- دائیه (یَ)
مؤنث داء. زن بیمار. (منتهی الارب)
معنی دائیه - جستجوی لغت در جدول جو
پیشنهاد واژه بر اساس جستجوی شما
صفحۀ شطرنجی دارای صد خانۀ چهارگوش سیاه و سفید برای بازی دام، نوعی گچ بری که یک درمیان گود و برجسته است
(دَ ءَ یَ)
لغت نامه دهخدا
یک دأی. رجوع به دأی شود.
- ابن دأیه، زاغ بدانجهت که بر پشت ریش شتر نشیند و منقار زند. ج، داءیات. (منتهی الارب)
- ابن دأیه، زاغ بدانجهت که بر پشت ریش شتر نشیند و منقار زند. ج، داءیات. (منتهی الارب)
(یِ)
لغت نامه دهخدا
بن ژزف بارن. علامۀ نحریر و مترجم فرانسوی (1651-1720م.)
آندره. زبان شناس فرانسوی (1651-1722 میلادی)
آندره. زبان شناس فرانسوی (1651-1722 میلادی)
(دارْ یَ / یِ)
لغت نامه دهخدا
مصحف دورویه. دائره. یهودیان طهران دریه گویند. حلقه واری است از چوب که بر یک روی یا دو روی آن پوستی کشیده باشند و رامشگران بهمراه دیگر سازها بنوازند. رجوع به دائره و دورویه شود
(یَ)
لغت نامه دهخدا
یاقوت آرد: عثمان بن عنبسه بن ابی محمد بن عبدالله بن یزید بن معاویه بن ابی سفیان الاموی، از ساکنان کفر بطنا از اقلیم داعیه است و ابن ابی العجائز آنجا که از ساکنان اموی غوطه نام میبرد ذکر آن کرده است. (معجم البلدان)
(یَ)
لغت نامه دهخدا
نام شهرکی است بر کنارۀ غربی فرات میان عانه و رحبه. (معجم البلدان). آنرا دالیه بن طوق نیز گویند. (تجارب الامم ج 2 ص 37)
(یَ)
لغت نامه دهخدا
دولاب. (منتهی الارب). دولاب که بگاو گردد. (مهذب الاسماء). قسمی آلت آبیاری. (مفاتیح العلوم). چرخ آب. چرخ آب کش. چرخ آبی که بدست کشند یا بگاو. ج، دوالی. (مهذب الاسماء) ، کوزۀ دولاب. (منتهی الارب) ، تنه ای دراز که در سر آن یک طرف رسن از برگ خرما و مانند آن بندند و در طرف دیگر دلو و نحو آن بسته بدان آب پاشی نمایند. (منتهی الارب) ، انگور نیمرس اندک سیاهی گرفته. (منتهی الارب). انگور لک زده. رجوع به لک زدن شود، غوره که بجائی آویخته شود تا پخته گردد و بخوردن درآید. ج، دوالی. (منتهی الارب)
ساق و تنه بعض درختان که برروند دراز و جز با تکیه کردن بچیزی برپانتواند بود چون رز و جز آن. ج، دوالی: و شجرات الفلفل شبیه اند به دوالی العنب. (ابن بطوطه)
ساق و تنه بعض درختان که برروند دراز و جز با تکیه کردن بچیزی برپانتواند بود چون رز و جز آن. ج، دوالی: و شجرات الفلفل شبیه اند به دوالی العنب. (ابن بطوطه)
(کی یَ)
لغت نامه دهخدا
نام قدیم ناحیتی که منطبق با کشور رومانی فعلی است. (ایران باستان ج 3 ص 2466 و 2470 و 2473)
(یَ)
لغت نامه دهخدا
تأنیث دانی، فرومایه، نزدیک شونده مأخوذ از دنوّ. (غیاث). نزدیک: و هو الذی انزل من السماء ماءً... ومن النخل من طلعها قنوان دانیه... (قرآن 99/6) ، و اوست که فروفرستاد از آسمان آب را... و از درخت خرما و از شکوفه اش خوشه های نزدیک بهم. فی جنه عالیه قطوفها دانیه. (قرآن 22/69- 23) ، در بهشت عالی که میوه اش نزدیک است (در دسترس است). و دانیه علیهم ظلالها و ذللت قطوفها تذلیلا. (قرآن 14/76) ، و نزدیک است بر ایشان سایه های آن و رام کرده شده خوشۀ آن رام کردنی.
- فاکهه دانیه، میوۀ قریب که دست بدان تواند رسید. (منتهی الارب).
- فاکهه دانیه، میوۀ قریب که دست بدان تواند رسید. (منتهی الارب).
(یَ)
لغت نامه دهخدا
شهری است به اندلس (اسپانیا) از اعمال بلنسیه در 25میلی شاطبه در جانب مشرق و بر کنار دریا واقع است و لنگرگاهی عجیب دارد بنام سمان و بستانهای پر انگور و موز و انجیر. (معجم البلدان). ابوعمرو مقری از آنجاست. (منتهی الارب). نسبت به دانیه را دانی آرند. ابن جبیر گوید: آنجا را قاعون نیز نامند. (رحلۀ ابن جبیر). و ظاهراً این نام به مناسبت جبل قاعون که از مجاورت آن شهر گذرد بدانجا داده شده است. صاحب قاموس الاعلام ترکی آرد: قصبه ای است از اعمال بلنسیۀ اسپانیا و در دوران حکومت اسلامی شهری آباد بوده است و در عهد حکومت ملوک طوایف از طرف ابوالحسن (ابوالجیش) مجاهد عامری پایتخت سلسلۀ امیران دانیه قرار داده شد و بسبب رعایت احوال و حسن رفتار، علماء قرائت روی بدانجا نهادند و آنجا مسقط رأس بسیاری از فضلاء گشت. امروزه دهی بنام دنیه بر جای آن شهر باقیست. این ناحیه در قدیم بسبب هیکلی عظیم متعلق به دیانا الهۀ ماه، به دیانیوم شهرت گرفته بوده است. (از قاموس الاعلام ترکی). شهر دانیه بر دریا تکیه دارد و ربضی آبادان و سوری محکم. و سور آن در ناحیۀ مشرق داخل دریاست و بمهارت و استادی ساخته آمده و کشتیها بدانجا درآیند و تاکستانها و انجیرستانها دارد و کارگاههای کشتی سازی بدانجا باشد و کشتیهای بخاری و جنگی از آنجا بیرون آید و در جانب جنوب آن کوهساری عظیم و مستدیر است بنام جبل قاعون. (از الحلل السندسیه ج 1 ص 110)
شهری به اندلس از اعمال بلنسیه بر ساحل شرقی بحر. (معجم البلدان)
شهری به اندلس از اعمال بلنسیه بر ساحل شرقی بحر. (معجم البلدان)
(یَ)
لغت نامه دهخدا
امرای دانیه، نام سلسله ای که از سال 408 هجری قمری تا سال 468 و بقولی تا حدود سال 480 در دانیۀ اسپانیا حکمرانی داشته اند. این سلسله به دست امرای هودی منقرض شدند. از جمله امیران آنان این افراد را می توان نام برد:
ابوالجیش (ابوالحسن) الموفق مجاهد بن یوسف بن علی العامری
408 تا 432 هجری قمری
ابوالاحوص معن
436
اقبال الدوله علی بن مجاهد
468
المقتدرالسرقسطی
474
الحاجب عمادالدوله المنذر بن المقتدر
480
سلیمان سیدالدوله بن المنذر حدود
485
(طبقات سلاطین اسلام ص 23) (معجم الانساب زامباور ج 1 ص 91)
ابوالجیش (ابوالحسن) الموفق مجاهد بن یوسف بن علی العامری
408 تا 432 هجری قمری
ابوالاحوص معن
436
اقبال الدوله علی بن مجاهد
468
المقتدرالسرقسطی
474
الحاجب عمادالدوله المنذر بن المقتدر
480
سلیمان سیدالدوله بن المنذر حدود
485
(طبقات سلاطین اسلام ص 23) (معجم الانساب زامباور ج 1 ص 91)
(یَ)
لغت نامه دهخدا
تأنیث دامی. که خون ترابد.
- لثه دامیه، که خون ازو آید: جید (شحم الرمان) للثه الدامیه.
، شکستگی سر که خون برود. شکستگی سر که خون روان شود. (ذخیرۀ خوارمشاهی)، سرشکستگی که خون پیدا آید از وی و نرود. (منتهی الارب). شکستگی در سر که خون افتاده و جاری نشده است. در اصطلاح فقه، جراحتی که پوست سریا صورت را قطع کند و بگوشت اندک صدمه وارد آورد. ونیز رجوع به کتاب شرایع ص 343 شود، شجره دامیه، درختی زیبا
- لثه دامیه، که خون ازو آید: جید (شحم الرمان) للثه الدامیه.
، شکستگی سر که خون برود. شکستگی سر که خون روان شود. (ذخیرۀ خوارمشاهی)، سرشکستگی که خون پیدا آید از وی و نرود. (منتهی الارب). شکستگی در سر که خون افتاده و جاری نشده است. در اصطلاح فقه، جراحتی که پوست سریا صورت را قطع کند و بگوشت اندک صدمه وارد آورد. ونیز رجوع به کتاب شرایع ص 343 شود، شجره دامیه، درختی زیبا
(یَ)
لغت نامه دهخدا
تأنیث داجی. لیلهٌ داجیه، شب تاریک. ج، دواجی، نعمه داجیه، نعمت تمام و فراخ. (منتهی الارب). نعمت سابق. (اقرب الموارد)
(بَ ئی یَ)
لغت نامه دهخدا
گروهی که بداء را درباره خداوند متعال جایزمی دانند. (از تعریفات جرجانی). از غلاه شیعه که بداءرا درباره حق تعالی جایز دانسته اند. اینان گویند مانعی ندارد که خداوند فعلی را اراده کند سپس چیزی او را آشکار شود که پیش از ارادۀ آن فعل بر او پوشیده بود و از ارادۀ خود منصرف شود. (از شرح المواقف از کشاف اصطلاحات الفنون). و رجوع به بداء و بدایی شود
به گفتۀ هرودت نام یکی از چهار طایفۀ چادرنشین است که با شش طایفۀ شهری و ده نشین دیگر پارسیان را تشکیل می داده اند، (ایران باستان ج 1 ص 227)
مونث دایر (دائر) دور زننده گردنده، خطی گرد که دور چیزی را احاطه کرده باشد، سطحی که خطی مدور گرد آنرا احاطه کرده باشد بطوری که فاصله هر یک از نقاط محیط آن نسبت به نقطه مرکزی مساوی بود، جمع دوایر (دوائر) یا دایره صغیره. دایره ایست مفروض که کره را نصف نکند. مقابل دایره عظیمه دایره عظمی (عظیم) دایره ایست مفروض که کره را نصف کند. مقابل دایره صغیره. دایره های عظیمه که اهل هیئت بر فلک فرض کرده اند نه اند: معدل النهار، منطقه البروج، دایره ماره بالاقطاب الاربعه دایره ای است که بر هر دو قطب منطقه البروج وهر دو قطب معدل النهار و بر هر دو میل کلی گذشته، دائره الافق دایره ایست که فلک را نصف کند در میان مرئی و غیر مرئی، دایره نصف النهار، دائره الارتفاع چون قوس ارتفاع کواکب از این دایره ماخوذ است بدین نام نامیده شد، این دایره از سمت الراس و القدم میگذرد و در روز و شب دوباره بر دایره نصف النهار منطبق میشود، دائره اول السموات دایره ای است که مرور میکند بسمتین الراس و القدم و بدو نقطه مشرق و مغرب و قطبین، دائره المیل و این دایره ایست که مرور میکند بهر دو قطب معدا النهار و بدان بعد کواکب سیاره از معدل النهار و میل منطقه البروج از معدا النهار شناخته میشود، دائره العرض دایره ایست که مرور میکند بدو قطب بروج و بان عرض کوکب شناخته میشود. یا دایره مینا آسمان فلک. یا دایره هندی صفحه ای که در روی آن تعیین ساعات نمایند. یا روی دایره ریختن مطلبی را. آنرا اظهار کردن در کمال وضوح آنرا شرح دادن، لشکری که بر جای فرود آید، مهمیز پرندگان، خار، بخت بد. روزگار نامساعد، حادثه پیشامد جمع دایرات، خانقاه صومعه، جمعیت حلقه مجلس، موهای گرد بر جانب سر آدمی، سازی است از آلات ضربی دف داریه، در موسیقی قدیم کشورهای اسلامی بیک نوع درآمدمخصوص که از در آمد خواننده میشد اطلاق میشد، هر چند به هر مناسب جزو یک دستگاه کرده آنرا دایره نامیده و هر دایره را اسمی نهادند. شش دایره مشهور با نام بحرها که از هر دایره منشعب میشود از این قرار است: متفقه مختلفه موتلفه مجتلبه مشتبهه منتزعه، شعبه ای از یک اداره دولتی جمع دوایر
