- دالامبر (بِ)
ژان لورون دالامبر. فیلسوف و ریاضی دان معروف فرانسوی و از نویسندگان زبردست آن کشور. (1717-1783 میلادی). وی بسبب ’اصل دالامبر’ که یکی از پایه های علم مکانیک است و هم بواسطۀ همکاری با دیدرو در تدوین دایرهالمعارف نامش همیشه باقی است. دالامبر در نوامبر سال 1717 میلادی در پاریس تولد یافت. و کودکی بود سر راهی و بعدها معلوم گشت که زادن وی بر اثر رابطۀغیرشرعی مادام تنسن و شوالیه دتوش بوده است. دتوش بدون آنکه هویت خود را مشخص کند وسائل تحصیل دالامبررا در کالج مازارن زیر نظر ژانسنیست فراهم کرد.
دالامبر ابتدا بعلم حقوق پرداخت و1738 میلادی بعنوان وکیل مدافع در کانون وکلاء پذیرفته شد. اما تن بدین کار نداد و بطب پرداخت و هنوز سالی نگذشته بود که بر آن شد که روی بعلم ریاضی آرد و یکباره بدان کار پردازد. در 1741 میلادی با پذیرفته شدن در آکادمی علوم کسب شهرت کرد و ظاهراً چندی بوده است که باین آکادمی رسائلی میفرستاده و از آن جمله رساله ای بنام: ’یادداشتی در حساب انتگرال’ بوده است. دالامبر در رسالۀ خود بنام ’یادداشتی در انکسار اجسام صلب’ اول کسی بود که بحث استدلالی پدیده ای را پیش کشید که از گذشت جسم صلبی از سیالی بسیالی غلیظتر در جهتی عمود بر سطح مجزاکننده آن دو حادث میشود.
او در 1743 میلادی رسالۀ دینامیک خود راانتشار داد و پایۀ آن را بر اصلی گذارد که بعدها بنام ’اصل دالامبر’ معروف شد. در 1744 میلادی این اصل را در حرکت و تعادل سیالات بکار بست. همه مسائل این بحث قبلاً از طریق هندسه دانان در مواردی چند اما فرعی اندازه گرفته شده بود. این کشف او بتبع بعضی از محاسبات دیفرانسیل جزئی بود. در سال 1747 میلادی محاسبات جدیدی در بارۀ مسائل راجع به زه های با نوسان پیدا کرد. درسال 1754 مسألۀ تقدیم اعتدالین را پیش گرفت و حل کرد. در 1752 رساله ای در بارۀ مقاومت سیالات انتشار داد که حاوی نکات نو و محاسبات جدید نسبت بدان مسأله بود و نیز او را رسائل چندی در بارۀ انقلاب ثوابت است که همه مورد پذیرش آکادمی علوم قرار گرفته است. کمک دالامبر به دائره المعارف و به دیدرو و راهنمائی او در آن مبتنی بر سلسله کارهای معروفی است که در تاریخ علوم بنام او باقی میماند. غالب کارهای ریاضی مجلدات پس از همکاری دائره المعارف نیز از اوست. و نیز وی را بحث مفصلی در روشها و اصول علوم مختلف است که بسیار شایان توجه میباشد. دالامبر رساله ای در بارۀ موزیک علمی و عملی به سال 1779 انتشار داد. دالامبر زندگی خود را بواسطۀ کمبود وسائل و ذوق سادۀ خود با سادگی ادامه میداد و سالهای آخر عمر او بر اثر فوت مادموازل لپیناس که با او در منزل مادام دوفون آشناشده بود بسختی گذشت. این زن با لطف خاص دالامبر را در مرضی که به سال 1765 گرفته بود تیمارداری کرد و تاسال 1776 با او بزیست. از ابتداء آشنایی تا زمان مرگ میان او و این زن جز لطف و محبت چیزی نبود مرگ او عمیقاً در دالامبر اثر گذاشت. بعد از مرگ دوست عزیز خود ولتر به سال 1778 او رهبر قسمت فلسفی آکادمی شد وسرانجام در 29 اکتبر 1783 فرمان یافت
دالامبر ابتدا بعلم حقوق پرداخت و1738 میلادی بعنوان وکیل مدافع در کانون وکلاء پذیرفته شد. اما تن بدین کار نداد و بطب پرداخت و هنوز سالی نگذشته بود که بر آن شد که روی بعلم ریاضی آرد و یکباره بدان کار پردازد. در 1741 میلادی با پذیرفته شدن در آکادمی علوم کسب شهرت کرد و ظاهراً چندی بوده است که باین آکادمی رسائلی میفرستاده و از آن جمله رساله ای بنام: ’یادداشتی در حساب انتگرال’ بوده است. دالامبر در رسالۀ خود بنام ’یادداشتی در انکسار اجسام صلب’ اول کسی بود که بحث استدلالی پدیده ای را پیش کشید که از گذشت جسم صلبی از سیالی بسیالی غلیظتر در جهتی عمود بر سطح مجزاکننده آن دو حادث میشود.
او در 1743 میلادی رسالۀ دینامیک خود راانتشار داد و پایۀ آن را بر اصلی گذارد که بعدها بنام ’اصل دالامبر’ معروف شد. در 1744 میلادی این اصل را در حرکت و تعادل سیالات بکار بست. همه مسائل این بحث قبلاً از طریق هندسه دانان در مواردی چند اما فرعی اندازه گرفته شده بود. این کشف او بتبع بعضی از محاسبات دیفرانسیل جزئی بود. در سال 1747 میلادی محاسبات جدیدی در بارۀ مسائل راجع به زه های با نوسان پیدا کرد. درسال 1754 مسألۀ تقدیم اعتدالین را پیش گرفت و حل کرد. در 1752 رساله ای در بارۀ مقاومت سیالات انتشار داد که حاوی نکات نو و محاسبات جدید نسبت بدان مسأله بود و نیز او را رسائل چندی در بارۀ انقلاب ثوابت است که همه مورد پذیرش آکادمی علوم قرار گرفته است. کمک دالامبر به دائره المعارف و به دیدرو و راهنمائی او در آن مبتنی بر سلسله کارهای معروفی است که در تاریخ علوم بنام او باقی میماند. غالب کارهای ریاضی مجلدات پس از همکاری دائره المعارف نیز از اوست. و نیز وی را بحث مفصلی در روشها و اصول علوم مختلف است که بسیار شایان توجه میباشد. دالامبر رساله ای در بارۀ موزیک علمی و عملی به سال 1779 انتشار داد. دالامبر زندگی خود را بواسطۀ کمبود وسائل و ذوق سادۀ خود با سادگی ادامه میداد و سالهای آخر عمر او بر اثر فوت مادموازل لپیناس که با او در منزل مادام دوفون آشناشده بود بسختی گذشت. این زن با لطف خاص دالامبر را در مرضی که به سال 1765 گرفته بود تیمارداری کرد و تاسال 1776 با او بزیست. از ابتداء آشنایی تا زمان مرگ میان او و این زن جز لطف و محبت چیزی نبود مرگ او عمیقاً در دالامبر اثر گذاشت. بعد از مرگ دوست عزیز خود ولتر به سال 1778 او رهبر قسمت فلسفی آکادمی شد وسرانجام در 29 اکتبر 1783 فرمان یافت
