معنی شوربا در لغت نامه دهخدا

کلمه ’با’ در فارسی به معنی خورش و در ترکیب شوربا و کدوبا و ماست با و غیره آمده بمعنی چند نوع طعام را یک نوع ساختن، (از المعرب جوالیقی حاشیۀ ص 73)، آش نمکدار، زیرا که ’با’ در پارسی بمعنی آش است و این لغت پارسی صرف است و به عربی آن را ’حساء’ بالمد و القصر گویند و در گفتار رسول، دو بار آمده است، (از انجمن آرا) (از آنندراج)، آش ساده، (ناظم الاطباء)، در قدیم و پیش اطباء نخودآب یعنی آبگوشت بوده از هر گوشت که باشد و عرب آن را مرق می گفته و گرم آن را سخون می نامیده اند و گوشت در آن بوده و چون نان خورش بکار میرفته است، (از یادداشت مؤلف) : مَرَق، شوربا، (نصاب)، در فارسی بدان خوردی نیز می گفته اند: المرقه، خوردی، السخون، خوردی گرم، (از السامی فی الاسامی)، آبگوشت، (ناظم الاطباء) : منکیتراک حاجب زمین بوسه داد و گفت خداوند دستوری دهد که بنده علی امروز نزدیک بنده باشد با دیگر بندگان که با اویند که بنده مثال داده است شوربائی ساختن، سلطان به تازه روئی گفت صواب آمد، (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 54)،، هم شوربای چشم نه سکبای چهره ها، کاین شوربا به قیمت سکبا برآورم،، خاقانی،، گر برای شوربائی بر دراینها شوی، اولت سکبا دهند از چهره وانگه شوربا،، خاقانی،، اگر شوربائی به چنگ آوری، من مرده را باز رنگ آوری،، نظامی،، جای کردند و خوان نهادندش، شوربا و کباب دادندش،، نظامی،، از آن پیش کآن پشته را باز کرد، یکی نیمه زان شوربا بازخورد،، نظامی،، هر روز از برای سگ نفس بوسعید، یک کاسه شوربا و دو تا نانت آرزوست،، سعدی،، شوربا چند خوری دست به گندم با زن، که حلیم است برای دل و جان افکار،، بسحاق،، - شوربای اشک، نان خورش غمزدگان، چه نانخورش غمزدگان اشک است، (ناظم الاطباء)،، - شوربای چشم، کنایه از اشک:، هم شوربای چشم نه سکبای چهره ها، کاین شوربا به قیمت سکبا برآورم،، خاقانی،، شوربای چشم خود خوردن بر ابن یمین، به که باید خورد سکبای رخ هر ناکسی،، ابن یمین،،، امروزه به آشی گویند که از برنج و گشنیز و تره و لپه و غیر آن سازند و بیماران را دهند، (از یادداشت مؤلف)،، - شلم شوربا، رجوع به شوروا و شلم شوروا شود،، - امثال:، مثل شوربای ناخوشها، (یادداشت مؤلف)،، میرود از آسمان شوربا بیارد، (یادداشت مؤلف)،، هم از شوربای قم مانده هم از حلیم کاشان، (یادداشت مؤلف)،،، مؤلف در یادداشتی این کلمه را به معنی کشکینه اما با علامت استفهام آورده و ابیات زیر را بعنوان شاهد نقل نموده اند:، چو آمد گه زادن زن فراز، به کشکینۀ گرمش آمد نیاز، من و زن در آن خانه تنها و بس، مرا گفت کای شوی فریاد رس، اگر شوربائی به چنگ آوری، من مرده را باز رنگ آوری،، عسجدی،،، آهار، شوربای تیره ای باشد که در جامه مالند تا رنگ و صیقل گیرد، (فرهنگ اسدی نخجوانی)