دسینه. خم. (جهانگیری). به معنی خم باشد که به عربی دن ّ گویند. (برهان). و رجوع به دسینه شود: تازه به عهد تو باد گلشن دولت تا گل دل تازه از زهاب دسین است. سیف اسفرنگی (از جهانگیری)
دسینه. خُم. (جهانگیری). به معنی خم باشد که به عربی دَن ّ گویند. (برهان). و رجوع به دسینه شود: تازه به عهد تو باد گلشن دولت تا گل دل تازه از زهاب دسین است. سیف اسفرنگی (از جهانگیری)
دهی است به فاصله 53500گزی بطرف شمال شرق غوربند مربوط حکومت اعلی پروان که بین 68 درجه و 59 دقیقه و 24 ثانیۀ طول البلد شرقی و 35 درجه و 6 دقیقه و 43 ثانیۀ عرض البلدشمالی واقع است. (فرهنگ جغرافیایی افغانستان ج 2)
دهی است به فاصله 53500گزی بطرف شمال شرق غوربند مربوط حکومت اعلی پروان که بین 68 درجه و 59 دقیقه و 24 ثانیۀ طول البلد شرقی و 35 درجه و 6 دقیقه و 43 ثانیۀ عرض البلدشمالی واقع است. (فرهنگ جغرافیایی افغانستان ج 2)
بیرونی در عیوب اصلی یاقوت گوید: ’و منها غمامه صدفیه بیضاء متصله به من جانب و یسمی الأسین، فان لم یکن غائراً فیه ذهب به الحک، و الا فلا حیله فی الغائر. ’ (الجماهر بیرونی ص 38)
بیرونی در عیوب اصلی یاقوت گوید: ’و منها غمامه صدفیه بیضاء متصله به من جانب و یسمی الأسین، فان لم یکن غائراً فیه ذهب به الحک، و الا فلا حیله فی الغائر. ’ (الجماهر بیرونی ص 38)
پسین. دهیست میان راه تبریز به ارزن الروم مابین گریوۀ آق آفتن و ارزن الروم و فاصله آن از گریوۀ آق آفتن پنج فرسنگ و تا ارزن الروم شش فرسنگ باشد. (نزهه القلوب چ 1331 هجری قمری لیدن ص 183) ، در بعضی مقامه ها بمعنی خرمابن هم آمده است. (از المرصع)
پسین. دهیست میان راه تبریز به ارزن الروم مابین گریوۀ آق آفتن و ارزن الروم و فاصله آن از گریوۀ آق آفتن پنج فرسنگ و تا ارزن الروم شش فرسنگ باشد. (نزهه القلوب چ 1331 هجری قمری لیدن ص 183) ، در بعضی مقامه ها بمعنی خرمابن هم آمده است. (از المرصع)
خلاف نخستین و پیشین، بازپسین. واپسین اخیر. آخرین. مؤخر. آخره. اخری. آخر. متأخر: نخستین فطرت پسین شمار توئی خویشتن را ببازی مدار. فردوسی. ندانم که دیدار باشد جز این یک امشب بکوشیم دست پسین. فردوسی. فراوان ز گردان گردنفراز ز بهر پسین حمله را دار باز. اسدی. زپیغمبران او (محمد ص) پسین بد درست ولیک او شود زنده زیشان نخست. اسدی (گرشاسب نامه نسخۀمؤلف ص 2). پسین مردم آمد که از هر چه بود بدش بهره و بر همه برفزود. اسدی (گرشاسب نامه ایضاً ص 102) و اصحاب ابوحنیفه... بدین قول پسینند. (هجویری از کشف المحجوب). اندر جهان نخواهد بودن پس از تو شاه ای شاه تا قیامت شاه پسین توئی. مسعودسعد. ابن هرمه، پسین فرزندان و مرد که کلانسال باشد. (منتهی الارب). اهزع، پسین تیر که در کیش ماند ردی باشد یا جید یا آن بهترین تیرها باشد که جهت شداید و پیکار سخت نگاه دارند یا ردی تر. (منتهی الارب)، مابین ظهر و غروب و عصر. (ملخص اللغات حسن خطیب کرمانی). - پسین خلیفه، یعنی امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب رضی اﷲ عنه. خاقانی گوید: بهتر خلف از پسین خلیفه. (از فرهنگ رشیدی). - روز پسین، قیامت. یوم الاّخر: پرستش همان پیشه کن یا نیاز همه کار روز پسین را بساز. فردوسی. ای پسر وامخواه روز پسین جان ستاند برهن و پایندان. نزاری. آن نیست که حافظ را رندی بشد از خاطر کاین سابقۀ پیشین تا روز پسین باشد. حافظ. - صبح پسین، صبح صادق: گرچه بهین عمر شد روز به پیشین رسید راست چو صبح پسین از همه خوشدم تریم. خاقانی. - نماز پسین، نماز عصر. صلوه عصر. صلوه وسطی. نماز دیگر
خلاف نخستین و پیشین، بازپسین. واپسین اخیر. آخرین. مُؤخر. آخره. اُخری. آخر. متأخر: نخستین فطرت پسین شمار توئی خویشتن را ببازی مدار. فردوسی. ندانم که دیدار باشد جز این یک امشب بکوشیم دست پسین. فردوسی. فراوان ز گردان گردنفراز ز بهر پسین حمله را دار باز. اسدی. زپیغمبران او (محمد ص) پسین بد درست ولیک او شود زنده زیشان نخست. اسدی (گرشاسب نامه نسخۀمؤلف ص 2). پسین مردم آمد که از هر چه بود بدش بهره و بر همه برفزود. اسدی (گرشاسب نامه ایضاً ص 102) و اصحاب ابوحنیفه... بدین قول پسینند. (هجویری از کشف المحجوب). اندر جهان نخواهد بودن پس از تو شاه ای شاه تا قیامت شاه پسین توئی. مسعودسعد. ابن هرمه، پسین فرزندان و مرد که کلانسال باشد. (منتهی الارب). اهزع، پسین تیر که در کیش ماند ردی باشد یا جید یا آن بهترین تیرها باشد که جهت شداید و پیکار سخت نگاه دارند یا ردی تر. (منتهی الارب)، مابین ظهر و غروب و عصر. (ملخص اللغات حسن خطیب کرمانی). - پسین خلیفه، یعنی امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب رضی اﷲ عنه. خاقانی گوید: بهتر خلف از پسین خلیفه. (از فرهنگ رشیدی). - روز پسین، قیامت. یوم الاَّخر: پرستش همان پیشه کن یا نیاز همه کار روز پسین را بساز. فردوسی. ای پسر وامخواه روز پسین جان ستاند برهن و پایندان. نزاری. آن نیست که حافظ را رندی بشد از خاطر کاین سابقۀ پیشین تا روز پسین باشد. حافظ. - صبح پسین، صبح صادق: گرچه بهین عمر شد روز به پیشین رسید راست چو صبح پسین از همه خوشدم تریم. خاقانی. - نماز پسین، نماز عصر. صلوه عصر. صلوه وسطی. نماز دیگر
ابن خالویه همدانی مکنی به ابوعبدالله بغدادی نحوی. متوفی در حلب در 370 هجری قمری صاحب جمل و انتصار و جز آنها. رجوع به هدیه العارفین ج 1ص 306 و اعلام زرکلی ج 1 ص 245 و معجم الادباء و نامۀ دانشوران ج 1 ص 49 و ابن خالویه در همین لغت نامه شود ابن زید الشهیدبن علی بن الحسین بن علی بن ابی طالب (114 تا 190 هجری قمری). ملقب به حسین ذی الدمعه مدنی کوفی. از مؤلفان شیعه به حساب آمده است. (اعیان الشیعه ج 26 صص 81-93) (معجم المؤمنین) (ذریعه ج 6 ص 323) و رجوع به ابوعبدالله شود ابن مهران. ابومحمد. رجوع به ابومحمد حسین در همین لغت نامه و لباب الالباب چ اروپا ج 1 ص 25 شود. و در معجم الادباء ج 1 ص 413 دو فرزند وی را بنامهای احمد بن حسین متوفی 381 هجری قمری و محمد بن حسین متوفی 358 هجری قمری یاد کرده است ابن اویس، شیخ حسین، یا سلطان حسین یکی از فرمانروایان آل جلایر است که از 776- 784 هجری قمری فرمانروا بود. رجوع به آل جلایر و مرآت البلدان ج 1 ص 399 و تاریخ گزیده صص 715-721 و تاریخ مفصل ایران اقبال آشتیانی ص 465 چ 1 شود ابن اسحاق بن ابراهیم بن یزید کاتب معروف به ابن کرنیب و ابواحمد و درگذشتۀ 300 هجری قمری (هدیه العارفین ج 1 ص 332) (نامۀ دانشوران ج 3 ص 28) (عیون الانباء ابن ابی اصیبعه) (اخبار الحکمای قفطی). و رجوع به ابن کرنیب شود ابن داودحلی. صاحب رجال معروف به ابن داود. اسماعیل پاشا در هدیه العارفین و محمد بن سلیمان تنکابنی در قصص العلما او را حسین نامیده اند و لیکن حسن درست است چنانکه خودش در رجال خود یاد میکند. رجوع به حسن حلی شود ابن احمد بن محمد بن جعفربغدادی شاعر. متوفی 391 هجری قمری رجوع به ابن حجاج وکاتب بغدادی و هدیه العارفین ج 1 ص 307 و معجم الادباءج 4 ص 6 و زرکلی ج 1 ص 245 و یتیمه الدهر ثعالبی شود ابن مخلد. مهردار متوکل عباسی بود که اموال بختیشوع طبیب را پس از مصادره مهر و موم کرد. (از عیون الانباء ج 1 ص 141) (اخبار الحکماء قفطی ص 103 و 104). رجوع به ابن مخلد حسن شود ابن خرمیل ملقب به عزالدین. از ارکان دولت غوری. رجوع به تاریخ جهانگشای جوینی ج 2 ص 62 و 65 و عیون الانباء ابن ابی اصیبعه ج 2 ص 63 و کلمه غوریان در این لغتنامه شود ابن علاءالدوله بن سلطان احمد جلایر از 827- 836 هجری قمری حکومت کرد. رجوع به آل جلایر و ’مرآت البلدان ج 1 ص 399’ و تاریخ مفصل اقبال چ 1 ص 465 شود ابن ابوبکر فخرالدین اشعری مکنی به ابوالمکارم و ملقب به عین الملک ممدوح محمد کاتب بلخی است. رجوع به فهرست لباب الالباب ج 2 چ اروپا شود ابن میکائیل مکنی به ابوعبدالله ، چنانکه درتاریخ بیهقی چ ادیب ص 258 آمده است. و نام صحیح او ابوالفضل حسن است. رجوع به ابوالفضل شود ابن احمد بن بطویه مکنی به ابوعبدالله نحوی. اشعار وی در معجم الادباء ج 4 ص 3 آمده است و رجوع به روضات الجنات خوانساری ص 238 شود ابن بلال بن ازهر مکنی به ابواحمد از امیران سیستان بوده است. رجوع به تاریخ سیستان ص 312، 313 و احوال رودکی ص 482 و 484 شود ابن مصعب بن مسلم بجلی کوفی. کتاب حدیث دارد. (ذریعه ج 6 ص 325). و رجوع به تاریخ بیهقی ص 134 و الوزراء و الکتاب ص 238 شود ابن علی بن حسین. رجوع به حسین مغربی و حسین طبری و حسین قمی و حسین اوالی و حسین حاسبی و حسین واسطی و حسین بن بابویه شود ابن طاهر بن محمد بن عمرو بن لیث صفار. از خاندان صفاری. رجوع به آل صفار وصفاریان وتاریخ سیستان و ترجمه تاریخ یمینی شود ابن حسن فارسی. او راست: کتاب الحدیث و برقی از وی روایت دارد. (ذریعه ج 6 ص 323) و رجوع به ابوعبدالله و حسین حلیمی شود ابن بویه. برادرمعزالدوله بن بویۀ دیلمی. ملقب برکن الدوله حاکم اصفهان و اهواز بود. رجوع به آل بویه و رکن الدوله شود ابن فرج اصفهانی بغدادی. ابوعلی معروف به ابن خیاط از محدثان اصفهان بوده است. رجوع به ذکر اخبار اصبهان ج 1 ص 276 شود ابن عبدالله بن حمدان ملقب به ناصرالدوله و مکنی به ابومحمد از ملوک حمدانی است. رجوع به حمدانیان و ناصرالدوله شود ابن علی بن مهران اصفهانی. از محدثان اصفهان است. رجوع به اخبار اصبهان ج 1 ص 277 و فهرست المصاحف سجستانی شود ابن ابراهیم غواص مکنی به ابومنصور سنجری سجزی. رجوع به حسین سنجری و کشف الظنون در ذیل ’عیون التفاسیر’ شود ابن علی بن محمد. رجوع به حسین وفائی و حسین نقوی و حسین عاملی و حسین طغرائی و حسین صیمری و حسین خزاعی شود ابن سام غوری. رجوع به غوریان در همین لغت نامه و حبیب السیر و تاریخ گزیده ص 407 و قاموس الاعلام ترکی شود
ابن خالویه همدانی مکنی به ابوعبدالله بغدادی نحوی. متوفی در حلب در 370 هجری قمری صاحب جمل و انتصار و جز آنها. رجوع به هدیه العارفین ج 1ص 306 و اعلام زرکلی ج 1 ص 245 و معجم الادباء و نامۀ دانشوران ج 1 ص 49 و ابن خالویه در همین لغت نامه شود ابن زید الشهیدبن علی بن الحسین بن علی بن ابی طالب (114 تا 190 هجری قمری). ملقب به حسین ذی الدمعه مدنی کوفی. از مؤلفان شیعه به حساب آمده است. (اعیان الشیعه ج 26 صص 81-93) (معجم المؤمنین) (ذریعه ج 6 ص 323) و رجوع به ابوعبدالله شود ابن مهران. ابومحمد. رجوع به ابومحمد حسین در همین لغت نامه و لباب الالباب چ اروپا ج 1 ص 25 شود. و در معجم الادباء ج 1 ص 413 دو فرزند وی را بنامهای احمد بن حسین متوفی 381 هجری قمری و محمد بن حسین متوفی 358 هجری قمری یاد کرده است ابن اویس، شیخ حسین، یا سلطان حسین یکی از فرمانروایان آل جلایر است که از 776- 784 هجری قمری فرمانروا بود. رجوع به آل جلایر و مرآت البلدان ج 1 ص 399 و تاریخ گزیده صص 715-721 و تاریخ مفصل ایران اقبال آشتیانی ص 465 چ 1 شود ابن اسحاق بن ابراهیم بن یزید کاتب معروف به ابن کرنیب و ابواحمد و درگذشتۀ 300 هجری قمری (هدیه العارفین ج 1 ص 332) (نامۀ دانشوران ج 3 ص 28) (عیون الانباء ابن ابی اصیبعه) (اخبار الحکمای قفطی). و رجوع به ابن کرنیب شود ابن داودحلی. صاحب رجال معروف به ابن داود. اسماعیل پاشا در هدیه العارفین و محمد بن سلیمان تنکابنی در قصص العلما او را حسین نامیده اند و لیکن حسن درست است چنانکه خودش در رجال خود یاد میکند. رجوع به حسن حلی شود ابن احمد بن محمد بن جعفربغدادی شاعر. متوفی 391 هجری قمری رجوع به ابن حجاج وکاتب بغدادی و هدیه العارفین ج 1 ص 307 و معجم الادباءج 4 ص 6 و زرکلی ج 1 ص 245 و یتیمه الدهر ثعالبی شود ابن مخلد. مهردار متوکل عباسی بود که اموال بختیشوع طبیب را پس از مصادره مهر و موم کرد. (از عیون الانباء ج 1 ص 141) (اخبار الحکماء قفطی ص 103 و 104). رجوع به ابن مخلد حسن شود ابن خرمیل ملقب به عزالدین. از ارکان دولت غوری. رجوع به تاریخ جهانگشای جوینی ج 2 ص 62 و 65 و عیون الانباء ابن ابی اصیبعه ج 2 ص 63 و کلمه غوریان در این لغتنامه شود ابن علاءالدوله بن سلطان احمد جلایر از 827- 836 هجری قمری حکومت کرد. رجوع به آل جلایر و ’مرآت البلدان ج 1 ص 399’ و تاریخ مفصل اقبال چ 1 ص 465 شود ابن ابوبکر فخرالدین اشعری مکنی به ابوالمکارم و ملقب به عین الملک ممدوح محمد کاتب بلخی است. رجوع به فهرست لباب الالباب ج 2 چ اروپا شود ابن میکائیل مکنی به ابوعبدالله ، چنانکه درتاریخ بیهقی چ ادیب ص 258 آمده است. و نام صحیح او ابوالفضل حسن است. رجوع به ابوالفضل شود ابن احمد بن بطویه مکنی به ابوعبدالله نحوی. اشعار وی در معجم الادباء ج 4 ص 3 آمده است و رجوع به روضات الجنات خوانساری ص 238 شود ابن بلال بن ازهر مکنی به ابواحمد از امیران سیستان بوده است. رجوع به تاریخ سیستان ص 312، 313 و احوال رودکی ص 482 و 484 شود ابن مصعب بن مسلم بجلی کوفی. کتاب حدیث دارد. (ذریعه ج 6 ص 325). و رجوع به تاریخ بیهقی ص 134 و الوزراء و الکتاب ص 238 شود ابن علی بن حسین. رجوع به حسین مغربی و حسین طبری و حسین قمی و حسین اوالی و حسین حاسبی و حسین واسطی و حسین بن بابویه شود ابن طاهر بن محمد بن عمرو بن لیث صفار. از خاندان صفاری. رجوع به آل صفار وصفاریان وتاریخ سیستان و ترجمه تاریخ یمینی شود ابن حسن فارسی. او راست: کتاب الحدیث و برقی از وی روایت دارد. (ذریعه ج 6 ص 323) و رجوع به ابوعبدالله و حسین حلیمی شود ابن بویه. برادرمعزالدوله بن بویۀ دیلمی. ملقب برکن الدوله حاکم اصفهان و اهواز بود. رجوع به آل بویه و رکن الدوله شود ابن فرج اصفهانی بغدادی. ابوعلی معروف به ابن خیاط از محدثان اصفهان بوده است. رجوع به ذکر اخبار اصبهان ج 1 ص 276 شود ابن عبدالله بن حمدان ملقب به ناصرالدوله و مکنی به ابومحمد از ملوک حمدانی است. رجوع به حمدانیان و ناصرالدوله شود ابن علی بن مهران اصفهانی. از محدثان اصفهان است. رجوع به اخبار اصبهان ج 1 ص 277 و فهرست المصاحف سجستانی شود ابن ابراهیم غواص مکنی به ابومنصور سنجری سجزی. رجوع به حسین سنجری و کشف الظنون در ذیل ’عیون التفاسیر’ شود ابن علی بن محمد. رجوع به حسین وفائی و حسین نقوی و حسین عاملی و حسین طغرائی و حسین صیمری و حسین خزاعی شود ابن سام غوری. رجوع به غوریان در همین لغت نامه و حبیب السیر و تاریخ گزیده ص 407 و قاموس الاعلام ترکی شود
