معنی درخیزو - جستجوی لغت در جدول جو

ده کوچکی است از دهستان اسفند بخش مرکزی شهرستان سراوان. واقع در 57هزارگزی جنوب خاوری سراوان و کنار راه فرعی کونک به سراوان. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 8)

لغت نامه دهخدا

دریلو

(دَ)

از ایلات ساکن اطراف خلخال آذربایجان و در جنگلهای اطراف آستارا زندگی می کنند. (از جغرافیای سیاسی کیهان ص 108)

لغت نامه دهخدا

دریلو

(دَ)

دهی است جزء دهستان منجوان بخش خداآفرین شهرستان تبریز. واقع در 9 هزارو پانصد گزی جنوب خداآفرین و 23هزارگزی راه شوسۀ اهر به کلیبر، با 135 تن سکنه. آب آن از چشمه و راه آن مالرو است. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 4)

لغت نامه دهخدا

دریوز

(دَرْ)

به معنی دریوزه است که کدیه و گدائی باشد. (برهان). به معنی رفتن به درها، و در اصل جستجوی در بوده زیرا که یوز به معنی جوینده وجستجو کننده و گدائی کننده است و آن را دریوزه و درویزه نیز گویند. (انجمن آرا) (آنندراج) :
بجز درتو ندانم درین دیار دری
و گر بود در دیگرنه مرد دریوزم.
سوزنی.
کنون ای قلتبان زان در به این در
همی رو چون گدایان تو به دریوز.
سوزنی.
رجوع به دریوزه و درویزه شود

لغت نامه دهخدا

زرخیز

(دَ / دِ)

زمینی که پرمنافع و سودانگیز و برومند باشد. (آنندراج). هر زمینی که سود بسیار از آن بردارند. اراضی زرخیز. مملکتی زرخیز. پرحاصل و پربرکت. که از آن ثروت و مال فراوان بدست آید، زمینهایی که دارای کان زر بوده، هر چیز که ثمر و حاصل آن زر باشد، توانگر و مالدار. (ناظم الاطباء)

لغت نامه دهخدا

درازو

(دَ)

ترازو: آنگاه هول درازو تا کفۀحسنات گرانتر آید یا کفۀ سیئات. (کیمیای سعادت)

لغت نامه دهخدا

درازو

(دِ)

مزرعه ای است از دهستان خاروطوران بخش بیارجمندشهرستان شاهرود. سکنۀ دائم ندارد، فقط در زمستان از ایلات سنگسری و کرد قوچانی جهت تعلیف احشام خود به این مزرعه می آیند. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 3)

لغت نامه دهخدا

درخیا

به لغت نبطی، شامل روغن بلسان و بنگ است. (تحفۀ حکیم مؤمن) (فهرست مخزن الادویه)

لغت نامه دهخدا

درخید

(دَ)

گویا محلی است در ماوراءالنهر. (از معجم البلدان)

لغت نامه دهخدا

خرخیز

(خَ)

نام شهری است از ختا و ختن که مشک خوب در آنجا میشود و نوعی از جامۀ ابریشمی هم از آنجا آورند، و بجای زای هوز رای قرشت هم گفته اند که بر وزن شبگیر باشد. (برهان قاطع). شهری است در ترکستان که مشک تندبوی دارد و جامۀ ابریشمی نفیسی در آن ببافند. (آنندراج) (انجمن آرای ناصری). لسترنج در سرزمینهای خلافت شرقی آورده: ناحیۀ بزرگ کوهستانی در سمت خاور و جنوب غرجستان معروف بود به غورو غورستان و از هرات تا بامیان و حدود کابل و غزنه امتداد داشت که عبارت از منطقۀ جنوب رود خانه هرات باشد. جغرافی نویسان قرون وسطی به این مطلب اشاره کرده اند که رودهای بزرگ مثل هریرود و هیرمند و خواش و فراه (که بدریاچۀ زره میریزد) از این ناحیه سرچشمه می گیرند و از حدود غرجستان نیز رود مرغاب برمیخیزد. از جغرافیای این منطقۀ وسیع کوهستانی متأسفانه شرحی بما نرسیده است و محل شهرها و قلعه های آنجا که در تواریخ ذکر گردیده است معین نیست. در قرن چهارم هجری بگفتۀ ابن حوقل غور بلاد کفر بود گو اینکه جماعتی ازمسلمین نیز در آنجا میزیستند. دره های آنجا معمور بود و چشمه ها و نهرها و باغهای بسیار داشت و به داشتن معادن نقره و طلا معروف بود و اکثر این معادن در ناحیۀ بامیان و پنجهیر قرار داشت و غنی ترین آنها در محلی موسوم به خرخیز واقع بود. پس از زوال دولت سلطان محمود غزنوی امراء غور که سابقاً از اعوان و یاران وی بودند استقلال یافتند و قلعۀ فیروزکوه را مرکز فرمانروایی خود قرار دادند. فیروزکوه قلعۀ بزرگی بود درکوهستان ولی امروز محل آن معلوم نیست. (از سرزمینهای خلافت شرقی ترجمه فارسی ص 433) : سخن اندر ناحیت خرخیز، مشرق وی ناحیت چین است و دریای اقیانوس مشرقی و جنوب وی حدود تغزغز است و بعضی از خلخ و مغرب وی از حدود کمیاک است از ویرانی شمال... که آنجا مردم نتوانند بود از سختی سرما و این ناحیت مشک بسیار افتد و موهای بسیار و چوب خدنگ و چوب خلج و دستۀ کارد و ختو خیزد و ملک ایشان را خرخیز خاقان خوانند و این مردمانند که طبع ددگان دارند و درشت صورتند وکم موی و بیدادکار و کم رحمت و مبارز و جنگ کن و ایشان را با همه قومی که از گرداگرد ایشانست جنگ است و دشمنی است و خواستۀ ایشان از جهازهای خرخیز است و گوسپند و گاو و اسب، و میگردند بر آب و گیا و هوا و مرغزار، ایشان آتش را بزرگ دارند و مرده را بسوزند و خداوندان خیمه و خرگاهند و شکار کنند و نخجیر زنند... کمجکث (شهری است) که خرخیز خاقان آنجا نشیند و هیچ نوع را از خرخیز ده ها و شهرها نیست البته و همه خرگاه است الا آنجا که نشست خاقان است. (حدود العالم).
زده یاقوت رمانی بصحراها بخرمنها
فشانده مشک خرخیزی ببستانها به زنبرها.
منوچهری (دیوان ص 2).
بینی این باد که گویی دم یارستی
یاش مر تبّت و خرخیز گذارستی.
ناصرخسرو.
نه در پرّ و منقار رنگین سرشته
چو گل مشک خرخیز و تاتار دارد.
ناصرخسرو.
کی شناسد قیمت و مقدار دربی معرفت
کی شناسدقدر مشک آهوی خرخیز ختن ؟
سنائی.
چابکان ختا و خرخیزی
آب آتش ببرده از تیزی.
سنائی.
خانه گویی ز عطر خرخیز است
دشت گویی ز حسن بستانست.
مسعودسعد.
سکندر ز چین رای خرخیز کرد
در خواب را تنگ دهلیز کرد.
نظامی.
ز خرخیز و از چاچ و از کاشغر
بسی پهلوان خواند زرین کمر.
نظامی.
، قسمتی از تاتار صحراگرد که در ترکستان متفرقند و در نواحی سرحدی چین و روس، و سه طایفه میباشند: بزرگ، در مشرق ترکستان روس در حوالی دریاچۀ بالشاش و اراضی سمی پلاتینسک در شمال شرقی و حاوی هفتادهزار چادر که سیصد و شصت هزار نفر جمعیت ایشانست. میانه، در اطراف رودهای چویی، تورگایی، ابرتیش و بالخاش صاحب شصت وپنج هزار چادر ودویست وشصت ودوهزار نفر جمعیت. خرد، میان تورگایی و ولگا صاحب شانزده هزار چادر و شصت وپنج هزار نفر جمعیت. تسلط روسها به این طوائف از 1854 میلادی آغاز میشود و این مردمان همگی مسلمانند. عمده شغل آنان تا قبل از رژیم کمونیستی پرورش اسب و گوسفند بوده و طائفۀ خرد در تحت حکومت اورنبورگ و دو قبیلۀ دیگر تحت حکومت سیبری غربی اداره می شده اند. (یادداشت بخط مؤلف)

لغت نامه دهخدا

اریزو

(اِ زْ زُ)

اریجو. نام یکی از رؤسای جمهور وندیک بنام دوج از سال 1632 تا 1645 میلادی ریاست داشته و آنگاه که کریت (اقریطش) تحت محاصرۀ عثمانیان درآمد، برای نجات آن جد و جهد میکرد و در همین اثنا بدرود زندگانی گفت. (قاموس الاعلام ترکی).

لغت نامه دهخدا

دخیو

(دَ)

صورت اوستایی کلمه ده است که در فرس هخامنشی دهیو و معنی کشور و مملکت داشته است و بعدها دایرۀ مفهوم پارینۀ آن تنگتر شده است. (فرهنگ ایران باستان پورداود ج 1 ص 60)

لغت نامه دهخدا

درتیزو

(دَ)

ده کوچکی است از دهستان حرجند بخش مرکزی شهرستان کرمان، واقع در 84هزارگزی شمال باختری کرمان و 4هزارگزی باختر راه مالرو شاهزاده محمد به چترود. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 8)

لغت نامه دهخدا

سرخ زو

(سُ زُو)

دهی از دهستان تکمران بخش شیروان شهرستان قوچان. دارای 165 تن سکنه. آب آن از چشمه. محصول آن غلات و بنشن است. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 9)

لغت نامه دهخدا

درخیز

(دَ)

ده کوچکی است از دهستان سبلوئیۀ بخش زرند شهرستان کرمان. واقعدر 30هزارگزی جنوب زرند و 5هزارگزی باختر راه مالروزرند به رفسنجان. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 8)

لغت نامه دهخدا

دیرخیز

(صَ کَ / کِ دَ / دِ)

که دیر از خواب برخیزد، مقابل زودخیز: اشیاخ اثاوله، پیران دیرخیز سست رو، (منتهی الارب)، که دیر از جای خود بلند شود:
دید هر کز خواب غفلت دیرخیزی کرد زود
تیغ خون آلود بر بالین چوتیغ آفتاب،
سوزنی،
تبقمت الغنم، دیرخیز و گرانبار گردید گوسپند از باربچه های شکم، (منتهی الارب)

لغت نامه دهخدا

دربیدو

(دَ)

دهی است از دهستان ده تازیان بخش مشیز شهرستان سیرجان، واقع در 77هزارگزی جنوب خاوری مشیز و دوهزارگزی خاور چهارطاق، با 100 تن سکنه. آب آن از قنات و راه آن مالرو است. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 8)

لغت نامه دهخدا

درچیرو

(دَ)

ده کوچکی است از دهستان سرنبان بخش زرند شهرستان کرمان، واقع در 36هزارگزی شمال خاوری زرند و سه هزارگزی خاور راه مالرو خانوک به راور. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 8)

لغت نامه دهخدا

سرخیزه

(سُ زَ / زِ)

سرخجه که نوعی از حصبه باشد و آن جوششی باشد که بیشتر طفلان را بهم رسد. (برهان). رجوع به سرخجه شود

لغت نامه دهخدا

درویزه

(دَرْ زَ)

درویژه. دریوزه و گدائی. (برهان). گدائی. (جهانگیری). گدائی کردن بردرها، چه یوز و یوزه جستجو و دریوزه به معنی جستجو از درها به دریوزه کردن. (انجمن آرا) (آنندراج). خواهش. استدعا. گدائی و سؤال به کف. (ناظم الاطباء). تقاضا: التماس کردند که فلان رنجور است توجه خاطر شریف درویزه می نماید فرمودند اول بازگشت حسنه می باید آنگاه توجه خاطر شکسته. (بخاری). در کاسۀ پیروزۀ فلک همین یک مشت خاک بدست کرده کز آن درویزه چاشت وشام توان طلبید. (منشآت خاقانی چ دانشگاه ص 150).
جامۀ درویزه در آتش نهاد
خرقۀ پیروزه را زنار کرد.
عطار.
فروغت در کدامین خاک پیوست
که نز درویزۀ خورشید و مه رست.
امیرخسرو (از جهانگیری).
- درویزه کردن، تکدی کردن: درویشی را شاگردی بود برای او درویزه می کرد روزی از حاصل درویزه او را طعامی آورد و آن درویش بخورد. (فیه مافیه چ فروزانفرص 121).
، در مورد زیر درویزه ظاهراً به معنی حجره و خانقاه بکار رفته ولی در کتب لغت به این معنی دیده نشد: بر پهنای مسجد رواقی است و بر آن دیوار دری است بیرون آن در دو درویزه است از صوفیان. (سفرنامۀ ناصرخسرو چ دبیرسیاقی ص 29)

لغت نامه دهخدا

درریزی

(دُ)

در ریختن، فصاحت. (ناظم الاطباء) ، اشک ریزی. و رجوع به در ریختن شود

لغت نامه دهخدا

دردیزی

(دَ)

دهی است از دهستان سربنان بخش زرند شهرستان کرمان واقع در 26 هزارگزی شمال خاوری زرند و 12 هزارگزی خاور راه مالرو زرند به راور. آب آن از قنات و راه آن مالرو است. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 8)

لغت نامه دهخدا

سرخیزه

بیماریی حاد و ساری که به واسطه ظهور بثوراتی به شکل ماکول سرخ رنگ و علایم عمومی خفیف (خصوصا بزرگ شدن و درد ناک گشتن غدد لفاوی پشت گردن) مشخص است. ماکولها در روز اول شبیه سرخک و روز دوم شبیه مخملک اند و روز سوم محو میشوند این بیماری مصونیت ایجاد میکند. عامل آن نوعی ویروس فیلتران است که در ترشحات بینی و حلق یافت میشود سرخیژه سرخچه سرخک کاذب. توضیح: این بیماری با سرخک نباید اشتباه شود

فرهنگ لغت هوشیار