- ترجمانی (تَ جُ)
ترجمه و تفسیر و تعبیر. (ناظم الاطباء). سخن گزاری. (یادداشت بخط مرحوم دهخدا). و رجوع به معانی ترجمان شود
معنی ترجمانی - جستجوی لغت در جدول جو
- ترجمانی (تَ جُ)
محمد بن محمود بن محمد بن حسن خوارزمی، علاءالدین حنفی (593- 655 هجری قمری). او راست ’یتیمه الدهر فی فتاوی اهل العصر’. (هدیه العارفین ج 2 ص 125). در اسماء المؤلفین ج 1 ص 560 نام مؤلف کتاب مذکور عبدالرحیم بن عبدالله ، و مرگ وی بسال 645 هجری قمری آمده است
پیشنهاد واژه بر اساس جستجوی شما
(تَ جِ)
لغت نامه دهخدا
منسوب به ترجهاله. قیفی. حلقوی: غضروف ترجهالی که آنرا غضروف حلقوی نیز گویند. (یادداشت بخط مرحوم دهخدا). رجوع به ترجهاله شود
(تُکَ نی یَ)
لغت نامه دهخدا
شکل عربی ترکمانان: و قاجاریه استراباد با ترکمانیه متفق شده سرکشی آغاز نمودند. (مجمل التواریخ گلستانه ص 8). از انتشارات اخبار سرکشی جماعت اکراد و ترکمانیه و قاجار و... کشتی حوصله اش بگرداب بلا... افتاده. (مجمل التواریخ ایضاً ص 10). و رجوع به ترکمان و اخبار دولت سلجوقیه شود
(تُ کَ نی یَ)
لغت نامه دهخدا
دزی در ذیل قوامیس عرب آرد: نوعی لباس زنان است. (دزی ج 1 ص 145). ظاهراً لباسی منسوب به ترکمان و این کلمه شکل عربی ترکمانی است. و رجوع به ترکمانی شود
(تَ دَ)
لغت نامه دهخدا
حالت عقل و شعور و بمعنی فرحت و سرور و مستی معتدل. (غیاث اللغات) (آنندراج) ، بمعنی تازگی نیز آمده. (غیاث اللغات) (آنندراج). و رجوع به تردماغ شود
(تَ مَ)
لغت نامه دهخدا
ملوثی. گناهکاری. معیوبی. (شرفنامۀ منیری). گناهکاری و فاسقی. (غیاث اللغات) (آنندراج). گناهکاری وفاسقی و فسق و زناکاری. (ناظم الاطباء) :
وآنجا که نور عارض او پرده برگرفت
تردامنی بود که دم از صبحدم زند.
خاقانی.
بر پی دونان شوی از پی دون همتی
باز مرا ذم کنی از سر تردامنی.
خاقانی.
چه عذر آرم از ننگ تردامنی
مگر عجز پیش آورم کای غنی.
(بوستان)
وآنجا که نور عارض او پرده برگرفت
تردامنی بود که دم از صبحدم زند.
خاقانی.
بر پی دونان شوی از پی دون همتی
باز مرا ذم کنی از سر تردامنی.
خاقانی.
چه عذر آرم از ننگ تردامنی
مگر عجز پیش آورم کای غنی.
(بوستان)
(تَ زَ)
لغت نامه دهخدا
شیرین زبانی. خوش بیانی:
بگو قاصد ار دانی این ترزبانی
زلال وصال از خبر می تراود.
ظهوری (از آنندراج).
رجوع به ترزبان شود
بگو قاصد ار دانی این ترزبانی
زلال وصال از خبر می تراود.
ظهوری (از آنندراج).
رجوع به ترزبان شود
(تْرا / تِ)
لغت نامه دهخدا
شهر و بندری است در جزیره سیسیل. نام باستانی آن ’درپان’ بود. 73300 تن سکنه دارد و معادن نمک و سنگ مرمر آن معروف است. قاموس الاعلام ترکی آرد: در هشتادهزارگزی مغرب ایالت پالرم واقع است. دارای ابنیۀ زیبا و تجارت پررونق است. محصولات مرجانی و عاجی و مخصوصاً لیمو و شراب آنجا مشهور است و معبد کهن و ویرانی دارد که به زهره، خداوند جمال منسوب است
(غُ طُ نی ی)
لغت نامه دهخدا
جوان نیکوروی. (منتهی الارب). جوهری این لغت را نیاورده است و در لسان العرب به معنی جوان نیکوروی آمده، و اصل آن در خیل است. (از تاج العروس)
(قَ دَ نی ی)
لغت نامه دهخدا
قبای آژدۀ بخیه آکنده به جهت جنگ، یا سازی است که اکاسره در خزاین ذخیره ساختندی، زره سطبر شبیه جامۀ کردوانی... (منتهی الارب). معرب است. (اقرب الموارد) ، زره خود، یا خود، یا زره. (منتهی الارب)
گیاهی است شبیه بابونه متفرق شاخ کم برگ که کرویا نامندش، یاکرویای براست. معرب قردامون لغت یونانی است یا رومی. (منتهی الارب). و رجوع به قردمانه و قردمانا شود
گیاهی است شبیه بابونه متفرق شاخ کم برگ که کرویا نامندش، یاکرویای براست. معرب قردامون لغت یونانی است یا رومی. (منتهی الارب). و رجوع به قردمانه و قردمانا شود
یا سرزمین ’وان دیمن’، جزیره نسبهً بزرگی است در جنوب استرالیا و بوسیلۀ آب کم عمقی از استرالیا جدا میشود، یکی از دول مشترک المنافع انگلستان است و 216000 تن سکنه دارد و دارای معادن نفت، طلا و مس است، رجوع به تاسمان و قاموس الاعلام ترکی شود
(تَ جُ نی یَ)
لغت نامه دهخدا
محله ای است بمغرب بغداد متصل به مراوزه، و به ترجمان بن صالح منسوب است. (از معجم البلدان)
(تُ کَ)
لغت نامه دهخدا
منسوب به ترکمان. (ناظم الاطباء). چون اسب ترکمانی، دوغ ترکمانی و جز اینها:
یکی زیغ دیدم فکنده در او
نمد پارۀ ترکمانی سیاه.
معروفی
یکی زیغ دیدم فکنده در او
نمد پارۀ ترکمانی سیاه.
معروفی
(تُ کَ)
لغت نامه دهخدا
محمد بن احمد بن عثمان بن ابراهیم بن مصطفی ماردینی جلال الدین ترکمانی حنفی متولد 714 هجری قمری او راست ’الجنان فی مختصر وفیات الاعیان’ و ’کشف الکاشف’ در شرح معنی خبازی در اصول. (از هدیه العارفین ج 2 ص 157)
قاسم بن محمد ترکمانی الدمشقی ملقب به زین الدین الحنفی. بسال 888 هجری قمری درگذشت. او راست ’مختصرالضوء من شروح السراجیه فی الفرائض’. (اسماءالمؤلفین ج 1 ص 831)
قاسم بن محمد ترکمانی الدمشقی ملقب به زین الدین الحنفی. بسال 888 هجری قمری درگذشت. او راست ’مختصرالضوء من شروح السراجیه فی الفرائض’. (اسماءالمؤلفین ج 1 ص 831)
(تَ جُ / تَ جَ / تُ جَ / تُ جُ)
لغت نامه دهخدا
شخصی را گویند که لغتی را بزبان دیگر تقریر نماید. (فرهنگ جهانگیری) (برهان). بیان کننده زبانی بزبانی، بفتح و ضم یکم و بضم و فتح سوم، پس دو در دو چهار بود و این محقق است از دیوان ادب، و پارسیان پچواک و ترزفان نیز گویندش. (شرفنامۀ منیری). تعریب ترزفان است، و در وی سه لغت است... (ترجمان جرجانی ترتیب عادل بن علی). بمعنی تاجران است. (فرهنگ جهانگیری). کسی را گویند که لغتی را اززبانی بزبان دیگر ترجمه کند، و این لفظ عربی است و اصل آن در فارسی ترزبان بوده آنرا نیز معرب کرده اند ترزفان گفته اند ولی در پارسی باء و فا تبدیل می یابد... (انجمن آرا). کسی که دانندۀ دو زبان باشد. که صاحب یک زبان را بصاحب دیگر زبان بفهماند، و این معرب ترزبان است و ضم جیم از آنست که زبان بضم اول است و بفتح نیز آمده و بعد معرب کردن این لفظ، مصدر و افعال و اسماء از آن اخذ کردند چون ترجم یترجم ترجمه فهو مترجم چون دحرح یدحرج دحرجه فهو مدحرج. از رسالۀ معربات ملا عبدالرشید صاحب رشیدی و در کشف و مدار و منتخب نیز بضم و بفتح جیم است و در مؤید بفتح جیم و در صراح بضم و فتح جیم بمعنی تیلماچی. (غیاث اللغات) (آنندراج). تیلماچی. (منتهی الارب). دیلماچی و پچواک و تاجران و ترزفان و دیلماج و تیلماچی، یعنی آنکه زبانی را بزبان دیگر بیان کند. (ناظم الاطباء). ج، تراجم. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء). درگمان فرانسه از این کلمه مأخوذ است. (یادداشت بخط مرحوم دهخدا). از ترگمانا ی سریانی و آن هم از ترگومانو ی آکادی است و فعل آرامی ترگم است (از بروکلمان، لکسیکون سیریاکوم) ، از کلمه آرامی ترگوم، ترگومین. تصور میرود ترجمان مأخوذ از آرامی یا ترگمان را بصورت ترژمان و ترزمان نقل کرده اند و بعد کاتبان بشباهت لفظی و معنوی کلمه ترزبان و ترزفان خوانده اند و فرهنگ نویسان هر دو صورت اخیر و مخفف و مبدل آن ترزفان را ضبط کرده اند. (تعلیقات معین بر برهان قاطع ج 5 ص 120 و یادداشت های ایشان) :
یکی ترجمان را ز لشکر بجست
که گفتار ترکان بداند درست.
فردوسی.
بترسید و پرسیداز این ترجمان
که ای مرد بیدار نیکی گمان.
فردوسی.
بپرسید از آن ترجمان پادشا
که ای مرد روشندل پارسا.
فردوسی.
ملک زنگیان به زبان ترجمان، مرا دلخوشی داد. (مجمل التواریخ والقصص).
چنین گفت با رای زن ترجمان
که در سایۀ شاه دایم بمان.
نظامی (از آنندراج).
تو نیز آنچه گویی به رومی زبان
بداند نیوشنده بی ترجمان.
نظامی.
چون طمع یک سو نهادم پایمردی گو مخیز
چون زبان اندرکشیدم ترجمانی گومباش.
سعدی.
- ترجمان بودن، ترجمانی کردن. مترجم بودن. تقریر بیان دیگری کردن:
اگر هارون ز موسی ترجمان بود
که حجت گفت بر فرعون و هامان ؟
ناصرخسرو.
رجوع به ترجمان شود.
، فصیح و تیززبان و خوش تقریر. (غیاث اللغات) (آنندراج) (ناظم الاطباء). این کلمه را تازیان از ترزبان فارسی گرفته اند. (ناظم الاطباء). مفسر. شارح. سخنگو. بیان کننده:
علی را ترجمان وحی پندار
هم آن معنی هم این معنی در او دان.
ناصرخسرو.
بازیست پیش، حکمت یونانم
زیرا که ترجمان طواسینم.
ناصرخسرو.
ترجمان دلست نطق و زبان
مرزبان تن است سود و زیان.
سنائی.
وصف تو آنست کز زبان تو گفتم
من بمیان ترجمان راست بیانم.
سوزنی.
اهل زبان را به زبان خرد
ازملکوت و ملکم ترجمان.
خاقانی.
عمر ابد را شده، مدت او پیشکار
سرّ ازل را شده، خامۀ او ترجمان.
خاقانی.
ترجمان یوسف غیب است آن مصری قلم
کآب نیل از تارک آن ترجمان افشانده اند.
خاقانی.
زن بر قاضی برآمد بازنان
مر زنی را کرد آن زن ترجمان.
مولوی.
ترجمان هرچه ما را در دل است
دستگیر هرکه پایش در گل است.
مولوی.
غیر نطق و غیر ایما و سجل
صدهزاران ترجمان خیزد ز دل.
مولوی.
طوطی من مرغ زیرک سار من
ترجمان فکرت و اسرار من.
مولوی.
، خبردهنده. منهی:
تیغ تو ترجمان اجل گشت خصم را
خصمت سخن ز حلق نیوشد بترجمان.
فرخی.
تیغ او ترجمان فیروزیست
نوک پیکان او زبان ظفر.
فرخی.
و گفت رسول ترجمان ضمیر و عنوان سریرت مرسل باشد و رسولی که بدینجا سفیر بود رسید و امارت نفاق و علامات شقاق او ظاهر گشت. (ترجمه تاریخ یمینی چ 1 تهران ص 175) ، بمجاز، رسول. واسطه: زبان را او می گرداند بدانچه خواهد و من در میان ترجمانی ام، گوینده بحقیقت اوست نه منم. (تذکرهالاولیاء عطار).
سخن سربمهر دوست بدوست
حیف باشد به ترجمان گفتن.
سعدی.
، بمعنی تاوان نیز آمده است چنانکه در بهار عجم یافته شد. (غیاث اللغات) (آنندراج) ، نیازی را گویند که از گناه و تقصیر گذرانند. (برهان). درین ایام بمعنی نیاز و تحفه هرکه بعد از گناهی گذراند استعمال می شود. (آنندراج). با لفظ کردن مستعمل است. (آنندراج)
یکی ترجمان را ز لشکر بجست
که گفتار ترکان بداند درست.
فردوسی.
بترسید و پرسیداز این ترجمان
که ای مرد بیدار نیکی گمان.
فردوسی.
بپرسید از آن ترجمان پادشا
که ای مرد روشندل پارسا.
فردوسی.
ملک زنگیان به زبان ترجمان، مرا دلخوشی داد. (مجمل التواریخ والقصص).
چنین گفت با رای زن ترجمان
که در سایۀ شاه دایم بمان.
نظامی (از آنندراج).
تو نیز آنچه گویی به رومی زبان
بداند نیوشنده بی ترجمان.
نظامی.
چون طمع یک سو نهادم پایمردی گو مخیز
چون زبان اندرکشیدم ترجمانی گومباش.
سعدی.
- ترجمان بودن، ترجمانی کردن. مترجم بودن. تقریر بیان دیگری کردن:
اگر هارون ز موسی ترجمان بود
که حجت گفت بر فرعون و هامان ؟
ناصرخسرو.
رجوع به ترجمان شود.
، فصیح و تیززبان و خوش تقریر. (غیاث اللغات) (آنندراج) (ناظم الاطباء). این کلمه را تازیان از ترزبان فارسی گرفته اند. (ناظم الاطباء). مفسر. شارح. سخنگو. بیان کننده:
علی را ترجمان وحی پندار
هم آن معنی هم این معنی در او دان.
ناصرخسرو.
بازیست پیش، حکمت یونانم
زیرا که ترجمان طواسینم.
ناصرخسرو.
ترجمان دلست نطق و زبان
مرزبان تن است سود و زیان.
سنائی.
وصف تو آنست کز زبان تو گفتم
من بمیان ترجمان راست بیانم.
سوزنی.
اهل زبان را به زبان خرد
ازملکوت و ملکم ترجمان.
خاقانی.
عمر ابد را شده، مدت او پیشکار
سرّ ازل را شده، خامۀ او ترجمان.
خاقانی.
ترجمان یوسف غیب است آن مصری قلم
کآب نیل از تارک آن ترجمان افشانده اند.
خاقانی.
زن بر قاضی برآمد بازنان
مر زنی را کرد آن زن ترجمان.
مولوی.
ترجمان هرچه ما را در دل است
دستگیر هرکه پایش در گل است.
مولوی.
غیر نطق و غیر ایما و سجل
صدهزاران ترجمان خیزد ز دل.
مولوی.
طوطی من مرغ زیرک سار من
ترجمان فکرت و اسرار من.
مولوی.
، خبردهنده. منهی:
تیغ تو ترجمان اجل گشت خصم را
خصمت سخن ز حلق نیوشد بترجمان.
فرخی.
تیغ او ترجمان فیروزیست
نوک پیکان او زبان ظفر.
فرخی.
و گفت رسول ترجمان ضمیر و عنوان سریرت مرسل باشد و رسولی که بدینجا سفیر بود رسید و امارت نفاق و علامات شقاق او ظاهر گشت. (ترجمه تاریخ یمینی چ 1 تهران ص 175) ، بمجاز، رسول. واسطه: زبان را او می گرداند بدانچه خواهد و من در میان ترجمانی ام، گوینده بحقیقت اوست نه منم. (تذکرهالاولیاء عطار).
سخن سربمهر دوست بدوست
حیف باشد به ترجمان گفتن.
سعدی.
، بمعنی تاوان نیز آمده است چنانکه در بهار عجم یافته شد. (غیاث اللغات) (آنندراج) ، نیازی را گویند که از گناه و تقصیر گذرانند. (برهان). درین ایام بمعنی نیاز و تحفه هرکه بعد از گناهی گذراند استعمال می شود. (آنندراج). با لفظ کردن مستعمل است. (آنندراج)
(نِ)
لغت نامه دهخدا
دهی است از دهستان پائین ولایت بخش فریمان شهرستان مشهد، در54هزارگزی شمال شرقی فریمان و 10هزارگزی جنوب راه مشهد به سرخس در جلگۀ معتدل هوائی واقع است و 821 تن سکنه دارد. آبش از قنات، محصولش غلات، شغل اهالی زراعت و مالداری است. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 9)
پارسی تازی شده ارغوانی منسوب به ارجوان (ارغوان) ارغوانی به رنگ ارغوان سرخی که به سیاهی زند. توضیح یکی از رنگهای جامه است، نوعی از یاقوت است
پارسی تازی گشته کردوانی گبر به رخش دلاورسپردم عنان زدم برکمربندگبرش سنان (شاهنامه) زره ستبر کرویای بری کرویای صحرایی قرنباد
تعبیر، تفسیر، شرح، گزارش، نقل، گزارنده، مترجم، بیوگرافی، زندگی نامه، شرح حال