- اقلیدوس(اِ)
اقلیدیس. اقلیدس. رجوع به اقلیدس شود، اقامت کردن در جای. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (آنندراج) ، اقمهداد در فرخ (جوجه) ، شبه ارتعاد است. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء)
معنی اقلیدوس - جستجوی لغت در جدول جو
پیشنهاد واژه بر اساس جستجوی شما
(اُ دِ)
لغت نامه دهخدا
ابن نوقطرس بن برنیقس ریاضی دان و منجم و فیلسوف مشهور و متبحر در علم هندسه است که بصاحب جومطریا شهرت یافته و کتابی بهمین نام در هندسه تألیف کرده است که بزبان یونانی آنرا اسطروشیا خوانند و معنی آن اصول هندسه است. حکیمی است اصلا یونانی که در صور شام سکونت و به صنعت نجاری اشتغال داشت. وی تبحر فوق العاده ای در علم هندسه داشت. (اخبارالحکماء از معجم المطبوعات). اقلیدس بمعنی کلید هندسه است چه اقلی بزبان یونانی بمعنی کلید و دس بمعنی هندسه. اقلیدس را بکسر همزه و فتح دال نیز گفته اند. (از برهان). بعضی گویند اقلیدس بضم همزه نام مصنف کتاب است و بکسر همزه نام خود کتاب. (از حاشیۀ تجرید). وی در اسکندریه زندگانی میکرد ودر 323 قبل از میلاد متولد شد و در 283 قبل از میلاد وفات کرد. (ناظم الاطباء). از تألیفات او است: 1- کتاب اسطقسات در هندسه. (مفاتیح العلوم خوارزمی). 2- اقلیدس. کتابی است در حکمت و هندسه که بنام خود مؤلف مشهور شده است. (مؤید) (برهان) (آنندراج). 3- کتاب ظاهرات الفلک بتحریر خواجه نصیرالدین طوسی. (کشف الظنون). 4- کتاب المناظر بتحریر خواجه نصیرالدین طوسی مشتمل بر شصت وچهار شکل. (کشف الظنون). 5- کتاب المعطیات فی الهندسه بتعریب اسحاق و اصلاح ثابت و تحریر خواجه نصیرالدین طوسی مشتمل بر 95 شکل. (کشف الظنون) :
گاه چون اشکال اقلیدس سر اندر سر کشد
گاه چون خورشید رخشنده ضیاگستر شود.
فرخی.
همان اشکال اقلیدس که بنهاد
ارسطالیس استاد سکندر.
ناصرخسرو.
در طناب خیمه ها بر گرد لشکرگاه حاج
صدهزار اشکال اقلیدس ببرهان دیده اند.
خاقانی.
بوقت هندسه عبرت نمایی
مجسطی دان اقلیدس گشایی.
نظامی.
ز نقاشی بمانی مژده داده
برسامی در اقلیدس گشاده.
نظامی.
ز تشکیکش مجسطی سخت آسان
ز تحریر وی اقلیدس هراسان.
جامی.
و رجوع به تتمۀ صوان الحکمه ص 77، 85، 119 و تاریخ علوم عقلی ص 104، و تاریخ الحکماء قفطی و عیون الانباء ص 15، 36، 201، 204، 211، 219و 245، 281، 316 و حبیب السیر 1:61 و فلسفه های بزرگ ص 52 و تاریخ گزیده ص 314 شود.
گاه چون اشکال اقلیدس سر اندر سر کشد
گاه چون خورشید رخشنده ضیاگستر شود.
فرخی.
همان اشکال اقلیدس که بنهاد
ارسطالیس استاد سکندر.
ناصرخسرو.
در طناب خیمه ها بر گرد لشکرگاه حاج
صدهزار اشکال اقلیدس ببرهان دیده اند.
خاقانی.
بوقت هندسه عبرت نمایی
مجسطی دان اقلیدس گشایی.
نظامی.
ز نقاشی بمانی مژده داده
برسامی در اقلیدس گشاده.
نظامی.
ز تشکیکش مجسطی سخت آسان
ز تحریر وی اقلیدس هراسان.
جامی.
و رجوع به تتمۀ صوان الحکمه ص 77، 85، 119 و تاریخ علوم عقلی ص 104، و تاریخ الحکماء قفطی و عیون الانباء ص 15، 36، 201، 204، 211، 219و 245، 281، 316 و حبیب السیر 1:61 و فلسفه های بزرگ ص 52 و تاریخ گزیده ص 314 شود.
(اَ قَ)
لغت نامه دهخدا
دو حکیم بوده اند صاحب مذهب در یونان و هر یک در فن ّ طبابت عیسی زمان خود بوده اند، یکی را اسقلیوس اول و دیگری را اسقلیوس ثانی میگفته اند. (برهان). رجوع به اسقلبیوس و اسقلبیوس اول و اسقلبیوس ثانی شود
نام شهری به آسیای صغیر که مولد اسکندر افریدوس است. (یادداشت دهخدا)
رجوع به فقلامینوس شود
(اِ)
لغت نامه دهخدا
حلقۀ بینی شتر ماده، فرس اقمع، اسب که یکی از دو زانوی آن ورم کرده باشد. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (آنندراج) ، آنکه استخوان نای گلوی او بزرگ باشد. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) ، بینی کج، استخوان پی پاشنه که بزرگ باشد. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (آنندراج) ، کسی که مبتلی به قمع باشد. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء)
(اِ)
لغت نامه دهخدا
بلوکی است از فارس. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء). در پنج فرسنگی جنوبی آباده در دامنۀ کوه افتاده شهری است در استخر فارس و دارای ولایت و مزارع است. (معجم البلدان) (مراصدالاطلاع). شهرکی کوچک است و حصاری دارد و دارای جامع و منبر و هوایی سردسیری و معتدل است و آبی خوش و روان دارد. محصول آن انواع میوه جات و غله. (فارسنامۀ ابن البلخی). اقلید السرمق. (صورالاقالیم اصطخری). بپارسی آن هر دو کلمه را کلید و سرمه خوانند. (جهان نامه)
معروف به ’مهدی للضالین’ از اطباء مشهور یونان است. عیون الانباء او را در شمارپزشکانی که در دورۀ میان بقراط و جالینوس زندگی میکرده اند نام برده است. (عیون الانباء ج 1 صص 35-36)
(قُ دُ)
لغت نامه دهخدا
مخفف اقلیدس است و آن نام مصنف کتاب اقلیدس هست که در این زمان به تحریر اقلیدس مشهور است. (برهان). نام فیلسوفی از یونان. (ابن الندیم) :
فرائض ورز و سنت جوی و اصل آموز و مذهب خوان
مجسطی چیست و اشکالش قلیدس کیست و اقرانش.
خاقانی.
رجوع به اقلیدس شود
فرائض ورز و سنت جوی و اصل آموز و مذهب خوان
مجسطی چیست و اشکالش قلیدس کیست و اقرانش.
خاقانی.
رجوع به اقلیدس شود
پسر اتیس. (ایران باستان ج 1 ص 735)
