’مرعزی’ آورده است. اما با توجه به اینکه کلمه ’مرغزی’ خود در تداول منسوب به ’مرغز’ و به همان معنی مرغز یعنی پشم نرم بز آمده است لذا صورت مضبوط در چ مرحوم تقوی درست می نماید و با ’مرغزی’ بیت دوم که به معنی منسوب به مرغز و مرو است سبب تکرار قافیه نمیشود. از طرف دیگر در چ جدید دیوان ناصرخسرو (دیوان چ مینوی - محقق ص 420) بیت اول چنین ضبط شده است:
همچنین دانم نخواهد ماند برگشت زمان
موی جعدت عنبری و روی خوبت قرمزی.
که این ضبط با اندک تغییری در حاشیۀ چ مرحوم تقوی نیز آمده است و در این صورت شعر شاهد لغت مورد نظرما نیست
همچنین دایم نخواهد ماند برگشت زمان
موی جعدت ششتری و روی خوبت مرغزی
بی گمان شو زانکه روزی ابر دهر بی وفا
برف بارد باهم بر آن شاهسپرم مرغزی.
کلمه مرغزی بیت اول را (در حواشی دیوان ص 682) به مرعزی تصحیح و مصراع را چنین حدس زده است: ظاهراً: همچنین... روی خوبت ششتری و موی جعدت مرعزی. و این صورت تصحیح شدۀ بیت را در یادداشتی برای لغت نامه شاهد لغت ’مرعزی’ آورده است. اما با توجه به اینکه کلمه ’مرغزی’ خود در تداول منسوب به ’مرغز’ و به همان معنی مرغز یعنی پشم نرم بز آمده است لذا صورت مضبوط در چ مرحوم تقوی درست می نماید و با ’مرغزی’ بیت دوم که به معنی منسوب به مرغز و مرو است سبب تکرار قافیه نمیشود. از طرف دیگر در چ جدید دیوان ناصرخسرو (دیوان چ مینوی - محقق ص 420) بیت اول چنین ضبط شده است:
همچنین دانم نخواهد ماند برگشت زمان
موی جعدت عنبری و روی خوبت قرمزی.
که این ضبط با اندک تغییری در حاشیۀ چ مرحوم تقوی نیز آمده است و در این صورت شعر شاهد لغت مورد نظرما نیست
ارجمند، کمیاب، ارزنده گرانبها، پایدار استوار گرامی ارجمند: ... از سایر امرا متعزز و ممتاز قولش نزد همگان حجت و با برگ و ساز بود، نادر کمیاب، پربها قیمتی، محکم استوار
((مُ تَ عَ دّ))
فرهنگ فارسی معین
تجاوز کننده، ستمگر، فعلی که تنها با فاعل معنای کامل نداشته باشد و نیازمند به مفعول باشد
گرامی، عزیز، ارجمند، نادر، کمیاب، پربها، ارزشمند، قیمتی
متجاسر، متجاوز، جفاپیشه، خاطی، ستمگر، ظالم، غیرلازم
متضاد: لازم
متضاد: لازم
واگیرداری، مسری