بداغور. بداغر. شوم. بی یمن. بدشگون. بی میمنت. بدآغاز. (یادداشت مؤلف) : چو کلاژه همه دزدند و رباینده چو خاد همه چون بوم بدآغال و چو دمنه محتال. معروفی (از فرهنگ اسدی از یادداشت مؤلف)
بَداغُور. بَداُغُر. شوم. بی یمن. بدشگون. بی میمنت. بدآغاز. (یادداشت مؤلف) : چو کلاژه همه دزدند و رباینده چو خاد همه چون بوم بدآغال و چو دمنه محتال. معروفی (از فرهنگ اسدی از یادداشت مؤلف)
بداندیش. بدخواه. دشمن. (برهان قاطع) (انجمن آرا) (ناظم الاطباء) : دل من پر آزار از آن بدسگال نبد دست من چیره بر بدهمال. ابوشکور. پدید آمد آن فره ایزدی برفت از دل بدسگالان بدی. دقیقی. روان نیاکان ما خوش کنید دل بدسگالان پر آتش کنید. فردوسی. ببرد پی بدسگالان ز خاک بروی زمین بر نماند مغاک. فردوسی. اگر تاو دارد بروز نبرد سر بدسگال اندر آرد بگرد. فردوسی. هر کسی کو بدسگال شاه روزافزون شود رنج او افزون شود چون دولت او هرزمان. فرخی. جهان از بدسگالانش تهی کن چنان کز شیخک بی شرم طرار. فرخی. بودنیها همه ببود و نبود آنچه بردند بدسگالان ظن. فرخی. ز دهر آنکه بود بدسگال او غمگین بدهر آنکه بود نیکخواه او شادان. فرخی. همواره شهنشاه جهان خرم باد در خانه بدسگال اوماتم باد. منوچهری. بدسگالت گر برآرد از گریبان سر برون چون کمندتو گریبانش فروگیرد خناق. منوچهری. ز شاهان کسی بدسگالم نبود بگنج و بلشکر همالم نبود. (گرشاسب نامه). پیر جهان بدسگال تست سوی تو منگر و مستان ز بدسگال نواله. ناصرخسرو. نیکخواهت ز بخت محترم است بدسگالت ز چرخ مقهور است. مسعودسعد. اگر بدسگالان این بقصد کرده اند... دشوارتر رفع شود. (کلیله و دمنه). بدسگال ار در کین تو زند فارغ باش نقش کاقبال نگارد نشود زآب تباه. اثیر اخسیکتی. حادثه در نرد درد و فتنه در شطرنج رنج بدسگالت را حریف آبدندان یافته. انوری. ماند بنوک کلک تو و جان بدسگال چون در حجاب زنگ شود مضمر آینه. خاقانی. بدسگالش کجا ز بحر نیاز کشتی جان به معبر اندازد. خاقانی. نصرت که دهد به بدسگالت هرا که برافکند خران را. خاقانی. اگر خود فرشته شود بدسگالش هم از سگ نژادان شیطان نماید. خاقانی. سزای بدسگال هرآینه می رسد. (ترجمه تاریخ یمینی چ سنگی ص 405). بنیکان درآویخته بدسگال کسی را امانت نه بر خون و مال. نظامی. فرستاد چندان بدو گنج و مال کزو دور شد مالش بدسگال. نظامی. نیکخواهان ترا عاقبت نیکو باد بدسگالان ترا خاتمت نامحمود. سعدی. نیکخواهان ترا تاج کرامت بر سر بدسگالان ترا بند عقوبت بر پای. سعدی. امروز بدیدم آنچه دل خواست دید آنچه نخواست بدسگالم. سعدی. خاطر تو به خون من رغبت اگر چنین کند هم به مراد دل رسد خاطر بدسگال من. سعدی (بدایع).
بداندیش. بدخواه. دشمن. (برهان قاطع) (انجمن آرا) (ناظم الاطباء) : دل من پر آزار از آن بدسگال نبد دست من چیره بر بدهمال. ابوشکور. پدید آمد آن فره ایزدی برفت از دل بدسگالان بدی. دقیقی. روان نیاکان ما خوش کنید دل بدسگالان پر آتش کنید. فردوسی. ببرد پی بدسگالان ز خاک بروی زمین بر نماند مغاک. فردوسی. اگر تاو دارد بروز نبرد سر بدسگال اندر آرد بگرد. فردوسی. هر کسی کو بدسگال شاه روزافزون شود رنج او افزون شود چون دولت او هرزمان. فرخی. جهان از بدسگالانش تهی کن چنان کز شیخک بی شرم طرار. فرخی. بودنیها همه ببود و نبود آنچه بردند بدسگالان ظن. فرخی. ز دهر آنکه بود بدسگال او غمگین بدهر آنکه بود نیکخواه او شادان. فرخی. همواره شهنشاه جهان خرم باد در خانه بدسگال اوماتم باد. منوچهری. بدسگالت گر برآرد از گریبان سر برون چون کمندتو گریبانش فروگیرد خناق. منوچهری. ز شاهان کسی بدسگالم نبود بگنج و بلشکر همالم نبود. (گرشاسب نامه). پیر جهان بدسگال تست سوی تو منگر و مستان ز بدسگال نواله. ناصرخسرو. نیکخواهت ز بخت محترم است بدسگالت ز چرخ مقهور است. مسعودسعد. اگر بدسگالان این بقصد کرده اند... دشوارتر رفع شود. (کلیله و دمنه). بدسگال ار در کین تو زند فارغ باش نقش کاقبال نگارد نشود زآب تباه. اثیر اخسیکتی. حادثه در نرد درد و فتنه در شطرنج رنج بدسگالت را حریف آبدندان یافته. انوری. ماند بنوک کلک تو و جان بدسگال چون در حجاب زنگ شود مضمر آینه. خاقانی. بدسگالش کجا ز بحر نیاز کشتی جان به معبر اندازد. خاقانی. نصرت که دهد به بدسگالت هرا که برافکند خران را. خاقانی. اگر خود فرشته شود بدسگالش هم از سگ نژادان شیطان نماید. خاقانی. سزای بدسگال هرآینه می رسد. (ترجمه تاریخ یمینی چ سنگی ص 405). بنیکان درآویخته بدسگال کسی را امانت نه بر خون و مال. نظامی. فرستاد چندان بدو گنج و مال کزو دور شد مالش بدسگال. نظامی. نیکخواهان ترا عاقبت نیکو باد بدسگالان ترا خاتمت نامحمود. سعدی. نیکخواهان ترا تاج کرامت بر سر بدسگالان ترا بند عقوبت بر پای. سعدی. امروز بدیدم آنچه دل خواست دید آنچه نخواست بدسگالم. سعدی. خاطر تو به خون من رغبت اگر چنین کند هم به مراد دل رسد خاطر بدسگال من. سعدی (بدایع).
بدروز و بدبخت. مقابل خوشحال. (آنندراج). بدحالت. (ناظم الاطباء). دقع. ودب. مستوبد. (منتهی الارب). ممتحن. (لغت ابوالفضل بیهقی). که حالش بد است. سی ّءالحال. که مرضی سنگین و نزدیک به مرگ دارد. (یادداشت مؤلف) : من بهر جمعیتی نالان شدم جفت بدحالان و خوشحالان شدم. مولوی. یکی گربه در خانه زال بود که برگشته ایام و بدحال بود. سعدی (بوستان). من شکستۀ بدحال زندگی یابم در آن زمان که بتیغ غمت شوم مقتول. حافظ. - بدحال شدن، بدحال گشتن: تقهّل، بدحال شدن. (منتهی الارب). - بدحال گردیدن، بدحال شدن: کسفت حاله، بدحال گردید. (منتهی الارب). - بدحال گشتن، بدحال شدن: بدان رسد و بدان کشد که همه عاجز و مضطر و درویش و بدحال گردند. (تاریخ قم ص 143).
بدروز و بدبخت. مقابل خوشحال. (آنندراج). بدحالت. (ناظم الاطباء). دَقَع. وَدْب. مُسْتَوبِد. (منتهی الارب). ممتحن. (لغت ابوالفضل بیهقی). که حالش بد است. سَی َّءالحال. که مرضی سنگین و نزدیک به مرگ دارد. (یادداشت مؤلف) : من بهر جمعیتی نالان شدم جفت بدحالان و خوشحالان شدم. مولوی. یکی گربه در خانه زال بود که برگشته ایام و بدحال بود. سعدی (بوستان). من شکستۀ بدحال زندگی یابم در آن زمان که بتیغ غمت شوم مقتول. حافظ. - بدحال شدن، بدحال گشتن: تقهّل، بدحال شدن. (منتهی الارب). - بدحال گردیدن، بدحال شدن: کسفت حاله، بدحال گردید. (منتهی الارب). - بدحال گشتن، بدحال شدن: بدان رسد و بدان کشد که همه عاجز و مضطر و درویش و بدحال گردند. (تاریخ قم ص 143).
ببغان. (دزی ج 1 ص 50). طوطی. ببغاء. توتک. (فرهنگ فرانسه به فارسی نفیسی) ، پا گرفتن، قائم و استوار شدن: چو شیخ شهر ترا دید در نماز افتاد دمی اگرچه بپا ایستاد باز افتاد. غنی
ببغان. (دزی ج 1 ص 50). طوطی. ببغاء. توتک. (فرهنگ فرانسه به فارسی نفیسی) ، پا گرفتن، قائم و استوار شدن: چو شیخ شهر ترا دید در نماز افتاد دمی اگرچه بپا ایستاد باز افتاد. غنی
گیاهی است بر هم پیچیده مانند ریسمان تافته و آن از پنج عدد بیشتر نمی شود. عشقه. لبلاب. قاتل ابیه. (برهان قاطع) (از انجمن آرا) (از آنندراج). درختچه ای است به ارتفاع 2 تا 5 متر و دارای شاخه های متعدد برنگ سبز مایل به آبی است گلهای درشت برنگ زرد طلایی و معطر آن بصورت خوشه های زیباجلوه می کند. میوه اش نیام، بطول 6 تا 8 سانتیمتر و به پهنای 5 تا 6 میلی متر است. این گیاه را در نواحی مختلف ایران برای زینت پرورش می دهند. گل طاوسی. رتم. مست خدیجه. بذسقان. (از گیاهان دارویی زرگری ص 391). بدسگان. (فرهنگ رشیدی). بداسقان. بدشغان. بدسگان. کف الکلب. (از برهان قاطع). بدسقان. (یادداشت مؤلف)
گیاهی است بر هم پیچیده مانند ریسمان تافته و آن از پنج عدد بیشتر نمی شود. عشقه. لبلاب. قاتل ابیه. (برهان قاطع) (از انجمن آرا) (از آنندراج). درختچه ای است به ارتفاع 2 تا 5 متر و دارای شاخه های متعدد برنگ سبز مایل به آبی است گلهای درشت برنگ زرد طلایی و معطر آن بصورت خوشه های زیباجلوه می کند. میوه اش نیام، بطول 6 تا 8 سانتیمتر و به پهنای 5 تا 6 میلی متر است. این گیاه را در نواحی مختلف ایران برای زینت پرورش می دهند. گل طاوسی. رتم. مست خدیجه. بذسقان. (از گیاهان دارویی زرگری ص 391). بدسگان. (فرهنگ رشیدی). بداسقان. بدشغان. بدسگان. کف الکلب. (از برهان قاطع). بدسقان. (یادداشت مؤلف)
بدطبیعت. بدحالت. بدصفات. بدخصلت. (ناظم الاطباء). بد افعال و کردار. (آنندراج) : بد که گوید زو مگر بدنیتی بدخصال و بدفعال و بدنشان. فرخی. کسی گفت از این بندۀ بدخصال چه خواهی، هنر یا ادب یا جمال ؟ سعدی (بوستان)
بدطبیعت. بدحالت. بدصفات. بدخصلت. (ناظم الاطباء). بد افعال و کردار. (آنندراج) : بد که گوید زو مگر بدنیتی بدخصال و بدفعال و بدنشان. فرخی. کسی گفت از این بندۀ بدخصال چه خواهی، هنر یا ادب یا جمال ؟ سعدی (بوستان)
