- خوزری(خَ زَ را)
نوعی از رفتار است که در آن تفکیک اعضاء باشد. (منتهی الارب) (از تاج العروس) (از لسان العرب)
معنی خوزری - جستجوی لغت در جدول جو
پیشنهاد واژه بر اساس جستجوی شما
از مردم خوزستان، تهیه شده در خوزستان مثلاً خرمای خوزی، نوعی شکر، برای مثال آنکه از تجویف نال ساقی احسان او / جام گه خوزی نهد بر دست ها گه عسکری (انوری - ۴۷۳)
(خَ زَ)
لغت نامه دهخدا
در قفقاز باد سرد که از شمال وزد. مقابل گیله باد که باد جنوب است و از جنوب وزد. (یادداشت بخط مؤلف)
(خوَ / خُ)
لغت نامه دهخدا
عمل خوردن. (یادداشت بخط مؤلف).
- آبجوخوری، لیوانی برای خوردن آبجو.
- آب خوری، لیوانی که برای خوردن آب بکار میرود.
- ، نوعی دهانۀ اسب، که ساده تر از هویزه است و میلۀ مستقیمی است که در دهان اسب درآید و با بودن آن آب تواند خورد.
- آبگوشت خوری، ظرفی برای خوردن آبگوشت.
- آجیل خوری، ظرفی که در آن آجیل ریزند.
- آش خوری، کاسه ای که برای ریختن آش است.
- بستنی خوری، ظرفی که در آن بستنی خورند.
- پالوده خوری، ظرفی برای خوردن پالوده.
- پرخوری، زیاده خوردن.
- تخم مرغ خوری، جای تخم مرغ.
- ترشی خوری، ظرفی که در آن ترشی ریزند.
- چای خوری، عمل خوردن چای. عمل نوشیدن چای.
- ، وسایلی که برای خوردن چای بکار میرود.
- چس خوری، کنایه از خست است.
- خردل خوری، ظرف چای خوردن.
- خورش خوری، بشقاب گود و بزرگ خاص ریختن خورش.
- دالارخوری، جای دالار. ظرفی برای خوردن دالار.
- دوغ خوری، لیوان یا کاسه برای خوردن دوغ.
- سالادخوری، ظرفی که برای خوردن سالادبکار میرود.
- سس خوری، ظرفی که در آن سس ریزند.
- سوپ خوری، ظرفهای توگود که برای خوردن سوپ بکار میرود.
- شراب خوری، ظرف خوردن شراب.
- ، عمل نوشیدن شراب.
- شربت خوری، لیوان خاص برای خوردن شربت.
- شیرخوری، شیردان. ظرفی که در آن شیر می ریزند و خورند.
- ، عمل نوشیدن شیر.
- شام خوری، اطاقی که در آن شام خورند.
- شیرینی خوری، عمل خوردن شیرینی.
- ، کنایه از مراسم نامزدی.
- ، ظرف خاص شیرینی.
- عرق خوری، عمل نوشیدن عرق.
- ، ظرفی که در آن عرق ریزند و بکار برند.
- غصه خوری، خوردن غصه.
- ، کنایه از غمگساری.
- قاوت خوری، ظرفی که در آن قاوت ریزند.
- قهوه خوری، فنجانهای کوچک برای خوردن قهوه.
- لیکورخوری، ظرفی که در آن لیکور ریزند و خورند.
- ماست خوری، کاسۀ خرد که در آن ماست ریزند و بکار برند.
- مرباخوری، ظرفی که در آن مربا ریزند و بکار برند.
- میوه خوری، ظرف میوه.
- ماهی خوری، ظرفی که برای خوردن ماهی بکار برند و آن غالباً دیسی بیضوی شکل است.
- ناهارخوری، اطاق که در آن غذا بخصوص ناهار خورند.
- هرزه خوری، بیهوده خوری. بدون ملاحظه هر چیز که بدست رسد خوردن.
- هله هوله خوری، بیهوده خوری. هرزه خوری.
، گل کامکار. (شرح دیوان منوچهری کازیمیرسکی ص 342)
- آبجوخوری، لیوانی برای خوردن آبجو.
- آب خوری، لیوانی که برای خوردن آب بکار میرود.
- ، نوعی دهانۀ اسب، که ساده تر از هویزه است و میلۀ مستقیمی است که در دهان اسب درآید و با بودن آن آب تواند خورد.
- آبگوشت خوری، ظرفی برای خوردن آبگوشت.
- آجیل خوری، ظرفی که در آن آجیل ریزند.
- آش خوری، کاسه ای که برای ریختن آش است.
- بستنی خوری، ظرفی که در آن بستنی خورند.
- پالوده خوری، ظرفی برای خوردن پالوده.
- پرخوری، زیاده خوردن.
- تخم مرغ خوری، جای تخم مرغ.
- ترشی خوری، ظرفی که در آن ترشی ریزند.
- چای خوری، عمل خوردن چای. عمل نوشیدن چای.
- ، وسایلی که برای خوردن چای بکار میرود.
- چس خوری، کنایه از خست است.
- خردل خوری، ظرف چای خوردن.
- خورش خوری، بشقاب گود و بزرگ خاص ریختن خورش.
- دالارخوری، جای دالار. ظرفی برای خوردن دالار.
- دوغ خوری، لیوان یا کاسه برای خوردن دوغ.
- سالادخوری، ظرفی که برای خوردن سالادبکار میرود.
- سس خوری، ظرفی که در آن سس ریزند.
- سوپ خوری، ظرفهای توگود که برای خوردن سوپ بکار میرود.
- شراب خوری، ظرف خوردن شراب.
- ، عمل نوشیدن شراب.
- شربت خوری، لیوان خاص برای خوردن شربت.
- شیرخوری، شیردان. ظرفی که در آن شیر می ریزند و خورند.
- ، عمل نوشیدن شیر.
- شام خوری، اطاقی که در آن شام خورند.
- شیرینی خوری، عمل خوردن شیرینی.
- ، کنایه از مراسم نامزدی.
- ، ظرف خاص شیرینی.
- عرق خوری، عمل نوشیدن عرق.
- ، ظرفی که در آن عرق ریزند و بکار برند.
- غصه خوری، خوردن غصه.
- ، کنایه از غمگساری.
- قاوت خوری، ظرفی که در آن قاوت ریزند.
- قهوه خوری، فنجانهای کوچک برای خوردن قهوه.
- لیکورخوری، ظرفی که در آن لیکور ریزند و خورند.
- ماست خوری، کاسۀ خرد که در آن ماست ریزند و بکار برند.
- مرباخوری، ظرفی که در آن مربا ریزند و بکار برند.
- میوه خوری، ظرف میوه.
- ماهی خوری، ظرفی که برای خوردن ماهی بکار برند و آن غالباً دیسی بیضوی شکل است.
- ناهارخوری، اطاق که در آن غذا بخصوص ناهار خورند.
- هرزه خوری، بیهوده خوری. بدون ملاحظه هر چیز که بدست رسد خوردن.
- هله هوله خوری، بیهوده خوری. هرزه خوری.
، گل کامکار. (شرح دیوان منوچهری کازیمیرسکی ص 342)
(را)
لغت نامه دهخدا
برگزیده. بسیارخیر. نیکو. منه: رجل خوری، امراءه خوری. (منتهی الارب) (از تاج العروس) (از لسان العرب)
نوعی پارچه است، حقارت، دونی، (ناظم الاطباء)
نام یکی از لهجه های محلی ایران
خلیل بن جبرائیل بن حنابن الخوری میخائیل زخریا، صاحب امتیاز حدیقهالاخبار، در سال 1836 میلادی در شریفات از قراء لبنان بدنیا آمد سپس در سن پنج سالگی به بیروت رفت (درست مقارن زمانی که مصریها از سوریه بیرون رفتند)، او به ابتداء علم عربی در یکی از مدارس ابتدائی بیروت آموخت و بعد بمحضر شیخ ناصیف یازجی حاضر شد و در آنجا ادیبان آن عصر را شناخت، از سن هیجده سالگی شعر گفتن آغاز کرد و پس از آن زبان فرانسه را کامل نمود و بسال 1858روزنامۀ حدیقهالاخبار را بدو زبان عربی و فرانسه انتشار داد و بعد متولی ادارۀ مطبوعات در ولایت سوریه شد و در دمشق با این شغل گذران کرد و در سال 1907 درگذشت، او از مردان بزرگ و محبوب زمان بود، تا آخرین روزهای حیات شعر گفت، او راست: 1- خرابات سوریه که در آن از عادات و آثار قدیمۀ سوریه بحث می کند، 2- زهرهالربی فی شعر الصبا که در سال 1857 در بیروت بچاپ رسید، 3- العصر الجدید، این اثر با قصیده ای که به عبدالعزیزخان تقدیم داشته شروع میشود و در بیروت بچاپ رسیده است، و چند کتاب دیگر، (از معجم المطبوعات)
دهی است از دهستان پاریز بخش مرکزی شهرستان سیرجان، واقع در شمال خاوری سعیدآباد سر راه مالرو عباس آباد به گوئین، این ده کوهستانی با هوای سرد و 200 تن سکنه است، آب آن از قنات و محصول آن غلات و حبوبات، شغل اهالی زراعت، راه مالرو است، (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 8)
دهی است از دهستان القوزات بخش حومه شهرستان بیرجند، واقع در شمال باختری بیرجند و در دامنۀ کوه، هوای آن گرم و آب آن از قنات و محصول آن غلات و شغل اهالی زراعت و راه مالرو است، (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 9)
دهی است از دهستان القوزات بخش حومه شهرستان بیرجند، واقع در شمال باختری بیرجند و در دامنۀ کوه، هوای آن گرم و آب آن از قنات و محصول آن غلات و شغل اهالی زراعت و راه مالرو است، (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 9)
کوفته شده مانند گوشت. (ناظم الاطباء). کوفته. (برهان). نوعی غذا:
آن مثل کز پیش گفتند ای پسر
من بشعر آرم کنون ازبهر تو
گنده پیری گفت چون خوزی بریخت
مر مرا نان تهی بود آرزو.
ناصرخسرو
آن مثل کز پیش گفتند ای پسر
من بشعر آرم کنون ازبهر تو
گنده پیری گفت چون خوزی بریخت
مر مرا نان تهی بود آرزو.
ناصرخسرو
دهی است از دهستان وراوی بخش کنگان شهرستان بوشهر، کنار راه فرعی لار به گله دار. این دهکده در جلگه قرار دارد با آب و هوای گرمسیری و 410 تن سکنه. آب آن از قنات و باران و محصول غلات و کنجد و تنباکو و شغل اهالی زراعت است. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 6)
منسوب به خوزستان است. (یادداشت بخط مؤلف) :
در مدت فراخی نوش لبان تو
دل تنگ تنگ شکّر خوزی و عسکری.
؟ (از شرفنامۀ منیری).
، زبان خوزستانی که ملوک و اشراف ایران در خلوات و در حمام و امثال آن بدان متکلم بوده اند. (ازابن المقفع از ابن الندیم). الخوز لغه منسوبه الی کور خوزستان و بها یتکلم الملوک و الاشراف فی الخلا و مواضع الاستفراغ و عند التعری فی الحمام. (مفاتیح ص 75) ، منسوب به شعب الخوز که محلتی است در مکه. (از انساب سمعانی) ، منسوب به سکهالخوز اصفهان. (ناظم الاطباء)
در مدت فراخی نوش لبان تو
دل تنگ تنگ شکّر خوزی و عسکری.
؟ (از شرفنامۀ منیری).
، زبان خوزستانی که ملوک و اشراف ایران در خلوات و در حمام و امثال آن بدان متکلم بوده اند. (ازابن المقفع از ابن الندیم). الخوز لغه منسوبه الی کور خوزستان و بها یتکلم الملوک و الاشراف فی الخلا و مواضع الاستفراغ و عند التعری فی الحمام. (مفاتیح ص 75) ، منسوب به شعب الخوز که محلتی است در مکه. (از انساب سمعانی) ، منسوب به سکهالخوز اصفهان. (ناظم الاطباء)
(خَ زَ)
لغت نامه دهخدا
منسوب به خزران که نام ملکی است. (غیاث اللغات) (آنندراج). منسوب به دربند خزران. (از انساب سمعانی) :
بخاری و خزری وگیلی و کرد
بنان پاره هر چار هستند خرد.
نظامی
بخاری و خزری وگیلی و کرد
بنان پاره هر چار هستند خرد.
نظامی
(خَ زَ را)
لغت نامه دهخدا
نوعی از رفتار با تبختر که در آن تفکک اعضاء باشد. (منتهی الارب) (از تاج العروس) (از لسان العرب)
(گَ)
لغت نامه دهخدا
اعتیاد. عادت پیداکردگی. عادت یافتگی. (یادداشت مؤلف) ، الفت. انس. الفت یافتگی. انس پیداکردگی. استیناس. (یادداشت مؤلف) : خوگری از عاشقی بتر بود. (کلیله و دمنه)
(خوا / خا)
لغت نامه دهخدا
پریشانی. حقارت. پستی. (ناظم الاطباء). ذل ّ. ذلّت. هوان. هون. مذلّت. ذلذل. ذلذله. مقابل عز. خزی. حقریّت. حقر. محقره. زبونی. (یادداشت بخط مؤلف) :
که این راز بر ما بباید گشاد
وگر سر بخواری بباید نهاد.
فردوسی.
بخواری نگهبان ایرانیان
همی بود با دیو بسته میان.
فردوسی.
چو خاقان چنین زینهاری شود
از آن برتری سوی خواری شود.
فردوسی.
بخونست غرقه تن ریو نیز
از این بیش خواری چه باشد بنیز؟
فردوسی.
بدین خواری بدین زاری بدین درد
مژه پر آب گرم و روی پرگرد.
(ویس و رامین).
ای درم از دست تو رسیده به پستی
زرّ ز بخشیدنت فتاده بخواری.
فرخی.
نه از خواری چنان بگذشت او را
ندارد کس چنان فرزند را خوار.
فرخی.
خواجه بر تو کرد خواری آن سلیم و سهل بود
خوار آن خواری که بر تو زین سپس غوغا کند.
منوچهری.
نازی تو کنی بر ما وز ما نکشی نازی
خواری بکنی بر ما وز ما نکشی خواری.
منوچهری.
در هوای من بسیار خواری خورده است من او را دست خواجه نخواهم داد. (تاریخ بیهقی). باز دل خوش کردم که هر خواری که پیش آید بباید کشید از بهر بودلف. (تاریخ بیهقی).
چه نیکو سخن گفت یاری بیاری
که تا کی کشیم از خسر ذل و خواری ؟
؟ (از حاشیۀ فرهنگ اسدی نخجوانی).
اگرچند خواری کندروزگار
شهان و بزرگان نباشند خوار.
اسدی.
خواری مکش و کبر مکن در ره دین رو
مؤمن نه مقصر بود ای پیر و نه خالی.
ناصرخسرو.
صلاح دین بود پرهیزکاری
طمعدین را کشد در خاک خواری.
ناصرخسرو.
ناگاه حکیم را دید دست و پای بسته وبر استرکره ای افکنده و او را بخواری می بردند. (اسکندرنامه نسخۀ سعید نفیسی).
بر عزیزان کسی که خواری کرد
زود گردد ذلیل و درگذرد.
خاقانی.
روزی چه طلب کنم بخواری
خود بی طلب و هوان ببینم.
خاقانی.
وی خاک عزیز خود بخواری
تن را عوض از جفات جویم.
خاقانی.
چو خسرو دیدکآن خواری بر او رفت
بکار خویشتن لختی فرورفت.
نظامی.
بصد زاری ز خاک راه برخاست
ز بس خواری شده با خاک ره راست.
نظامی.
می کشم خواری ّ رنگارنگ تو
آخر آید بوی یک رنگی پدید.
عطار.
چو همسریش نبینم بناقصی ندهم
خلیفه زاده تحمل چرا کند خواری ؟
سعدی.
مکن گر مردمی، بسیارخواری
که سگ زین می کشد بسیار خواری.
سعدی (گلستان).
خواری بیند ز میزبان اضافت
مرد که ناخوانده شد بخوانی مهمان.
تقوی.
، سستی. سهل انگاری. (یادداشت مؤلف) :
بر بزرگان بزرگان جهان پهلو زدی
ابله آنکس کو بخواری جنگ با خارا کند.
منوچهری.
، سهولت. سراء. (یادداشت مؤلف) : الذین ینفقون فی السراء و الضراء. (قرآن 134/3) ، آنانکه مال نفقه و هزینه کنند درخواری و دشخواری. (تفسیر ابوالفتوح رازی). ای عجب در سرای دشخواری بتو خواری خواست در سرای خواری کی بتو دشخواری خواهد خواست. (ابوالفتوح رازی). اگر نه آنستی که او ازجملۀ تسبیح کنندگان بودی و تنزیه گویندگان من در حال رخا و خواری. (تفسیر ابوالفتوح رازی) ، دشنام. (برهان قاطع) (ناظم الاطباء) (غیاث اللغات)
که این راز بر ما بباید گشاد
وگر سر بخواری بباید نهاد.
فردوسی.
بخواری نگهبان ایرانیان
همی بود با دیو بسته میان.
فردوسی.
چو خاقان چنین زینهاری شود
از آن برتری سوی خواری شود.
فردوسی.
بخونست غرقه تن ریو نیز
از این بیش خواری چه باشد بنیز؟
فردوسی.
بدین خواری بدین زاری بدین درد
مژه پر آب گرم و روی پرگرد.
(ویس و رامین).
ای درم از دست تو رسیده به پستی
زرّ ز بخشیدنت فتاده بخواری.
فرخی.
نه از خواری چنان بگذشت او را
ندارد کس چنان فرزند را خوار.
فرخی.
خواجه بر تو کرد خواری آن سلیم و سهل بود
خوار آن خواری که بر تو زین سپس غوغا کند.
منوچهری.
نازی تو کنی بر ما وز ما نکشی نازی
خواری بکنی بر ما وز ما نکشی خواری.
منوچهری.
در هوای من بسیار خواری خورده است من او را دست خواجه نخواهم داد. (تاریخ بیهقی). باز دل خوش کردم که هر خواری که پیش آید بباید کشید از بهر بودلف. (تاریخ بیهقی).
چه نیکو سخن گفت یاری بیاری
که تا کی کشیم از خسر ذل و خواری ؟
؟ (از حاشیۀ فرهنگ اسدی نخجوانی).
اگرچند خواری کندروزگار
شهان و بزرگان نباشند خوار.
اسدی.
خواری مکش و کبر مکن در ره دین رو
مؤمن نه مقصر بود ای پیر و نه خالی.
ناصرخسرو.
صلاح دین بود پرهیزکاری
طمعدین را کشد در خاک خواری.
ناصرخسرو.
ناگاه حکیم را دید دست و پای بسته وبر استرکره ای افکنده و او را بخواری می بردند. (اسکندرنامه نسخۀ سعید نفیسی).
بر عزیزان کسی که خواری کرد
زود گردد ذلیل و درگذرد.
خاقانی.
روزی چه طلب کنم بخواری
خود بی طلب و هوان ببینم.
خاقانی.
وی خاک عزیز خود بخواری
تن را عوض از جفات جویم.
خاقانی.
چو خسرو دیدکآن خواری بر او رفت
بکار خویشتن لختی فرورفت.
نظامی.
بصد زاری ز خاک راه برخاست
ز بس خواری شده با خاک ره راست.
نظامی.
می کشم خواری ّ رنگارنگ تو
آخر آید بوی یک رنگی پدید.
عطار.
چو همسریش نبینم بناقصی ندهم
خلیفه زاده تحمل چرا کند خواری ؟
سعدی.
مکن گر مردمی، بسیارخواری
که سگ زین می کشد بسیار خواری.
سعدی (گلستان).
خواری بیند ز میزبان اضافت
مرد که ناخوانده شد بخوانی مهمان.
تقوی.
، سستی. سهل انگاری. (یادداشت مؤلف) :
بر بزرگان بزرگان جهان پهلو زدی
ابله آنکس کو بخواری جنگ با خارا کند.
منوچهری.
، سهولت. سراء. (یادداشت مؤلف) : الذین ینفقون فی السراء و الضراء. (قرآن 134/3) ، آنانکه مال نفقه و هزینه کنند درخواری و دشخواری. (تفسیر ابوالفتوح رازی). ای عجب در سرای دشخواری بتو خواری خواست در سرای خواری کی بتو دشخواری خواهد خواست. (ابوالفتوح رازی). اگر نه آنستی که او ازجملۀ تسبیح کنندگان بودی و تنزیه گویندگان من در حال رخا و خواری. (تفسیر ابوالفتوح رازی) ، دشنام. (برهان قاطع) (ناظم الاطباء) (غیاث اللغات)
(خوا / خا)
لغت نامه دهخدا
منسوب به خوار که شهری است در هیجده فرسخی ری و جمعی از علماء به این خاک منسوبند. (از انساب سمعانی)
منسوب به خوزستان از مردم خوزستان خوزستانی، شعبه بیست و سوم از شعب بیست و چهارگانه موسیقی قدیم، کوفته کباب
پستی، تحقیر، حقارت، خضوع، خزیه، خزی، خفت، دونی، ذلت، زبونی، ضرع، فرومایگی، فلاکت، مذلت، مهانت، هوان
متضاد: عز
متضاد: عز
باد توفان زای دریای خزر