معنی ذوالکفایتین - جستجوی لغت در جدول جو

ذوالکفایتین

لغت نامه دهخدا

(ذُلْ یَ تَ)

این صنعت چنان باشد که شاعر قطعه یا قصیده ای گوید که آن را دو قافیت پهلوی یکدیگر باشد: مثالش مسعودسعد گوید:
یا لیلهٌ اظلمت علینا
لیلاء قاریه الدّجنّه.
قد رکضت فی الدّجی علینا
دهماً خداریّه الأعنه
فبت اقتاسها فکانت
حبلی نهاریّه الأجنّه.
در این قطعه قاریه و نهاریه یک قافیت است و دجنّه و اعنّه و اجنّه قافیت دوّم است مثال از شعر پارسی مراست:
ای از مکارم تو شده در جهان خبر
افکنده از سیاست تو آسمان سپر
صاحبقران ملکی و بر تخت خسروی
هرگز نبوده مثل تو صاحبقران دگر
با رای پیر و بخت جوانی و کرده اند
اندر پناه جاه تو پیر و جوان مقر
گیتی زبان گشاده بمدح تو و فلک
بسته ز بهر خدمت تو بر میان کمر
با موکب سیادت تو هم کتف شرف
با مرکب سعادت تو هم عنان ظفر.
و مرا چند قصیده است که در همه این صنعت نگاه داشته ام اما اندرین موضع این قدر تمام است. (حدائق السحر فی دقائق الشعر).
و مؤلف این لغت نامه را ابتکاری است در ذوقافیتین که نمونۀ آن قطعات ذیل است:
ای مرغ سحر چو این شب تار
بگذاشت ز سر سیاهکاری
وز نفحۀ روح بخش اسحار
رفت از سر خفتگان خماری
بگشود گره ز زلف زر تار
محبوبۀ نیلگون عماری
یزدان بکمال شد پدیدار
و اهریمن زشتخو حصاری
یاد آر ز شمع مرده یاد آر.
ای مونس یوسف اندر این بند
تعبیر عیان چو شد ترا خواب
دل پر ز شعف لب از شکرخند
محسود عدو بکام اصحاب
رفتی بر یار و خویش و پیوند
آزادتر از نسیم و مهتاب
ز آنکو همه شام با تو یکچند
در آرزوی وصال احباب
اختر بسحر شمرده یاد آر.
چون باغ شود دوباره خرم
ای بلبل مستمند مسکین
وز سنبل و سوری و سپرغم
آفاق نگار خانه چین
گل سرخ وبه رخ عرق ز شبنم
تو داده ز کف زمام تمکین
زآن نوگل پیش رس که در غم
ناداده بنار شوق تسکین
وز سردی دی فسرده یاد آر.
ای همره تیه پورعمران
بگذشت چو این سنین معدود
و آن شاهد نغز بزم عرفان
بنمود چو وعد خویش مشهود
وز مذبح زر چو شد به کیوان
هر صبح شمیم عنبر و عود
ز آنکو بگناه قوم نادان
در حسرت روی ارض موعود
بر بادیه جان سپرده یاد آر.
چون گشت ز نو زمانه آباد
ای کودک دورۀ طلائی
وز طاعت بندگان خود شاد
بگرفت زسر خدا خدائی
نه رسم ارم نه اسم شدّاد
حق بست دهان ژاژخائی
ز آنکس که ز نوک تیغ جلاّد
مأخوذ بجرم حق ستائی.
تسنیم وصال خورده یاد آر

لغت نامه دهخدا

ذوالطفیتین

(ذُطْ طُفْ یَ تَ)

نوعی از مار خبیث که بر پشت دو خط کشیده دارد مانند دو برگ مقل

لغت نامه دهخدا

علی ذوالکفایتین

(عَ یِ ذُلْ کِ یَ تَ)

ابن ابی الفضل محمد بن حسین بن محمد بن عمید، مکنّی به ابوالفتح، فرزند ابن عمید بود. در سال 337 هجری قمری متولد شد و در سن بیست ودو سالگی که پدرش درگذشت، رکن الدوله امر وزارت را به او سپرد. اما عضدالدوله پسر رکن الدوله از وی رنجیده بود و سبب مهم آن این بود که چون عضدالدوله از بغداد بیرون رفت، این ابوالفتح علی پیش بختیار رفت و خلعت او پوشید و از او اقطاع گرفت و بختیار او را لقب ذوالکفایتین داد. و مؤیدالدوله نیز بواسطۀ تکبری که ابوالفتح داشت و نیز بسبب شکوه و جلالی که او بین دیلمیان یافته بود بر وی حسد برد و صورت حال به برادر خود عضدالدوله که در اصفهان بود، فرستاد. عضدالدوله نیز که از او رنجیده بود، به مؤیدالدوله نوشت که او را دفع کند. و بدین ترتیب ابوالفتح علی در روز یکشنبه دوم ربیع الاول سال 366 هجری قمری به دست مؤیدالدوله به قتل رسید. (از تجارب السلف نخجوانی ص 230). و نیز رجوع به ذوالکفایتین شود

لغت نامه دهخدا

ذوالقافیتین

((~. ف یَ تَ))

شعری که دارای دو قافیه باشد، ذوقافیتین

فرهنگ فارسی معین

معنی ذوالکفایتین - جستجوی لغت در جدول جو

پیشنهاد واژه بر اساس جستجوی شما