جدول جو
جدول جو

معنی ساج - جستجوی لغت در جدول جو

ساج
تکۀ چدن یا آهن نازک و پهن که روی آتش می گذارند و بالای آن نان می پزند، تابه
درختی شبیه درخت چنار با برگ های پهن و نوک تیز و گل های کوچک و میوه ای شبیه پسته که چوب آن زیبا بسیار سخت محکم و بادوام است و برای ساختن بعضی از اشیای چوبی به کار می رود، ساگ، برای مثال نشسته سپهدار بر تخت عاج / نهاده بر تخت کرسی ساج (فردوسی - ۲/۱۶۲)، به زلف و عارض، ساج سیاه و عاج سپید / به روی و بالا، ماه تمام و سرو روان (فرخی - ۲۷۳)
مرغ کنجد خوار، کنجد خوارک، کنجد خواره
تصویری از ساج
تصویر ساج
فرهنگ فارسی عمید
ساج
(جِنْ)
ساکن و آرمیده. رجوع به ساجی شود
لغت نامه دهخدا
ساج
(ساج)
درختی باشد بسیار بزرگ و بیشتر در هندوستان روید، طبیعت آن سرد و خشک است. (برهان) (رشیدی) (غیاث اللغات) .معرب درخت ساگ است، و بهندی آنرا ساکهو نامند، و ازچوب ساج تختۀ کشتی سازند. (آنندراج). درختی است بلند در هندوستان بسیار، و گویند چوبش سیاه است و ساج معرب آن است. (آنندراج در مادۀ ساک). چوبی است معروف برای ساختن اثاثه بکار میرود. (سمعانی). چوبی است سیاه که از هند آرند. (شرفنامۀ منیری). آبنوس. (زمخشری). آبنوس را. گویند، و این درخت قوی هیکل باشد و بر عکس چوبها بآب فرو رود. (فرهنگ خطی کتابخانه مؤلف). چوبش بعمارات بکار برند و آن را بقای عظیم بود وتا هزار سال بماند زیرا که در عمارات کسری بکار برده اند و هنوز برقرار است، و هیچ خلل نیافته و بتخصیص کشتی از آن سازند بجهت آنکه به وزن سبک و بقوت تمام است. (نزهه القلوب). گویند ساج درختی است شبیه آبنوس ولی سیاهی آن کمتر از آبنوس است و کشتی نوح بدان ساخته شد. (زمخشری به نقل از تاج العروس). و گفته اند کشتی نوح از صنوبر ساخته شد و صنوبر نوعی از ساج است. (تاج العروس). درختی بسیار بزرگ که جز به هند در جائی نمیروید. چوب آن سیاه و صلب است. ج، سیجان. و واحد آن ساجه. ج، ساجات. (اقرب الموارد). فرزدق گوید:
بخارک لم یقد فرساً و لکن
یقود الساج بالمرس المغار.
(المعرب جوالیقی ص 137).
ساج، نوعی جید از چوب است واینجا مراد از آن سفینه است و این مطابق ضبط دیوان فرزدق است. یاقوت ’یقودالسفن’ ضبط کرده است. (حاشیۀالمعرب ص 137).
قرقور ساج ساجه مطلی
بالقیر والضبات زنبری.
(المعرب جوالیقی ص 271).
ساج چوبی است که از هند آرند. ابن درید (ج 3 ص 224) گوید: ساج چوب معروفی است و من آنرا فارسی می شمارم. مؤلف المعرب آنرا در جای خود در این کتاب نیاورده است. (حاشیۀ المعرب چ مصر ص 271). در اختیارات بدیعی آمده: درختی است در هندوستان و هیچ درخت از وی بزرگتر نبود و چوب وی صلب بود و سیاه، چون بسوزانند و در آب مامیثااندازند و بعد از آن سحق کنند و بیزند و در چشم کشند قوه حدقه بدهد ورم اجفان را نافع بود. و چون چوب وی حل کنند به آب سرد در سنگ و بمالند بر صداع گرم زایل گرداند. همچنین بر ورمهای صفرائی ودموی مالیدن بگذارند خاصه چون بآب بود که طبیعت آن سرد بود. و از ثمر وی روغن سازند که معروف بود به دهن الساج و غش نافۀ خشک بدان کنند و در آن غوص کند و پیدا باشد الا وزن آن زیادت کند. و نشارۀ چوب وی چون بیاشامند کرم از شکم بیرون آورد، بقوتی که در وی است. (اختیارات بدیعی). درخت ساج سطبر باشد و ساق او دراز بود و هر برگ از او به اندازۀ سیردیالم باشد، و بوی او خوش بود و ببوی برگ جوز شبیه بود و لطافت ورقۀ او بیشتر باشد از برگ جوز، فیل را ببرگ [او] و برگ درخت موز رغبتی عظیم بود، و منبت او در هند و زنگبار بود. (ترجمه صیدنۀ ابوریحان بیرونی). درختی است هندی، و اهل هند ساکوته نامند، بقدر درخت چنار و سرخ رنگ وصلب و مایل بسیاهی و کثیرالورق و خوشبو و ثمرش بقدرفوفل و مستطیل، و مؤلف تذکره او را فندق هندی دانسته است. چوب او در سیم سرد و خشک و با اندک حرارت، وضماد سائیدۀ او با آب سرد جهت دردسر حار و اورام حاره، و خوردن نشارۀ او مسکن تشنگی و التهاب معده، وبا ماء العسل جهت اخراج کرم شکم قوی الاثر است، و طلای محرق او که بعد از احراق در آب مامیثا و امثال آن انداخته و سائیده باشند جهت ورم اجفان و تقویت بصر و حدقه نافع، و قدر شربتش از یک مثقال تا سه مثقال، و مضر جگر و مصلحش عناب است. و روغن ثمر او غلیظ و خوشبو و جهت دراز کردن موی و رفع خارش بدن مفید است. و چون نافۀ مشک را در او گدازند حافظ بوی آن بود و وزن آن را زیاده سازد. (تحفۀ حکیم مؤمن) : خدای تعالی... مر او [نوح] را بفرمود که ساج بنشان تا من این خلق را هلاک گردانم. و درخت ساج بچهل سال فراز رسد. نوح درخت ساج بنشاند... و چون درخت فراز رسید و چهل سال سپری شد ایزد تعالی وحی فرستاد... که من این خلق را هلاک خواهم کردن. (تاریخ بلعمی).
از سمندور تا بخیزد عود
تا همی ساج خیزد از سندور.
خسروی.
سپهبد نشست از بر تخت عاج
بیاراست ایوان بکرسی ساج.
فردوسی.
یکی تنگ تابوت کردش ز عاج
ز زرّ و ز پیروزه و چوب ساج.
فردوسی.
برین کین اگر تخت و تاج آوریم
وگر رسم تابوت ساج آوریم.
فردوسی.
نهادند یک خانه خوانهای ساج
همه کوکبش زرّ و پیکر ز عاج.
فردوسی.
بتابوت زرین و در مهد ساج
فرستادشان زی خداوندتاج.
فردوسی.
سموم خشمش اگر برفتد بکشور روم
نسیم لطفش اگر بگذرد بکشور زنگ
ز ساج باز ندانند رومیان را لون
ز عاج باز ندانند زنگیان را رنگ.
فرخی.
بزلف و عارض ساج سیاه و عاج سپید
بروی و بالا ماه تمام و سرو روان.
فرخی.
در و بام هر خانه ازعود و ساج
نگاریده پیوسته با ساج عاج.
(گرشاسب نامه).
[در قبۀ صخره] بچهار جانب درهای بزرگ بر نهاده است دو مصراعی از چوب ساج... در کعبه دری است از چوب ساج به دو مصراع..، [اندرون کعبه] ستونها که در خانه است در زیر سقف زده اند همه چوبین است چهار سو تراشیده از چوب ساج الا یک ستون که مدور است... خشاب چهار چوب است عظیم از ساج چون هیأت منجنیق نهاده اند مربع. (سفرنامۀ ناصرخسرو). هر یکی را از نبات و حیوان نیز از پشه تا پیل واز گندنا و پیاز تا درخت گوز و ساج صورتی دیگر است. (جامعالحکمتین ص 124). بفرمود [خدای تعالی نوح را] تا درخت ساج بکشت و بعد چهل سال که برسید سفینه بساخت. (مجمل التواریخ والقصص).
رخ تو تختۀ عاج است و دست فتنه بر او
ز بهر بردن دلها دو خط نوشته ز ساج.
ادیب صابر.
سعید جبیر گفت یعقوب را در تابوتی از ساج نقل کردند. (تفسیر ابوالفتوح چ 2 ج 3 ص 165).
شدم عذرگویان بر شخص عاج
به کرسی زرین بر تخت ساج.
سعدی (بوستان).
، کنایه از شب:
چو خورشید بنهاد بر چرخ تاج
بکردار زر آب شدروی ساج.
فردوسی.
ز خاور چو خورشید بنمود تاج
گل زرد شد بر زمین رنگ ساج.
فردوسی.
تشبیهات:
1- زلف و ریش و جز آن را از سیاهی به ساج مانند کنند:
دو مهره بفرمود کردن ز عاج
همه پیکر عاج، همرنگ ساج.
فردوسی.
بزلف و عارض، ساج سیاه و عاج سپید
بروی و بالا، ماه تمام و سرو روان.
فرخی.
کرده آن زلف چو ساج از بر آن گوش چو عاج
خود نداند چه کند از کشی و بیخبری.
سنائی.
زلفین جانفزا و خط دلربای تو
این ساده ساج و قیر است، آن سوده مشک و بان.
کمال بخاری.
از خدمت تو عاج برانگیختم ز ساج
در صحبت تو قیر برآمیختم بشیر.
عبدالواسعجبلی.
خدمت و مدح تو کرد و گفت خواهم تا کند
شیر قیرم را محلی، عاج ساجم را خضاب.
عبدالواسع جبلی.
2- قد را از بلندی و راستی و موزونی بدان تشبیه کنند:
گوی چون درختی بدان تخت عاج
بدیدار ماه و ببالای ساج.
فردوسی.
ز سر تا میانش بکردار عاج
برخ چون بهشت و ببالای ساج.
فردوسی.
ببالای ساج است و همرنگ عاج
یکی ایزدی بر سر از مشک تاج.
فردوسی.
بدیدار ماه و ببالای ساج
بنازد بتو تخت شاهی وتاج.
فردوسی
لغت نامه دهخدا
ساج
مرغی بود که آن را مرغ کنجدخواره گویند، (برهان)، مرغی است کنجدخوار، (انجمن آرا) (آنندراج) (غیاث اللغات) (فرهنگ خطی کتاب خانه مؤلف)، و بعضی مادۀ مرغ کنجدخواره را ساج گویند، (برهان)، مادۀ مرغ کنجدخوارک، (شرفنامۀ منیری) :
چون زاغ شب از گشادن پر
بر بست زبان مرغ دراج
طاوس ملائکه تذروی
کش کبک نمود کمتر از ساج،
خواجه عمید لومکی (از جهانگیری) (انجمن آرا) (آنندراج)،
، تابۀ نان پزی و آن آهنی باشد پهن که نان تنک را بر بالای آن پزند، (برهان)، در ترکی ’ساج’ بهمین معنی است ’جغتائی 333’، و در گیلان نانی را که بر این تابه پخته شود ’نان ساج’ گویند، (حاشیۀ برهان چ معین)، ظرفی ریختگی است که برای سرخ کردن ماهی بکار میرود، (فرهنگ گیلکی)، ظرفی آهنین و مدور قدری محدب که در بعضی جاها نان روی آن پزند و همه جا کلوچه روی آن پخته شود، در لهجۀ گیلکی، زلف یا موی بر گشته بطرف بالا، کاکل، (فرهنگ گیلکی)، در تداول ترکی زبانان به این معنی ساج استعمال میشود، نام خورشی است مانند آش که در آن برنج و اسفناج و نخود و آب غوره کرده و گوشت پخته، نان خورش کنند و در تبرستان متداول و مستعمل است، (آنندراج) (انجمن آرا)
لغت نامه دهخدا
ساج
سنج، دهی است از دهستان دودانگۀ بخش ضیأآباد شهرستان قزوین، واقع در 16 هزارگزی جنوب باختر ضیأآباد، کوهستانی و سردسیر است و از آب قنات و رودخانه مشروب میشود، محصول آن غلات و کشمش است، 1046 تن سکنه دارد که به زراعت اشتغال دارند، ازصنایع دستی بافتن قالیچه و جاجیم و گلیم در آن معمول است، راه آن مالرو است و از طریق صادق آباد ماشین بدان میتوان برد، (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 1)
شهری است مشهور که در میان کابل و غزنین واقع شده و در آنجا معروف است، (معجم البلدان) (مراصد الاطلاع)
لغت نامه دهخدا
ساج
چادر سبز یا سیاه، ج، سیجان، (منتهی الارب) (شرفنامۀ منیری)، طیلسان سبز یا سیاه، (صراح) (قطر المحیط) (اقرب الموارد) (شرح قاموس)، رجوع به تاج العروس شود، سنگی است که بدان شمشیر صیقل کنند، (غیاث اللغات)
لغت نامه دهخدا
ساج
درختی باشد بسیار بزرگ و بیشتر در هندوستان روید، طبیعت آن سرد و خشک است
فرهنگ لغت هوشیار
ساج
درختی است بلند با چوبی سیاه رنگ، سنگی که با آن شمشیر را صیقل دهند، تابه نان پزی
تصویری از ساج
تصویر ساج
فرهنگ فارسی معین
ساج
چادر سبز یا سیاه
تصویری از ساج
تصویر ساج
فرهنگ فارسی معین
ساج
مرغ کنجدخوار
تصویری از ساج
تصویر ساج
فرهنگ فارسی معین
ساج
تابه، تاوه، بالاپوش، طیلسان، درخت ساک، مرغ کنجدخوار، کنجدخوراک
فرهنگ واژه مترادف متضاد
ساج
نوعی نان، خط ریش
فرهنگ گویش مازندرانی

پیشنهاد واژه بر اساس جستجوی شما

تصویری از ساجد
تصویر ساجد
ساجد
(پسرانه)
سجده کننده
فرهنگ نامهای ایرانی
تصویری از ساجی
تصویر ساجی
ساجی
نانی که بر روی ساج پخته می شود
تهیه شده از چوب ساج، آنکه چوب ساج بفروشد یا از آن چیزی بسازد
فرهنگ فارسی عمید
ساجم
(جِ)
ریزان. چکان. روان. جاری: سجم الدمع قلیلاً او کثیراً فهو ساجم. (اقرب الموارد)
لغت نامه دهخدا
ساجی
نان ساجی که به ساج پخته اند، نان که بر روی ساج پزند، نان تابگی
لغت نامه دهخدا
ساجی
از فضلای مقیم بخارا، و کنیت او ابوعلی است، او راست در صفت مرو:
بلدطیب و ماء معین
و ثری طیبه یفوق العبیرا
و اذالمرء قدر السیرعنه
فهو ینهاه باسمه ان یسیرا،
رجوع به یتیمه الدهر ج 4 ص 16 و ترجمه تاریخ ادبی ایران براون ج 1 ص 687 شود
محمد بن اسحاق بن حاتم بصری، از محدثان است، و از بصره به اصفهان رفت و درآن شهر روایت حدیث میکرد و بسال 282 در بصره در گذشت، (سمعانی)
لغت نامه دهخدا
ساجی
(جی ی)
منسوب است به چوب ساج، و جماعتی از قدیم و جدید بمناسبت فروش یا بکاربردن آن این نسبت را یافته اند. (سمعانی)
لغت نامه دهخدا
ساجه
(جَ)
آن چوب که معیار بدان برکشند. (مهذب الاسماء). لوح صراف، تخته ای که بر آن پول شمرد، یکی چوب ساج. ج، ساجات
لغت نامه دهخدا
ساجو
نام موضعی است، (معجم البلدان)
لغت نامه دهخدا
ساجن
(جِ)
زندانی کننده. ج، سجّان. (تاج العروس)
لغت نامه دهخدا
ساجب
(جِ)
خیک خشک. سقاء ساجب. ج، سواجب. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء)
لغت نامه دهخدا
ساجی
ساکن و آرمیده، صفت برای چشم و دریا، (منتهی الارب)، البحرالساجی، دریای آرمیده، (شرح قاموس)، الطرف الساجی، چشم آرمیده، (شرح قاموس)، لیل ساج، شب نیک تاریک که پنهان میکند اشیاء را، (منتهی الارب)، شب آرام و تاریک، (تاج العروس)
لغت نامه دهخدا
ساجر
(جِ)
جائی است که سیل بدان بگذرد و آن را پر کند. (تاج العروس) (اقرب الموارد) (قطر المحیط). جائی است که بر آن سیل آید پس پر کند آنرا. (شرح قاموس). جائی که آب سیل او را پر کرده باشد. (صراح اللغه) (منتهی الارب) (آنندراج) ، سیلی که همه جا را پر میکند. (اقرب الموارد)
لغت نامه دهخدا
ساجر
(جِ)
موضعی است. (شرح قاموس) (منتهی الارب) (آنندراج)
لغت نامه دهخدا
ساجد
(جِ)
سر بر زمین نهنده. (مهذب الاسماء). پشت خم دهنده. (منتهی الارب) (آنندراج). ج، ساجدون و سجّد. قوله تعالی: و ادخلوا الباب سجدا. (قرآن 58/2). (منتهی الارب) (آنندراج). ج، سجود. (مهذب الاسماء). بزانو درآمده، در اصطلاح فقه، کسی که در حال سجده است
لغت نامه دهخدا
ساجع
(جِ)
سخن مقفی گوی. (منتهی الارب) (آنندراج). مقابل شاعر. رجوع به تاج العروس در مادۀ ذرع شود، قصدکننده کلام و غیرآن است. (شرح قاموس) (قطر المحیط) (تاج العروس). راست رو در سخن و جزآن. (منتهی الارب) (آنندراج). گویند:فلان ساجع فی کلامه، ای مستقیم لایمیل عن القصد و یقابله الجائر. (اقرب الموارد) ، شتر مادۀ دراز است. (شرح قاموس). ناقۀ دراز بالا. (منتهی الارب) (آنندراج) (اقرب الموارد) (قطر المحیط) ، شتر بطرب و نشاطآورنده در بانگ کردن. (شرح قاموس) (اقرب الموارد) (قطر المحیط). ناقۀ نشاطآور ببانگ و نالۀ خود. (منتهی الارب) (قطر المحیط) (تاج العروس) ، روی معتدل نیکوآفرینش. (شرح قاموس). روی نکو و خوب. (منتهی الارب) (آنندراج) (اقرب الموارد) (قطر المحیط) (تاج العروس). ج، سجّع و سواجع
لغت نامه دهخدا
ساجت
فضای خانه صحن خانه حیاط، زمینی که سقف نداشته باشد، ناحیه، درگاه جمع ساحات
فرهنگ لغت هوشیار
تصویری از ساجد
تصویر ساجد
ساجد
سجده کننده
فرهنگ لغت هوشیار
تصویری از ساجع
تصویر ساجع
ساجع
آهنگین گوی، راست سخن بی رودرواسی، نیکو روی نکو
فرهنگ لغت هوشیار
تصویری از ساجو
تصویر ساجو
ساجو
تازی از فرانسوی درخت نان درخت نان درخت ساگو
فرهنگ لغت هوشیار
تصویری از ساجه
تصویر ساجه
ساجه
از ریشه پارسی یک ساگ یک درخت ساگ، پلمه کهبد (لوح صراف)
فرهنگ لغت هوشیار
تصویری از ساجی
تصویر ساجی
ساجی
آرمیده، آرام نان مخصوصی که روی ساج پزند
فرهنگ لغت هوشیار
تصویری از ساجر
تصویر ساجر
ساجر
گرم کننده تنور
فرهنگ لغت هوشیار
تصویری از ساجد
تصویر ساجد
ساجد
((جِ))
سجده کننده
فرهنگ فارسی معین