- حوأبه (حَ ءَ بَ)
دلو بزرگ. (از منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (آنندراج) ، شیردوشۀ کلان. (منتهی الارب) (آنندراج). شیردوش کلان. (ناظم الاطباء)
معنی حوأبه - جستجوی لغت در جدول جو
پیشنهاد واژه بر اساس جستجوی شما
در بدیع استعمال کلماتی که مضمون آن زننده، باشد اما بتوان با تصحیف و تغییر برخی از کلمات رفع اعتراض کرد و ذم را به صورت مدح درآورد
(عَ هََ)
لغت نامه دهخدا
بر همدیگر برجستن و حمله کردن. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (از آنندراج). با کسی برجستن جنگ را. (تاج المصادر بیهقی) (المصادرزوزنی). برجستن به یکدیگر. با کسی برجستن به جنگ. ثوار. مناوره. مساوره. مصاوله. (یادداشت مؤلف) ، عامه به معنی مبادره و مسارعه استعمال کنند. (ناظم الاطباء). مبادرت کردن. (از اقرب الموارد)
(مُ اَمْ بَ / بِ)
لغت نامه دهخدا
انبه. انبج. منجو. مانجو. نغزک. نام میوه ای که از آن ترشی سازند. (از یادداشت مؤلف). رجوع به انبه و نغزک شود
(مُ کِ بَ)
لغت نامه دهخدا
ماده شتری که با جماعت شترسواران همراهی کند. (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد) ، ماده شتر فراخ گام و شتابرو تیزرفتار. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد)
(عَ فَ)
لغت نامه دهخدا
سیر کردن با دیگران و یا پیشی گرفتن ایشان را. (از منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (از آنندراج). با کسی در موکب او رفتن. (المصادر زوزنی) (تاج المصادر بیهقی) ، سوار گردیدن با کسی. (منتهی الارب) (آنندراج). سوار شدن با کسانی. (ناظم الاطباء) ، پیوسته بودن به کاری. (منتهی الارب) (آنندراج). مواظبت کردن بر کاری و پیوسته در آن کار بودن. (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد) ، فراخ رفتن اشتر. (تاج المصادر بیهقی) (المصادر زوزنی)
(عِ)
لغت نامه دهخدا
فرض کردن چیزی را و لازم و واجب گردانیدن آن. (از منتهی الارب). لازم گردانیدن. (از اقرب الموارد) (ناظم الاطباء)
(مُ ءَ مَ)
لغت نامه دهخدا
خود آهنی بی مونه و آن پاره آهن جامه باشد که بدان خود را به حلقه های زره بر گردن بندند. (منتهی الارب)
(مُ ظَ بَ / ظِ بِ)
لغت نامه دهخدا
نوبه ای که هر روز آید. (ناظم الاطباء).
- حمای مواظبه، حمای نائبۀ هر روز. (یادداشت مؤلف)
- حمای مواظبه، حمای نائبۀ هر روز. (یادداشت مؤلف)
(عَظْوْ)
لغت نامه دهخدا
پیوسته بودن بر کاری. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (آنندراج). مواکظه. (تاج المصادر). مداومت کردن بر کاری. دایم بر یک کار بودن و همیشه کردن کاری و مداومت نمودن بر کاری. (غیاث). بر کاری بایستادن. (تاج المصادر بیهقی) ، تیمار داشتن. (منتهی الارب) (آنندراج). تعهد کردن، لازم گرفتن. (منتهی الارب). و رجوع به مواظبت شود
(مُ رَ بَ / رِ بِ)
لغت نامه دهخدا
مؤاربه. مواربه. رجوع به مواربه شود، (اصطلاح بدیع) در اصطلاح بدیع آن است که متکلم سخنی گوید و بداند که در برابر گفتار او منکری باشد و با حذاقت هرچه تمامتر طریقی برای فرار از انکار منکر بیابد یا آنکه در کلمه ای از کلمات تحریفی روا دارد و یا تصحیفی بکار برد و یا در سیاق عبارت کاهش ویا افزونی کند. استعمال کلماتی موهن که بتوان با تصحیف و تغییر برخی از کلمات رفع اعتراض کرد چنانکه گویند عبدالرحمن جامی ’ساغری’ شاعر را چنین هجو کرد:
’ساغری می گفت دزدان معانی برده اند
هرکجا در شعر من یک نکتۀ خوش دیده اند
خواندم اکثر شعرهایش را یکی معنی نبود
راست می گفت این که معنیهاش را دزدیده اند.))
و چون ساغری از او گله کرد در پاسخ گفت من گفته ام: ’شاعری می گفت...’. (از کشاف اصطلاحات الفنون، یادداشت لغت نامه)
’ساغری می گفت دزدان معانی برده اند
هرکجا در شعر من یک نکتۀ خوش دیده اند
خواندم اکثر شعرهایش را یکی معنی نبود
راست می گفت این که معنیهاش را دزدیده اند.))
و چون ساغری از او گله کرد در پاسخ گفت من گفته ام: ’شاعری می گفت...’. (از کشاف اصطلاحات الفنون، یادداشت لغت نامه)
(عَ)
لغت نامه دهخدا
با همدیگر زیرکی کردن، آفت رسانیدن، مکر و فریب نمودن با هم. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء). باکسی دستان آوردن. (تاج المصادر) (المصادر زوزنی)
(مُ تَ ءَبْ بِهْ)
لغت نامه دهخدا
تکبرکننده. (آنندراج). متکبر و سرکش و نافرمان. (ناظم الاطباء). و رجوع به تأبه شود
(اِ تِ)
لغت نامه دهخدا
کردن کاری را با کسی که شرم دارد یا خشمناک گردانیدن یا برگردانیدن کسی را از حاجت وی به رسوایی. (منتهی الارب) ، اواسط دلائل و حججی است که بدان بر دعاوی استدلال کنند. (از تعریفات سید جرجانی)
(خِنْ نَ ءَ بَ)
لغت نامه دهخدا
سوی کلان بینی و سوی بینی از جانب بالای آن. خنّابه. رجوع به خنّابه شود، کبر. نخوت. (منتهی الارب) (از تاج العروس) (از لسان العرب). خنّابه
(تُ ءَ بَ)
لغت نامه دهخدا
از ’ؤب’، تؤبه. (اقرب الموارد). عار و ننگ و فضیحت و رسوائی و هر چیز که از آن شرم داشته می شود. (ناظم الاطباء). خواری و رسوائی. عار. حیاء. (از اقرب الموارد)
(حَ ءَ)
لغت نامه دهخدا
وادی فراخ. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (آنندراج) (اقرب الموارد) ، دلو بزرگ، جای فراخ. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء) ، سم مغاک که گودی آن شبیه پیاله باشد. (ناظم الاطباء) ، آبخور. (ناظم الاطباء) (منتهی الارب)
(دُ اَ بَ / بِ)
لغت نامه دهخدا
با دو اسب. دارای دواسب. که دو اسب دارد. چون سوار دارندۀ دواسب. با دو اسب شتابنده:
پیاده همه کرد یکسر سوار
دواسبه سوار از در کارزار.
فردوسی.
دو سوار از آن بوالفضل سوری دررسیدند دواسبه از آن دیوسواران. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 477). صواب آن است که چند فوج سوار دواسبه به خراسان فرستیم با سه مقدم تا در خراسان بپراکنند. (تاریخ بیهقی چ ادیب) ، تعجیل و شتاب. شتابان. (شرفنامۀ منیری) (ناظم الاطباء). کنایه از شتافتن به سرعت و تعجیل است. (از لغت محلی شوشتر) (از برهان). کنایه از سرعت و به معنی شتاب و جلد، چرا که صاحب دو اسب که به نوبت بر دیگری سوار می رفته باشد البته به نسبت صاحب یک اسب و پیادۀ جلد راه طی خواهد کرد. (غیاث) (از بهار عجم) (از آنندراج). آنکه به مناسب داشتن دو اسب تندتر حرکت کند و زودتربه مقصد می رسد:
دواسبه فرستاده آمد به ری
چو باد خزانی به فرمان کی.
فردوسی.
در پیش اژدهای دمان در محاربت
بر تار عنکبوت دواسبه رود سوار.
سوزنی.
آگه نیی که بر دلم از غم چه درد خاست
محنت دواسبه آمد و از سینه گرد خاست.
خاقانی.
آمد دواسبه عید و خزان شد علم برش
زرین عذار شد چمن از گرد لشکرش.
خاقانی.
دواسبه بر اثر لا بران بدان شرطی
که رخت نفکنی الا به منزل الا.
خاقانی.
آوازۀ رحیل شنیدم به صبحگاه
با شبروان دواسبه دویدم به صبحگاه.
خاقانی.
و برق خاطف دواسبه غبار او را درنیافتی. (سندبادنامه ص 252). هر چند بر اثر گوره خر بشتافت گرد او را دواسبه درنیافت. (سندبادنامه ص 138).
شب و روز برطرف آن رودبار
دواسبه همی راند بر کوه و غار.
نظامی.
به پرخاش زنگی شتابان شدند
دواسبه به سوی بیابان شدند.
نظامی.
زآنجا که چنان یک اسبه راند
دوران دواسبه را بماند.
نظامی.
باز بر موجود افسونی چو خواند
زود او رادر عدم دواسبه راند.
مولوی.
دو دوست یک نفس از غم کجا برآسودند
که آسمان به سروقتشان دواسبه نتاخت.
سعدی.
غبار قافلۀ عمر چون نمایان نیست
دواسبه رفتن لیل و نهار را دریاب.
صائب.
پیکر مطلوب او را دواسبه استقبال کرد. (حبیب السیر ص 124) ، سپاهی که دارای دو اسب باشد، پیک و قاصد و چپر، شاگرد چپر، چالاک و ساعی. (ناظم الاطباء)
پیاده همه کرد یکسر سوار
دواسبه سوار از در کارزار.
فردوسی.
دو سوار از آن بوالفضل سوری دررسیدند دواسبه از آن دیوسواران. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 477). صواب آن است که چند فوج سوار دواسبه به خراسان فرستیم با سه مقدم تا در خراسان بپراکنند. (تاریخ بیهقی چ ادیب) ، تعجیل و شتاب. شتابان. (شرفنامۀ منیری) (ناظم الاطباء). کنایه از شتافتن به سرعت و تعجیل است. (از لغت محلی شوشتر) (از برهان). کنایه از سرعت و به معنی شتاب و جلد، چرا که صاحب دو اسب که به نوبت بر دیگری سوار می رفته باشد البته به نسبت صاحب یک اسب و پیادۀ جلد راه طی خواهد کرد. (غیاث) (از بهار عجم) (از آنندراج). آنکه به مناسب داشتن دو اسب تندتر حرکت کند و زودتربه مقصد می رسد:
دواسبه فرستاده آمد به ری
چو باد خزانی به فرمان کی.
فردوسی.
در پیش اژدهای دمان در محاربت
بر تار عنکبوت دواسبه رود سوار.
سوزنی.
آگه نیی که بر دلم از غم چه درد خاست
محنت دواسبه آمد و از سینه گرد خاست.
خاقانی.
آمد دواسبه عید و خزان شد علم برش
زرین عذار شد چمن از گرد لشکرش.
خاقانی.
دواسبه بر اثر لا بران بدان شرطی
که رخت نفکنی الا به منزل الا.
خاقانی.
آوازۀ رحیل شنیدم به صبحگاه
با شبروان دواسبه دویدم به صبحگاه.
خاقانی.
و برق خاطف دواسبه غبار او را درنیافتی. (سندبادنامه ص 252). هر چند بر اثر گوره خر بشتافت گرد او را دواسبه درنیافت. (سندبادنامه ص 138).
شب و روز برطرف آن رودبار
دواسبه همی راند بر کوه و غار.
نظامی.
به پرخاش زنگی شتابان شدند
دواسبه به سوی بیابان شدند.
نظامی.
زآنجا که چنان یک اسبه راند
دوران دواسبه را بماند.
نظامی.
باز بر موجود افسونی چو خواند
زود او رادر عدم دواسبه راند.
مولوی.
دو دوست یک نفس از غم کجا برآسودند
که آسمان به سروقتشان دواسبه نتاخت.
سعدی.
غبار قافلۀ عمر چون نمایان نیست
دواسبه رفتن لیل و نهار را دریاب.
صائب.
پیکر مطلوب او را دواسبه استقبال کرد. (حبیب السیر ص 124) ، سپاهی که دارای دو اسب باشد، پیک و قاصد و چپر، شاگرد چپر، چالاک و ساعی. (ناظم الاطباء)
(حَ ری یَ)
لغت نامه دهخدا
مؤنث حواری. (از منتهی الارب) (اقرب الموارد). رجوع به حواری شود، حضریه. (از اقرب الموارد)
(تَ ءَ مَ)
لغت نامه دهخدا
مؤنث توأم. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). و یقال: توأم للذکر و توأمه للانثی. ج، توأمات. (منتهی الارب) ، نوعی از مرکبهای زنان که سایه ندارد. ج، توأمات. (منتهی الارب) (از تاج العروس). یک نوع محفۀروبازی جهت نشستن زن مانند پالکی. (ناظم الاطباء)
مواربه در فارسی: شکست دادن، فریب دادن، آسیب رساندن با همدیگر زیرکی کردن مکر و فریب کردن با هم، آفت رسانیدن بیکدیگر، استعمال کلماتی موهن که بتوان با تصحیف و تغییر برخی کلمات رفع اعتراض کرد چنانکه گویند جامی شاعری بنام (ساغری) را چنین هجو کرد: (ساغری میگفت دزدان معانی برده اند هر کجا در شعر من یک نکته خوش دیده اند) (خواندم اکثر شعر هایش را یکی معنی نبود راست میگفت اینکه معنیهاش را دزدیده اند) و چون ساغری از او گله کرد در پاسخ گفت من گفته ام (شاعری میگفت)
